Тик, уйлап алғас, һораны:

ഒന്നു കൂടി ആേലാചിച്ചിട്ടു് അവൻ േചാദിച്ചു,

— Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

“അല്ലാ, ഈ ‘ഇണങ്ങുക’ എന്നു പറഞ്ഞാൽ എന്താണർത്ഥം?”

— Һин был яҡтарҙан түгел, — тине Төлкө — Һин бында нимә эҙләйһең?

“നീ ഈ ഭാഗത്തുള്ളയാളല്ലേല്ലാ,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “നീ ആെര അേന്വഷിച്ചാണു വന്നതു്?”

— Кешеләрҙе эҙләйем, — тине Бәләкәй шаһзат. Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

“ഞാൻ മനുഷ്യെരയാണു് അേന്വഷിക്കുന്നതു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. ‘ഇണങ്ങുക’ എന്നു പറഞ്ഞാൽ എന്താ െണന്നു പറയൂ.”

— Кешеләрҙең мылтыҡтары бар, һәм улар һунарға йөрөйҙәр. Был бик уңайһыҙ! Ә тағы ла улар тауыҡ аҫрайҙар. Шуның менән генә яҡшы улар. Һин тауыҡтар эҙләйһеңме?

“മനുഷ്യരുെട ൈകയിൽ േതാക്കുണ്ടു്,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “അതും െകാണ്ടു് അവർ േവട്ടയ്ക്കു േപാവുകയും െചയ്യും. അെതാരു ബുദ്ധിമുട്ടുള്ള കാര്യമാണു്. അവർ േകാഴിക െള വളർത്തുകയും െചയ്യുന്നുണ്ടു്. അവരുെട കാര്യത്തിൽ എനിക്കു താല്പര്യമുള്ള സംഗതി അതു മാത്രമാണു്. നീ േകാഴികെള േനാക്കിനടക്കുകയാേണാ?”

— Юҡ, — тине Бәләкәй шаһзат. — Мин дуҫтар эҙләйем. Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

“അല്ല,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “ഞാൻ കൂട്ടുകാെരയാ ണു് േതടുന്നതു്. ‘ഇണങ്ങുക’ എന്നാൽ എന്താെണന്നു പറയൂ.”

— Был күптән онотолған төшөнсә, — аңлатты Төлкө. — Ул бәйләнеш булдырыуҙы аңлата.

“പലേപ്പാഴും അവഗണിക്കെപ്പടുന്ന ഒരു പ്രവൃത്തിയാണ തു്; ബന്ധം സ്ഥാപിക്കുക എന്നാണതിനർത്ഥം.”

— Бәйләнеш?

“ബന്ധം സ്ഥാപിക്കുക?”

— Тап шулай, — тине Төлкө. — Һин минең өсөн әле бары тик бәләкәй малай, нәҡ, башҡа йөҙ мең малайҙар кеүек үк. Һәм һин миңә кәрәк түгелһең. Һәм мин дә һиңә кәрәк түгелмен. Мин һинең өсөн ни бары төлкө генә, нәҡ, башҡа йөҙ мең икенсе төлкөләр кеүек үк. Ә әгәр ҙә һин мине ҡулға өйрәтһәң, беҙ бер беребеҙгә кәрәк буласаҡбыҙ. Һин минең өсөн донъяла берҙән бер буласаҡһың. Һәм мин дә һинең өсөн донъяла берәү буласаҡмын…

“അതു തെന്ന,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “എെന്ന സംബന്ധി ച്ചിടേത്താളം നീ മറ്റു നൂറായിരം െകാച്ചുകുട്ടികെളേപ്പാെല ഒരു കുട്ടി മാത്രമാണു്. എനിക്കു നിെന്നെക്കാണ്ടു് ഒരാവ ശ്യവുമില്ല. നിനക്കും എെന്നെക്കാണ്ടു് ആവശ്യെമാന്നുമി ല്ല. നിനക്കു ഞാൻ മറ്റു നൂറായിരം കുറുക്കന്മാെരേപ്പാെല ഒരു കുറുക്കൻ മാത്രമാണു്. പേക്ഷ, നീ എെന്ന ഇണ ക്കിയാൽ നമുക്കേന്യാന്യം ആവശ്യം വരും. എനിക്കു നീ േലാകെത്ത ഒേരെയാരു കുട്ടിയായിരിക്കും. നിനക്കു ഞാൻ േലാകെത്ത ഒേരെയാരു കുറുക്കനും…”

— Мин аңлай башланым, — тине Бәләкәй шаһзат. — Бер роза бар ине… күрәһең, ул мине ҡулға өйрәткән…

“എനിക്കു മനസ്സിലായി വരുന്നുണ്ടു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “ഒരു പൂവുണ്ടു്… അവൾ എെന്ന ഇണക്കിെയടു ത്തു എെന്നനിക്കു േതാന്നുന്നു.”

— Бик тә ихтимал, — килеште Төлкө. — Ерҙә ниҙәр генә булмай.

“അങ്ങെന വരാം,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ഭൂമിയിൽ എെന്താ െക്ക നാം കാണുന്നു.”

— Был Ерҙә түгел ине, — тине Бәләкәй шаһзат.

“അല്ലല്ല, ഇതു ഭൂമിയിലല്ല!” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

Төлкө бик аптыраны:

കുറുക്കനു് അതു പിടി കിട്ടിയിെല്ലന്നു േതാന്നി.

— Икенсе ҡауҡбта?

“േവെറാരു ഗ്രഹത്തിൽ?”

— Эйе.

“അെത.”

— Ә ул ҡауҡабта һунарсылар бармы?

