Пераклала Нiна Мацяш

献给莱翁·维尔特

ЛЕОНУ ВЕРТУ

请孩子们原谅我把这本书献给了一个大人。我有一条正当的理由：这个大人是我在世界上最好的朋友。我另有一条理由：这个大人什么都懂；即使儿童读物也懂。我还有第三条理由；这个大人住在法国，忍冻挨饿。他很需要有人安慰。

Шчыра перапрашаю дзяцей за тое, што я прысвяцiў гэтую кнiжку даросламу. Скажу ў апраўданне: гэты дарослы — мой сама лепшы сябар. I яшчэ: ён разумее ўсе на свеце, нават дзiцячыя кнiгi. I нарэшце: ён жыве ў Францыi, дзе цяпер i голадна, i холадна. I яму вельмi патрэбна суцяшэнне.

要是这些理由还不够充分，我就把这本书献给这个大人曾经做过的孩子。每人大人都是从做孩子开始的。（然而，记得这事的又有几个呢？）因此，我把我的献词改为：

Калi ж ўсё гэта не апраўдвае мяне, я прысвячу сваю кнiжку, таму хлопчыку, якiм некалi быў мой дарослы сябар. Усе ж дарослыя былi спачатку дзецьмi. Праўда, мала хто з iх памятае пра гэта… То я выпраўляю сваё прысвячэнне:

献给童年时代的莱翁·维尔特

ЛЕОНУ ВЕРТУ, калi ён быў маленькiм

I

РАЗДЗЕЛ ПЕРШЫ

当我还只有六岁的时候，在一本描写原始森林的名叫《真实的故事》的书中，看到了一副精彩的插画，画的是一条蟒蛇正在吞食一只大野兽。页头上就是那副画的摹本。

Мне было шэсць гадоў, калi ў кнiзе пра джунглi, якая называлася «Непрыдуманыя гiсторыi», я ўбачыў аднойчы дзiвосны малюнак. Змяя — страшэнны ўдаў — глытала драпежнага звера.

这本书中写道：“这些蟒蛇把它们的猎获物不加咀嚼地囫囵吞下，尔后就不能再动弹了；它们就在长长的六个月的睡眠中消化这些食物。”

У кнiзе гаварылася: «Удавы глытаюць сваю ахвяру цалкам, не жуюць. Пасля гэтага яны ўжо не могуць варухнуцца i цэлых паўгода спяць, пакуль не перавараць ежу».

当时，我对丛林中的奇遇想得很多，于是，我也用彩色铅笔画出了我的第一副图画。我的第一号作品。它是这样的：

Я шмат разважаў пра поўнае прыгод жыццё ў джунглях i таксама намаляваў тое-сёе каляровым алоўкам. Гэта быў мой малюнак No 1.

我把我的这副杰作拿给大人看，我问他们我的画是不是叫他们害怕。

Я паказаў свой шэдэўр дарослым i пацiкавiўся, цi не страшна iм, калi яны глядзяць на мой малюнак.

他们回答我说：“一顶帽子有什么可怕的？”

— А чаму капялюш павiнен наводзiць страх? — здзiвiлiся яны.

我画的不是帽子，是一条巨蟒在消化着一头大象。于是我又把巨蟒肚子里的情况画了出来，以便让大人们能够看懂。这些大人总是需要解释。我的第二号作品是这样的：

На маiм малюнку быў зусiм не капялюш. На маiм малюнку быў удаў, якi праглынуў слана. Тады я намаляваў удава знутры, каб дарослым было больш зразумела. Але iм ўсё роўна спатрэбiлiся тлумачэннi.

大人们劝我把这些画着开着肚皮的，或闭上肚皮的蟒蛇的图画放在一边，还是把兴趣放在地理、历史、算术、语法上。就这样，在六岁的那年，我就放弃了当画家这一美好的职业。

Дарослыя параiлi мне не маляваць удаваў нi звонку, нi знутры, а лепей больш цiкавiцца геаграфiяй, гiсторыяй, арыфметыкай i правапiсам. Вось так, у шэсць гадоў, мяне пераканалi адмовiцца ад блiскучай кар’еры мастака.

