Malý princ bol teraz celý bledý od hnevu.

Бәләкәй шаһзат асыуынан хатта төҫөн юғалтты.

— Už milióny rokov si kvetiny vytvárajú tŕne. Napriek tomu ovečky už milióny rokov žerú kvetiny. A to nie je vážna vec, keď sa usilujeme pochopiť, prečo sa tak namáhajú, aby si vytvorili tŕne, ktoré sú im celkom nanič? Vari nie je dôležitý boj ovečiek a kvetín? Nie je to oveľa vážnejšie a dôležitejšie ako zratúvanie toho tučného červenolíceho pána?

— Миллион йылдар буйы сәскәлҙең энәләре үҫә. Һәм миллион йылдар буйы бәрәстәр сәскәлрҙе ашайҙар бит инде. Һуң ни өсөн сәскәләр бар көстәрен һалып, бер файҙаһы булмаған энәләр үҫтерергә тырышҡандарын аңлау етди эш түгелме инде? Мөһим түгелме ни бәрәстәр һәм сәскәләр бер береһе менән көрәшә икәнлеге? Һуң әллә быныһы теге ҡыҙыл йөҙлө әфәнденең хисаптарынан да мөһим һәм етди түгелме икән?

A čo ak ja poznám kvetinu, jedinú na svete, ktorá rastie iba na mojej planéte a ktorú môže ovečka zničiť jediným zahryznutím, len tak, niekedy ráno, ani si neuvedomí, čo robí? A to vraj nie je dôležité!

Ә әгәр ҙә мин донъяла берҙән бер сәскә беләм икән, ул минең ҡауҡабта ғына үҫә, һәм уның кеүек гөл башҡа бер ерҙә лә юҡ, һәм бәләкәй бәрәс шуны бер матур иртә менән ашап, ни ҡылғанын да белмәй ҡалһа, ә? Һинеңсә бының барыһы мөһим түгелме?

Očervenel, potom pokračoval:

Ул ныҡ ҡына ҡыҙҙарҙы. Һуңынан дауам итте:

— Ak má niekto rád kvetinu, jedinú svojho druhu, aká nerastie na ostatných miliónoch a miliónoch hviezd, postačí mu, aby bol šťastný, keď sa na tie hviezdy zadíva. Povie si: „Moja kvetina je niekde tam…“ Ale ak ovečka tú kvetinu zožerie, bude to preňho, akoby odrazu všetky hviezdy zhasli! A to vraj nieje dôležité!

— Әгәр ҙә сәскәне яратаһың икән — берҙән бер, башҡа миллион йондоҙҙарҙың береһендә лә булмаған сәскәне, быныһы етәрлек: күккә ҡарайһың да, үҙеңде бәхетле итеп тойаһың. Үҙеңә: «Ҡайҙалыр шунда минең гөлөм йәшәй…» — тип әйтәһең. Ә әгәр ҙә уны бәрәс ашап ҡуйһа, ул бар йондоҙҙар бер ыңғайы һүнеүенә тиң! Һәм быныһы, һинеңсә, мөһим түгел!

Nemohol už ďalej hovoriť. Odrazu sa rozvzlykal. Nastala noc. Odhodil som nástroje. Bolo mi všetko jedno, čo tam po kladive, svorníku, smäde a smrti. Na jednej hviezde, na planéte, na tej mojej, na Zemi, bolo treba utešiť Malého princa! Vzal som ho do náručia. Kolísal som ho. Vravel som mu:

Ул башҡа һөйләшә алмай ине. Ҡапыл ярһып илап ебәрҙе. Ҡараңғы төштө. Мин эшемде ташланым. Миңә бәләле болт менән сүкеш, сарсау һәм үлем мәғәнәһеҙ булып күренделәр. Йондоҙҙа, ҡауҡабта — минең, Ер Шары тип аталған, ҡауҡабымда — Бәләкәй шаһзат илай ине, һәм миңә уны йыуатырға кәрәк ине. Мин уны ҡулыма алып бәүелтә башланым. Мин уға:

„Kvetine, ktorú máš rád, nehrozí nebezpečenstvo… Nakreslím tvojej ovečke náhubok… Nakreslím pre tvoju kvetinu ohrádku… Nakreslím…“

«Һин яратҡан гөлгә бер ни янамай… Мин бәрәсеңә морондоҡ төшөрөп бирәм… Сәскәң өсөн ҡояҡ һүрәтләрмен… Мин…»

Nevedel som, čo by som mal ešte povedať. Nevedel som, ako sa mu priblížiť, ako sa mu prihovoriť. Svet sĺz je taký záhadný.

Уның ни һөйләгәнен мин насар аңлай инем. Мин үҙемде ипһеҙ һәм килбәтһеҙ тип хис иттем. Уға, мине ишетһен өсөн, нисек өндөшергә икәнен, уның, минән алыҫлашып барған, күңелен нисек ҡыуып етергә икәнен, бин белмәй инем… Һуң күҙ йәштәре донъяһы шул тиклем серле һәм билгеһеҙ бит ул.

VIII

VIII

Čoskoro som tú kvetinu poznal lepšie. Na planéte Malého princa rástli odjakživa jednoduché kvetiny, ozdobené iba jediným radom korunných lupienkov, ktoré zaberali málo miesta a nikoho nerušili. Ráno sa zjavovali v tráve a večer vädli.

Тиҙҙән мин был сәскәне яҡшыраҡ белдем. Бәләкәй шаһзаттың ҡауҡабында гел ябай ғына сәскәләр үҫә ине — уларҙың таждары ла әҙ ине һәм улар бик әҙ урын алып бер кемде лә борсомай ине. Улар иртәнсәк үлән араһында асылып, кискә шиңәләр ине.

Ale táto vyklíčila jedného dňa zo semienka, priviateho ktovie odkiaľ, a Malý princ starostlivo strážil výhonok, čo sa nepodobal na ostatné. Mohol to byť nový druh baobabu. No kríček odrazu prestal rásť a chystal

Ә быныһы, ҡайҙандыр осоп килеп, орлоҡтан үҫеп сыҡҡан, һәм Бәләкәй шаһзат, башҡа бер үҫенте менән һабаҡтарға оҡшамаған ваҡ шытымға, күҙен айырмай ҡараған. Ә әгәр ҙә был баобабтарҙың бер яңы төрө булып ҡуйһа?

sa kvitnúť. Malý princ sledoval, ako sa vytvára velikánsky puk. Tušil, že z neho vyrazí niečo zázračné, ale kvetina, ukrytá vo svojej zelenej izbičke, sa akosi nekonečne dlho pripravovala, aby bola pekná.

Ләкин ҡыуаҡ өҫкә үҫеңенән тиҙ генә туҡтаны һәм уның башында сәскә бөрөһө барлыҡҡа килде. Бәләкәй шаһзат бындай ҙур бөрөләрҙе күргәне юҡ ине әле, һәм мөғжизә күрәсәген һиҙемләне. Ә билдәһеҙ ҡунаҡ, әле үҙенең йәшел бүлмәһендә йәшенеп эй әҙерләнә, эй ҡупшылана ине.

Starostlivo si vyberala farby. Obliekala sa pomaly, upravovala si jeden po druhom korunné lupienky. Nechcela sa ukázať taká skrkvaná ako vlčie maky. Chcela sa zjaviť až v celej svojej žiarivej kráse. Ach áno. Veľmi sa chcela páčiť!

Ул хәстәр менән буяуҙар һайлай ине. Ул ашыҡмай, бер бер артлы таж япраҡтарын кейеп ҡарап, биҙәнә ине. Ул ниндәйҙер мәк кеүек ялбыр килеш донъяға килергә теләмәй ине. Ул матурлығының бар сағыулығы менән күренергә теләй ине. Эйе, был хәтәр ҡыйпанлаҡ ине!

Atak jej tajuplná úprava trvala premnoho dní. A potom raz ráno, práve pri východe slnka, sa ukázala.