“ആ ഗ്രഹത്തിൽ േവട്ടക്കാരുേണ്ടാ?”

— Юҡ.

“ഇല്ല.”

— Ҡайһылай ҡыҙыҡ! Ә тауыҡтар бармы?

“അതു െകാള്ളാമേല്ലാ! അവിെട േകാഴിയുേണ്ടാ?”

— Юҡ.

“ഇല്ല.”

— Донъяла камиллыҡ юҡ! — көрһөндө Төлкө.

“എല്ലാം തികഞ്ഞെതന്നു് ഒന്നിെനയും പറയാൻ പറ്റില്ല,” കുറുക്കൻ െനടുവീർപ്പിട്ടു.

Тик һуңынан ул ҡабат шул турала уҡ һүҙ башланы:

പേക്ഷ, അവൻ തെന്റ ചിന്തകളിേലക്കു തിരിച്ചുവന്നു.

— Минең тормошом күңелһеҙ. Мин тауыҡтарға һунар итәм, ә кешеләр миңә һунар итәләр. Бөтөн тауыҡтар бер иш, һәм кешеләр бөтәһе лә бер иш. Һәм йәшәүе лә миңә күңелһеҙерәк. Әммә һин мине ҡулға өйрәтһәң, минең тормошомдо, әйтерһең дә, ҡояш нурландырыр ине. Һинең аҙымдарыңды мин башҡа меңдәр араһынан айыра башлаясаҡмын. Кеше аҙымдарын ишетеп, мин гел ҡасып йәшенәм. Әммә һинең атлауың мине, моңдай, саҡырасаҡ, һәм мин үҙ төлөгөмдән сығасаҡмын.

“എെന്റ ജീവിതം വളെര വിരസമാണു്.” കുറുക്കൻ പറ ഞ്ഞു. “ഞാൻ േകാഴികെള േവട്ടയാടുന്നു; മനുഷ്യർ എെന്ന േവട്ടയാടുന്നു. എല്ലാ േകാഴികളും ഒേര േപാെലയാണു്, എല്ലാ മനുഷ്യന്മാരും ഒേര േപാെലയാണു്. അതു കാര ണം എനിക്കു കുേറെശ്ശ േബാറടിച്ചു തുടങ്ങിയിരിക്കുന്നു. എന്നാൽ നീ എെന്ന ഇണക്കിെയടുത്താൽ എെന്റ ജീവി തത്തിൽ സൂര്യനുദിച്ച േപാെലയായിരിക്കുമതു്. മെറ്റല്ലാ കാെലാച്ചകളിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായ ഒരു കാെലാച്ച ഞാൻ തിരിച്ചറിയും. മറ്റു കാെലാച്ചകൾ എെന്ന മാളത്തി േലക്കു വിരട്ടിേയാടിക്കുകയാണു്. അേത സമയം നിെന്റ കാെലാച്ച സംഗീതം േപാെല എെന്ന മാളത്തിൽ നിന്നു പുറേത്തക്കു ക്ഷണിക്കും.

Һәм һуңынан — ҡара! Күрәһеңме, ана тегендә, баҫыуҙарҙа, иген өлгөрә? Мин икмәк ашамайым. Башаҡтар миңә кәрәкмәй. Иген баҫыуҙары миңә бер ни хаҡында ла әйтмәй. Һәм быныһы аяныс! Әммә һинең сәстәрен алтын төҫлө. Һәм, һин мине ҡулға өйрәтһәң, ҡайһылай ғәжәп буласаҡ! Алтын иген миңә һине хәтерләтәсәк. Һәм мин башаҡтарҙың елгә ҡыштырлауын ярата башлаясаҡмын…

അതാ അവിെട ആ േഗാതമ്പു പാടം കണ്ടിേല്ല? ഞാൻ അപ്പം കഴിക്കാറില്ല. എനിക്കു് േഗാതമ്പു െകാണ്ടു് ഒരുപേയാഗവുമില്ല. േഗാതമ്പുപാട ങ്ങൾക്കു് എേന്നാടു പറയാൻ ഒന്നുമില്ല. അതു ദുഃഖക രമാണു്. പേക്ഷ, നിെന്റ മുടിയ്ക്കു് സ്വർണ്ണനിറമാണേല്ലാ. നീെയെന്ന ഇണക്കിെയടുത്തു കഴിഞ്ഞാൽ എന്തു രസമാ യിരിക്കും! സ്വർണ്ണനിറമായ േഗാതമ്പുമണികൾ കാണു േമ്പാൾ എനിക്കു നിെന്ന ഓർമ്മ വരും. േഗാതമ്പുപാട ത്തു കാറ്റു വീശുന്ന സംഗീതവും േകട്ടു ഞാനിരിക്കും…”

Төлкө тымды ла Бәләкәй шаһзатҡа оҙаҡ ҡарап торҙо. Һуңынан:

കുറുക്കൻ പിെന്ന ഒന്നും മിണ്ടാെത ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിെന ത്തെന്ന ഉറ്റു േനാക്കിെക്കാണ്ടിരുന്നു.

— Зинһар… ҡулға өйрәт мине! — тине.

“എെന്ന ഇണക്കിേല്ല?”

— Мин шатмын да, — яуапланы Бәләкәй шаһзат, — тик минең ваҡытым шул тиклем аҙ. Миңә әле дуҫтар табырға һәм төрлө нәмәләр белеп бөтөргә кәрәк.

“എനിക്കതിൽ വിേരാധെമാന്നുമില്ല,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “പേക്ഷ, എനിക്കത്രയ്ക്കു േനരമില്ല. എനിെക്ക െന്റ കൂട്ടുകാെര േതടിപ്പിടിക്കണം; പിെന്ന മനസ്സിലാ ക്കാൻ ഒരുപാടു കിടക്കുന്നുമുണ്ടു്.”

