“ഞാൻ ഒരു ജനറലിേനാടു് ഒരു പൂവിൽ നിന്നു് മെറ്റാ രു പൂവിേലക്കു് ഒരു പൂമ്പാറ്റെയേപ്പാെല പറക്കാേനാ ഒരു ദുരന്തനാടകം എഴുതാേനാ ഒരു കടല്ക്കാക്കയായി രൂ പം മാറാേനാ ആജ്ഞാപിക്കുകയും അയാൾക്കു് എെന്റ കല്പന നിറേവറ്റാനാകാെത വരികയും െചയ്താൽ ആരാ ണു കുറ്റക്കാരൻ?” രാജാവു േചാദിച്ചു, “ഞാേനാ ജനറേലാ?”

— Егер мен қолбасшыға бір гүлден екінші гүлге көбелекше ұш немесе қайғылы шығарма жаз, болмаса теңіз шағаласына айнал дер бұйрық берсем, ал қолбасшы бұйрығымды орындамаса, кім айыпты болар еді, мен бе, әлде ол ма?

“അവിടുന്നു തെന്ന,” സംശയമില്ലാെത ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Сіз болар едіңіз, — деді Кішкентай ханзада табанды түрде.

“അങ്ങെന തെന്ന. ഓേരാരുത്തരിൽ നിന്നും അവനവ നാവുന്നേത നാം ആവശ്യെപ്പടാൻ പാടുള്ളു,” രാജാവു് പറഞ്ഞു. “അധികാരം ആധാരമാേക്കണ്ടതു് മെറ്റന്തിലുമു പരി യുക്തിെയയാണു്. േപായി കടലിൽ ചാടാൻ പ്രജക േളാടു കല്പിച്ചാൽ അവർ വിപ്ലവം കൂട്ടിേല്ല? എെന്ന അനു സരിക്കാൻ എനിക്കാവശ്യെപ്പടാം, കാരണം, എെന്റ കല്പനകൾ യുക്തിക്കു നിരക്കുന്നതാണു്.”

— Дұрыс. Әркімнен қолынан келетінін талап ету керек, — деп сөзін сабақтады патша. — Билікті ең алдымен ақылға жеңдіру керек. Егер сен халқыңа теңізге өздеріңді тастаңдар десең, олар көтеріліске шығады. Мен бағынушылықты талап ете аламын, өйткені менің әмірм ақылға сиярлық.

“അേപ്പാൾ എെന്റ അസ്തമയം?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് തെന്റ ആവശ്യം ഓർമ്മിപ്പിച്ചു; കാരണം, ഒരു േചാദ്യം േചാദി ച്ചാൽ അതിനുത്തരം കിട്ടാെത അവൻ വിടില്ലേല്ലാ.

— Сонда күнді ұяясына қондыру жайы не болып кетті? — деп ескертті Кішкентай ханзада. — Ол қойған сұрағына жауап алмай тынышталмайтын.

“നിെന്റ അസ്തമയം നിനക്കു കിട്ടുന്നതാണു്. അതിനു ഞാൻ കല്പന പുറെപ്പടുവിക്കാം. പേക്ഷ, എെന്റ ഭരണ രീതിയനുസരിച്ചു് അനുകൂലമായ സാഹചര്യെമത്തുന്നതു വെര എനിക്കു കാത്തിരിേക്കണ്ടി വരും.”

— Күннің батуын сен көресің. Мен оны талап етемін. Алайда, менің ел басқару ғылымыма сәйкес қолайлы жағдайдың тууын күте тұру керек.

“അെതന്നായിരിക്കും?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േചാദിച്ചു.

— Ол қашан туар екен? — деп Кішкентай ханзада оны білуге асықты.

“അേതാ, അതു്…” ഒരു തടിയൻ പഞ്ചാംഗം തുറന്നുെകാ ണ്ടു് രാജാവു് പറഞ്ഞു, “അതു്… അതു്… ഇന്നു രാത്രി ഏക േദശം എട്ടിനു് ഇരുപതു മിനുട്ടുള്ളേപ്പാഴായിരിക്കും. എെന്റ കല്പന എത്ര നന്നായിട്ടാണു പാലിക്കെപ്പടുന്നെതന്നു് നി നക്കേപ്പാൾ കാണാം!”

— Ім, ім! — деп патша қалың күнтізбесін ақтара бастады. — Ім, ім! Бқұл болады, сағат…, бұл кешкі сағат жетіден қырық минут кеткенде болады. Сен сонда менің айтқанымның қалай бұлжымай орындалғанына көзің жетеді.