Серле әҙерләнеүҙәр көндән көн дауам итте. Һәм, ниһайәт, бер иртә менән, ҡояш саҡ ҡалҡҡан мәлдә, таждар асылды.

Hoci sa predtým dôkladne pripravovala, povedala zívajúc:

Һәм, ошо мәлгә әҙерләнеп күп көс һалған һылыуҡай, иҫәнләй биреп әйтте:

— Ach, horko-ťažko som sa zobudila. Prepáčte, prosím… Som ešte celá rozstrapatená…

— Ах, мин көскә уяндым… Ғәфү… Мин әле бигерәк йолҡош…

Malý princ v tej chvíli nemohol skryť svoj obdiv:

Бәләкәй шаһзат һоҡланыуын тота алмай ине:

— Aká ste krásna!

— Һеҙ шундай матур!

— Však? — odpovedala tíško kvetina. — A prišla som na svet v tej istej chvíli ako slnko…

— Эйе, ысынмы? — шым яуап ҡайтарҙы. — Һәм иғтибар итегеҙ, мин ҡояш менән тыуҙым.

Malý princ dobre vytušil, že nie je veľmi skromná, ale bola taká dojímavá!

Иҫ китерлек ҡунаҡ тыйнаҡлыҡ етмәүҙән ыҙаламағанына Бәләкәй шаһзат, әлбиттә, төшөндө, әммә ул шул тиклем матур ине, хатта тын ҡыҫыла ине!

— Myslím, že je čas na raňajky, — dodala hneď nato, — buďte taký dobrý a nezabudnite na mňa…

Ә тиҙҙән ул:
— Иртәнге аш ваҡыты етте кеүек. Изгелегегеҙҙе күрһәтеп минең турала хәстәрләгеҙсе…

A Malý princ, celý zmätený, šiel po kanvu s čerstvou vodou a kvetinu obslúžil.

Бәләкәй шаһзат ныҡ ҡаушап китте, һыу һипкес табып, сәскәне шишмә һыуы менән ҡойондорҙо.

Takto ho veľmi skoro potrápila svojou trochu nedotklivou namyslenosťou. Napríklad, keď jedného dňa hovorila o svojich štyroch tŕňoch, povedala Malému princovi:

Тиҙҙән һылыуҡайҙың ғорур һәм үсексән икенлеге асыҡланды, һәм Бәләкәй шаһзат уның менән бигерәк йонсоп бөттө. Уның дүрт сәнскәге бар ине, һәм бер мәл ул:

— Nech len prídu tie tigre so svojimi pazúrmi!

— Юлбарыҫтар килһен, мин уларҙың тырнаҡтарынан ҡурҡмайым! — тине.

— Na mojej planéte tigre nie sú, — ohradil sa Malý princ, — a tigre byliny nežerú.

— Минең ҡауҡабта юлбарыҫтар булмай, — тип ҡаршы килде Бәләкәй шаһзат. — Ә һуңынан, юлбарыҫтар үлән ашамай.

— Ja nie som bylina, — odpovedala nežným hlás kom kvetina.

— Мин үлән түгел, — тип асыуын белдерҙе сәскә.

— Prepáčte…

— Ғәфү итегеҙ…

— Ja sa tigrov ani trochu nebojím, ale mám veľký strach z prievanu. Nemali by ste nejakú zástenu?

— Юҡ, юлбарыҫтар миңә ҡурҡыныс түгел, әммә мин үтә елдән бик ныҡ ҡурҡам. Һеҙҙең пәрҙәгеҙ юҡмы?

„Veľký strach z prievanu… to nie je najlepšia vyhliadka pre rastlinu,“ povedal si Malý princ. „Táto kvetina je naozaj zložitá povaha.“

«Үҫмлек, ә үтә елдән ҡурҡа… бик сәйер… — тип уйланы Бәләкәй шаһзат. — Ҡайһылай һолҡо ҡатмарлы был сәскәнең».

