— Тимәк, минеке, сөнки мин беренсе быныһын уйлап еттем.

“എങ്കിൽ അവ എേന്റതാണു്, കാരണം, നക്ഷത്രങ്ങൾ ക്കുടമയാവുന്നതിെനക്കുറിച്ചു് ആദ്യം ആേലാചിച്ചതു ഞാ നാണേല്ലാ.”

— Һәм шул етерлекме?

“അതു മാത്രം മതിേയാ?”

— Һуң әлбиттә. Әгәр һин хужаһы булмаған алмаз тапһаң, — тимәк, ул һинеке. Әгәр һин хужаһы булмаған утрау тапһаң, ул һинеке. Әгәр ҙә, беренсе булып һинең башыңа берәй идея килһә, һин уға патент алаһың: ул һинеке. Мин йондоҙҙар менән биләйем, сөнки миңә тиклем улар менән биләүҙе берәү ҙә уйлап тапмаған.

“പിെന്നന്താ? ഉടമസ്ഥരില്ലാത്ത ഒരു വജ്രം നിങ്ങൾ കണ്ടുെവന്നിരിക്കെട്ട, അതു നിങ്ങളുേടതാണു്. ആരുെട യുമല്ലാത്ത ഒരു ദ്വീപു് നിങ്ങൾ കണ്ടുപിടിച്ചാൽ അതു നിങ്ങളുെട സ്വന്തമായി. ഒരു നൂതനാശയം നിങ്ങളുെട മനസ്സിൽ വന്നാൽ നിങ്ങൾ േപായി േപെറ്റെന്റടുക്കുന്നു: അതു പിെന്ന നിങ്ങളുെട സ്വന്തമാണു്. എെന്റ കാര്യവും അതു തെന്ന: നക്ഷത്രങ്ങൾ എെന്റ സ്വന്തമാണു്, എെന്ത ന്നാൽ അവ സ്വന്തമാക്കുന്നതിെനക്കുറിച്ചു് എനിക്കു മുമ്പു് ആരും ചിന്തിച്ചിട്ടില്ല.”

— Быныһы дөрөҫ, — тине Бәләкәй шаһзат. — Тик һин улар менән ни эшләйһең?

“അെത, അതു ഞാൻ സമ്മതിച്ചു,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറ ഞ്ഞു. “അതിരിക്കെട്ട, നക്ഷത്രങ്ങൾ െകാണ്ടു് നിങ്ങൾ എന്തു െചയ്യുന്നു?”

— Эш итәм, — тине эшҡыуар. — Һанайым да ҡабат һанарға керешәм. Был бик ауыр. Тик мин етди кеше.

“ഞാനവ മാേനജു െചയ്യുന്നു,” ബിസിനസ്സുകാരൻ പറ ഞ്ഞു. “ഞാനവ കൃത്യമായി എണ്ണിത്തിട്ടെപ്പടുത്തുന്നു. നല്ല േജാലിയാണതു്. പേക്ഷ, ഞാൻ ഗൗരവമുള്ള കാ ര്യങ്ങൾ െചയ്യുന്ന ഒരാളാണേല്ലാ!”

Әммә Бәләкәй шаһзатҡа был әҙ ине.

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിനു പേക്ഷ, അയാളുെട ഉത്തരം തൃപ്തിയാ യില്ല.

— Әгәр миндә ебәк яулыҡ бар икән, мин уны муйынымды уратып бәйләп, үҙем менән алып китә алам, — тине ул. — Әгәр сәскәм бар икән, мин уны өҙөп үҙем менән алып китә алам. Ә һин бит йондоҙҙарҙы ала алмайһың!

“എനിെക്കാരു മഫ്ലർ സ്വന്തമായിട്ടുെണ്ടങ്കിൽ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു, “എനിക്കതു കഴുത്തിൽ ചുറ്റി കൂെട െക്കാണ്ടുേപാകാം. എനിെക്കാരു പൂവു് സ്വന്തമായിട്ടുെണ്ട ങ്കിൽ എനിക്കതു് ഇറുെത്തടുത്തുെകാണ്ടു േപാകാം. അതു േപാെല പേക്ഷ, നിങ്ങൾക്കു് നക്ഷത്രങ്ങൾ ഇറുെത്തടു ക്കാൻ പറ്റില്ലേല്ലാ!”

— Юҡ, тик мин уларҙы банкҡа һала алам.

“ഇല്ല, എന്നാൽ എനിക്കവ ബാങ്കിൽ നിേക്ഷപിക്കാമേല്ലാ.”

— Нисек ул?

“എന്നു പറഞ്ഞാൽ?”

— Ә бына нисек: нисә йондоҙом бар икәнен ҡағыҙға яҙам. Шунан ҡағыҙҙы әрйәгә һалып асҡыс менән бикләп ҡуям.

“എന്നു പറഞ്ഞാൽ എെന്റ നക്ഷത്രങ്ങളുെട ആെക െയണ്ണം ഒരു കടലാസുകഷണത്തിൽ ഞാെനഴുതുന്നു. അെതാരലമാരയുെട വലിപ്പിൽ വച്ചു പൂട്ടുന്നു.”

— Шул ғынамы?

“അേത്രയുള്ളു?”

— Шул етерлек.

“അതു മതി.”