我的第一号、第二号作品的不成功，使我泄了气。这些大人们，靠他们自己什么也弄不懂，还得老是不断地给他们作解释。这真叫孩子们腻味。

Я быў збiты з панталыку няўдачай з малюнкамi. Дарослыя нiколi i нiчога не могуць зразумець самi, а дзецям надта ж утомна вечна тлумачыць iм, што да чаго.

后来，我只好选择了另外一个职业，我学会了开飞机，世界各地差不多都飞到过。的确，地理学帮了我很大的忙。

Такiм чынам, мне трэба было выбраць якую-нубудзь iншую прафесiю, i я пайшоў у лётчыкi. Дзе мне толькi не давялося быць! I геаграфiя сапраўды спатрэбiлася мне.

我一眼就能分辨出中国和亚里桑那。要是夜里迷失了航向，这是很有用的。

Я мог з першага погляду адрознiць Кiтай ад Арызоны. Гэта вельмi карысна, калi часам заблудзiшся ўночы.

这样，在我的生活中，我跟许多严肃的人有过很多的接触。我在大人们中间生活过很长时间。我仔细地观察过他们，但这并没有使我对他们的看法有多大的改变。

За сваё жыццё мне давялося сутыкнуцца з многiмi сур’ёзнымi людзьмi. Я многа часу пражыў з дарослымi, быў вельмi блiзка знаёмы з iмi. Не скажу, каб пасля гэтага я стаў лепей думаць пра iх.

当我遇到一个头脑看来稍微清楚的大人时，我就拿出一直保存着的我那第一号作品来测试测试他。我想知道他是否真的有理解能力。

Калi я сустракаў каго-небудзь з iх асяроддзя, хто здаваўся мне трошкi разумнейшым, я паказваў яму малюнак No 1, — я збярог яго i заўсёды насiў з сабою. Мне хацелася ведаць, цi сапраўды той чалавек кемлiвы.

可是，得到的回答总是： “这是顶帽子。”

Але кожны дарослы заўсёды адказваў мне: «Гэта капялюш».

我就不和他谈巨蟒呀，原始森林呀，或者星星之类的事。我只得迁就他们的水平，和他们谈些桥牌呀，高尔夫球呀，政治呀，领带呀这些。于是大人们就十分高兴能认识我这样一个通情达理的人。

I я ўжо не гаварыў з iм нi пра ўдаваў, нi пра джунглi, нi пра зоркi. Я прыстасоўваўся да яго паняццяў. Гутарыў пра брыдж i гольф, пра палiтыку i гальштукi. I дарослы быў дужа задаволены знаёмствам з такiм разумным чалавекам.

II

РАЗДЗЕЛ II

我就这样孤独地生活着，没有一个能真正谈得来的人，一直到六年前在撒哈拉沙漠上发生了那次故障。

Так я жыў у адзiноце, i не было ў мяне анiкога, з кiм бы я мог па-сапраўднаму адвесцi душу. Але аднойчы, шэсць гадоў назад, мне давялося зрабiць вымушаную пасадку ў Сахары.

我的发动机里有个东西损坏了。当时由于我既没有带机械师也没有带旅客，我就试图独自完成这个困难的维修工作。

Нешта зламалася ў маторы майго самалёта. Са мною не было нi механiка, нi пасажыраў, i трэба было самому ламаць галаву, як выратавацца.

这对我来说是个生与死的问题。我随身带的水只够饮用一星期。

Я павiнен быў адрамантаваць матор альбо загiнуць. Маiх запасаў пiтной вады хапiла б ледзьве на тыдзень.

第一天晚上我就睡在这远离人间烟火的大沙漠上。我比大海中伏在小木排上的遇难者还要孤独得多。

I вось — мая першая ноч сярод бязмежных пяскоў пустынi, дзе на тысячы мiль наўкол — нiводнага селiшча. Чалавек, якi пасля караблекрушэння ўсё-такi ацалеў дзесьцi на плыце ў бязмежным акiяне, i той быў не такi адзiнокi.