— Ҡулға өйрәткән әйберҙе генә өйрәнеп була, — тине Төлкө. — Кешеләрҙең ниҙер өйрәнергә ваҡыты юҡ. Улар кибеттәрҙән әҙер булған әйберҙәрҙе һатып алалар. Әммә дуҫтар һатылған кибеттәр юҡ бит, шуға ла кешеләрҙең башҡа дуҫтары юҡ. Әгәр дуҫың булыуын теләһән, мине ҡулға өйрәт!

“നിങ്ങൾക്കിണങ്ങിക്കിട്ടിയ കാര്യങ്ങേള നിങ്ങൾക്കു മന സ്സിലാെയന്നു പറയാനുള്ളു,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ആളു കൾക്കിേപ്പാൾ പഠിക്കാനും മനസ്സിലാക്കാനുമുള്ള േന രെമാന്നുമില്ല. അവരിേപ്പാൾ എല്ലാം കടയിൽ നിന്നു െറഡിെമയ്ഡായിട്ടാണു വാങ്ങുക. പേക്ഷ, സൗഹൃദം കടയിൽ കിട്ടിെല്ലന്നതിനാൽ ആളുകൾക്കിേപ്പാൾ സുഹൃ ത്തുക്കളുമില്ല. നിനെക്കാരു കൂട്ടുകാരെന േവണെമങ്കിൽ എെന്ന ഇണക്കൂ!”

— Ә бының өсөн ни эшләргә кәрәк? — тип һоарны Бәләкәй шаһзат.

“അതിനു ഞാെനന്തു െചയ്യണം?”

— Сабырлыҡ туплау кәрәк, — яуап бирҙе Төлкө. — Тәүҙә ана тегендә, алыҫыраҡ, үләнгә ултыр — ошолай. Мин һиңә ҡырын ҡараған булырмын, ә һин өндәшмә. Һүҙҙәр бер береңде аңларға ҡамасаулай ғына. Тик көн һайын аҙыраҡ яҡыныраҡ ултыр…

“നിനക്കു നല്ല ക്ഷമ േവണം,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ആദ്യം നീ എന്നിൽ നിന്നല്പം ദൂെര അവിെട ആ പുല്പുറത്തിരി ക്കണം. ഞാൻ നിെന്ന ഏറുകണ്ണിട്ടു േനാക്കിെക്കാണ്ടി രിക്കും; നീ ഒന്നും മിണ്ടരുതു്. എല്ലാ െതറ്റിദ്ധാരണകളു െടയും മൂലകാരണം ഭാഷയാണേല്ലാ. പിേറ്റന്നു് നിനക്കു് കുറച്ചുകൂടി അടുത്തിരിക്കാം. അങ്ങെന ഓേരാ ദിവസം െചല്ലുേന്താറും…”

Иртәнге көнөнә Бәләкәй шаһзат йәнә шул уҡ урынға килде.

അടുത്ത ദിവസം ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് അേത സ്ഥാനത്തു െചന്നു.

— Гел бер үк ваҡытта килһәң яҡшыраҡ, — өндәне Төлкө. — Бына, мәҫәлән, әгәр ҙә һин сәғәт дүрттә килһәң, мин сәғәт өстән алып үҙемде бәхетле тоясаҡмын. Һәм тәғәйенләнгән сәғәткә ни тиклем яҡыныраҡ, шул тиклем бәхетлерәк. Сәғәт дүрттә мин тулҡынланып борсола башлаясаҡмын. Мин бәхеттен ҡәҙерен беләсәкмен! Ә әгәр ҙә һин һәр саҡ башҡа ваҡытта килһәң, мин ҡайһы сәғәткә йөрәгемде әҙерләргә икәнен белмәйем… Йолаларҙы үтәргә кәрәк.

“ഒേര സമയത്തു തെന്ന വരാൻ പറ്റിയാൽ അതായിരി ക്കും നല്ലതു്,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ഉദാഹരണത്തിനു് ൈവകിട്ടു നാലു മണിക്കാണു് നീ വരുന്നെതങ്കിൽ മൂന്നു മണിയാകുേമ്പാേഴ എെന്റ സേന്താഷം തുടങ്ങും. നാലു മണി അടുക്കുേന്താറും എെന്റ സേന്താഷവും കൂടിക്കൂടി വരും. നാലു മണിയായാൽ ആകാംക്ഷയും ആഹ്ലാദവും െകാണ്ടു് ഞാൻ തുള്ളിച്ചാടുകയായിരിക്കും! സേന്താഷ ത്തിനു െകാടുേക്കണ്ട വിലെയന്താെണന്നു ഞാനേപ്പാൾ പഠിക്കും! എന്നാൽ േതാന്നിയ േനരത്താണു നീ വരുന്ന െതങ്കിൽ നിെന്ന വരേവല്ക്കാനുള്ള ഒരുക്കം എേപ്പാൾ തുട ങ്ങണെമന്നു് ഞാെനങ്ങെന അറിയാൻ?… ഓേരാന്നിനും അതാതിെന്റ ചടങ്ങുണ്ടു്…”

— Ә йолалар нимә ул? — һораны Бәләкәй шаһзат.

“ചടെങ്ങന്നു പറഞ്ഞാൽ?”