— Večer ma dáte pod sklený zvon. U vás je veľmi chlad no. Máte zlú polohu. Tam, odkiaľ pochádzam…

— Кис еткәс мине ҡалпаҡ менән ҡаплағыҙ. Һеҙҙә бында бигерәк һыуыҡ. Үтә йәмһеҙ ҡауҡаб. Ә бына мин килгән яҡтарҙа…

No zarazila sa. Prišla sem ako semienko. Nemohla poznať nič z iných svetov. Zahanbená, že sa nechala pristihnúť pri pokuse o takú naivnú lož, dva či tri razy zakašlala, aby zvalila vinu na Malého princa.

Ул әйтеп бөтөрмәне. Уны бит бында ул бойҙай сағында ғына ниҙер елеп алып килгән ине. Ул башҡа донъялар тураһында бер ни белә алмай ине. Алдауың еңелдән фаш ителгәндә, алдау ахмаҡлыҡ! Һылыуҡай оялып китте, һуңынан, Бәләкәй шаһзат уның алдында ни тиклем ғәйепле икәнен һиҙһен өсөн, бер-ике йүткереп алды:

— A čo bude s tou zástenou…?

— Пәрҙә ҡайҙа һуң?

— Chcel som ísť po ňu, ale vy ste sa so mnou rozprávali!

— Артынан барам ти инем дә, тик һеҙҙе тыңлап бөтмәй алмай инем!

Tu ešte silnejšie zakašlala, aby v ňom predsa len vzbudila výčitky svedomia.

Шул мәл ул нығыраҡ йүткереп ебәрҙе: шулай ҙа намыҫы ыҙалаһын әле бының!

A tak Malý princ, hoci naozaj chcel mať kvetinu rád, čoskoro o nej zapochyboval. Bral vážne jej bezvýznamné slová a cítil sa veľmi nešťastný.

Бәләкәй шаһзат был гүзәл сәскәне яратып уға хеҙмәт күрһәтергә шат булһа ла, уның күңелендә тиҙҙән шикләнеүҙәр уянды. Буш һүҙҙәрҙе ул йөрәгенә яҡын алып үҙен бик бәхетһеҙ хис итә башланы.

„Nemal som ju počúvať,“ zdôveril sa mi jedného dňa, „kvetiny netreba nikdy počúvať. Treba sa na ne dívať a vdychovať ich vôňu. Tá moja napĺňala vôňou celú planétu, ale ja som sa z toho nevedel tešiť. Tá historka s pazúrmi, čo ma tak podráždila, mala ma skôr dojať…“

— Юҡҡа мин уны тыңлағанмын, — ышаныс менән әйтте ул миңә бер мәл. — Һис ҡасан гөлдәр ни тигәнен тыңларға кәрәкмәй. Уларға тик ҡарау һәм хуш еҫтәрен һулау кәрәк. Минең сәскәм ҡауҡабымды үҙенең тәмле еҫе менән туйындырҙы, ә мин уға ҡыуана белмәнем. Был юлбарыҫтар һәм тырнаҡтар тураһында һөйләшеүҙәр… Улар мине тәьҫирләндерергә тейеш ине, ә мин асыуландым…

A ešte sa mi zveril:

Өҫтәүенә ул асып әйтте:

„Vtedy som nevedel nič pochopiť! Mal som ju posudzovať podľa skutkov, a nie podľa slov. Zaplavovala ma vôňou a jasom. Nemal som nikdy utiecť! Mal som za jej priehľadnými úskokmi vytušiť, aká je nežná. Kvetiny si tak protirečia! Ale bol som primladý, aby som ju vedel mať rád.“

— Мин ул саҡта бер ни аңламай инем! Һүҙҙәренә түгел, ә эшенә ҡарап һығымта яһарға ине. Ул миңә үҙенең хуш еҫен бүләк итте, минең тормошдо нурландыртты. Мин ҡасырға тейеш түгел инем. Был меҫкен хәйләләр һәм һылтауҙар артында мин нескәлекте танырға тейеш инем. Сәскәләр шул тиклем эҙмә-эҙлекһеҙҙәр! Тик мин бик йәш инем, мин әле ярата белмәй инем.