«Ирмәк! — тип уйланы Бәләкәй шаһзат. — Һәм шиғри ла. Әммә бик үк етди түгел».

“ഇയാൾ പറയുന്നതിൽ ഒരു രസമുണ്ടു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻ സ്. “അതിൽ കവിതയുമുണ്ടു്. പേക്ഷ, അതിെലാരു ഗൗരവമില്ല.”

Нимә етди, ә нимә етди түгел, — быныһын Бәләкәй шаһзат үҙенсә аңлай ине, бөтөнләй өлкәндәр кеүек түгел.

എന്താണു് ഗൗരവമുള്ള കാര്യം എന്നതിൽ ലിറ്റിൽ പ്രിൻ സിെന്റ ധാരണ മുതിർന്നവരുേടതിൽ നിന്നു വളെര വ്യ ത്യസ്തമായിരുന്നു.

— Минең сәскәм бар, — тине ул, — һәм мин иртә һайын уға һыу ҡоям. Минең өс янартауым бар, мин аҙна һайын уларҙы таҙартып торам. Өсөһөн дә таҙартам, һүнгәнен дә. Әҙме ни сығып ҡуйыр. Минең янартауҙарыма, һәм сәскәмә мин улар менән биләгәндән файҙа бар. Ә йондоҙҙарға һинән бер файҙаң юҡ…

“എനിക്കു സ്വന്തമായി ഒരു പൂവുണ്ടു്,” അവൻ ബിസി നസ്സുകാരനുമായുള്ള സംഭാഷണം തുടർന്നു, “അതിനു ഞാൻ എന്നും െവള്ളെമാഴിച്ചുെകാടുക്കുന്നുണ്ടു്. എനിക്കു മൂന്നു് അഗ്നിപർവതങ്ങളുമുണ്ടു്; എല്ലാ ആഴ്ചയും ഞാനവ ചുരണ്ടി വൃത്തിയാക്കി വയ്ക്കും (െകട്ടുേപായെതാന്നുകൂടി; നമ്മൾ കരുതിയിരിക്കണമേല്ലാ.) അങ്ങെന ഞാനവയു െട ഉടമസ്ഥനായതുെകാണ്ടു് എെന്റ പൂവിെനെന്തങ്കിലും ഗുണമുണ്ടു്, എെന്റ അഗ്നിപർവതങ്ങൾക്കും എെന്തങ്കിലും ഗുണമുണ്ടു്. പേക്ഷ, നക്ഷത്രങ്ങൾക്കു് നിങ്ങെളെക്കാണ്ടു് എന്തു ഗുണമാണുള്ളതു്?”

Эшҡыуар ауыҙын асып ебәрҙе лә, тик ни әйтергә тапманы, һәм Бәләкәй шаһзат артабан юлланды.

ബിസിനസ്സുകാരൻ വായ തുറെന്നങ്കിലും അയാൾക്കു മറു പടി പറയാൻ ഒന്നുമുണ്ടായില്ല. ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് തെന്റ വഴിക്കു േപാവുകയും െചയ്തു.

«Юҡ, өлкәндәр ысынында ла, иҫ киткес халыҡ», — әйтә ине ул үҙенә ябайлыҡ менән, юлын дауам итә.

“ഈ മുതിർന്നവർ തികച്ചും വിചിത്രസ്വഭാവക്കാർ തെന്ന!” യാത്ര തുടരുന്നതിനിടയിൽ അവൻ സ്വയം പറഞ്ഞു.

XIV

പതിനാലു്

Бишенсе ҡауҡаб бигерәк ҡыҙыҡлы ине. Ул барыһынан дә бәләкәй булып сыҡты. Унда ни бары яҡтыртҡыс менән уны яғыусы урынлаша ала ине.

അഞ്ചാമെത്ത ഗ്രഹം ഇതുവെര കണ്ടതിൽ നിെന്നാെക്ക വ്യത്യസ്തമായിരുന്നു. ഏറ്റവും വലിപ്പം കുറഞ്ഞ ഗ്രഹമാ ണതു്. ഒരു െതരുവുവിളക്കിനും അതു െകാളുത്തുന്നയാൾ ക്കുമുള്ള ഇടേമ അതിലുള്ളു.

Йорто ла, йәшәүселәре лә булмаған, күктә юғалған, остоҡ ҡына ҡауҡабта ни өсөн яҡтыртҡыс һәм яҡтыртыусы кәрәк икәнен Бәләкәй шаһзат бер нисек тә аңлай алмай ине. Тик шулай ҙа уйланды:

ആകാശെത്താരിടത്തു്, ഒരു മനുഷ്യൻ േപാലുമില്ലാത്ത, ഒറ്റ വീടു േപാലുമില്ലാത്ത ഒരു ഗ്രഹത്തിൽ ഒരു െതരുവുവിളക്കും അതു െകാളുത്താൻ ഒരാളുമുണ്ടായതു െകാെണ്ടന്താ പ്രേയാജനം എന്നതി നു് മതിയാെയാരു വിശദീകരണം കെണ്ടത്താൻ ലി റ്റിൽ പ്രിൻസിനു കഴിഞ്ഞില്ല. എന്നാല്ക്കൂടി അവൻ സ്വ യം ഇങ്ങെന പറഞ്ഞു:

«Бәлки, был кеше мәғәнәһеҙҙер. Тик ул батша, шөһрәт һөйөүсе, эшҡыуар һәм эскесе кеүек мәғәнәһеҙ түгел. Уның эшендә шулай булһа ла рәт бар. Ул үҙенең яҡтыртҡысын яҡһа — әйтерһең йәнә бер йондоҙ тыуа, йә сәскә. Ә яҡтыртҡысты һүндергәндә инде — йондоҙ, йә сәскә йоҡлап киткән кеүек. Бик яҡшы шөғөл. Был ысынында ла файҙалы, сөнки матур».