— Был да күптән онотолған нәмә, — аңлатты Төлкө. — Ниҙер, нимәнән ниндәйҙер бер көн ҡалған башҡа көндәргә оҡшамай башлай, сәғәте — башҡа сәғәттәргә. Бына, мәҫәлән, минең һунарсыларҙың шундай йолаһы бар: кесе йома көндәрендә улар ауыл ҡыҙҙары менән бейей. Һәм ниндәй ғәжәп көн ул — кесе йома! Мин гиҙемһерәп сығам да йөҙөм баҡсаһына тиклем үк барып етәм. Ә әгәр ҙә һунарсылар ҡасан етте шунда бейеһәләр, барлыҡ көндәр бер иш булыр ине һәм мин һис тә ял белмәҫ инем.

“പലേപ്പാഴും അവഗണിക്കെപ്പടുന്ന മെറ്റാരു പ്രവൃത്തി യാണു് ചടങ്ങും,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ഒരു ദിവസെത്ത മറ്റു ദിവസത്തിൽ നിന്നു്, ഒരു മണിക്കൂറിെന മറ്റു മണി ക്കൂറുകളിൽ നിന്നു വ്യത്യസ്തമാക്കുന്ന വസ്തുതയാണതു്. ഉദാഹരണത്തിനു് എെന്റ േവട്ടക്കാർക്കു് ഒരു ചടങ്ങുണ്ടു്. എല്ലാ വ്യാഴാഴ്ചയും അവർ െപൺകുട്ടികളുമായി നൃത്തം െചയ്യാൻ േപാകും. അങ്ങെന വ്യാഴാഴ്ചകൾ എനിക്കു് ആനന്ദത്തിെന്റ ദിവസങ്ങളാകുന്നു. എനിക്കു് മുന്തിരി േത്താപ്പു വെര ഒരു നടത്തയ്ക്കു് അവസരവും കിട്ടും. മറിച്ചു് തങ്ങൾക്കു േതാന്നിയ േപാെലയാണു് അവർ നൃത്തത്തി നു േപാകുന്നെതങ്കിൽ ഏതു ദിവസവും മേറ്റതു ദിവസവും േപാെലയായിരിക്കും; എനിെക്കാരു ഒഴിവുദിവസം കിട്ടാ നും േപാകുന്നില്ല.”

Шулай итеп Бәләкәй шаһзат Төлкөнө ҡулға өйрәтте. Һәм бына хушлашыу ваҡыты етте.

ഈ വിധമാണു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് കുറുക്കെന ഇണക്കിയ തു്. തമ്മിൽ പിരിയാനുള്ള സമയമടുത്തേപ്പാൾ…

— Мин һин тип илаясаҡмын, — тип көрһөндө Төлкө.

“അേയ്യാ,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു, “ഞാനിേപ്പാൾ കരയും.”

— Һин үҙең ғәйепле, — тине Бәләкәй шаһзат. — Мин бит һиңә ауыр булыуын теләмәй инем, һине ҡулға өйрәтеүҙе үҙең теләнең…

“അതിനു നീ നിെന്നപ്പറഞ്ഞാൽ മതി,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “എനിക്കു നിെന്ന േദ്രാഹിക്കണെമന്നു് ഒരുേദ്ദ ശ്യവുമുണ്ടായില്ല. ഞാൻ നിെന്ന ഇണക്കെമന്നതു് നിെന്റ ആഗ്രഹമായിരുന്നു…”

— Эйе, әлбиттә, — тине Төлкө.

“അെത, അതു ശരി തെന്ന,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു.

— Тик һин илаясаҡһың!

“എന്നിട്ടു നീയിേപ്പാൾ കരയാൻ തുടങ്ങുകയും!”

— Эйе, әлбиттә.

“അെത, അതും ശരി തെന്ന,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു.

— Тимәк, һиңә бынан ҡыйын.

“അേപ്പാൾ അതു െകാണ്ടു് നിനെക്കാരു ഗുണവുമുണ്ടായി ട്ടിെല്ലന്നതേല്ല ശരി?”

— Юҡ, — ҡаршы килде Төлкө, — миңә рәхәт. Мин алтын башаҡтар тураһында ни әйткәнде иҫеңә төшөр.

“ഗുണെമാെക്കയുണ്ടായിട്ടുണ്ടു്,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “നി െന്റ മുടിയുെട നിറം കാണുേമ്പാൾ എനിക്കു് േഗാതമ്പുപാ ടം ഓർമ്മ വരുന്നിേല്ല?”

Ул шымды. Һуңынан өҫтәне:

പിെന്ന അവൻ കൂട്ടിേച്ചർത്തു:

— Барып ҡабат розаларға баҡ. Һинең розаң донъяла берҙән бер икәнен аңларһың. Ә минең менән бәхилләшергә килгәндә, мин һиңә бер сер асырмын. Был минең һиңә бүлләгем булыр.

“ആ േറാസാപ്പൂക്കെള ഒന്നു കൂടി േപായിക്കാണൂ; േലാക മാെകെയടുത്താൽ നിെന്റ േറാസാപ്പൂവു േപാെലാന്നു് േവ െറയിെല്ലന്നു നിനക്കു േബാദ്ധ്യമാകും. എന്നിട്ടു് എേന്നാടു യാത്ര പറയാൻ വാ, അേപ്പാൾ ഞാെനാരു രഹസ്യം നി നക്കു സമ്മാനമായി തരാം.”

Бәлкәй шаһзат розаларға күҙ һалырға юлланды.

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േറാസാപ്പൂക്കെള ഒന്നുകൂടി കാണാൻ െചന്നു.

