— Me gustaría ver una puesta de sol… Deme ese gusto… Ordénele al sol que se ponga…

— Aš norėčiau pažiūrėti į saulėlydį… Suteikite man malonumą… Įsakykite saulei leistis…

— Si yo le diera a un general la orden de volar de flor en flor como una mariposa, o de escribir una tragedia, o de transformarse en ave marina y el general no ejecutase la orden recibida ¿de quién sería la culpa, mía o de él?

— Jeigu aš įsakysiu kokiam generolui skraidyti nuo vieno žiedo prie kito kaip drugeliui ar parašyti tragediją, ar pasiversti jūros paukščiu ir jeigu generolas neįvykdys mano įsakymo, tada katras iš mudviejų bus kaltas — jis ar aš?

— La culpa sería de usted —le dijo el principito con firmeza.

— Jūs, — tvirtai atsakė princas.

— Exactamente. Sólo hay que pedir a cada uno, lo que cada uno puede dar —continuó el rey. La autoridad se apoya antes que nada en la razón. Si ordenas a tu pueblo que se tire al mar, el pueblo hará la revolución. Yo tengo derecho a exigir obediencia, porque mis órdenes son razonables.

— Teisybė, — pritarė jam karalius. — Kiekvieną reikia prašyti to, ką jis gali duoti. Valdžia pirmiausia turi būti protinga. Jei įsakysi savo liaudžiai pulti į jūrą, ji sukels revoliuciją. Aš turiu teisę reikalauti klusnumo, nes mano įsakymai protingi.

— ¿Entonces mi puesta de sol? —recordó el principito, que jamás olvidaba su pregunta una vez que la había formulado.

— O kaip mano saulėlydis? — priminė mažasis princas, kuris niekad nepamiršdavo ko klausęs.

— Tendrás tu puesta de sol. La exigiré. Pero, según me dicta mi ciencia gobernante, esperaré que las condiciones sean favorables.

— Tu gausi savo saulėlydį. Aš pareikalausiu jo. Tačiau remdamasis valdymo mokslo principais palauksiu palankių sąlygų.

— ¿Y cuándo será eso?

— O kada tai bus? — pasiteiravo mažasis princas.

— ¡Ejem, ejem! —le respondió el rey, consultando previamente un enorme calendario—, ¡ejem, ejem! será hacia… hacia… será hacia las siete cuarenta. Ya verás cómo se me obedece.

— Hm, hm, — numykė karalius, žiūrėdamas į didžiulį kalendorių. — Hm, hm… Tai bus apie… apie… šį vakarą saulė leisis be dvidešimt minučių aštuntą. Ir tu įsitikinsi, kaip tiksliai vykdomi mano įsakymai.

El principito bostezó. Lamentaba su puesta de sol frustrada y además se estaba aburriendo ya un poco.

Mažasis princas nusižiovavo. Jam buvo gaila praleisto saulėlydžio. Be to, ėmė darytis truputį nuobodu.

— Ya no tengo nada que hacer aquí —le dijo al rey—. Me voy.

— Aš čia daugiau neturiu ką veikti, — tarė jis karaliui. — Keliausiu toliau!

— No partas —le respondió el rey que se sentía muy orgulloso de tener un súbdito—, no te vayas y te hago ministro.

— Pasilik! — paprašė karalius, kuris labai didžiavosi turėdamas valdinį. — Pasilik, aš paskirsiu tave ministru!

— ¿Ministro de qué?

— Kieno ministru?

— ¡De… de justicia!

— Na… teisingumo!

— ¡Pero si aquí no hay nadie a quien juzgar!

— Bet čia nėra ko teisti!

— Eso no se sabe —le dijo el rey—. Nunca he recorrido todo mi reino. Estoy muy viejo y el caminar me cansa. Y como no hay sitio para una carroza…

— To mes nežinome, — atsakė karalius. — Aš dar neapėjau visos savo karalystės. Esu labai senas, vaikščiodamas nuvargstu, o karietai čia nėra vietos.

— ¡Oh! Pero yo ya he visto… —dijo el principito que se inclinó para echar una ojeada al otro lado del planeta—. Allá abajo no hay nadie tampoco..

— Užtat aš jau ją apžiūrėjau, — tarė mažasis princas, pasilenkęs ir pažvelgęs dar į kitą planetos pusę. — Ten irgi nieko nėra…

— Te juzgarás a ti mismo —le respondió el rey—. Es lo más difícil. Es mucho más difícil juzgarse a sí mismo, que juzgar a los otros. Si consigues juzgarte rectamente es que eres un verdadero sabio.