“ഈ മനുഷ്യൻ വിഡ്ഢിയാെണന്നു വരാം. എന്നാൽ ഇേദ്ദഹെത്തക്കാൾ വിഡ്ഢികളേല്ല, ആ രാജാവും ആ ബിസിനസ്സുകാരനും ആ െപാങ്ങച്ചക്കാ രനും ആ കുടിയനും. ഇേദ്ദഹം െചയ്യുന്ന പ്രവൃത്തിയിൽ എെന്തങ്കിലും അർത്ഥെമങ്കിലും ഉണ്ടേല്ലാ. അയാൾ വിളക്കു െകാളുത്തുേമ്പാൾ ഒരു നക്ഷത്രത്തിനു്, ഒരു പൂ വിനു ജീവൻ വീഴുന്ന േപാെലയാണതു്. വിളക്കു െകടു ത്തുേമ്പാൾ ഒരു നക്ഷത്രെത്തേയാ ഒരു പൂവിെനേയാ അയാൾ ഉറക്കാൻ കിടത്തുകയുമാണു്. മേനാഹരമായ ഒരു െതാഴിലാണതു്. മേനാഹരമാെണന്നതിനാൽ പ്ര േയാജനപ്രദവുമാണതു്.”

Һәм, был ҡауҡаб менән тәңгәлләшкәс, ул хөрмәт менән яҡтыртыусыға башын эйҙе.

ആ ഗ്രഹത്തിെലത്തിയേപ്പാൾ വിളക്കു െകാളുത്തുന്നയാ െള അവൻ ബഹുമാനേത്താെട വണങ്ങി.

— Хәйерле көн, — тине ул. — Һин хәҙер ниңә яҡтыртғысты һүндерҙең?

“ഗുഡ് േമാണിംഗ്, എന്താ ഇേപ്പാത്തെന്ന വിളക്കു െകടു ത്തിക്കളഞ്ഞതു്?”

— Килешеү шундай, — яуапланы яҡтыртыусы. — Хәйерле көн.

“അങ്ങെനയാണു് കല്പന,” അയാൾ പറഞ്ഞു, “ഗുഡ് േമാ ണിംഗ്.”

— Ә ниндәй килешеү ул?

“എന്താണു് കല്പന?”

— Яҡтыртҡысты һүндерергә. Хәйереле кис.

“വിളക്കു െകടുത്തണെമന്നു്. ഗുഡ് ഈവനിംഗ്.”

Һәм ул ҡабат яҡтыртты.

അയാൾ വിളക്കു പിെന്നയും െകാളുത്തി.

— Ниңә инде һин уны ҡабат тоҡандырҙың?

“നിങ്ങെളന്തിനാണു് പിെന്നയും അതു െകാളുത്തിയതു്?”

— Килешеү шундай, — ҡабатланы яҡтыртыусы.

“അതാണു് കല്പന.”

— Аңламайым, — танытты Бәләкәй шаһзат.

“എനിെക്കാന്നും മനസ്സിലാകുന്നില്ല,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Аңларлыҡ бер ни юҡ, — тине яҡтыртыусы, — килешеү килешеү инде ул. Хәйерле көн.

“മനസ്സിലാക്കാൻ േവണ്ടി ഒന്നുമില്ല,” വിളക്കു െകാളുത്തു ന്നയാൾ പറഞ്ഞു. “കല്പന കല്പനയാണു്. ഗുഡ് േമാണിംഗ്.”

Һәм яҡтыртҡсты һүндерҙе.d

അയാൾ പിെന്നയും വിളക്കു െകടുത്തി.

Һуңынан шаҡмаҡ һүрәтле ҡыҙыл яулыҡ менән маңлайынан тирен һөрттө лә:

എന്നിട്ടയാൾ ചുവന്ന ചതുരക്കള്ളികളുള്ള ഒരു തൂവാല െയടുത്തു് െനറ്റിയിെല വിയർപ്പു തുടച്ചു.

— Ауыр минең һөнәрем. Ҡасандыр мәғәнәһе бар ине. Мин яҡтыртҡсты иртә менән һүндереп, ә кис ҡабат яға инем. Миңә ял итергә көнөм, һәм йоҡо туйҙырырға төнөм ҡала ине… — тине.

“ഹൗ, ക്ഷീണിപ്പിക്കുെന്നാരു പണിയാെണേന്റതു്. മുമ്പി തിങ്ങെനയായിരുന്നില്ല. കാലത്തു ഞാൻ വിളക്കു െകടു ത്തിവയ്ക്കും, സന്ധ്യക്കു് പിെന്നയും െചന്നു് െകാളുത്തുകയും െചയ്യും. പകൽ ബാക്കിയുള്ള സമയം എനിക്കു് എെന്റ കാര്യം േനാക്കാമായിരുന്നു, രാത്രിയിൽ ബാക്കിസമയം ഉറങ്ങുകയും െചയ്യാമായിരുന്നു.”