而在第二天拂晓，当一个奇怪的小声音叫醒我的时候，你们可以想见我当时是多么吃惊。这小小的声音说道：

Дык уявiце сабе маё здзiўленне, калi на досвiтку мяне пабудзiў нечы тоненькi галасок:

“请你给我画一只羊，好吗？”

— Калi ласка… намалюй мне баранчыка!

“啊！”

— Га!

“给我画一只羊……”

— Намалюй мне баранчыка…

我象是受到惊雷轰击一般，一下子就站立起来。我使劲地揉了揉眼睛，仔细地看了看。我看见一个十分奇怪的小家伙严肃地朝我凝眸望着。

Я ўскочыў на ногi, нiбы нада мной грымнуў гром. Працёр вочы. Агледзеўся. I ўбачыў незвычайнага малыша, якi сур’ёзна разглядваў мяне.

这是后来我给他画出来的最好的一副画像。

Яго партрэт я намаляваў пазней.

可是，我的画当然要比他本人的模样逊色得多。这不是我的过错。六岁时，大人们使我对我的画家生涯失去了勇气，除了画过开着肚皮和闭着肚皮的蟒蛇，后来再没有学过画。

Канечне, на маiм малюнку ён не такi прывабны, як на самой справе. Але гэта не мая вiна. Калi мне было шэсць гадоў, дарослыя пераканалi мяне, што мастака з мяне не атрымаецца, таму я так нiчога i не навучыўся маляваць, акрамя ўдаваў — звонку i знутры.

我惊奇地睁大着眼睛看着这突然出现的小家伙。你们不要忘记，我当时处在远离人烟千里之外的地方。而这个小家伙给我的印象是，他既不象迷了路的样子，也没有半点疲乏、饥渴、惧怕的神情。

Я на ўсё вочы глядзеў на гэты прывiд. Не забывайце, што я быў за тысячы мiль ад людскiх селiшчаў. Гэты ж малыш не быў нi разгублены, нi смяротна стомлены, нi смятротна галодны, ён не памiраў нi ад смагi, нi ад страху.

他丝毫不象是一个迷失在旷无人烟的大沙漠中的孩子。当我在惊讶之中终于又能说出话来的时候，对他说道：

Ён нiчым не нагадваў дзiцяцi, якое заблудзiлася ў пустынi, за тысячы мiль ад чалавечага селiшча. Нарэшце мова вярнулася да мяне i я спытаў:

“唉，你在这儿干什么？”

— Але… што ты тут робiш?

可是他却不慌不忙地好象有一件重要的事一般，对我重复地说道：

Ён не адказаў на маё пытанне, а толькi зноў цiха-цiха i надзвычай сур’ёзна папрасiў:

“请……给我画一只羊……”

— Калi ласка, намалюй баранчыка…

当一种神秘的东西把你镇住的时候，你是不敢不听从它的支配的，在这旷无人烟的沙漠上，面临死亡的危险的情况下，尽管这样的举动使我感到十分荒诞，我还是掏出了一张纸和一支钢笔。

Калi нешта цябе надта ўражвае, не паслухацца нельга. Якой бы недарэчнасцю нi здавалася мне гэта, але тут, за тысячы мiль ад людскога селiшча, перад смяротнай небяспекай, я дастаў з кiшэнi аркуш паперы i аўтаручку.

这时我却又记起，我只学过地理、历史、算术和语法，就有点不大高兴地对小家伙说我不会画画。他回答我说：

Толькi раптам я ўзгадаў, што вывучаў у асноўным геаграфiю, гiсторыю, арыфметыку ды правапiс, i трошкi незадаволена сказаў малышу, што я не ўмею маляваць.

“没有关系，给我画一只羊吧！”

— Усё роўна, — адказаў ён. — Намалюй баранчыка.

