“那么，它们就是我的，因为是我第一个想到了这件事情的。”

— Значыць, яны мае, раз я першы дадумаўся да гэтага!

“这就行了吗？”

— I гэтага дастаткова?

“那当然。如果你发现了一颗没有主人的钻石，那么这颗钻石就是属于你的。当你发现一个岛是没有主的，那么这个岛就是你的。当你首先想出了一个办法，你就去领一个专利证，这个办法就是属于你的。既然在我之前不曾有任何人想到要占有这些星星，那我就占有这些星星。”

— Ну безумоўна! Калi ты знойдзеш дыямант, якi нiкому не належыць, ён твой. Калi ты знойдзеш востраў, якi нiкому не належыць, ён твой. Калi ў цябе першага ўзнiкла iдэя, ты бярэш на яе патэнт: яна твая.

“这倒也是。可是你用它们来干什么？”小王子说。

— I то праўда, — згадзiўся Маленькi прынц. — I што ты з iмi робiш?

“我经营管理这些星星。我一遍又一遍地计算它们的数目。这是一件困难的事。但我是一个严肃认真的人！”

— Проста распараджаюся iмi. Лiчу i пералiчваю, — адказаў дзялок. — Цяжкая работа. Але я чалавек сур’ёзны.

小王子仍然还不满足，他说：

Маленькi прынц усё яшчэ не быў задаволены.

“对我来说，如果我有一条围巾，我可以用它来围着我的脖子，并且能带走它。我有一朵花的话，我就可以摘下我的花，并且把它带走。可你却不能摘下这些星星呀！”

— Калi ў мяне ёсць шалiк, я магу закруцiць яго на шыю i ўзяць з сабой. Калi ў мяне ёсць кветка, я магу сарваць яе i ўзяць з сабой. А ты ж не можаш пазбiраць зоркi!

“我不能摘，但我可以把它们存在银行里。”

— Не, але я магу пакласцi iх у банк.

“这是什么意思呢？”

— Як гэта?

“这就是说，我把星星的数目写在一片小纸头上，然后把这片纸头锁在一个抽屉里。”

— А так: пiшу на паперчыне, колькi ў мяне зорак. Потым кладу гэтую паперчыну ў шафу i замыкаю яе на ключ.

“这就算完事了吗？”

— I ўсё?

“这样就行了。”

— Гэтага дастаткова!

小王子想道：“真好玩。这倒蛮有诗意，可是，并不算是了不起的正经事。”

«Займальна, — падумаў Маленькi прынц. — I досыць паэтычна. Але не так ужо гэта i сур’ёзна».

关于什么是正经事，小王子的看法与大人们的看法非常不同。

Што сур’ёзна, а што не сур’ёзна — Маленькi прынц разумеў па-свойму, зусiм не так, як дарослыя.

他接着又说：“我有一朵花，我每天都给她浇水。我还有三座火山，我每星期把它们全都打扫一遍。连死火山也打扫。谁知道它会不会再复活。我拥有火山和花，这对我的火山有益处，对我的花也有益处。但是你对星星并没有用处……”

— У мяне ёсць кветка, — сказаў ён. — I я штодня палiваю яе. У мяне ёсць тры вулканы, i я штодня чышчу iх. Чышчу нават той, якi даўно патух. Да прыгоды не тры годы! Гэта карысна маiм вулканам, гэта карысна маёй кветцы, каб я валодаў iмi. А якая карысць ад цябе зоркам?..

实业家张口结舌无言以对。于是小王子就走了。

Дзялок разявiў рот, але не знайшоў, што адказаць, i Маленькi прынц пайшоў далей.

在旅途中，小王子只是自言自语地说了一句：“这些大人们真是奇怪极了。”

«Дарослыя сапраўды проста звышнезвычайныя людзi», — падумаў ён дарогаю.