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േകാട്ടുവായിട്ടു. തനിക്കു നഷ്ടെപ്പട്ട അസ്ത മയെത്ത ഓർത്തു് അവനു വിഷാദം േതാന്നി. അതുമല്ല, അവനു കുേറെശ്ശ േബാറടിക്കാനും തുടങ്ങിയിരുന്നു.

Кішкентай ханзада есінеп қойды. Ол өз планетасындағы күннің батуын өткізіп алғанына өкінді. Енді ол аздап зеріге бастады:

“എനിക്കിനി ഇവിെട ഒന്നും െചയ്യാനില്ല,” അവൻ രാജാ വിേനാടു പറഞ്ഞു. “അതിനാൽ ഞാൻ യാത്ര തുടരുക യാണു്.”

— Менің бұл жерде басқа істер ісім жоқ, — деді ол патшаға. Кетер уақытым болды.

“േപാകരുതു്!” രാജാവു് കല്പിച്ചു; തനിെക്കാരു പ്രജെയ കിട്ടിയതിെന്റ സേന്താഷത്തിലായിരുന്നു അേദ്ദഹം. “േപാകരുതു്. ഞാൻ നിെന്ന ഒരു മന്ത്രിയാക്കാം.”

— Кетпе, — деді патша бағынышты адам тапқанына масаттанып. — Мен сені министр етіп тағайындаймын!

“എന്തിെന്റ?”

— Ненің минстрі?

“നീതിന്യായത്തിെന്റ മന്ത്രി!”

— Заң министрі!

“അതിനിവിെട ആെരയും വിധിക്കാനില്ലേല്ലാ!”

— Мұнда соттайтын ешкім жоқ қой!

“നമുക്കതറിയില്ലേല്ലാ,” രാജാവു് പറഞ്ഞു. “ഞാൻ ഇതുവ െര എെന്റ രാജ്യം മുഴുവനായിെട്ടാന്നു ചുറ്റിക്കണ്ടിട്ടില്ല. എനിക്കു പ്രായമായി; വണ്ടിയിൽ േപാകാനുള്ള ഇട വും ഇവിെടയില്ല. നടന്നാൽ എനിക്കു ക്ഷീണിക്കുകയും െചയ്യും.”

— Кім біледі, — деді патша оған, — мен әлі қол астымдағы жердерді аралап көрген жоқпын. Мен тым кәрімін, күйме қоятын жер жетіспейді, ал жаяу жүру шаршатады.

“പേക്ഷ, ഞാൻ എല്ലാം കണ്ടുകഴിഞ്ഞു!” ഗ്രഹത്തിെന്റ മേറ്റവശേത്തക്കു് ഒരു തവണ കൂടി തിരിഞ്ഞു േനാക്കി െക്കാണ്ടു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “അവിെടയും ആരു മില്ല…”

— О! Мен қарап көрдім, — деді, планетаның басқа бетіне тағы бір көз салуға еңкейген Кішкентай ханзада. — Ол жақта да ешкім жоқ…

“എങ്കിൽ നാം നെമ്മത്തെന്ന വിധിക്കുക,” രാജാവു് പറ ഞ്ഞു. “അതാേണറ്റവും പ്രയാസം. അന്യെര വിധിക്കു ന്നതിേനക്കാൾ പ്രയാസമാണു് സ്വയം വിധിക്കുക. െത റ്റു പറ്റാെത സ്വയം വിധിക്കാൻ കഴിഞ്ഞാൽ നിങ്ങൾ ജ്ഞാനിയായിക്കഴിഞ്ഞു.”

— Онда сен өзіңді-өзің соттайсың, — деп жауап берді патша. — Бұл өте қиын нәрсе. Өзгені соттағанна гөрі өзіңді соттау қиынырақ. Егер сен өзіңді дұрыстап соттай білсең, онда сенің нағыз даныщпан болғаның.

“ശരിയാണതു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “പേക്ഷ, എനി െക്കെന്ന എവിെട വച്ചും വിധിക്കാം. അതിനു ഞാൻ ഇവിെടത്തെന്ന ജീവിക്കണെമന്നില്ല.”

— Мен өзіме-өзім қайда болсам да баға бере аламын. Ол үшін мұнда тұрып қажеті жоқ, — деді Кішкентай ханзада.