因为我从来没有画过羊，我就给他重画我所仅仅会画的两副画中的那副闭着肚皮的巨蟒。

Але я ж нiколi не маляваў баранчыкаў! Я падаў яму адзiн з двух малюнкаў, на якiя быў здольны. Той, на якiм удаў у агульным выглядзе. Як жа быў я ўражаны, калi пачуў адказ малыша:

“不，不！我不要蟒蛇，它肚子里还有一头象。”
我听了他的话，简直目瞪口呆。他接着说：“巨蟒这东西太危险，大象又太占地方。我住的地方非常小，我需要一只羊。给我画一只羊吧。”

— Не-не! Я не хачу слана ва ўдаве! Удаў вельмi небяспечны, а слон вельмi грузны. А ў мяне дома ўсё такое невялiчкае. Мне патрэбен баранчык. Намалюй баранчыка.

我就给他画了。

I я намаляваў.

他专心地看着，随后又说：

Ён паглядзеў на малюнак i сказаў:

“我不要，这只羊已经病得很重了。给我重新画一只。”

— Не, гэты баранчык вельмi ўжо хворы. Намалюй другога.

我又画了起来。

Я намаляваў.

我的这位朋友天真可爱地笑了，并且客气地拒绝道：

Мой новы сябар хораша, паблажлiва ўсмiхнуўся:

“你看，你画的不是小羊，是头公羊，还有犄角呢。”

— Ты ж сам бачыш… гэта не баранчык, а баран. З рагамi…

于是我又重新画了一张。

Я зноў перарабiў малюнак.

这副画同前几副一样又被拒绝了。

Але i гэты быў адхiлены, як папярэднiя.

“这一只太老了。我想要一只能活得长的羊。”

— Гэты надта стары. Я хачу такога баранчыка, якi жыў бы доўга-доўга.

我不耐烦了。因为我急于要检修发动机，于是就草草画了这张画。

Тады, трацячы цярпенне, — мне ж трэба было хутчэй разбiраць матор, — я накрэмзаў.8

并且匆匆地对他说道：

“这是一只箱子，你要的羊就在里面。”

— Гэта скрынка, — раздражнёна буркнуў я. — А ў ёй сядзiць твой баранчык.

这时我十分惊奇地看到我的这位小评判员喜笑颜开。他说：

Як жа я быў здзiўлены, калi нечакана мой юны суддзя ўвесь аж засвяцiўся ад радасцi:

“这正是我想要的，……你说这只羊需要很多草吗？”

— Вось гэткага мне i трэба! Як ты думаеш, яму спатрэбiцца шмат травы?

“为什么问这个呢？”

— А што?

“因为我那里地方非常小……”

— У мяне яе мала…

“我给你画的是一只很小的小羊，地方小也够喂养它的。”

— Напэўна, хопiць. Я даю табе зусiм маленькага баранчыка.

他把脑袋靠近这张画。
“并不象你说的那么小……瞧！它睡着了……”

Ён схiлiўся над малюнкам.
— Не такi ўжо ён i маленькi… Ты глянь! Заснуў…

就这样，我认识了小王子。

Вось так я пазнаёмiўся з Маленькiм прынцам.

III

РАЗДЗЕЛ III

我费了好长时间才弄清楚他是从哪里来的。小王子向我提出了很多问题，可是，对我提出的问题，他好象压根没有听见似的。

Не адразу зразумеў я, адкуль ён з’явiўся. Маленькi прынц, якi лiтаральна засыпаў мяне пытаннямi, нiбыта i не чуў маiх.

他无意中吐露的一些话逐渐使我搞清了他的来历。例如，当他第一次瞅见我的飞机时（我就不画出我的飞机了，因为这种图画对我来说太复杂），他问我道：

Толькi з паасобных, выпадкова сказаных слоў мне пакрысе адкрылася яго таямнiца. Так, калi ён упершыню ўбачыў мой самалёт (самалёт я маляваць не буду, гэта надта складаны для мяне малюнак), ён спытаў:

“这是个啥玩艺？”

— А гэта што за штука?

“这不是‘玩艺儿’。它能飞。这是飞机。是我的飞机。”

— Гэта не штука. Гэта самалёт. Мой самалёт. Ён лятае.