IX

IX

Myslím, že na svoj útek využil sťahovanie divých vtákov. Ráno pred odchodom dal planétu pekne do poriadku. Svedomito vymietol svoje činné sopky. Mal dve sopky, čo boli ešte v činnosti. Bolo to veľmi pohodlné, keď si ráno zohrieval raňajky.

Минең аңлауымса ул күсмә ҡоштар менән сәфәрҙәргә сығырға булған. Һуңғы иртәһендә ул ҡауҡабын ғәҙҙәти булмаған тырышлыҡ менән йыйыштырған. Хәстәрлек менән ғәмәлдәге янартауҙарҙы таҙартҡан. Уның ике янартауы булған. Уларҙа иртәнге ашты йылытыуы бик уңайлы.

Mal aj jednu vyhasnutú sopku. Ale, ako vravieval: „Človek nikdy nevie!“ A tak rovnako svedomito vymietol i tú vyhasnutú sopku. Ak sú sopky dobre vymetené, horí v nich pomaly a pravidelne, nevybuchujú. Sopečná činnosť je ako oheň v kozube.

Уларҙан тыш, уның бер һүнгән янартауы бар ине. Әммә, ни булырын кем белә тип уныһын да таҙалап ҡуйған. Янартауҙарҙы ваҡытлы таҙартҡанда улар, бер ниндәй урғылыуҙарһыҙ, тигеҙ һәм тыныс яналар. Янартау урғылыуы — мейес мөрйәһенең ҡоромо яныуына тиң.

Prirodzene, my sme na našej zemi príliš maličkí, aby sme mohli vymetať naše sopky. A preto nám spôsobujú toľko starostí.

Әлбиттә беҙ, ерҙә йәшәүсе кешеләр, бигерәк бәләкәйбеҙ һәм үҙебеҙең янартауҙарҙы таҙарта алмайбыҙ. Шуға ла улар беҙгә күп кенә уңайһыҙлыҡтар килтерә.

Malý princ vytrhal aj posledné výhonky baobabov a bol trošku skľúčený. Myslel si, že sa už možno nikdy nevráti. Ale všetky tieto zvyčajné práce sa mu v to ráno zdali neobyčajne milé.

Бәләкәй шаһзаттың баобабтарҙың һуңғы шытымдарын да йолҡоп алыуын һағышһыҙ тимәҫһең. Ул һис ҡасан ҡайтмаҫ тип уйлаған. Был иртәлә күнгән эше уға айырыуса рәхәтлек килтерә ине.

A keď' posledný raz polial kvetinu a chystal sa ju prikryť skleným zvonom, pocítil, že je mu do plaču.

Ә һуңғы тапҡыр мөғжизәле сәскәһенә һыу һибеп уны ҡалпаҡ менән ҡапларға йыйынғанында уның хатта илағыһы килә ине.

— Zbohom, — povedal kvetine.

— Хушығыҙ, — тине ул.

Ale kvetina mu neodpovedala.

Һылыуҡай яуап бирмәне.

— Zbohom, — zopakoval.

— Хушығыҙ, — тип ҡабатланы Бәләкәй шаһзат.

Kvetina zakašlala. Ale nie preto, že by mala zápal priedušiek.

Ул йүткереп ебәрҙе. Тик һалҡындан түгел.

— Bola som hlúpa, — povedala napokon. — Odpusť mi. Usiluj sa byť šťastný.

— Мин ахмаҡ инем, — тине ул ниһәйәт. — Ғәфү ит мине. Һәм бәхетле булырға тырыш.

Bol prekvapený, že mu nič nevyčíta. Stál tam celý zmätený, so zvonom vo vystretej ruke. Nechápal tú pokojnú láskavosť.

Һәм һис бер шелтәле һүҙһеҙ. Бәләкәй шаһзат бик аптыраған ине. Ул, ҡулында ҡалпаҡ тотҡан килеш, ҡаушау һәм аптырау хистәрендә шаҡ ҡатып ҡалды. Ҡайҙан һуң бил шым нескәлек?