— Һеҙ аҙ ғына ла минең розама оҡшамағанһығыҙ, — тине ул уларға. — Һеҙ әле бер ни ҙә түгел. Һеҙҙе берәү ҙә ҡулға өйрәтмәне, һәм һеҙ бер кемде лә ҡулға өйрәтмәнегеҙ. Тәүҙә минең Төлкөм дә шулай ине. Ул башҡа йөҙ мең төлкөнән бер нимәһе менән дә айырылмай ине. Әммә мин уның менән дуҫлаштым, һәм хәҙер ул бар донъяла берәү генә.

“എെന്റ േറാസാപ്പൂവുമായി ഒരു സാദൃശ്യവും നിങ്ങൾക്കി ല്ല,” അവൻ പറഞ്ഞു. “നിങ്ങൾ ഇതു വെര യാെതാന്നു മായിട്ടില്ല. ആരും നിങ്ങെള ഇണക്കിയിട്ടില്ല, നിങ്ങൾ ആെരയും ഇണക്കിയിട്ടുമില്ല. എെന്റ കുറുക്കൻ മുേമ്പതു േപാെലയായിരുേന്നാ, അതുേപാെലയാണു് നിങ്ങൾ. നൂറായിരം മറ്റു കുറുക്കന്മാെരേപ്പാെല ഒരു കുറുക്കനാ യിരുന്നു അവൻ. പേക്ഷ, ഞാനവെന എെന്റ കൂട്ടുകാര നാക്കി; ഇന്നു് ഈ േലാകത്തു് അവെനേപ്പാെലാരു കുറു ക്കൻ േവെറയില്ല!”

Розалар бигерәк ҡаушап ҡалдылар.

േറാസാപ്പൂക്കൾ അയ്യടാ! എന്നായിേപ്പായി.

— Һеҙ матур, әммә бушһығыҙ, — дауам итте Бәләкәй шаһзат. — Һеҙҙең өсөн үлге килмәй. Әлбиттә, осраҡлы уҙғынсы, минең розама ҡарап, ул тап һеҙҙең кеүек үк тиер. Тик миңә ул һеҙҙең барығыҙҙан да ҡәҙерлерәк. Сөнки бит мин уны көн һайын һыу менән ҡойондорҙом, ә һеҙҙе түгел. Һеҙҙе түгел, ә уны быяла ҡалфаҡ менән ҡаплай инем. Уны, елдән һаҡлап, пәрҙә менән ышыҡланым. Уның өсөн ҡаршлауыҡтарҙы үлтерә инем, күбәләктәр яралһын тип икәү-өсәүһен генә ҡалдырып. Мин уның ошаҡлауҙарын һәм маҡтаныуҙарын тыңлай инем, ул хатта тымғанда ла мин уға ҡолаҡ һала инем. Ул — минеке.

“നിങ്ങൾക്കു ഭംഗിയുെണ്ടന്നു സമ്മതിച്ചു, പേക്ഷ, നിങ്ങൾ െവറും െപാള്ളയുമാണു്,” അവൻ തുടർന്നു, “നിങ്ങൾക്കു േവണ്ടി ജീവൻ കളയാൻ ആരുമില്ല. എെന്റ േറാസാപ്പൂ വു് കാണാൻ നിങ്ങെളേപ്പാെല തെന്നയാെണന്നു് ഒരു സാധാരണ വഴിേപാക്കൻ പറേഞ്ഞക്കും. പേക്ഷ, നി ങ്ങെളേപ്പാലുള്ള നൂറു കണക്കിനു പൂക്കെളക്കാൾ എനി ക്കു പ്രധാനം അവളാണു്. കാരണം അവെളയാണു ഞാൻ െവള്ളം െകാടുത്തു വളർത്തിയതു്. അവെളയാണു ഞാൻ സ്ഫടികേഗാളം െകാണ്ടു മൂടിവച്ചതു്. അവെളയാ ണു ഞാൻ മറ വച്ചു സംരക്ഷിച്ചതു്. അവൾക്കു േവണ്ടിയാ ണു ഞാൻ ശലഭപ്പുഴുക്കെള െകാന്നതു് (പൂമ്പാറ്റയാകാൻ േവണ്ടി െകാല്ലാെത വിട്ട രണ്ടുമൂെന്നണ്ണെമാഴിച്ചാൽ). അവൾ പറയുന്നതിനാണു ഞാൻ കാതു െകാടുത്തതു്, അതിനി പരാതിയായാലും െപാങ്ങച്ചമായാലും, ഇനി യല്ല, ചില േനരെത്ത മൗനമായാലും. അവൾ എെന്റ േറാസാപ്പൂവാണു്.”

Һәм Бәләкәй шаһзат Төлкөгә әйләнеп килде.

അവൻ തിരിച്ചു് കുറുക്കെന കാണാൻ െചന്നു.

— Бәхил бул… — тине ул.

“ഗുഡ് ൈബ,” അവൻ പറഞ്ഞു.

— Бәхил бул, — тине Төлкө. — Бына минең серем, ул бик ябай: тик йөрәк кенә уяу. Иң мөһимен күҙ менән күреп булмай.

“ഗുഡ് ൈബ,” കുറുക്കൻ പറഞ്ഞു. “ഇതാ എനിക്കു പറ യാനുള്ള രഹസ്യം; വളെര ലളിതമാണതു്: െതളിഞ്ഞു കാണാൻ ഹൃദയം െകാണ്ടു കാണണം. ഉള്ളിലുള്ളതു് കണ്ണുകൾ കാണില്ല.”

— Иң мөһимен күҙ менән күреп булмай, — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

“ഉള്ളിലുള്ളതു് കണ്ണുകൾ കാണില്ല,” മറക്കാതിരിക്കാൻ േവണ്ടി ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് അതുരുക്കഴിച്ചു.