“ഒരു കിഴവൻ എലി എെന്റ ഗ്രഹത്തിെലവിെടേയാ ജീ വിക്കുന്നുെണ്ടന്നു ഞാൻ ന്യായമായും സംശയിക്കുന്നു.” രാജാവു് പറഞ്ഞു. “രാത്രിയിൽ ഞാനവെന്റ ഒച്ച േകട്ടു. ആ കിഴവെനലിെയ നിനക്കു വിധിക്കാം. ഇടയ്ക്കിെട നീ യവെന വധശിക്ഷയ്ക്കു വിധിക്കുക. അങ്ങെന അവെന്റ ജീവൻ നിെന്റ നീതിയ്ക്കു വിേധയമാ യിരിക്കും. പേക്ഷ, ഓേരാ വട്ടവും നീയവനു മാപ്പു നല്കു കയും േവണം. കാരണം, നമുക്കു േവെറാെന്നടുക്കാൻ ഇല്ലേല്ലാ.”

— Ім, ім! — деді патша, менің планетамның бір бұрышында кәрі атжалман бар сияқты. Түнде тықырын естимін. Сен сол атжалманды соттауыңа болатын еді. Оны кей-кездері өлім жазасына кесіп отырар едіің. Осылайша оның өмірі сенің қолыңда болады. Алайда сен оны үнемдеу үшін, әр уақытта кешіріп отыратын едің. Ол біреу-ақ қой.

“എനിക്കാെരയും വധശിക്ഷയ്ക്കു വിധിക്കാൻ താല്പര്യമില്ല,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു, “എനിക്കു യാത്ര തുടരാൻ േന രവുമായി.”

— Мен өлім жазасына кесуді ұнатпаймын, — деді кішкентай ханзада. — Оның үстіне, кететін уақытым болды.

“അരുതു്!” രാജാവു് കല്പിച്ചു.

— Жоқ, — деді патша.

പേക്ഷ, േപാകാനുള്ള ഒരുക്കങ്ങൾ െചയ്തു കഴിഞ്ഞ ലി റ്റിൽ പ്രിൻസിനു് ആ വൃദ്ധനായ രാജാവിെന സങ്കടെപ്പടു ത്തണെമന്നുണ്ടായിരുന്നില്ല.

Бірақ та Кішкентай ханзада сапарға дайындалып болған соң кәрі патшаның көңілін қалдырғысы келмеендіктен былай деді:

“തെന്റ കല്പന അനുസരിക്കെപ്പടണെമന്നാണു് അവിടു െത്ത ആഗ്രഹെമങ്കിൽ അെങ്ങനിക്കു് യുക്തിസഹമായ ഒരാജ്ഞ നല്കണം. ഉദാഹരണത്തിനു് അങ്ങെയ്ക്കേന്നാ ടാജ്ഞാപിക്കാം, ഒരു മിനുട്ടു കഴിയുന്നതിനു മുമ്പു് ഇവിടം വിടുക. ഇേപ്പാൾ അനുകൂലമായ സാഹചര്യമാെണന്നു് എനിക്കു േതാന്നുന്നു…”

— Егер ұлы мәртебелі тақсыр өз бұйрықтары әр кез бұлжымай орындалғанын қаласа, маған ақылға сиярлықтай әмір берер еді. Мәселен, ол маған бір мезет те кідірмей жолға шығуға бұйыруына юолар еді. Меніңше қолайлы жағдай туып тұрған сияқты…

രാജാവു് അതിനു മറുപടി ഒന്നും പറയാത്തതുെകാണ്ടു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ഒരു നിമിഷം താറി നിന്നു. പിെന്ന ഒരു ദീർഘനിശ്വാസേത്താെട യാത്ര പറഞ്ഞിറങ്ങി.

Патша үн қатпағандықтан, Кішкентай ханзада біраз кідіріп қалды да, сосын бір күрсініп қойып, жолға аттанып кетті.

“ഞാൻ നിെന്ന എെന്റ സ്ഥാനപതിയാക്കുന്നു,” രാജാവു് തിടുക്കത്തിൽ പിന്നാെല വിളിച്ചുപറഞ്ഞു.

— Мен сені елші қылып тағайындаймын, — деп патша артынан асығыс айқайлап жіберді.

പരമാധികാ രം ൈകയാളുന്ന ഭാവമായിരുന്നു അേദ്ദഹത്തിനു്.

Оның түрі қарсылық атаулыға төзбестей еді.

“ഈ മുതിർന്നവർ വിചിത്രസ്വഭാവികളാണു്,” യാത്ര തു ടർന്നുെകാണ്ടു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് തേന്നാടു തെന്ന പറഞ്ഞു.

«Үлкендер осы қызық халық» деп ойлады Кішкентай хзанзада.