— Ale áno, mám ťa rada, — povedala mu kvetina. — Ty si o tom mojou vinou nevedel. Teraz to nie je dôležité. No ty si bol práve taký hlúpy ako ja. Usiluj sa byť šťastný… Nechaj tak ten zvon. Už ho nechcem.

— Эйе, эйе, мин яратам һине, — ишетте ул. — Һин быны белмәүҙә минең ғәйебем. Был мөһим дә түгел инде. Тик һин минең кеүек үк ахмаҡ инең. Бәхетле булырға тырыш… Ҡалдыр ҡалпығыңды, миңә уның башҡа кәрәге юҡ.

—Ale vietor…

— Һуң бит ел…

— Nie som až taká prechladnutá… Čerstvý nočný vzduch mi urobí dobre. Som predsa kvetina.

— Миңә ул тиклем һыуыҡ теймәне… Төнгө сафлыҡ миңә файҙаға булыр. Мин бит сәскә.

— Ale zvieratá…

— Ә йәнлектәр, бөжәктәр…

— Musím predsa strpieť dve či tri húsenice, ak chcem poznať motýle. Je to vraj veľmi krásne. Kto by ma inak navštívil? Ty budeš ďaleko. A veľkých zvierat sa vôbec nebojím. Aj ja mám pazúry.

— Күбәләктәр менән танышыр өсөн ике-өс ҡаршылауыҡты ғына түҙергә тейешмен бит инде. Улар һоҡланғыс булырға тейештәрҙер ул. Ә шунһыҙ кем миңә килеп йөрөр? Һин бит алыҫта буласаҡһың. Ә ҙур хайуандарҙан мин ҡурҡмайым. Минең дә тырнаҡтарым бар.

A prostomyseľne ukázala svoje štyri tŕne. Potom dodala:

Һәм ул эскерһеҙ итеп үҙенең дүрт сәнсәген күрһәтте. Шунан:

— Nepreťahuj to toľko, rozčuľuje ma to. Rozhodol si sa odísť. Tak choď.

— Һуҙма инде, түҙерлек түгел! Китергә булғанһың икән — кит, — тип өҫтәне.

Nechcela, aby ju videl plakať. Bola to veľmi pyšná kvetina…

Ул үҙенең илағанын Бәләкәй шаһзатҡа күрһәтмәҫкә теләй ине. Был бик ғорур гөл ине…

X

X

Žil v oblasti asteroidov 325, 326, 327, 328, 329 a 330. Najprv sa teda vybral na ne, aby tam hľadal nejaké zamestnanie a poučenie.

325-се, 326-сы, 327-се, 328-се, 329-сы һәм 330-сы һанлы йондоҙлаҡтар Бәләкәй шаһзаттың ҡауҡабына иң яҡындары ине. Шуға күрә ул тәү сиратта шуларҙы күрергә булды: ниндәйҙер шөғөл табырға, һәм дә нимәгәлер өйрәнергә кәрәк ине бит.

Na prvom prebýval kráľ. Oblečený do purpuru a hermelínu sedel na veľmi jednoduchom, a predsa majestátnom tróne.

Беренсе йондоҙлаҡта батша йәшәй ине. Пурпурға һәм аҫ тиреһенә бөркәнгән ул, бик ябай һәм шулай ҙа мөһабәт, тәхеттә ултыра ине.

— Ach! Tu máme poddaného, — vykríkol kráľ, keď zazrel Malého princa.

— Ә, бына хакимаҫт! — тип ҡысҡырып ебәрҙе батша Бәләкәй шаһзатты күргәс.

A Malý princ sa v duchu spýtal: „Ako ma mohol spoznať, keď ma ešte nikdy nevidel?“

«Ул мине нисек таныған икән? — тип уйланы Бәләкәй шаһзат. — Ул бит мине беренсегә күрә!»

Nevedel, že pre kráľov je svet veľmi zjednodušený. Všetci ľudia sú poddaní.