XIV

РАЗДЗЕЛ ХIV

第五颗行星非常奇怪，是这些星星中最小的一颗。行星上刚好能容得下一盏路灯和一个点路灯的人。

Пятая планета была надзвычай цiкавая. Яна аказалася найменшай з усiх. Там хапала месца толькi для вулiчнага лiхтара i лiхтаршчыка.

小王子怎么也解释不通：这个坐落在天空某一角落，既没有房屋又没有居民的行星上，要一盏路灯和一个点灯的人做什么用。
但他自己猜想：

Маленькi прынц нiяк не мог дацямiць, навошта патрэбен быў у небе, на бязлюднай, пустой планеце, вулiчны лiхтар i лiхтаршчык. Аднак ён падумаў:

“可能这个人思想不正常。但他比起国王，比起那个爱虚荣的人，那个实业家和酒鬼，却要好些。至少他的工作还有点意义。当他点着了他的路灯时，就象他增添了一颗星星，或是一朵花。当他熄灭了路灯时，就象让星星或花朵睡着了似的。这差事真美妙，就是真正有用的了。”

«Можа, гэты чалавек не ў сваiм розуме? I ўсё ж ён не такi дурны, як кароль, славалюб, дзялок i п’янiца. У яго рабоце ёсць хоць нейкi сэнс. Калi ён запальвае свой лiхтар — дык нiбыта нараджаецца яшчэ адна зорка цi кветка. Калi гасiць яго — дык нiбы зорка цi кветка засынаюць. Цудоўны занятак. Гэта сапраўды карысна, таму што прыгожа».

小王子一到了这个行星上，就很尊敬地向点路灯的人打招呼：

Прынц ступiў на планету i з павагай павiтаўся з лiхтаршчыкам.

“早上好。——你刚才为什么把路灯灭了呢？”

— Дзень добры. Навошта ты зараз патушыў свой лiхтар?

“早上好。——这是命令。”点灯的回答道。

— Такi ўгавор, — адказаў лiхтаршчык. — Добры дзень.

“命令是什么？”

— Якi ўгавор?

“就是熄掉我的路灯。——晚上好。”

— Патушыць лiхтар. Добры вечар.

于是他又点燃了路灯。

I ён запалiў яго.

“那么为什么你又把它点着了呢？”

— Тады навошта ж ты зноў запалiў яго?

“这是命令。”点灯的人回答道。

— Такi ўгавор, — адказаў лiхтаршчык.

“我不明白。”小王子说。

— Нiчога не разумею, — пацiснуў плячыма Маленькi прынц.

“没什么要明白的。命令就是命令。”点灯的回答说。“早上好。”

— А тут i разумець няма чаго, — сказаў лiхтаршчык, — угавор ёсць угавор. Добры дзень.

于是他又熄灭了路灯。

I патушыў лiхтар.

然后他拿一块有红方格子的手绢擦着额头。

Потым выцер успацелы лоб чырвонай клятчастай насоўкай i сказаў:

“我干的是一种可怕的职业。以前还说得过去，早上熄灯，晚上点灯，剩下时间，白天我就休息，夜晚我就睡觉……”

— Цяжкае ў мяне рамяство. Колiсь гэта было разумна. Уранку я тушыў свой лiхтар, а ўвечары запальваў. I рэштка дня заставалася ў мяне, каб адпачыць, а рэштка ночы — каб выспацца…

“那么，后来命令改变了，是吗？”

— А што, з тае пары ўгавор змянiўся?

点灯的人说：“命令没有改，惨就惨在这里了！这颗行星一年比一年转得更快，而命令却没有改。”

— Угавор якраз i не змянiўся, — уздыхнуў лiхтаршчык. — У гэтым уся бяда. Планета з году ў год абарочваецца ўсё хутчэй, а ўгавор застаецца нязменным!

“结果呢？”小王子问。

— Ну i?.. — цiкавiўся Маленькi прынц.

“结果现在每分钟转一圈，我连一秒钟的休息时间都没有了。每分钟我就要点一次灯，熄一次灯！”

— Ну i цяпер, калi яна робiць адзiн абарот за хвiлiну, у мяне не стала нi секунды пярэдыху. Штохвiлiны то запальвай, то гасi!

