“Mabait kong munting tao, gusto kong marinig pa ang tawa mo…”

— Mały przyjacielu, chcę usłyszeć twój śmiech…

Ngunit sinabi niya sa akin:

Odpowiedział:

“Ngayong gabi, may isang taon na. Tatapat ang aking bituin sa mismong lugar na binabaan ko noong isang taon…”

— Tej nocy mija rok. Moja gwiazda znajdzie się dokładnie nad miejscem, gdzie spadłem rok temu…

“Mabait kong munting tao, masamang panaginip lamang ba ang pangyayaring may kinalaman sa ahas at sa tagpuan at sa bituin…”

— Mały przyjacielu, prawda, to był tylko zły sen o żmii, o spotkaniu i o gwieździe…

Ngunit hindi niya sinagot ang aking tanong. Sinabi niya sa akin:

Nie odpowiedział na moje pytanie.

“Ang s’yang mahalaga ang s’yang di nakikita…”

— Tego, co najważniejsze, okiem zobaczyć nie można…

“Oo nga…”

— Oczywiście.

“Gaya ito ng tungkol sa bulaklak. Kung mahal mo ang isang bulaklak na nasa isang bituin, masarap sa gabi ang tumingin sa langit. Namumulaklak ang lahat ng bituin.”

— To samo jest z kwiatem. Jeśli kochasz kwiat, który znajduje się na jednej z gwiazd, jakże przyjemnie jest patrzeć w niebo. Wszystkie gwiazdy są ukwiecone…

“Oo nga…”

— Oczywiście…

“Gaya ito ng tungkol sa tubig. Parang musika ang ipinainom mo sa akin dahil sa kalo at sa lubid… naaalaala mo… masarap ito.”

— To samo z wodą. Ta, której dałeś mi się napić, była jak muzyka. Z powodu bloku i liny…Przypominasz sobie… była tak dobra…

“Oo nga…”

— Oczywiście.

“Titingnan mo ang mga bituin sa gabi. Napakaliit ng lugar ko para maituro ko sa ’yo kung saan makikita ang sa akin. Mas mabuti na ’yon. Para sa ’yo’y magiging isa sa mga bituin ang akong bituin. Kaya magugustuhan mong tingnan ang lahat ng bituin… Magiging kaibigan mo silang lahat. At ngayon naman, bibigyan kita ng isang regalo…”

— Nocą będziesz oglądać gwiazdy. Moja jest zbyt mała, abym mógł pokazać ci, gdzie jest. To lepiej. Moja gwiazda będzie dla ciebie jedną spośród wielu gwiazd… Dlatego przyjemnie ci będzie patrzeć na gwiazdy. Każda z nich będzie twoim przyjacielem. Chcę ci zrobić prezent.

Zaśmiał się znowu.

— Mały przyjacielu! Mały przyjacielu, twój śmiech sprawia mi tyle radości!

— To właśnie będzie mój prezent… W zamian za wodę…

— Nie rozumiem…

— Gwiazdy dla ludzi mają różne znaczenie. Dla tych, którzy podróżują, są drogowskazami. Dla innych są tylko małymi światełkami. Dla uczonych są zagadnieniami. Dla mego Bankiera są złotem. Lecz wszystkie te gwiazdy milczą. Ty będziesz miał takie gwiazdy, jakich nie ma nikt.

— Co chcesz przez to powiedzieć?

— Gdy popatrzysz nocą w niebo, wszystkie gwiazdy będą się śmiały do ciebie, ponieważ ja będę mieszkał i śmiał się na jednej z nich. Twoje gwiazdy będą się śmiały.

I zaśmiał się znowu.

— A gdy się pocieszysz (zawsze się w końcu pocieszamy), będziesz zadowolony z tego, że mnie znałeś. Będziesz zawsze mym przyjacielem. Będziesz miał ochotę śmiać się ze mną. Będziesz od czasu do czasu otwierał okno — ot, tak sobie, dla przyjemności.

Twoich przyjaciół zdziwi to, że śmiejesz się, patrząc na gwiazdy. Wtedy im powiesz: „Gwiazdy zawsze pobudzają mnie do śmiechu”. Pomyślą, że zwariowałeś. Zrobiłem ci brzydki figiel.