Ул батшаларҙың был донъяға ҡараштары ябай икәнен белмәй ине — улар өсөн бар кешеләр ҙә хакимаҫттар.

— Pristúp bližšie, nech ťa lepšie vidím, — povedal mu kráľ, ktorý bol veľmi pyšný, že je pre niekoho kráľom.

— Яҡынла әле, һине ҡарап алғым килә, — тине ул, кемгәлер батша була алғанына ныҡ ғорурланып.

Malý princ sa obzeral, kam by si sadol, ale planéta bola celá zatarasená nádherným hermelínovým plášťom. Ostal teda stáť, a pretože bol unavený, zívol.

Бәләкәй шаһзат ултырыр урын эҙләп тирә яҡҡа ҡараны, тик аҫ тиреһенән булған мәнтлә бар ҡауҡабты ҡаплаған ине. Баҫып торорға тура килде, ә ул шул тиклем арыған ине… һәм ҡапыл иҫәнәп ебәрҙе.

— Je proti pravidlám etikety zívať v prítomnosti kráľa, — povedal mu vládca. — Zakazujem ti to.

— Этикет монарх алдында иҫнәүҙе рөхсәт итмәй, — тине батша. — Мин һиңә иҫнәргә тыям.

— Nemôžem sa ubrániť, — odpovedal Malý princ celý zahanbený. — Prekonal som dlhú cestu a nespal som…

— Мин аңғармаҫтан, — тип яуап бирҙе Бәләкәй шаһзат бик ҡаушап ҡына. — Мин оҙаҡ юлда булдым һәм бөтөнләй ҙә йоҡламаным…

— Prikazujem ti teda, — povedal mu kráľ, — aby si zíval. Už celé roky som nevidel nikoho zívať. Zívanie je pre mňa zvláštnosťou. No tak, zívaj ešte raz! Je to rozkaz.

— Улайһа, мин һиңә иҫнәргә бойорам, — тине батша. — Күп йылдар мин кемдеңдер булһа ла иҫнәгәнен күргәнем булманы. Миңә был хатта ҡыҙыҡ. Шулай итеп, иҫнә! Минең бойороғом шул.

— Zastrašuje ma to… už nemôžem… — povedal Malý princ a veľmi sa začervenal.

— Мин шөрләйем… Мин башҡа иҫнәй алмайым… — тигән һүҙен әйтеп Бәләкәй шаһзат оялыуынан ҡыҙарып та китте.

— Hm, hm, — odpovedal kráľ. — Teda… teda ti rozkazu jem chvíľku zívať a chvíľku…

— Һм, һм… Улайһа… Улайһа минең һиңә бойороғом йә иҫнәргә, йә…

Zamotal sa a zdal sa akýsi urazený.

Батша буталып китеп, әҙерәк асыуланған да кеүек булды.

Ako kráľ trval totiž predovšetkým na tom, aby sa uznávala jeho autorita. Nestrpel neposlušnosť. Bol to neobmedzený vládca. Ale bol aj veľmi dobrosrdečný, a tak dával rozumné rozkazy.

Батша өсөн бит иң мөһиме — башҡаларҙың уға ҡаршылыҡһыҙ бойһоноуы. Баш эймәүсәнлекте ул түҙмәҫ ине. Был сикләнмәгән монарх ине. Тик ул бик изге ине, шуға ла аңлайышлы бойороҡтар бирә ине.

„Keby som prikázal,“ vravieval zvyčajne, „keby som prikázal niektorému generálovi, aby sa premenil na morského vtáka, a keby ten generál neposlúchol, nebola by to generálova vina, ale moja.“

«Әгәр мин үҙ генералыма аҡсарлаҡҡа әүерелергә бойорһам, — әйтер булған ул, — һәм ул бойороҡто үтәмәһә, был уның ғәйебе түгел, ә минеке буласаҡ».

— Môžem si sadnúť? — nesmelo sa spýtal Malý princ.