“真有趣，你这里每天只有一分钟长？”

— От смешна! Днi доўжацца ўсяго хвiлiну!

“一点趣味也没有，”点灯的说，“我们俩在一块说话就已经有一个月的时间了。”

— I зусiм не смешна, — запярэчыў лiхтаршчык. — Мы ўжо цэлы месяц размаўляем з табой.

“一个月？”

— Месяц?!

“对。三十分钟。三十天！——晚上好。”

— Канечне. Трыццаць хвiлiн. Трыццаць дзён! Добры вечар!

于是他又点着了了他的路灯。

I ён зноў запалiў лiхтар.

小王子瞅着他，他喜欢这个点灯人如此忠守命令。

Маленькi прынц з любоўю глядзеў на лiхтаршчыка, якi быў так шчыра верны ўгавору.

这时，他想起了他自己从前挪动椅子寻找日落的事。他很想帮助他的这位朋友。

На памяць прыйшло, як ён калiсьцi перастаўляў з месца на месца крэсла, каб лiшнi раз паглядзець на захад сонца… I яму захацелася памагчы сябру.

“告诉你，我知道一种能使你休息的办法，你要什么时候休息都可以。”

— Паслухай… я ведаю, як ты можаш адпачыць, калi захочаш…

“我老是想休息。”点灯人说。

— Я ўжо даўно, хачу, — сказаў лiхтаршчык.

因为，一个人可以同时是忠实的，又是懒惰的。

Можна ж быць i верным слову i адначасова лянiўцам.

小王子接着说：
“你的这颗行星这样小，你三步就可以绕它一圈。你只要慢慢地走，就可以一直在太阳的照耀下，你想休息的时候，你就这样走……那么，你要白天又多长它就有多长。”

Маленькi прынц гаварыў далей:
— Твая планета настолькi маленькая, што ты трыма крокамi абыдзеш яе ўсю. I табе проста трэба iсцi з такой хуткасцю, каб увесь час быць на сонцы. Захочацца адпачыць — дык ты iдзi, iдзi… I дзень будзе працягвацца столькi, колькi захочаш.

“这办法帮不了我多打忙，生活中我喜欢的就是睡觉。”点灯人说。

— Ну, ад гэтага мне толку мала, — сказаў лiхтаршчык. — Больш за ўсё на свеце я люблю спаць.

“真不走运。”小王子说。

— Тады дрэнна, — цяжка ўздыхнуў Маленькi прынц.

“真不走运。”点灯人说。“早上好。”

— Дрэнна, — згадзiўся лiхтаршчык. — Добры дзень.

于是他又熄灭了路灯。

I патушыў лiхтар.

小王子在他继续往前旅行的途中，自言自语地说道：
“这个人一定会被其他那些人，国王呀，爱虚荣的呀，酒鬼呀，实业家呀，所瞧不起。可是唯有他不使我感到荒唐可笑。这可能是因为他所关心的是别的事，而不是他自己。”

«Гэтым чалавекам, — ужо зноў у дарозе падумаў Маленькi прынц, — гэтым чалавекам пагарджалi б усе астатнiя: i кароль, i славалюб, i п’янiца, i дзялок. А па-мойму, ён адзiны з iх усiх, хто не смешны. Мабыць таму, што думае не толькi пра сябе».

他惋惜地叹了口气，

Ён з жалем уздыхнуў i падумаў яшчэ:

并且又对自己说道：“本来这是我唯一可以和他交成朋友的人。可是他的星球确实太小了，住不下两个人……”

«Бадай, адзiны чалавек, з кiм я мог бы пасябраваць. Але яго планета сапраўды надта маленькая. На двух не хопiць месца».

小王子没有勇气承认的是：他留恋这颗令人赞美的星星，特别是因为在那里每二十四小时就有一千四百四十次日落！

Маленькi прынц нават сабе не асмелiўся прызнацца, што яму шкада было пакiдаць гэтую блаславёную планету больш за ўсё з-за тысячы чатырохсот сарака захадаў сонца!