പതിെനാന്നു്

XI

രണ്ടാമെത്ത ഗ്രഹത്തിെല അേന്തവാസി ഒരു െപാങ്ങച്ച ക്കാരനായിരുന്നു.

Екінші планетада атаққұмар адам тұратын.

“ആഹാ! ഒരാരാധകൻ എെന്ന കാണാൻ വന്നിരിക്കു ന്നു!” ദൂെര നിേന്ന ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിെന കണ്ടിട്ടു് അയാൾ ആർത്തുവിളിച്ചു.

— Ә! Міне, қызықтаушы адам да келді! — деп, Кішкентай ханзаданы алыстан көре салысымен айқай салды атаққұмар.

എെന്തന്നാൽ, െപാങ്ങച്ചക്കാർക്കു് മറ്റുള്ളവെരാെക്ക തങ്ങളുെട ആരാധകരാണേല്ലാ.

Атаққұмар адам өзге жұрттың бәрі өздеріне сүйсіне қарайды деп ойлайды.

“ഹേലാ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻ സ് പറഞ്ഞു, “താങ്കളുെട െതാപ്പി കണ്ടിട്ടു തമാശ േതാന്നു ന്നേല്ലാ.”

— Қайырлы күн! — деді Кішкентай ханзада. — Қалпағыңыз қызық екен.

“സല്യൂട്ടു് െചയ്യാനുള്ള െതാപ്പിയാണിതു്,” ആ വലിയ െപാങ്ങച്ചക്കാരൻ പറഞ്ഞു. “ആളുകൾ എെന്ന പുകഴ്ത്തി പ്പറയുേമ്പാൾ ഞാൻ െതാപ്പിയുയർത്തി അതു സ്വീകരി ക്കുന്നു. കഷ്ടെമന്നു പറയെട്ട, ഇതു വഴി ഇേപ്പാൾ ആരും വരാറില്ല.”

— Бұл сәлем беру үшін, — деп жауап қатты атаққұмар. — Жұрт мені құттықтап, қол шапалақтағанда, мен иіліп ізет көрсетуім керек. Өкінішке орай, бұл жерден ешкім өтпейді.

“അെതേയാ?” അയാൾ എന്തിെനക്കുറിച്ചാണു സംസാ രിക്കുന്നെതന്നു് െകാച്ചുരാജകുമാരനു മനസ്സിലായില്ല.

— Солай ма? — деді ештеңені түсінбесе де Кішкентай ханзада.

“താെനാന്നു ൈകയടിക്കൂ,” അയാൾ അവേനാടു പറഞ്ഞു.

— Бір қолыңды екінші қолыңа соқ, — деп ақыл берді атаққұмар.

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ൈകയടിച്ചു. െപാങ്ങച്ചക്കാരൻ അേപ്പാൾ താനതു വിനയേത്താെട സ്വീകരിക്കുന്നു എന്ന മട്ടിൽ െതാപ്പി ഒന്നു െപാന്തിച്ചു.

Кішкентай ханзада қолдарын бір-біріне соғып, шапалақтады. Атаққұмар қалпағын көтеріңкіреп, қарапйым ғана бас иіп сәлем берді.

“ആ രാജാവിെന കാണാൻ േപായതിെനക്കാൾ രസമു ണ്ടിതു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് മനസ്സിൽ പറഞ്ഞു. അവൻ പി െന്നയും ൈകയടിച്ചു. െപാങ്ങച്ചക്കാരൻ പിെന്നയും െതാ പ്പി െപാന്തിച്ചു.

«Бұл патшаға қарағанда көңілдірек екен» деп ойлады Кішкентай ханзада Сөйтіп ол қайтадан қол шапалақтай бастады. Атаққұмар болса, қалпағын көтеріңкіреп, тағы да иілді.

ഈ അഭ്യാസം അഞ്ചു മിനുട്ട് ആവർത്തിച്ചേപ്പാൾ െകാ ച്ചുരാജകുമാരനു മടുപ്പു വന്നുതുടങ്ങി.

Осындай қимылдармен өткен бес минуттан соң Кішкентай ханзада ойынның бірқалыптылығынан жалығып кетті де:

“െതാപ്പി താേഴക്കു േപാരാൻ എന്തു െചയ്യണം?”

— Ал қалпақ жерге құлауы үшін не істеу керек? — деп сұрады.

െപാങ്ങച്ചക്കാരൻ പേക്ഷ, അതു േകട്ടില്ല. െപാങ്ങച്ച ക്കാർക്കു് പുകഴ്ത്തലല്ലാെതാന്നും കാതിൽ െപടില്ല.