— Мин улытрһам буламы? — ҡыйыуһыҙ һораны Бәләкәй шаһзат.

— Prikazujem ti, aby si si sadol, — odpovedal mu kráľ a majestátnym pohybom potiahol polu svojho hermelínového plášťa.

— Бойорам: ултыр! — яуапланы батша һәм бөйөклөк менән аҫ тиреһенән булған япмаһының салғауын йыйып алды.

Malý princ sa začudoval. Planéta bola maličká. Nad čím vlastne mohol kráľ vládnuť?

Тик Бәләкәй шаһзат аптырашта ҡалды. Ҡауҡаб шул тиклем бәләкәй. Нимә менән идара итә икән был батша?

— Vaše veličenstvo, — oslovil ho, — prosím o prepáčenie, že sa vás pýtam…

— Ғали йәнәптәре, — тип башланы ул, — мин һеҙҙән һорай аламмы…

— Prikazujem ti, aby si sa ma pýtal, — poponáhľal sa povedať kráľ.

— Бойорам: һора! — ашығып әйтте батша.

— Vaše veličenstvo… nad čím vládnete?

— Ғали йәнәптәре… һеҙ нимә менән идара итәһегеҙ?

— Nad všetkým, — odpovedal veľmi prostodušne kráľ.

— Бар нәмә менән дә, — ябай яуап бирҙе батша.

— Nad všetkým?

— Бар нәмә менән дә?

Kráľ zdržanlivým posunkom ukázal na svoju planétu, na ostatné planéty a na hviezdy.

Батша ҡулын йөрөтөп тыйнаҡ ҡына үҙ ҡауҡабына, һуңынан башҡа ҡауҡабтарға һәм йондоҙҙарға күрһәтте.

— Nad tým všetkým? — žasol Malý princ.

— Һәм һеҙ барыһына ла баш булаһығыҙ? — тип ҡабаттан һораны Бәләкәй шаһзат.

— Nad tým všetkým… — odpovedal kráľ.

— Эйе, — яуапланы батша.

Nebol to teda iba neobmedzený vládca, ale aj svetovládny.

Ул ысынында ла тулы хакимиәтле батша булғас, бер ниндәй ҡырҙарҙы һәм сиктәрҙе белмәй ине.

— A hviezdy vás poslúchajú?

— Һәм йондоҙҙар һеҙгә бойһонамы? — тип һораны Бәләкәй шаһзат.

— Prirodzene, — povedal mu kráľ. — Poslúchnu okamžite. Nestrpím nedisciplinovanosť.

— Һуң әлбиттә, — яуапланы батша. — Йондоҙҙар шунда уҡ бойһона. Тыңламаусанлыҡты мин түҙмәйем.

Taká veľká moc Malého princa naplnila obdivom. Keby ju mal on, nebol by videl štyridsaťštyri, ale sedemdesiatdva alebo dokonca sto, ba aj dvesto západov slnka v ten istý deň, a nebol by musel ani posunúť stoličku!

Бәләкәй шаһзат хайран ҡалған ине. Бына уға шундай ҡеүәт көс булһа! Ул ҡояш байыуы менән көнөнә ҡырҡ дүрт тапҡыр түгел, ә етмеш ике тапҡыр һоҡланыр ине, ә бәлки йөҙ, йә ике йөҙ тапҡыр, һәм уға ултырғысын да урындан урынға күсереп йөрөргә кәрәкмәҫ ине!

A pretože mu bolo trošku smutno, keď si spomenul na svoju malú opustenú planétu, osmelil sa a požiadal kráľa o jednu láskavosť:

Бында ул ҡабат, үҙенең ҡалдырып киткән ҡауҡабын иҫкә алып, моңһоуланып китте, һәм ҡыйыулығын йыйып батшаға үтенде:

— Chcel by som vidieť západ slnka… Urobte mi tú radosť… Prikážte slnku, aby zapadlo…

— Мин ҡояш байығанын күрергә теләр инем… Зинһар, рәхимлек күрһәтеп, ҡояшҡа батырға бойороғоҙ…