At muli siyang tumawa.

I znowu się zaśmiał.

“Magiging parang maraming maliliit na kampana na marunong tumawa ang ibinigay ko sa ’yo, sa halip na mga bituin…”

— To tak, jakbym ci dał zamiast gwiazd mnóstwo małych dzwoneczków, które potrafią się śmiać.

At muli siyang tumawa. Pagkatapos ay muli siyang naging seryoso:

Śmiał się ciągle. Po chwili spoważniał.

“Ngayong gabi… alam mo… huwag kang pupunta.”

— Tej nocy… wiesz… nie przychodź…

“Hindi kita iiwan.”

— Nie opuszczę cię.

“Magmumukha akong parang masama ang pakiramdam… magmumukha akong parang mamamatay. Gano’n ’yon. Huwag kang pupunta para makita ’yon, bale-wala ito.”

— Będę robił wrażenie cierpiącego… będę wyglądał tak, jakbym umierał. O, tak! Nie przychodź patrzeć na to, nie warto.

“Hindi kita iiwan.”

— Nie opuszczę cię.

Ngunit balisa siya.

Zaniepokoił się.

“Sinasabi ko ’to sa ’yo… dahil na rin sa ahas. Hindi ka n’ya dapat tuklawin… Masama ang mga ahas. Maaaring manuklaw ito dahil lamang sa kasiyahan…”

— Mówię ci to także… z powodu żmii. Nie chcę, żeby cię ukąsiła. Żmije są złośliwe. Mogą ugryźć dla przyjemności.

“Hindi kita iiwan.”

— Nie opuszczę cię.

Ngunit may bagay na muling nagpalakas ng kanyang loob:

Jakaś myśl uspokoiła go.

“Tiyak na wala silang kamandag para sa ikalawang pagtuklaw…”

— Co prawda żmija nie ma dostatecznej ilości trucizny, aby ugryźć drugi raz…

Nang gabing ’yon, hindi ko siya nakitang umalis. Tahimik siyang nakakawala sa akin. Nang abutan ko siya, buo ang loob niya sa paglakad, mabilis ang hakbang niya.

Tej nocy nie zauważyłem, kiedy wyruszył w drogę. Wymknął się bezszelestnie. Gdy udało mi się go dogonić, szedł zdecydowanym krokiem.

Sinabi lamang niya sa akin:
“Ah! dito ka na…”

Powiedział mi tylko:
— Ach, jesteś tu…

At hinawakan niya ako sa kamay. Ngunit balisa pa rin siya.

Wziął mnie za rękę. Jeszcze się niepokoił:

“Mali ka. Magdadalamhati ka. Magmumukha akong parang patay, at hindi naman totoo ’yon…”

— Nie masz racji. Będzie ci przykro. Będę robić wrażenie umarłego, a to nie będzie prawda.

Hindi ako umimik.

Milczałem.

“Naiintindihan mo. Napakalayo nito. Hindi ko madadala ang katawang ito. Napakabigat nito.”

— Rozumiesz. To bardzo daleko. Nie mogę zabrać ze sobą tego ciała. Jest za ciężkie.

Hindi ako umimik.

Milczałem.

“Pero gaya lang ito ng isang lumang balat ng kahoy na iniwan. Hindi nakalulungkot ang mga lumang balat ng kahoy…”

— To będzie jak stara, porzucona łupina. W starych łupinach nie ma nic strasznego.

Hindi ako umimik.

Milczałem.

Medyo pinanghinaan siya ng loob. Ngunit sinikap niyang muli:

Powoli się zniechęcał. Lecz zrobił jeszcze wysiłek:

“Magiging kasiya-siya ito, alam mo. Titingin din ako sa mga bituin. Magiging mga balon na may kalawanging kalo ang lahat ng bituin. Magbubuhos ng inumin sa ’kin ang lahat ng bituin…”

— To będzie ładnie. Ja też będę patrzeć na gwiazdy. Wszystkie gwiazdy będą studniami z zardzewiałym blokiem, Wszystkie gwiazdy dadzą mi pić.

Hindi ako umimik.

Milczałem.