Бірақ атаққұмар оның айтқанын естімеді. Атаққұмарлар мақтау сөзден басқаға құлақ аспайды.

“താെനെന്ന ശരിക്കും ആദരിക്കുന്നുേണ്ടാ?” അയാൾ ലി റ്റിൽ പ്രിൻസിേനാടു േചാദിച്ചു.

— Сен маған шынымен-ақ қатты сүйсіне қарайсың ба? — деп сұрады ол Кішкентай ханзададан.

“ആദരിക്കുക എന്നു പറഞ്ഞാൽ?”

— Сүйсіне қарау деген нені білдіреді?

“ആദരിക്കുക എന്നു പറഞ്ഞാൽ ഈ ഗ്രഹത്തിെല ഏറ്റ വും സുന്ദരനായ, ഏറ്റവും നന്നായി േവഷം ധരിച്ച, ഏറ്റ വും പണക്കാരനായ, ഏറ്റവും ബുദ്ധിമാനായ മനുഷ്യൻ ഞാനാെണന്നു നീ കരുതുന്നു എന്നാണർത്ഥം.”

— Сүйсіне қарау деген менің планетамдағы ең әдемі, бәрінен сәнді киінген және ең ақылды адам екенімді мойындағанды білдіреді.

“പേക്ഷ, ഈ ഗ്രഹത്തിൽ നിങ്ങെളാരാളേല്ലയുള്ളു!”

— Сен планетаңда жалғыз емессің бе?

“ഒരുപകാരം െചെയ്യേന്ന! എെന്നെയാന്നാദരിക്കൂ!”

— Көңілімді қалдырмашы. Сонда да маған сүйсіне салшы!

“ഞാൻ നിങ്ങെള ആദരിക്കുന്നു,” െചറുതാെയാന്നു േതാ ളു െവട്ടിച്ചുെകാണ്ടു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “പേക്ഷ, ഇതിൽ ഇത്ര താല്പര്യം േതാന്നാൻ എന്തിരിക്കുന്നു!”

— Мен сүйсініп тұрмын, — деді Кішкентай ханзада иығын қусырып, — бірақ бұл сені не үшін қызықтырады?

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് അവിടന്നു യാത്ര തുടർന്നു.

Сөйтті де, Кішкентай ханзада кетіп қалды.

“ഈ മുതിർന്നവർ ശരിക്കും വിചിത്രസ്വഭാവികൾ തെന്ന,” അവൻ തേന്നാടു തെന്ന പറഞ്ഞു.

Сапарын жалғастыра түсіп, «Үлкендер шынымен де түсініксіз жандар» деп ойлады ол жай ғана.

പന്ത്രണ്ടു്

XII

അടുത്ത ഗ്രഹത്തിൽ താമസിച്ചിരുന്നതു് ഒരു മുഴുക്കുടിയ നാണു്. ആ സന്ദർശനം അല്പേനരേത്തേക്ക ഉണ്ടായിരു ന്നുള്ളുെവങ്കിലും അതു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിെന വല്ലാെത ഖി ന്നനാക്കിക്കളഞ്ഞു.

Келесі планетада маскүнем тұратын. Кішкентай ханзада бұл жерде көп тұрақтамаса да зор уайымға салынды:

“താങ്കളിവിെട എന്തു െചയ്യുന്നു?” അവൻ കുടിയേനാ ടു േചാദിച്ചു; കുേറ ഒഴിഞ്ഞ കുപ്പികളും േവേറ കുേറ നിറ ഞ്ഞ കുപ്പികളും മുന്നിൽ വച്ചു് മൗനം പൂണ്ടിരിക്കുകയാണ യാൾ.

— Сен не істеп отырсың? — деп сұрады ол маскүнемнен. Ол келгенде маскүнем бір үймек боп бос бөтелкелер мен тағы бір топ толы бөтелкелердің алдында үнсіз отыр екен.

“കുടിക്കുന്നു,” വിഷണ്ണഭാവേത്താെട അയാൾ പറഞ്ഞു.

— Ішіп отырмын, — деп жауап берді маскүнем мұңды түрмен.

“എന്തിനു കുടിക്കുന്നു?” അവൻ േചാദിച്ചു.

— Не үшін ішесің? — деп сұрады Кішкентай ханзада.

“മറക്കാൻ,” കുടിയൻ പറഞ്ഞു.

— Ұмыту үшін.