— Tada tu teisi pats save, — pasakė karalius. — Tai kur kas sunkiau. Daug sunkiau teisti save nei teisti kitus. Jei tau pavyks teisingai nuteisti save, vadinasi, tu iš tikrųjų labai išmintingas.

— Yo puedo juzgarme a mí mismo en cualquier parte y no tengo necesidad de vivir aquí.

— Aš, — tarė mažasis princas, — galiu teisti save bet kur. Man nebūtina čia gyventi.

— ¡Ejem, ejem! Creo —dijo el rey— que en alguna parte del planeta vive una rata vieja; yo la oigo por la noche. Tu podrás juzgar a esta rata vieja. La condenarás a muerte de vez en cuando. Su vida dependería de tu justicia y la indultarás en cada juicio para conservarla, ya que no hay más que una.

— Hm, hm… — numykė karalius. — Man regis, kažkur mano planetoje gyvena sena žiurkė. Girdžiu, kaip ji nakčia skrebena. Galėsi nuteisti tą seną žiurkę. Kartais nuteisi ją myriop. Tada jos gyvenimas priklausys nuo tavo teisingumo. Tačiau kaskart tu jai suteiksi malonę. Reikia saugoti žiurkę, juk turime tik ją vieną.

— A mí no me gusta condenar a muerte a nadie —dijo el principito—. Creo que me voy a marchar.

— Aš, — atsakė mažasis princas, — nemėgstu teisti myriop, be to, atrodo, man metas eiti.

— No —dijo el rey.

— Ne, — tarė karalius.

Pero el principito, que habiendo terminado ya sus preparativos no quiso disgustar al viejo monarca, dijo:

Tačiau, jau susirengęs į kelionę, mažasis princas nenorėjo skaudinti senojo monarcho.

— Si Vuestra Majestad deseara ser obedecido puntualmente, podría dar una orden razonable. Podría ordenarme, por ejemplo, partir antes de un minuto. Me parece que las condiciones son favorables…

— Jeigu Jūsų Didenybė pageidauja, kad aš iškart paklusčiau, Ji turėtų duoti man protingą įsakymą. Pavyzdžiui, Ji galėtų man įsakyti išvykti greičiau nei per minutę. Man regis, sąlygos visai palankios…

Como el rey no respondiera nada, el principito vaciló primero y con un suspiro emprendió la marcha.

Karalius nieko neatsakė, ir mažasis princas, valandėlę dvejojęs, atsiduso ir leidosi į kelią…

— ¡Te nombro mi embajador! —se apresuró a gritar el rey.

— Skiriu tave ambasadoriumi, — paskubom šūktelėjo karalius.

Tenía un aspecto de gran autoridad.

Ir atrodė be galo valdingas.

“Las personas mayores son muy extrañas”, se decía el principito para sí mismo durante el viaje.

„Suaugusieji labai keisti“, — keliaudamas toliau, tyliai mąstė mažasis princas.

XI

XI

El segundo planeta estaba habitado por un vanidoso:

Antrojoje planetoje gyveno garbėtroška.

— ¡Ah! ¡Ah! ¡Un admirador viene a visitarme! —Gritó el vanidoso al divisar a lo lejos al principito.

— Aha, štai ateina mano gerbėjas! — sušuko garbėtroška jau iš tolo, vos tik pamatęs mažąjį princą.

Para los vanidosos todos los demás hombres son admiradores.

Juk garbėtroškos mano, kad visi kiti žmonės jais tiesiog žavisi.

— ¡Buenos días! —dijo el principito—. ¡Qué sombrero tan raro tiene!

— Laba diena, — pasisveikino mažasis princas. — Kokia juokinga jūsų skrybėlė!

— Es para saludar a los que me aclaman —respondió el vanidoso. Desgraciadamente nunca pasa nadie por aquí.

— Ji skirta sveikintis, — atsakė garbėtroška. — Aš pakeliu ją, kai žmonės mane sveikina. Deja, čia niekas niekad neužsuka.

— ¿Ah, sí? —preguntó sin comprender el principito.

— Tikrai? — nusistebėjo mažasis princas nieko nesupratęs.

— Golpea tus manos una contra otra —le aconsejó el vanidoso.

— Paplok delnais, — paprašė garbėtroška.