— Һинең розаң һиңә шул тиклем ҡәҙерле, сөнки һин уға бар күңелеңде бирә инең.

“നിെന്റ പൂവിനു േവണ്ടി നീ കളഞ്ഞ സമയം തെന്നയാ ണു് നിെന്റ പൂവിെന നിനക്കത്ര പ്രധാനമാക്കുന്നതും.”

— Сөнки мин уға бар күңелемде бирә инем… — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

“എെന്റ പൂവിനു േവണ്ടി ഞാൻ കളഞ്ഞ സമയം തെന്ന യാണു്…” മറക്കാതിരിക്കാൻ േവണ്ടി ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ആവർത്തിച്ചു.

— Кешеләр был хәҡиҡәтте оноттолар, — тине Төлкө, — тик һин онотма: ҡулға өйрәткән барыһы өсөн дә һин мәңгелеккә яуаплы. Һин үҙеңдең розаң өсөн яуаплы.

“ആളുകൾ ആ സത്യം മറന്നുകഴിഞ്ഞു,” കുറുക്കൻ പറ ഞ്ഞു. “പേക്ഷ, നീയതു മറക്കരുതു്. നീ എന്തിെന ഇണ ക്കിേയാ, അതിനു നീയാണുത്തരവാദി. നിെന്റ പൂവിെന്റ ഉത്തരവാദിത്വം നിനക്കാണു്…”

— Мин үҙемдең розам өсөн яуаплы … — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

“എെന്റ പൂവിെന്റ ഉത്തരവാദിത്വം എനിക്കാണു്…” മറ ക്കാതിരിക്കാൻ േവണ്ടി ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ആവർത്തിച്ചു.

XXII

ഇരുപത്തിരണ്ടു്

— Хәйерле көн, — тине Бәләкәй шаһзат.

“ഗുഡ് േമാണിംഗ്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Хәйерле көн, — өндәште уҡсасы.

“ഗുഡ് േമാണിംഗ്,” റയിൽേവ സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു.

— Һин бында ни эшләйһең? — һораны Бәләкәй шаһзат.

“താങ്കൾ ഇവിെട എന്തു െചയ്യുന്നു?”

— Пассажирҙарҙы айырам, — яуапланы уҡсасы. — Поезддарҙа бер ыңғайы меңәрләгән кешене — бер поездды уңға, икенсеһен һулға йүнәлтәм.

“ഞാൻ യാത്രക്കാെര ആയിരം വീതമുള്ള െകട്ടുകളാക്കി തരം തിരിക്കുന്നു,” സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു. “എന്നിട്ടവെര വണ്ടിയിൽ കയറ്റി പറഞ്ഞുവിടുന്നു, ചിലെര ഇടേത്താട്ടു്, ചിലെര വലേത്താട്ടു്.”

Һәм тиҙ йөрөшлө поезд, яҡтыртылған тәҙрәләре менән ялтлап, гөрһөлдәтеп аша үтеп китте, һәм уҡсасы будкаһы һелкенеп китте.

ഈ സമയത്തു് പ്രകാശമാനമായ ഒരു എക്സ്പ്രസ് െട്ര യിൻ സ്വിച്ച്മാെന്റ ക്യാബിൻ പിടിച്ചുകുലുക്കിെക്കാണ്ടു് ഇടിമുഴക്കേത്താെട പാഞ്ഞുേപായി.

— Ҡайһылай ашығалар улар, — аптыраны Бәләкәй шаһзат. — Нимә эҙләйҙәр улар?

“അവർ വളെര തിരക്കിലാണേല്ലാ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറ ഞ്ഞു. “അവർ എന്തു േതടിേപ്പാവുകയാണു്?”

— Хатта поезд йөрөтөүсе лә белмәй уныһын, — тине уҡсасы.

“അതു െട്രയിൻ ൈഡ്രവർക്കു േപാലുമറിയില്ല,” സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു.

Һәм икенсе яҡҡа, уттары менән ялтлап, гөрһөлдәп тағы бер тиҙ йөрөшлө поезд үтеп китте.

ഈ സമയത്തു് മെറ്റാെരക്സ്പ്രസ് ഒച്ചയും െവളിച്ചവുമായി എതിർദിശയിേലക്കു കുതിച്ചുപാഞ്ഞു.

— Улар кире ҡайталар ҙа мы ни? — һораны Бәлкәй шаһзат.

“േപായവർ ഇത്ര േവഗം തിരിച്ചുവേന്നാ?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻ സ് േചാദിച്ചു.

— Юҡ, былары башҡалары, — тине уҡсасы. — Был ҡаршыға килеүсе.

“േപായവരല്ല, വരുന്നതു്,” സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു. “ഇെതാ രു വച്ചുമാറ്റമാണു്.”

— Быға тиклем булған урындарында уларға яҡшы түгел инеме?

“സ്വസ്ഥാനത്തവർക്കു സ്വസ്ഥത ലഭിച്ചിേല്ല?”

— Беҙ булмаған урында, шунда яҡшы, — тине уҡсасы.

“സ്വസ്ഥാനത്തു സ്വസ്ഥത ലഭിച്ചിട്ടാരുമില്ല,” സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു.

Һәм, ялтлап, өсөнсө тиҙ йөрөшлө поезд гөрһөлдәп үтте.

മൂന്നാമെതാെരക്സ്പ്രസിെന്റ ഗർജ്ജനം അവർ േകട്ടു.

— Улар теге, беренселәрҙе, ҡыуып етергә теләйҙәрме? — һораны Бәләкәй шаһзат.