我当时很骄傲地告诉他我能飞。于是他惊奇地说道：

I я з гордасцю раслумачыў яму, што я ўмею на iм лятаць.

“怎么？你是从天上掉下来的？”

— Як?! — усклiкнуў ён. — Ты ўпаў з неба?!

“是的”。我谦逊地答道。

— Так, — сцiпла пацвердзiў я.

“啊？这真滑稽。”

— Як забаўна!..

此时小王子发出一阵清脆的笑声。这使我很不高兴。我要求别人严肃地对待我的不幸。然后，他又说道：

I Маленькi прынц гэтак весела засмяяўся, што мне аж прыкра стала. Мне хацелася, каб ён паспачуваў мне.

“那么，你也是从天上来的了！你是哪个星球上的？”

— Значыць, ты таксама прыйшоў з неба! — дадаў ён. — А з якой планеты?

即刻，对于他是从哪里来的这个秘密我隐约发现到了一点线索；于是，我就突然问道：

«Дык вось дзе разгадка яго таемнага з’яўлення тут, у пустынi!» — падумаў я i без усякiх хiтрыкаў спытаў:

“你是从另一个星球上来的吗？”

— Значыць, ты прыйшоў сюды з iншай планеты?

可是他不回答我的问题。他一面看着我的飞机，一面微微地点点头，接着说道：

Але ён не адказаў. Ён паглядзеў на мой самалёт i пакiваў галавой.

“可不是么，乘坐这玩艺儿，你不可能是从很远的地方来的……”

— Ну, на гэтым ты сапраўды не мог прыляцець здалёк…

说到这里，他就长时间地陷入沉思之中。然后，从口袋里掏出了我画的小羊，看着他的宝贝入了神。

I ён надоўга задумаўся. Потым дастаў з кiшэнi намаляванага баранчыка i стаў пiльна разглядваць гэты свой скарб.

你们可以想见这种关于“别的星球”的若明若暗的话语使我心里多么好奇。因此我竭力地想知道其中更多的奥秘。

Можаце сабе ўявiць, якая цiкаўнасць апанавала мяне ад прызнання наконт «iншых планет». I я паспрабаваў дазнацца паболей:

“你是从哪里来的，我的小家伙？你的家在什么地方？你要把我的小羊带到哪里去？”

— Адкуль ты прыляцеў, малыш? Дзе гэта — «у цябе»? Куды ты хочаш забраць майго баранчыка?

他沉思了一会，然后回答我说：

Ён з хвiлiну маўчаў, потым прамовiў:

“好在有你给我的那只箱子，夜晚可以给小羊当房子用。”

— От добра, што ты даў мне скрынку: буду заганяць у яе баранчыка нанач.

“那当然。如果你听话的话，我再给你画一根绳子，白天可以栓住它。再加上一根扦杆。”

— Ну вядома. А калi будзеш разумны, я дам табе i вяровачку, каб можна было прывязваць яго на дзень, i калочак…

我的建议看来有点使小王子反感。

Гэтая прапанова прывяла ў недаўменне Маленькага прынца:

“栓住它，多么奇怪的主意。”

— Прывязваць? Якая недарэчнасць!

“如果你不栓住它，它就到处跑，那么它会跑丢的。”

— Але, калi ты не прывяжаш яго, ён пойдзе невядома куды i прападзе.

我的这位朋友又笑出了声：

Мой сябар зноў весела засмяяўся.

“你想要它跑到哪里去呀？”

— Ды куды ж ён пойдзе?!

“不管什么地方。它一直往前跑……”

— Абы-куды. Куды вочы глядзяць…

这时，小王子郑重其事地说：

Тады Маленькi прынц сур’ёзна сказаў:

“这没有什么关系，我那里很小很小。”

— Гэта не страшна. Там, у мяне, так мала месца.

接着，他略带伤感地又补充了一句：

I з нейкай задуменнасцю дадаў:

“一直朝前走，也不会走出多远……”

— Калi iсцi толькi куды вочы глядзяць, далёка не зойдзеш…