XV

РАЗДЗЕЛ ХV

第六颗行星则要大十倍。上面住着一位老先生，他在写作大部头的书。

Шостая планета была ў дзесяць разоў большая за папярэднюю. На ёй жыў дзядуля, якi пiсаў таўшчэзныя кнiгi.

“瞧！来了一位探险家。”老先生看到小王子时，叫了起来。

— Эге! А вось i падарожнiк! — узрадаваўся ён, калi заўважыў Маленькага прынца.

小王子在桌旁坐下，有点气喘吁吁。他跑了多少路啊！

Маленькi прынц сёў на стол, каб аддыхацца. Ён ужо так здарожыўся!

“你从哪里来的呀？”老先生问小王子。

— Адкуль ты? — спытаў яго дзядуля.

“这一大本是什么书？你在这里干什么？”小王子问道。

— Што гэта за кнiга, такая тоўстая? — пацiкавiўся Маленькi прынц. — Што вы тут робiце?

“我是地理学家。”老先生答道。

— Я географ, — адказаў стары.

“什么是地理学家？”

— А што такое — географ?

“地理学家，就是一种学者，他知道哪里有海洋，哪里有江河、城市、山脉、沙漠。”

— Гэта вучоны, якi ведае, дзе знаходзяцца моры, рэкi, гарады, горы i пустынi.

“这倒挺有意思。”小王子说。“这才是一种真正的行当。”

— От цiкава! — адразу ажывiўся Маленькi прынц. — Вось нарэшце сапраўдны занятак!

他朝四周围看了看这位地理学家的星球。他还从来没有见过一颗如此壮观的行星。

I ён акiнуў вачыма планету географа. Нiколi яшчэ ён не бачыў такой велiчнай планеты.

“您的星球真美呀。上面有海洋吗？”

— У вас вельмi прыгожая планета. Тут ёсць акiяны?

“这我没法知道。”地理学家说。

— Не магу гэтага ведаць, — адказаў географ.

“啊！”小王子大失所望。“那么，山脉呢？”

— Ну-у… — Маленькi прынц быў расчараваны. — А горы?

“这，我没法知道。”地理学家说。

— Не магу гэтага ведаць, — адказаў географ.

“那么，有城市、河流、沙漠吗？”

[Bilinguator: — А гарады, рэкі, пустыні?]

“这，我也没法知道。”地理学家说。

[Bilinguator: І гэтага я таксама не магу ведаць.]

“可您还是地理学家呢！”

— Але ж вы географ!

“一点不错，”地理学家说，“但是我不是探察家。我手下一个探察家都没有。地理学家是不去计算城市、河流、山脉、海洋、沙漠的。

— Правiльна, — адказаў географ, — але не падарожнiк. Мне так не хапае падарожнiкаў. Геаграфiя не займаецца падлiкам гарадоў, рэк, гор, мораў, акiянаў i пустынь.

地理学家很重要，不能到处跑。他不能离开他的办公室。但他可以在办公室里接见探察家。他询问探察家，把他们的回忆记录下来。如果他认为其中有个探察家的回忆是有意思的，那么地理学家就对这个探察家的品德做一番调查。”

Географ — надта важная асоба, географу няма часу на пагулянкi. Ён не выходзiць са свайго кабiнета i толькi прымае падарожнiкаў. Падарожнiкi расказваюць пра свае вандраваннi, а географ запiсвае пачутыя навiны. Калi якое-небудзь паведамленне выклiкае iнтарэс, географ наводзiць даведкi, цi прыстойны чалавек гэты падарожнiк.

“这是为什么呢？”

— Гэта навошта ж?

“因为一个说假话的探察家会给地理书带来灾难性的后果。同样，一个太爱喝酒的探察家也是如此。”

— Ды калi ж падарожнiк пачне хлусiць, то ў падручнiках геаграфii не разбяры-бяры што будзе! Або калi ён ласы да чаркi — таксама бяда.