“എന്തു മറക്കാൻ?” അവനു് അയാേളാടു സഹതാപം േതാന്നിത്തുടങ്ങിയിരുന്നു.

— Нені ұмыту үшін? — деді оны аяп кеткен Кішкентай ханзада.

“നാണേക്കടു മറക്കാൻ,” തല താഴ്ത്തിെക്കാണ്ടു് കുടിയൻ സമ്മതിച്ചു.

— Ұялатынымды ұмыту үшін, — деп, басын салбырата шынын айтты маскүнем.

“എന്തു നാണേക്കടു്?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിനു് അയാെള സഹായിക്കണെമന്നുണ്ടായിരുന്നു.

— Неден ұяласың? — деп сұрады, оған қол ұшын бергісі келіп кеткен Кішкентай ханзада.

“കുടിക്കുന്നതിെന്റ നാണേക്കടു്!” കുടിയൻ സംസാരം അവസാനിപ്പിച്ചു്, അേഭദ്യമായ ഒരു മൗനത്തിേലക്കു പിൻവാങ്ങി.

— Ішкеннен ұяламын! — деп маскүнем сөзін аяқтады да, үнсіздікке біржолата батып кетті.

തല െപരുത്തുെകാണ്ടാണു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് അവിടുന്നു േപായതു്.

Не айтарын білмей абдырап қалған Кішкентай ханзада әрі қарай жол тартты.

“ഈ മുതിർന്നവർ ശരിക്കും, ശരിക്കും വിചിത്രസ്വഭാവിക ളാണു്,” യാത്ര തുടരുേമ്പാൾ അവൻ സ്വയം പറഞ്ഞു.

Жол бойы ол: «Үлкен кісілер шынында да өте таңғаларлақ жандар» деп ойлады ішінен.

പതിമൂന്നു്

XIII

നാലാമെത്ത ഗ്രഹം ഒരു ബിസിനസ്സുകാരേന്റതായിരു ന്നു. അയാൾ കണക്കുകൂട്ടലിൽ മുഴുകിയിരിക്കുകയാണു്; ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് െചന്നുകയറിയിട്ടു് അയാെളാന്നു തല െപാക്കി േനാക്കിയിട്ടുകൂടിയില്ല.

Төртінші планета іскер адамдікі болатын. Бұл адам мұрынан шаншылып, қолы тимей жатқаны соншалық, Кішкентай ханзада келгенде басын да көтермеді.

“ഹേലാ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “താങ്കളുെട ൈകയി െല സിഗററ്റ് െകട്ടുേപായിരിക്കുന്നു.”

— Сәлеметсіз бе! — деді бұл. — Сіздің шылымыңыз сөніп қалыпты.

“മൂന്നും രണ്ടും അഞ്ചു്. അഞ്ചും ഏഴും പന്ത്രണ്ടു്. പന്ത്രണ്ടും മൂന്നും പതിനഞ്ചു്. ഹേലാ. പതിനഞ്ചും ഏഴും ഇരുപത്തി രണ്ടു്. ഇരുപത്തിരണ്ടും ആറും ഇരുപെത്തട്ടു്. അതു െകാ ളുത്താൻ എനിക്കു സമയമില്ല. ഇരുപത്താറും അഞ്ചും മുപ്പെത്താന്നു്. ഹൗ! എല്ലാം കൂടി അമ്പതു േകാടി പതി നാറു ലക്ഷത്തി ഇരുപത്തിരണ്ടായിരത്തി എഴുനൂറ്റിമുപ്പ െത്താന്നു്!”

— Үшке екіні қосса, болады бес. Беске жетіні қосса — он екі.Он екіге үш — он бес. Қайырлы күн! Он беске жетіні — жиырма екі. Жиырма екіге алты — жиырма сегіз. Оны жағатын уақыт жоқ. Жиырма алтыға бес — отыз бір. Уһ! Сонымен болады бес жүз миллион алты жүз жиырма екі мың жеті жүз отыз бір.

“അമ്പതു േകാടി എന്തു്?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േചാദിച്ചു.

— Ненің бес жүз миллионы?