— Ә аҙаҡтан килешеү үҙгәрҙеме?

“അതിനു േശഷം പുതിയ കല്പന വന്നുെവന്നാേണാ?”

— Килешеү үҙгәрмәне, — тине яҡтыртыусы. — Бәләһе тап шунда бит! Минең ҡауҡабым йылдан йыл тиҙерәк әйләнә, ә килешеү элекке ҡалды.

“കല്പന മാറിയിെട്ടാന്നുമില്ല,” അയാൾ പറഞ്ഞു. “അത േല്ല അതിെന്റ കഷ്ടം! ഓേരാ െകാല്ലം െചല്ലുേന്താറും ഗ്ര ഹത്തിെന്റ ഭ്രമണേവഗം കൂടിവരികയാണു്, കല്പനയിൽ മാറ്റം വരുത്തിയിട്ടുമില്ല!”

— Һәм нисек инде хәҙер? — тип һораны Бәләкәй шаһзат.

“എന്നിെട്ടന്തുണ്ടായി?”

— Бына нисек. Ҡауҡаб тулы әйләнеүен бер дәҡиғәттә үтә, һәм минең тын алыштырырға икенде лә юҡ. Һәр дәҡиғәт һайын мин яҡтыртҡсты һүндереп кире яғам.

“എന്നിെട്ടന്തുണ്ടാവാൻ—ഗ്രഹം ഇേപ്പാൾ ഒരു മിനുട്ടു െകാണ്ടു് ഒരു ഭ്രമണം പൂർത്തിയാക്കും. എനിക്കു് ഒരു നി മിഷെത്ത വിശ്രമം കിട്ടുന്നുമില്ല. ഓേരാ മിനുട്ടിലും എനി ക്കു് വിളക്കു െകാളുത്തുകയും െകടുത്തുകയും േവണം!”

— Бына ҡыҙыҡ! Тимәк, һинең көнөң бары тик бер дәҡиғәт бара!

“അതു നല്ല തമാശയായിട്ടുണ്ടേല്ലാ! ഇവിെട ഒരു ദിവസ ത്തിനു് ഒരു മിനുട്ടിെന്റ ൈദർഘ്യേമയുള്ളു!”

— Бер ҡыҙығы юҡ бында, — ҡаршы килде яҡтыртыусы. — Беҙ һинең менән бер ай һөйләшеп торабыҙ.

“ഇതിൽ ഒരു തമാശയുമില്ല!” വിളക്കു െകാളുത്തുന്നയാൾ പറഞ്ഞു. “നാം സംസാരിച്ചു നില്ക്കുന്നതിനിെട ഒരു മാസം െപായ്ക്കഴിഞ്ഞു.”

— Бер ай?!

“ഒരു മാസം?”

— Һуң, эйе. Утыҙ дәҡиғәт. Утыҙ көн. Хәйерле кис!

“അെത ഒരു മാസം. മുപ്പതു മിനുട്ട്. മുപ്പതു ദിവസം. ഗുഡ് ഈവനിംഗ്.”

Һәм ул ҡабат яҡтыртҡсты ҡабыҙҙы.

അയാൾ വിളക്കു പിെന്നയും െകാളുത്തി.

Бәләкәй шаһзат яҡтыртыусыға ҡарап торҙо, үҙ һүҙенә шул тиклем тоғро булған был кеше уға нығыраҡ оҡшай килде.

തനിക്കു തന്നിരിക്കുന്ന ഉത്തരവു് അക്ഷരം പ്രതി അനു സരിക്കുന്ന ഈ േജാലിക്കാരേനാടു് ലിറ്റിൽ പ്രിൻസിനു േസ്നഹം കൂടിക്കൂടി വന്നു.

Бәләкәй шаһзат ҡасандыр ҡояштың байығанын артыҡ мәртәбә күҙәтер өсөн ултырғысын урындан урынға күсереп йөрөгәнен иҫкә төшөрҙө. Һәм уның дуҫына ярҙам иткеһе килде.

മുെമ്പാരു കാലത്തു് പിന്നിേല ക്കു കേസര നീക്കിയിട്ടിരുന്നു തനിക്കു കിട്ടിയ അസ്തമയ ങ്ങൾ അവൻ ഓർത്തു. ഈ ചങ്ങാതിെയ സഹായിക്ക ണെമന്നു് അവനു േതാന്നി.

— Тыңла әле, — тине ул яҡтыртыусыға, — мин бер ысул беләм: һин ҡасан теләһәң ял итә алаһың…

“േനാക്കൂ… േവണ്ടേപ്പാൾ വിശ്രമിക്കാൻ ഒരു വഴി പറ ഞ്ഞുതരെട്ട?”

— Мин гел ял иткем килә, — тине яҡтыртыусы.

“പറയൂ, ഒന്നു വിശ്രമിച്ചാൽ െകാള്ളാെമന്നാണു് എേപ്പാ ഴും എെന്റ ആഗ്രഹം,” അയാൾ പറഞ്ഞു.

Һуң бит һүҙеңә тоғро ҡалып та ялҡау булырға мөмкин.