“这又是为什么？”小王子说。

— А чаму? — не зразумеў Маленькi прынц.

“因为喝醉了酒的人把一个看成两个，那么，地理学家就会把只有一座山的地方写成两座山。”

— Таму што ў п’янiц дваiцца ў вачах. I дзе на самой справе адна гара, там географ адзначыць дзве.

“我认识一个人，他要是搞探察的话，就很可能是个不好的探察员。”小王子说。

— Я знаёмы з адным чалавекам, — задуменна сказаў Маленькi прынц, — з яго атрымаўся б кепскi падарожнiк.

“这是可能的。因此，如果探察家的品德不错，就对他的发现进行调查。”

— Усё магчыма. Ну, а калi прыстойнасць падарожнiка не выклiкае падазрэнняў, тады правяраюць яго адкрыццё.

“去看一看吗？”

— Iдуць глядзець?

“不。那太复杂了。但是要求探察家提出证据来。例如，假使他发现了一座大山，就要求他带来一些大石头。”

— Ну не. Гэта надта складана. Проста ад падарожнiка патрабуюцца доказы. Калi, да прыкладу, справа ходзiць пра адкрыццё якой-небудзь вялiкай гары, яму неабходна прынесцi вялiкiя камянi.

地理学家忽然忙乱起来。

“正好，你是从老远来的么！你是个探察家！你来给我介绍一下你的星球吧！”

Але ж ты, — нечакана ўсхваляваўся географ, — ты ж прыйшоў сюды здалёк! Ты ж падарожнiк! Хутчэй апiшы мне сваю планету!

于是，已经打开登记簿的地理学家，削起他的铅笔来。他首先是用铅笔记下探察家的叙述，等到探察家提出了证据以后再用墨水笔记下来。

Географ разгарнуў кнiгу запiсаў, завастрыў аловак. Расказы падарожнiкаў запiсваюцца спачатку алоўкам. А потым ўжо, калi падарожнiк доказамi пацвердзiць сваё адкрыццё, тыя расказы перапiсваюць чарнiлам.

“怎么样？”地理学家询问道。

— Ну? — падахвоцiў географ.

“啊！我那里，”小王子说道，“没有多大意思，那儿很小。我有三座火山，两座是活的，一座是熄灭了的。但是也很难说。”

— Ды на маёй радзiме няма нiчога асаблiва цiкавага, — сказаў Маленькi прынц. — Яна зусiм маленькая. Ёсць у мяне тры вулканы. Два вулканы дзейнiчаюць, а адзiн патух. Але ж да прыгоды не тры годы.

“很难说。”地理学家说道。

— Праўда, цi мала што можа стацца, — згадзiўся географ.

“我还有一朵花。”

— А яшчэ ёсць у мяне кветка.

“我们是不记载花卉的。”地理学家说。

— Мы не запiсваем кветак, — папярэдзiў географ.

“这是为什么？花是最美丽的东西。”

— Гэта чаму ж?! Гэта ж сама прыгожае!

“因为花卉是短暂的。”

— Таму што кветкi эфемерныя.

“什么叫短暂？”

— Як гэта — эфемерныя?

“地理学书籍是所有书中最严肃的书。”地理学家说道，“这类书是从不会过时的。很少会发生一座山变换了位置，很少会出现一个海洋干涸的现象。我们要写永恒的东西。”

— Кнiгi па геаграфii, — важна растлумачыў географ, — сама каштоўныя кнiгi на свеце. Яны нiколi не выходзяць з моды. Амаль не здараецца, каб гара пераходзiла з месца на месца. Амаль не здараецца, каб акiян высыхаў. Мы пiшам пра вечнае.

“但是熄灭的火山也可能会再复苏的。”小王子打断了地理学家。“什么叫短暂？”

— Але патухлыя вулканы могуць абудзiцца, — перапынiў Маленькi прынц. — Што такое — «эфемерны?»