“ഊം? താനിതുവെര േപായിേല്ല? അമ്പതു േകാടി… എനിക്കു നിർത്താൻ പറ്റില്ല… എനിെക്കാരുപാടു െച യ്യാനുണ്ടു്! അതിപ്രധാനമായ സംഗതിയാണു ഞാൻ െചയ്യുന്നതു്. കളി പറഞ്ഞിരിക്കാൻ എനിക്കു സമയമില്ല. രണ്ടും അഞ്ചും ഏഴു്…”

— Ә, сен әлі осында ма едің? Бес жүз миллион… не екенін… ұмытып қалдым… Менің қыруар жұмысым бар! Мен байсалды адаммын. Бос мылжыңмен айналысуға уақытым жоқ! Екіге бесті қоссақ — жеті…

“അമ്പതുേകാടി എന്താെണന്നു്?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ആവർ ത്തിച്ചു; േചാദ്യം േചാദിച്ചാൽ പിെന്ന ഉത്തരം കിട്ടിയിട്ട ല്ലാെത അവൻ അടങ്ങില്ല എന്നറിയാമേല്ലാ.

— Бес жүз миллионыңыз не? — деп қойған сұрағын өмірінде жауап алмайынша тынбайтын Кішкентай ханзада қайталап сұрады.

ബിസിനസ്സുകാരൻ തല െപാക്കി േനാക്കി.

Іскер адам басын көтеріп:

“ഞാൻ ഈ ഗ്രഹത്തിൽ താമസിക്കാൻ തുടങ്ങിയിട്ടു് അമ്പത്തിനാലു െകാല്ലമായിരിക്കുന്നു; ഇതിനിടയ്ക്കു് മൂന്നു തവണ മാത്രമാണു് എെന്റ േജാലിക്കു വിഘ്നം േനരിട്ട തു്. ഒന്നാമേത്തതു് ഇരുപത്തിരണ്ടു െകാല്ലം മുമ്പാണു്; എവിടുെന്നന്നറിയാെത ഒരു വണ്ടു വെന്നെന്റ േമശപ്പു റത്തു വീണു. അതുണ്ടാക്കിയ ബഹളം കാരണം നാലി ടെത്തെന്റ കണക്കു പിഴച്ചു.

— Осы планетада елу төрт жыл өмір сүргелі бері мені үш рет қана мазалаған. Бірінші рет, бұдан жиырма екі жыл бұрын, қайдан түскені бір құдайға ғана белгілі көктем қоңызы еді. Ол ызыңдап құлақтың құртын жегендіктен, мен есеп-қисабымда төрт қате жібердім.

രണ്ടാമതു് പതിെനാന്നു െകാല്ലം മുമ്പായിരുന്നു; വാതമാണു് അന്നു പ്രശ്നമുണ്ടാ ക്കിയതു്. എനിക്കു േവണ്ടത്ര വ്യായാമം കിട്ടുന്നിെല്ലേന്ന. ഒന്നിറങ്ങി നടക്കാൻ സമയം കിേട്ടേണ്ട? മൂന്നാമത്—അതിേപ്പാഴാണു്! ഞാെനന്താ പറഞ്ഞുെകാണ്ടു വന്നതു്? അമ്പതു േകാടി…”

Екінші рет, бұдан он бір жыл бұрын, сүйегім қақсап ауырғанының кесірі тіиді. Маған жаттығу жетіспейді. Сейіл құруға уақытым жоқ. Мен жеңілтек мінезді адам емеспін. Үшінші рет… мінеки! Сонымен, бес жүз миллион деп жатқанмын…

“എന്തമ്പതു േകാടി?”

— Ненің миллионы?

ആ േചാദ്യത്തിനു മറുപടി െകാടുക്കാെത തനിക്കു സമാ ധാനമായി പണിെയടുക്കാൻ പറ്റിെല്ലന്നു് ബിസിനസ്സുകാ രനു് അേപ്പാൾ േബാദ്ധ്യമായി.

Іскер адам оның тынышытық бермесін ұқты да:

“അേതാ, ഇടെയ്ക്കാെക്ക ആകാശത്തു കാണുന്ന ആ െച റിയ വസ്തുക്കൾ,” അയാൾ പറഞ്ഞു.

— Кей кезде аспанда көрінетін миллиондаған майда заттар, — деді.

“പൂച്ചികൾ?”

— Шыбындар ма?

“അല്ലല്ല, തിളങ്ങുന്ന വക.”

— Е, жоқ, майда жылтырақ нәрселер.

“േതനീച്ചകൾ?”

— Бал арасы ма?

“അെല്ലേന്ന. മടിയന്മാെര ദിവാസ്വപ്നത്തിലാഴ്ത്തുന്ന സ്വർ ണ്ണനിറത്തിലുള്ള ആ െചറിയ വസ്തുക്കൾ. ഞാൻ ആ തരക്കാരെനാന്നുമല്ല. ഞാൻ സുപ്രധാനമായ സംഗതി കളിൽ ഏർെപ്പടുന്നയാളേല്ല. പകല്ക്കിനാവു കാണാൻ എെന്റ ജീവിതത്തിൽ എവിെട േനരം?”