“ആദ്യം േപായവരുെട പിന്നാെല േപാവുകയാേണാ ഇവർ?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േചാദിച്ചു.

— Бер ни телмәйҙәр улар, — тине уҡсасы. — Улар вагондарҙа йоҡлайҙыр, йә булмаһа иҫәнәп кенә ултыралар. Тик балалар ғына танауҙарын тәҙрәләргә терәп ултыралар.

“അവർ ഒന്നിെന്റയും പിന്നാെല േപാവുകയല്ല,” സ്വി ച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു. “അവർ ഉള്ളിൽക്കിടന്നുറങ്ങുകയാണു്, അെല്ലങ്കിൽ േകാട്ടുവായുമിട്ടിരിക്കുകയാണു്. കുട്ടികൾ മാ ത്രം ജനാലച്ചില്ലുകളിൽ മൂക്കമർത്തിവച്ചു നില്ക്കുന്നു.”

— Тик балалар ғына нимә эҙләгәнен беләләр, — тине Бәләкәй шаһзат. — Улар бар күңелен сепрәк ҡурсаҡҡа бирәләр, һәм был ҡурсаҡ улраға бик тә бик ҡәҙерле булып китә, һәм әгәр уны тартып алһалар, балалар илайҙар…

“തങ്ങൾെക്കന്താണു േവണ്ടെതന്നു് കുട്ടികൾക്കു മാത്രമ റിയാം,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “ഒരു തുണിപ്പാവയ്ക്കു േമൽ അവർ സമയം കളയും; അങ്ങെന അവർക്കതു പ്ര ധാനെപ്പട്ടതുമാകും. അതു പിെന്ന ആെരങ്കിലും എടുത്തു െകാണ്ടു േപായാൽ അവർ കരയുകയായി…”

— Уларҙың бәхете, — тине уҡсасы.

“അവർ ഭാഗ്യം െചയ്തവരാണു്,” സ്വിച്ച്മാൻ പറഞ്ഞു.

XXIII

ഇരുപത്തിമൂന്നു്

— Хәйерле көн, — тине Бәләкәй шаһзат.

“ഗുഡ് േമാണിംഗ്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Хәйерле көн, — яуапланы сауҙагәр.

“ഗുഡ് േമാണിംഗ്,” കച്ചവടക്കാരൻ പറഞ്ഞു.

Ул, һыуһынды ҡандыра торған, камиллаштырылған дарыуҙар менән сауҙа итә ине. Шундай дарыуҙы йотһаң — һуңынан бер аҙна һыу эске килмәй.

ദാഹശമനത്തിനുള്ള ഗുളികയാണു് അയാൾ വിറ്റുെകാ ണ്ടിരുന്നതു്. ഒരു ഗുളിക വിഴുങ്ങിയാൽ പിെന്ന ഒരാഴ്ച േത്തക്കു് െവള്ളം കുടിേക്കണ്ട കാര്യമില്ല.

— Ни өсөн һин уларҙы һатаһың? — һораны Бәләкәй шаһзат.

“അതു െകാെണ്ടന്താ ഗുണം?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േചാദിച്ചു.

— Улар арҡаһында күп кенә ваҡыт һаҡланыуы бар, — яуапланы сауҙагәр. — Белгестәр һанауынса, аҙнаһына илле өс дәҡиғәт сарыф итмәй ҡалдырырға була.

“അത്രയും സമയം കൂടി നമുക്കു ലാഭിക്കാമേല്ലാ,” കച്ച വടക്കാരൻ പറഞ്ഞു. “ആഴ്ചയിൽ അമ്പത്തിമൂന്നു മിനിട്ടു് ഇതു വഴി ലാഭിക്കാെമന്നു് വിദഗ്ദ്ധർ കണക്കു കൂട്ടിയിരി ക്കുന്നു.”

— Ә шул илле өс дәҡиғәттә нимә эшләргә?

“ആ അമ്പത്തിമൂന്നു മിനിട്ടു െകാണ്ടു് ഞാൻ എന്തു െചയ്യും?”

— Нимә теләһәң дә.

“നിനക്കിഷ്ടമുള്ളെതന്തും.”

«Әгәр минең буш илле өс дәҡиғәт ваҡытым булһа, — уйлап ҡуйҙы Бәләкәй шаһзат, — мин шишмәгә китер ҙә барыр инем… »

“ഇഷ്ടമുള്ളതു െചയ്യാൻ അമ്പത്തിമൂന്നു മിനിെട്ടനിക്കു കി ട്ടിയാൽ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് സ്വയം പറഞ്ഞു, “ഒരു െതളി നീരുറവയിേലക്കു ഞാൻ സാവകാശം നടന്നുേപാകും.”

ХXIV

ഇരുപത്തിനാലു്

Мин фажиғә кисерәгәндән бер аҙна ваҡыт уҙҙы, һәм, дарыу һатыусы тураһында тыңлап, мин һуңғы йотом һыуҙы эсеп ҡуйҙым.

മരുഭൂമിയിൽ വച്ചു് എനിക്കപകടം പിണഞ്ഞിട്ടു് എട്ടാമ െത്ത ദിവസമാണന്നു്; കച്ചവടക്കാരെന്റ കഥ േകട്ടുെകാ ണ്ടിരിക്കുേമ്പാൾ ൈകയിലുള്ള െവള്ളത്തിെന്റ അവസാ നെത്ത തുള്ളി ഞാൻ ഊറ്റിക്കുടിക്കുകയായിരുന്നു.

— Эйе, — тинем мин Бәләкәй шаһзатҡа, — һин һөйләгәндәрҙең барыһы ла бик ҡыҙыҡлы, тик мин әле үҙосарымды йүнәтмәнем, минең тамсы ла һыуым ҡалманы, һәм мин дә, әгәр шишмәгә генә бара алһам, бәхетле булыр инем.