“Magiging talagang nakalilibang ’yon! Magkakaroon ka ng limandaang milyong maliliit na kampana, at magkaroon naman ako ng limandaang milyong bukal…”

— To będzie takie zabawne. Ty będziesz miał pięćset milionów dzwoneczków, a ja pięćset milionów studni…

At hindi na rin siya umimik, dahil umiiyak siya…

I nagle urwał, ponieważ się rozpłakał…

“Dito na. Pabayaan mo na akong humakbang pa na mag-isa.”

— To tu. Pójdę sam jeden krok naprzód.

At naupo siya dahil natatakot siya.

Usiadł jednak, ponieważ bał się.

Sinabi pa niya:

Powiedział jeszcze:

“Alam mo… ang aking bulaklak… pananagutan ko s’ya! At napakahina niya! At wala s’yang kaalam-alam. May apat s’yang tinik na wala namang silbi para ipagtanggol s’ya laban sa sanlibutan…”

— Wiesz… moja róża… jestem za nią odpowiedzialny. A ona jest taka słaba. I taka naiwna. Ma cztery nic niewarte kolce dla obrony przed całym światem.

Naupo ako sapagkat hindi ko na kayang tumayo. Sinabi niya:

Usiadłem, nie mogłem utrzymać się na nogach.

“Paano… hanggang dito na lang…”

— Tak… to wszystko… — powiedział.

Medyo nag-alinlangan pa siya, at saka siya tumayo. Humakbang siya nang isa. Hindi ako makakilos.

Wahał się jeszcze chwilę, później wstał. Zrobił krok. Nie mogłem się poruszyć.

Walang anumang naroon liban sa madilaw na kislap, malapit sa kanyang sakong. Sandali siyang nanatiling walang kibo. Hindi siya sumigaw. Nabuwal siyang dahandahan gaya ng pagtumba ng isang puno. Wala ring ingay dahil sa buhangin.

Żółta błyskawica mignęła koło jego nogi. Chwilę stał nieruchomo. Nie krzyczał. Osunął się powoli, jak pada drzewo. Piasek stłumił nawet odgłos upadku.

XXVII

ROZDZIAŁ 27

At ngayon, s’yempre, anim na taon na ang nakalilipas… Hinding-hindi ko pa naisasalaysay ang istoryang ito. Masaya ang aking mga kasamahan nang muli nila akong makitang buhay pa. Malungkot ako ngunit sinabi ko sa kanila: “Pagod lang ito…”

A dzisiaj minęło już sześć lat. Nigdy jeszcze nie opowiadałem tej historii. Moi koledzy cieszyli się bardzo z mego powrotu. Byłem smutny, lecz mówiłem im:
— To zmęczenie…

Ngayon medyo magaan na ang loob ko. Sa totoo lang… hindi pa talaga. Pero alam kong bumalik nga siya sa kanyang planeta dahil sa pagbubukanliwayway, hindi ko natagpuan ang kanyang katawan. Hindi naman talagang mabigat ang katawang ’yon… At sa gabi’y gusto kong makinig sa mga bituin. Parang limandaang milyong maliliit na kampana…

Teraz trochę się pocieszyłem. To znaczy… jeszcze niezupełnie. Lecz wiem na pewno, że wrócił na swoją planetę, ponieważ o wschodzie słońca nie znalazłem jego ciałka. Nie było ciężkie to ciało… I bardzo lubię słuchać nocą gwiazd. To tak jakby pięćset milionów dzwoneczków…

Ngunit may isa pang di-pangkarandiwang bagay. Nalimutan kong dagdagan ng katad na panali ang busal na iginuhit ko para sa munting prinsipe! Hinding-hindi niya ito maitatali sa tupa. Kaya itinatanong ko sa aking sarili: “Ano na kaya ang nangyari sa kanyang planeta? Baka kinain na ng tupa ang bulaklak…”

Ale zdarzyła się rzecz dziwna… Zapomniałem dorobić rzemień do kagańca, który narysowałem Małemu Księciu. Nie będzie mógł go nałożyć barankowi. Pytam nieraz siebie, co dzieje się na jego planecie? Możliwe, że baranek zjadł różę…

Kung minsan nama’y sinasabi ko sa aking sarili: “Siguradong hindi! Gabi-gabi’y tinatakluban ng munting prinsipe ang kanyang bulaklak sa garapon nitong yari sa bubog, at binabantayan naman niyang mabuti ang kanyang tupa…” Kaya masaya na ako. At magiliw namang tumatawa ang lahat ng bituin.