േജാലിയിൽ കള്ളം കാണിക്കാതിരിക്കുേമ്പാൾത്തെന്ന മടി പിടിച്ചിരിക്കാൻ െകാതിക്കുന്നതിൽ അസ്വാഭാവിക തെയാന്നുമില്ല.

— Һинең ҡауҡабың шул тиклем бәләкәй, — дауам итте Бәләкәй шаһзат, — һин уны өс аҙымда үтеп сыға алаһың. Һәм һәр ваҡыт ҡояшта ҡалыр өсөн ни бары бер тиҙлек менән генә атларға кәрәк. Ял итергә теләгәндә һин тик атла, атла… Һәм көн һин теләгән ваҡытҡа һуҙыласаҡ.

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ഇങ്ങെന വിശദീകരിച്ചു:
“മൂന്നടി വച്ചാൽ ചുറ്റിവരാവുന്നത്ര െചറുതാണേല്ലാ നിങ്ങ ളുെട ഗ്രഹം. അല്പം കൂടി പതുെക്ക നടന്നാൽ നിങ്ങൾ െക്കേപ്പാഴും പകൽെവളിച്ചത്തായിരിക്കാം. വിശ്രമിക്ക ണെമന്നു േതാന്നുേമ്പാൾ നടക്കുക… നിങ്ങൾക്കിഷ്ടമുള്ള ത്ര േനരം പകൽ നീണ്ടുനില്ക്കും.”

— Бынан миңә файҙа әҙ, — тине яҡтыртыусы. — Донъяла иң яратҡаным — йоҡлау.

“എനിക്കതുെകാണ്ടു് വലിയ ഗുണമില്ല,” അയാൾ പറ ഞ്ഞു. “നെല്ലാരുറക്കമാണു് എെന്റ ജീവിതാഭിലാഷം.”

— Улайһа хәлең насар һинең, — тип тойоношто Бәләкәй шаһзат.

“എങ്കിൽ നിങ്ങൾ ഭാഗ്യേദാഷിയാണു്,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Хәлем насар минең, — тип раҫланы яҡтыртыусы. — Хәйерле көн.

“ഭാഗ്യേദാഷി തെന്ന,” വിളക്കു െകാളുത്തുന്നയാൾ പറ ഞ്ഞു. “ഗുഡ് േമാണിംഗ്.”

Һәм яҡтыртҡысты һүндерҙе.

അയാൾ വിളക്കു െകടുത്തി.

«Бына кеше, — тине үҙ үҙенә Бәләкәй шаһзат, юлын дауам итеп, — бына кеше; уға барыһы ла - батша ла, шөһрәт һөйөүсе лә, эскесе лә, эшҡыуар ҙа нәфрәт менән ҡарар ине. Ә шулай ҙа улар араһында ул ғына, минеңсә, көлкөлө түгел. Бәлки үҙе тураһында ғына уйламағанғалыр».

“മറ്റുള്ളവർെക്കാെക്ക,” യാത്ര തുടരുേമ്പാൾ ലിറ്റിൽ പ്രിൻ സ് സ്വയം പറഞ്ഞു, “ആ മനുഷ്യെന പുച്ഛമായിരിക്കും, ആ രാജാവിനു്, ആ െപാങ്ങച്ചക്കാരനു്, ആ ബിസിനസ്സു കാരനു്, ആ കുടിയനു്. പേക്ഷ, പരിഹാസ്യനായി എനി ക്കു േതാന്നാത്തതു് അയാൾ മാത്രമാണു്. തെന്നക്കുറിച്ചു മാത്രമല്ലാെത മറ്റു ചിലതിെനക്കുറിച്ചു കൂടി അയാൾക്കു ചിന്തയുള്ളതു െകാണ്ടാവാം അങ്ങെനയായതു്.”

Бәләкәй шаһзат тәрән тын алды.

കുറ്റേബാധേത്താെട ഒരു െനടുവീർപ്പയച്ചുെകാണ്ടു് അവൻ ആത്മഗതം തുടർന്നു:

«Бына кем менән дуҫлашырға ине лә, — тип тә уйлап ҡуйҙы. — Тик уның ҡауҡабы шул тиклем бәләкәй. Унда икәү өсөн урын юҡ…»

“എനിക്കു സുഹൃത്താക്കാൻ േതാന്നുക അയാെള മാത്ര മാണു്. പേക്ഷ, അയാളുെട ഗ്രഹം തീെരെച്ചറുതായിേപ്പാ യി. അതിൽ രണ്ടു േപർക്കുള്ള ഇടമില്ല…”

Был бәләкәй ҡауҡабҡа ҡарата иң ҙур үкенесенең тағы ла бер сәбәбе булыуын танырға баҙнат итмәй ине: егерме дүрт сәғәт эсендә бында ҡояш байыуы менән мең дүрт йөҙ ҡырҡ тапҡыр һоҡланыу мөмкин ине!

വാസ്തവത്തിൽ ആ ഗ്രഹം ഉേപക്ഷിച്ചു േപാരുന്നതിൽ തനിക്കിത്രയ്ക്കു ദുഃഖം േതാന്നാനുള്ള കാരണം മെറ്റാന്നാ െണന്നു സമ്മതിക്കാൻ െകാച്ചുരാജകുമാരനു മടിയായിരു ന്നു: ദിവസം ആയിരത്തി നാനൂറ്റി നാല്പതു് സൂര്യാസ്തമയ ങ്ങൾ െകാണ്ടനുഗൃഹീതമാണെതന്നതു്!