“ആഹാ,” ഞാൻ ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിേനാടു പറഞ്ഞു, “നി െന്റ കഥകൾ േകൾക്കാൻ രസകരം തെന്ന. പേക്ഷ, എെന്റ വിമാനത്തിെന്റ േകടു തീർക്കാൻ എനിക്കിനി യും കഴിഞ്ഞിട്ടില്ല. കുടിക്കാനാകെട്ട, ഒരു തുള്ളി െവള്ളം ബാക്കിയില്ല. ഒരു നീരുറവയുള്ളിടേത്തക്കു സാവകാശം നടന്നുേപാകാൻ എനിക്കും വിേരാധെമാന്നുമില്ല!”

— Мин дуҫлашҡан Төлкө…

“എെന്റ കൂട്ടുകാരൻ കുറുക്കൻ…” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Һөйөклөм, миндә хәҙер Төлкө ҡайғыһы юҡ!

“എെന്റ െകാച്ചുചങ്ങാതീ, ഇതു കുറുക്കനുമായി ബന്ധെപ്പ ട്ട വിഷയമല്ല!”

— Ниңә?

“എന്തുെകാണ്ടു്?”

— Сөнки сарсауҙан үлергә тура киләсәк…

“നമ്മൾ ദാഹിച്ചു മരിക്കാൻ േപാവുകയാെണന്നതുെകാണ്ടു്.”

Бында ниндәй бәйләнеш булғанын ул аңламаны. Ул ҡаршы өндәште:

എെന്റ മനസ്സിലുള്ളതു പിടി കിട്ടാത്തതു െകാണ്ടു് അവ െന്റ മറുപടി ഇങ്ങെനയായിരുന്നു:

— Дуҫ булғаны яҡшы, үлергә кәрәк булһа ла. Бына мин, Төлкө менән дуҫ булғас бик шатмын…

“മരണത്തിെന്റ വക്കത്താെണങ്കിലും ഒരു കൂട്ടുകാരെന കിട്ടുന്നതു് നല്ല കാര്യമാണു്. ഒരു കുറുക്കെന കൂട്ടുകാരനാ യി കിട്ടിയേപ്പാൾ എനിെക്കന്തു സേന്താഷമാെയേന്നാ!”

«Ул хәүеф-хәтәрҙең ҙурлығын аңламай. Ул бер ҡасан да аслыҡ һәм сарсау кисермәгән. Уға ҡояш нуры етәрлек…»

“അപകടെമന്നു പറഞ്ഞാൽ അവനു മനസ്സിലാവില്ല,” ഞാൻ എേന്നാടു തെന്ന പറഞ്ഞു. “അവനു വിശപ്പും ദാ ഹവുെമാന്നുമില്ല. അല്പം സൂര്യപ്രകാശം കിട്ടിയാൽ അവ നതു മതി.”

Мин быныһын әйтмәнем, уйланым ғына. Ә Бәләкәй шаһзат миңә ҡараны ла — өндәште:

എന്നാൽ ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് എെന്ന േനാക്കിനില്ക്കുകയായി രുന്നു; എെന്റ ചിന്തയ്ക്കു് അവൻ മറുപടിയും തന്നു:

— Минең дә эскем килә… киттек ҡоҙоҡ эҙләп киләйек…

“എനിക്കും ദാഹിക്കുന്നു… നമുക്കിവിെടെയങ്ങാനും കി ണറുേണ്ടാ എന്നു േനാക്കാം…”

Мин арыу менән ҡул ҡаҡтым: сикһеҙ сүллектә тоҫмалап ҡоҙоҡ эҙләүҙә ни файҙа? Тик шулай ҙа беҙ юлға төштөк.

ഞാൻ തളർച്ച കാണിക്കുന്ന ഒരു േചഷ്ട കാണിച്ചു. ഒരു മരുഭൂമിയുെട ൈവപുല്യത്തിൽ, ഒരു ദിശാേബാധവുമില്ലാ െത, കിണറു േനാക്കി നടക്കുക എന്നതു് വിഡ്ഢിത്തമാണു്.

Оҙаҡ сәғәттәр беҙ өндәшмәйенсә барҙыҡ; ахыр сиктә ҡараңғы төштө, һәм күктә йондоҙҙар ҡабына башланы. Сарсауҙан мине бер аҙ ҡалтырата ине, һәм мин уларҙы төшөмдә күргәндәй булдым. Миңә Бәләкәй шаһзаттың һүҙҙәре иҫкә килә ине, һәм мин һораным:

എന്നാല്ക്കൂടി ഞങ്ങൾ നടന്നു തുടങ്ങി. മണിക്കൂറുകേളാളം മൗനമായി ഞങ്ങൾ നടന്നു; ഒടുവിൽ രാത്രിയായി, നക്ഷത്രങ്ങൾ പുറത്തുവന്നു തുടങ്ങി. ദാഹം കാരണം എനിക്കു പനിച്ചു തുടങ്ങിയിരുന്നു. സ്വപ്നത്തി െലന്ന േപാെല ഞാൻ നക്ഷത്രങ്ങെള േനാക്കി. ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിെന്റ വാക്കുകൾ എെന്റ ഓർമ്മയിൽ നൃത്തം വയ്ക്കുകയായിരുന്നു.

— Тимәк һин дә сарсауҙың ни икәнен беләһең?

“അേപ്പാൾ നിനക്കും ദാഹമുണ്ടേല്ല?” ഞാൻ േചാദിച്ചു.