— Жоқ, ол емес. Жалқауларды қиялға батыратын кішкентай алтын түстес нәрселер. Мен болсам жалқау емеспін! Меніңі қиялдауға уақытым жоқ.

“നക്ഷത്രങ്ങെളക്കുറിച്ചാേണാ നിങ്ങൾ പറയുന്നതു്?”

— Е, жұлдыздар ма?

“അെത, അതു തെന്ന. നക്ഷത്രങ്ങൾ.”

— Тура солай. Жұлдыздар.

“അമ്പതു േകാടി നക്ഷത്രങ്ങൾ െകാണ്ടു് നിങ്ങൾ എന്തു െചയ്യുന്നു?”

— Бес жүз миллион жұлдызды не қыласың?

“അമ്പതു േകാടി പതിനാറുലക്ഷത്തി ഇരുപത്തീരായിര ത്തി എഴുന്നൂറ്റിമുപ്പെത്താന്നു്. ഞാൻ പ്രധാനെപ്പട്ട സംഗ തികൾ െചയ്യുന്നയാളാണു്. എെന്റ കണക്കുകെളാെക്ക കൃത്യമായിരിക്കും.”

— Бес жүз миллион алты жүз жиырма екі мың жеті жүз отыз бір. Мен байсалды жанмын., дәлдікті ұнатамын.

“ആ നക്ഷത്രങ്ങൾ നിങ്ങൾ എന്തു െചയ്യുന്നു?”

Осы жұлдыздармен не істемекшісің?

“ഞാൻ എന്തു െചയ്യുന്നുെവേന്നാ?”

— Не істеиекшімін?

“അെത.”

— Иә.

“ഒന്നും െചയ്യുന്നില്ല. ഞാൻ അവെയ സ്വന്തമാക്കുന്നു.”

— Ештеңе. Мен оларды иемденемін.

“നിങ്ങൾ നക്ഷത്രങ്ങളുെട ഉടമസ്ഥനാെണേന്നാ?”

— Сен жұлдыздарды иемденесің бе?

“അെത.”

— Иә.

“പേക്ഷ, ഞാൻ കണ്ട ഒരു രാജാവു്…”

— Мен бір патшаға жолығып едім, ол…

“രാജാക്കന്മാർക്കു് ഒന്നും സ്വന്തമല്ല; അവർ അവെയ ഭരി ക്കുകയാണു്… രണ്ടും തമ്മിൽ നല്ല വ്യത്യാസമുണ്ടു്.”

— Патшалар иемденбейді. Олар патшалық құрады. Бұл істің мәні басқа.

“നക്ഷത്രങ്ങൾ സ്വന്തമാക്കിയിട്ടു് നിങ്ങൾക്കതു െകാണ്ടു് എന്താ ഗുണം?”

— Ал саған жұлдыздарды иемденудің не керегі бар?

“അെതെന്ന ധനികനാക്കുന്നു.”

— Бай болу үшін керек.

“ധനികനായതുെകാെണ്ടന്താ ഗുണം?”

— Бай болған не үшін керек?

“ആെരങ്കിലും പുതിയ നക്ഷത്രങ്ങൾ കണ്ടുപിടിച്ചാൽ എനിക്കവയും വാങ്ങാൻ പറ്റും.”

— Басқа біреу тауып алған жұлдыздарды сатып алу үшін.

“ഈയാളുെട വാദം ആ കുടിയേന്റതു േപാലിരിക്കുന്നു,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് മനസ്സിൽ പറഞ്ഞു.

«Мынау өзі менің маскүнемім сияқты байыптайды екен» деп ойлады Кішкентай ханзада.

എന്നാലും അവനു പിെന്നയും േചാദിക്കാനുണ്ടായിരുന്നു.

Сосын ол тағы да сұрақтар қойды:

“എങ്ങെനയാണു് നക്ഷത്രങ്ങൾ ഒരാളുെട മാത്രം സ്വന്ത മാവുക?”

— Жұлдызды қалайша иемденуге болады?

“എങ്കില്പിെന്ന അവ ആരുെടയാണു്?” ബിസിനസ്സുകാ രൻ മുഷിച്ചിേലാെട േചാദിച്ചു.

— Олар кімдікі? — деп күңк етті іскер.

“ആർക്കറിയാം? ആരുേടയുമല്ല.”

— Білмйемін, ешкімдікі емес.