XV

പതിനഞ്ചു്

Алтынсы ҡауҡаб алдағыһынан ун тапҡырға ҙурыраҡ ине. Унда ҡалын-ҡалын китаптар яҙған ҡарт йәшәй ине.

ആറാമെത്ത ഗ്രഹം ഒടുവിൽ കണ്ടതിെനക്കാൾ പത്തു മടങ്ങു് വലുതായിരുന്നു. തടിയൻ പുസ്തകങ്ങൾ എഴുതി ക്കൂട്ടുന്ന വൃദ്ധനായ ഒരു മാന്യേദഹമാണു് അവിടെത്ത അേന്തവാസി.

— Ҡарағыҙ әле! Бына сәйәхәтсе килде! — тип ҡысыҡырып ебәрҙе ул, Бәләкәй шаһзатты күреп.

“ആഹാ, അതാ, ഒരു പര്യേവക്ഷകൻ വരുന്നു!” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് വരുന്നതു കണ്ടേപ്പാൾ അയാൾ സ്വയം ഉറെക്ക പ്പറഞ്ഞു.

Бәләкәй шаһзат, тын йүнәлтергә өҫтәлгә менеп ултрыҙы. Ул шул тиклем илдәр гиҙҙе бит инде!

ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് കിതച്ചുെകാണ്ടു് േമശയ്ക്കരികിൽ വന്നി രുന്നു. അവൻ ഇതിനകം കുേറേയെറ യാത്ര െചയ്തുകഴി ഞ്ഞിരിക്കുന്നു!

— Һин ҡайҙан? — тип һораны унан ҡарт.

“നീ എവിടുന്നു വരുന്നു?” അേദ്ദഹം േചാദിച്ചു.

— Был ниндәй ҙур китап ул? — һорауланы Бәләкәй шаһзат. — Һеҙ бында ни эшләйһегеҙ?

“ആ തടിച്ച പുസ്തകം എന്താണു്?” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് േചാ ദിച്ചു. “താങ്കൾ എന്താണു െചയ്യുന്നതു്?”

— Мин географ, — яуап ҡайтарҙы ҡарт.

“ഞാൻ ഒരു ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞനാണു്,” വൃദ്ധൻ പറഞ്ഞു.

— Ә нимә ул географ?

“ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞെനന്നു പറഞ്ഞാൽ?”

— Ул диңгеҙҙәр, йылғалар, ҡалалар, тауҙар һәм сүллектәр ҡайҙа икәнен белгән ғалим.

“ഏതു കടലിെന്റയും പുഴയുെടയും മലയുെടയും നഗരത്തി െന്റയും മരുഭൂമിയുെടയും സ്ഥാനം കൃത്യമായി അറിയുന്ന പണ്ഡിതൻ.”

— Ҡайһылай ҡыҙыҡ! — тине Бәләкәй шаһзат. — Быныһы — ысын эш!

“ഇതു െകാള്ളാമേല്ലാ,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “ശരി െക്കാരു പ്രവൃത്തി െചയ്യുന്നയാെള ഒടുവിൽ ഞാൻ കെണ്ട ത്തി!”

Ул ҡарашы менән географтың ҡауҡабын йүгертеп сыҡты. Бер ҡасан да был тиклем мөһабәт ҡауҡабты күргәне юҡ ине!

ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞെന്റ ഗ്രഹത്തിലൂെട അവെനാന്നു കേണ്ണാടിച്ചു. ഇത്ര വിശിഷ്ടമായ ഒരു ഗ്രഹം അവൻ ഇതി നു മുമ്പു കണ്ടിട്ടില്ല.

— Һеҙҙең ҡауҡабығыҙ бик матур, — тине ул. — Ә дарьялар һеҙҙә бармы?

“താങ്കളുെട ഗ്രഹം വളെര മേനാഹരമായിരിക്കുന്നു,” അവൻ പറഞ്ഞു. “ഇതിൽ കടലുകളുേണ്ടാ?”

— Быныһын мин белмәйем, — тине географ.

“അെതനിക്കു പറയാൻ പറ്റില്ല,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു.

— О-о-о… — төңөлөп һуҙҙы Бәләкәй шаһзат. — Ә тауҙар бармы?

“അതു കഷ്ടമായേല്ലാ,” െകാച്ചുരാജകുമാരനു നിരാശയാ യി. “മലകളുേണ്ടാ?”

— Белмәйем, — ҡабатланы географ.

“അെതനിക്കു പറയാൻ പറ്റില്ല,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു.

— Ә ҡалалар, йылғалар, сүллектәр?

“പുഴകൾ, നഗരങ്ങൾ, മരുഭൂമികൾ?”

— Быныһын да мин белмәйем.

“അതുെമനിക്കു പറയാൻ പറ്റില്ല.”

— Һуң һеҙ бит географ!

“പേക്ഷ, താങ്കെളാരു ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞനുമാണു്!”