Czasem mówię sobie, że na pewno nic się nie stało. Mały Książę przykrywa różę na noc szklanym kloszem i dobrze strzeże baranka… Wtedy jestem szczęśliwy. I wszystkie gwiazdy śmieją się pogodnie.

Sinasabi ko naman kung minsan sa aking sarili: “May mga pagkakataong nakakalingat ang isa, at ’yon ay sapat na! Nalimutan niya, isang gabi, ang garapong salamin, o kaya’y nakalabas nang walang ingay ang tupa sa gabi…” Kaya magiging luha naman ang lahat ng maliliit na kampana!…

A czasem mówię sobie: „Od czasu do czasu zapomina się o obowiązkach — i to już wystarczy. Zapomniał wieczorem zakryć różę szklanym kloszem albo baranek cicho wyszedł ze skrzyni w nocy…” I wtedy gwiazdy toną we łzach…

Narito ngayon ang isang malaking hiwaga. Para sa inyo na nagmamahal din sa munting prinsipe, at gayon din para sa akin, walang sa isang lugar na walang may alam kung saan ay kinain o hindi ng isang tupang hindi natin alam ang isang rosas…

Tu kryje się wielka tajemnica. Dla was, którzy jak ja kochacie Małego Księcia, nie ma w świecie poważniejszego zagadnienia niż to, czy gdzieś — nie wiadomo gdzie — baranek, którego nie znacie, zjadł różę czy nie…

Tingnan n’yo ang langit. Tanungin n’yo ang inyong sarili: Kinain nga kaya ng tupa o hindi ang bulaklak? At makikita n’yo kung paanong nagbabago ang lahat…

Popatrzcie w niebo. Zapytajcie: „Czy baranek zjadł różę? Tak czy nie?” I zobaczycie, jak cały świat zmieni się dla was.

At di kailanman maiintindihan ng sinumang matanda na napakahalaga nito!

A żaden dorosły nie zrozumie nigdy, jak wielkie to ma znaczenie!

Ito para sa akin ang pinakamaganda at pinakamalungkot na tanawin sa buong mundo. Katulad ito ng nasa naunang pahina ngunit iginuhit ko itong muli para maipakita itong mabuti sa inyo. Sa lugar na ito lumitaw ang munting prinsipe sa lupa, at saka pumanaw.

Dla mnie to najpiękniejszy i jednocześnie najsmutniejszy obraz świata. To ten sam obraz, który jest na poprzedniej stronie, lecz narysowałem go jeszcze raz, abyście dobrze zapamiętali to miejsce, w którym zjawił się na ziemi i znikł Mały Książę.

Tingnan n’yong mabuti ang tanawing ito para matiyak na makikilala n’yo ito kung maglalakbay kayo balang araw sa disyerto ng Afrika. At kung mapagawi naman kayo dito, pakiusap ko sana sa inyo na huwag kayong magmadali, maghintay kayo nang kaunti sa mismong tapat ng mga bituin!

Przyjrzyjcie się uważnie, abyście mogli rozpoznać ten krajobraz, jeśli któregoś dnia będziecie wędrować przez afrykańską pustynię. A jeśli kiedyś znajdziecie się w tym miejscu, nie spieszcie się, błagam was, zatrzymajcie się na chwilę pod gwiazdą!

Kung may batang lumapit sa inyo, kung tumatawa siya, kung may buhok siyang kulay-ginto o kung hindi siya sumasagot kapag tinanong siya, malalaman n’yo kung sino siya. Kaya maging mabait sana kayo! Huwag n’yo akong pabayaan sa labis na kalungkutan: agad n’yong isulat sa akin na bumalik siya…

Jeśli przyjdzie do was śmiejące się dziecko o złotych włosach, nie odpowiadające na pytania — zgadniecie, kto to jest. Nie zostawiajcie mnie wtedy w moim smutku: bądźcie tak mili i napiszcie mi szybko, że wrócił…

1943

1943