— Тап шулай, — тине ҡарт. — Мин географ, ә сәйәхәтсе түгел. Миңә сәйәхәтселәр бик тә етмәй. Сөнки ҡалаларға, йылғаларға, тауҙарға, диңгеҙҙәргә, дарьяларға һәм сүллектәргә геграфтар иҫәп алып бармай.

“അതു ശരി തെന്ന,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു. “പേക്ഷ, ഞാൻ പര്യേവക്ഷകനല്ലേല്ലാ. എെന്റ ഗ്രഹത്തിൽ ഒറ്റ പര്യേവക്ഷകൻ േപാലുമില്ല. പുഴയുെടയും മലയുെടയും കടലിെന്റയും മരുഭൂമിയുെടയും കണെക്കടുക്കാൻ ഭൗമ ശാസ്തജ്ഞൻ േപാകാറില്ല.

Географ бигерәк мөһим кеше, һәм гиҙеп йөрөргә уның ваҡыты юҡ. Ул үҙенең эш бүлмәһенән сыҡмай. Әммә сәйәхәтселәрҙе үҙендә ҡабул итә һәм һөйләгәндәрен яҙып ала. Әгәр улар ҡыҙыҡлы бер ни һөйләһә, географ белешмәләр төшөрөп сәйәхәтсенең әҙәпле кешеме икәнлеген тикшерә.

അങ്ങെന ചുറ്റിയടിച്ചു കള യാനുള്ളതല്ല, അയാളുെട സമയം. അയാൾ തെന്റ േമശ വിട്ടു േപാകാറില്ല. അയാൾ പര്യേവക്ഷകെര തെന്റ പഠ നമുറിയിേലക്കു വിളിയ്ക്കുകയാണു്. അവേരാടു് േചാദ്യങ്ങൾ േചാദിക്കുകയും അവർേക്കാർമ്മയുള്ളതു് എഴുതിെയടു ക്കുകയുമാണു്. അവരിലാരുെടെയങ്കിലും ഓർമ്മകൾ അയാൾക്കു താല്പര്യമുണർത്തുകയാെണങ്കിൽ അയാളു െട സ്വഭാവെത്തക്കുറിച്ചേന്വഷിക്കാൻ ഉത്തരവിടുന്നു.”

— Ә нимәгә?

“അെതന്തിനു്?”

— Һуң бит әгәр ҙә сәйәхәтсе алдай башлаһа, география китаптарында бар нәмә буталасаҡ. Һәм ул артыҡ эсә икән — уныһы ла бәлә.

“കള്ളം പറയുന്ന പര്യേവക്ഷകൻ ഭൂമിശാസ്ത്രപുസ്തക ങ്ങൾ കുളമാക്കിേല്ല? അയാൾ കുടിയനായാലും കുഴപ്പ മാണു്.”

— Ә ниңә?

“അെതന്താ?”

— Сөнки эскеселәрҙең күҙенә ҡуш булып күренә. Һәм, ысынында бер тау булған урында, географ икәүҙе билдәләйәсәк.

“കുടിയന്മാർ എല്ലാം രണ്ടായിട്ടു കാണും. ഒരു മലയുള്ളി ടത്തു് രണ്ടുെണ്ടന്നു് ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ എഴുതിവയ്ക്കുകയും െചയ്യും.”

— Мин бер кешене белә инем… Унан насар сәйәхтсе сығыр ине, — билдәләне Бәләкәй шаһзат.

“പര്യേവക്ഷകനാകാൻ തീെരപ്പറ്റാത്ത ഒരാെള എനിക്ക റിയാം,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു.

— Бик тә мөмкин. Һәм бына, әгәр ҙә сәйәхәтсе әҙәпле кеше булып сыҡһа, уның асышын тикшерәләр.

“അങ്ങെന വരാം. അേപ്പാൾ, പര്യേവക്ഷകെന്റ സ്വഭാവ ശുദ്ധി െതളിഞ്ഞു കഴിഞ്ഞാൽ പിെന്ന അയാളുെട കണ്ടു പിടുത്തെത്തക്കുറിച്ചു് അേന്വഷിക്കാൻ ഉത്തരവിടുന്നു.”

— Нисек тикшерәләр? Баралар ҙа ҡарайҙармы?

“േനരിട്ടു േപായിക്കണ്ടിട്ടു്?”

— Юҡ инде. Был бик ҡатмарлы. Сәйәхәтсенән дәлилдәр биреүен талап итәләр. Мәҫәлән, ҙур тауҙы асҡан икән, шул тауҙан эре таштар алып килһен.

“അല്ല. അതത്ര എളുപ്പമല്ല. പകരം പര്യേവക്ഷകേനാ ടു് െതളിവു നല്കാൻ ആവശ്യെപ്പടുകയാണു്. ഉദാഹര ണത്തിനു് താൻ വലിെയാരു മല കണ്ടുപിടിച്ചു എന്നാ ണു് അയാൾ അവകാശെപ്പടുന്നെതങ്കിൽ െതളിവായി അതിൽ നിന്നുള്ള വലിയ കല്ലുകൾ അയാൾ െകാണ്ടുവ രണം.”

Географ ҡапыл тулҡынланыуға килеп:

പര്യേവക്ഷകൻ െപെട്ടന്നുഷാറായി.

— Һин бит үҙең дә сәйәхәтсе! Һин алыҫтан килгәнһең! Үҙеңдең ҡауҡабың тураһында миңә һөйлә әле!

“നീ വളെര ദൂെര നിന്നു വരുന്നതേല്ല! നീയും ഒരു പര്യ േവക്ഷകനാണു്! നീ നിെന്റ ഗ്രഹെത്തക്കുറിച്ചു് വിസ്തരിച്ചു പറയൂ!”

Һәм ул ҡалын китабын асып ҡәләмен осланы. Сәйәхтселәр хикәйәләрен тәүҙә ҡәләм менән яҙып алалар. Һәм һуңынан, сәйәхәтсе дәлилдәрен тапшырғас ҡына, уның һөйләгәнен ҡара менән яҙырға була.

തെന്റ തടിയൻ രജിസ്റ്റർ തുറന്നു വച്ചിട്ടു് അേദ്ദഹം െപൻ സിലിെന്റ മുന കൂർപ്പിച്ചു. പര്യേവക്ഷകരുെട വിവരണ ങ്ങൾ ആദ്യം െപൻസിലിേല േരഖെപ്പടുത്തൂ; െതളിവുകൾ ഹാജരാക്കിക്കഴിഞ്ഞതിനു േശഷം മാത്രമാണു് മഷി ഉപ േയാഗിക്കുക.

— Тыңлайым һине, — тине географ.

“തുടങ്ങിേക്കാ,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ തിടുക്കെപ്പടുത്തി.

— Миндә унда әллә ни ҡыҙыҡ түгел, — әйтеп бирҙе Бәләкәй шаһзат. — Миндә барыһы ла бик бәләкәй. Өс янартауым бар. Икәүһе тере, ә береһе күптән һүнгән. Тик аҙмы ни булып ҡуйыуы ихтимал…

“ഓ, ഞാൻ താമസിക്കുന്ന ഗ്രഹം അത്ര താല്പര്യമുണർ ത്തുന്നെതാന്നുമല്ല,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് പറഞ്ഞു. “വളെര െചറുതാണതു്. മൂന്നഗ്നിപർവതങ്ങളുണ്ടു്. കത്തുന്നതു രണ്ടും െകട്ടെതാന്നും. എന്നാലും നമ്മൾ കരുതിയിരി ക്കണമേല്ലാ.”

— Эйе, барыһы ла ихтимал, — иҫбатланы географ.

“നമ്മൾ കരുതിയിരിക്കണം,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ സമ്മ തിച്ചു.

— Шунан сәскәм бар.

“എനിെക്കാരു പൂവു കൂടി സ്വന്തമായിട്ടുണ്ടു്.”

— Сәскәләрҙе беҙ билдәләмәйбеҙ, — тине географ.

“ഞങ്ങൾ പൂക്കളുെട കാര്യം േരഖെപ്പടുത്താറില്ല,” ഭൗമ ശാസ്ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു.

— Ниңә?! Был бит иң матуры!

“അെതന്താ? എെന്റ ഗ്രഹത്തിെല ഏറ്റവും മേനാഹര മായ കാര്യമാണതു്!”

— Сөнки сәскәләр ваҡытлыса ғына.

“ഞങ്ങൾ അവ വിട്ടുകളയുകയാണു െചയ്യുക,” ഭൗമശാസ്ത്ര ജ്ഞൻ പറഞ്ഞു, “കാരണം അവ ൈനമിഷികങ്ങളാണു്.”

— Нисек ул — ваҡытлыса?

“ൈനമിഷികം—എന്നു പറഞ്ഞാൽ?”

— География китаптары — донъяла иң ҡиммәтле китаптар, — аңлатты географ. — Улар бер ҡасан да иҫкермәй. Тауҙың урынынан ҡуҙғыуы бит бик һирәк осраҡ. Йә дарьяның ҡороуы. Беҙ мәңге һәм үҙгәрмәүсән әйберҙәр тураһында яҙабыҙ.

“ഏതു പുസ്തകെത്തക്കാളും ഗൗരവമുള്ള സംഗതികൾ പ്രതിപാദിക്കുന്ന പുസ്തകങ്ങളാണു് ഭൂമിശാസ്ത്രപുസ്തക ങ്ങൾ,” ഭൗമശാസ്ത്രജ്ഞൻ പറഞ്ഞു. “അവയ്ക്കു കാലഹ രണം വരിക എന്നതില്ല. ഒരു മല അതിെന്റ സ്ഥാനം മാറുക എന്നതു് എത്രേയാ അപൂർവമാണു്. അത്രയപൂർവ മാണു് കടൽ വറ്റി വരളുക എന്നതും. ചിരസ്ഥായികളായ കാര്യങ്ങെളക്കുറിച്ചാണു് ഞങ്ങൾ എഴുതുന്നതു്.”

— Һуң бит һүнгән янартауҙың уяныуы мөмкин, — бүлдерҙе Бәләкәй шаһзат. — Ә нимә ул «ваҡытлыса»?

“പേക്ഷ, െകട്ടുേപായ അഗ്നിപർവതങ്ങൾ പിെന്നാരി ക്കൽ സജീവമാെയന്നു വരാം,” ലിറ്റിൽ പ്രിൻസ് ഇടയ്ക്കു േകറി പറഞ്ഞു. “അതു് ൈനമിഷികമാേണാ?”