El principito aplaudió y el vanidoso le saludó modestamente levantando el sombrero.

Mažasis princas paplojo delnais. Garbėtroška santūriai pasveikino jį kilstelėdamas skrybėlę.

“Esto parece más divertido que la visita al rey”, se dijo para sí el principito, que continuó aplaudiendo mientras el vanidoso volvía a saludarle quitándose el sombrero.

„Čia linksmiau nei karaliaus planetoje“, — pamanė mažasis princas. Ir vėl ėmė pliaukšėti delnais, o garbėtroška — sveikintis kilnodamas skrybėlę.

A los cinco minutos el principito se cansó con la monotonía de aquel juego.

Penkias minutes papliaukšėjus delnais, mažajam princui nusibodo šis žaidimas.

— ¿Qué hay que hacer para que el sombrero se caiga? —preguntó el principito.

— O ką reikia daryti, kad skrybėlė nukristų? — paklausė jis.

Pero el vanidoso no le oyó. Los vanidosos sólo oyen las alabanzas.

Tačiau garbėtroška jo neišgirdo. Garbėtroškos girdi tik liaupses.

— ¿Tú me admiras mucho, verdad? —preguntó el vanidoso al principito.

— Ar tu iš tikrųjų manimi žaviesi? — paklausė jis mažojo princo.

— ¿Qué significa admirar?

— Ką reiškia „žavėtis“?

— Admirar significa reconocer que yo soy el hombre más bello, el mejor vestido, el más rico y el más inteligente del planeta.

— „Žavėtis“ reiškia, kad tu laikai mane gražiausiu, geriausiai apsirengusiu, turtingiausiu ir protingiausiu žmogumi planetoje.

— ¡Si tú estás solo en tu planeta!

— Bet tavo planetoje daugiau nieko nėra!

— ¡Hazme ese favor, admírame de todas maneras!

— Suteik man malonumą. Vis tiek žavėkis manimi!

— ¡Bueno! Te admiro —dijo el principito encogiéndose de hombros—, pero ¿para qué te sirve?

— Aš žaviuosi tavimi, — tarė mažasis princas, vos vos gūžtelėdamas pečiais, — bet kas tau iš to?

Y el principito se marchó.

Ir mažasis princas jį paliko.

“Decididamente, las personas mayores son muy extrañas”, se decía para sí el principito durante su viaje.

„Tie suaugusieji iš tikrųjų labai keisti“, — naiviai pagalvojo jis, vėl leisdamasis į kelią.

XII

XII

El tercer planeta estaba habitado por un bebedor. Fue una visita muy corta, pues hundió al principito en una gran melancolía.

Kitoje planetoje gyveno girtuoklis. Mažasis princas viešėjo pas jį labai trumpai, bet ši viešnagė jį be galo nuliūdino.

— ¿Qué haces ahí? —preguntó al bebedor que estaba sentado en silencio ante un sinnúmero de botellas vacías y otras tantas botellas llenas.

— Ką tu čia veiki? — paklausė jis girtuoklio, kurį išvydo sėdintį prieš ištisą virtinę butelių — tuščių ir pilnų.

— ¡Bebo! —respondió el bebedor con tono lúgubre.

— Geriu, — niūriai atsakė girtuoklis.

— ¿Por qué bebes? —volvió a preguntar el principito.

— Kodėl tu geri? — paklausė mažasis princas.

— Para olvidar.

— Kad užmirščiau, — atsakė girtuoklis.

— ¿Para olvidar qué? —inquirió el principito ya compadecido.

— Ką užmirštum? — paklausė mažasis princas, kuriam jau buvo jo gaila.

— Para olvidar que siento vergüenza —confesó el bebedor bajando la cabeza.

— Kad užmirščiau, jog man gėda, — prisipažino girtuoklis, nuleisdamas galvą.

— ¿Vergüenza de qué? —se informó el principito deseoso de ayudarle.

— Ko gėda? — pasiteiravo mažasis princas, kuris norėjo jam padėti.

— ¡Vergüenza de beber! —concluyó el bebedor, que se encerró nueva y definitivamente en el silencio.

— Gėda gerti! — nukirto girtuoklis ir galutinai nutilo.

Y el principito, perplejo, se marchó.

Ir suglumęs mažasis princas jį paliko.

“No hay la menor duda de que las personas mayores son muy extrañas”, seguía diciéndose para sí el principito durante su viaje.

„Suaugusieji iš tikrųjų labai labai keisti“, — tyliai mąstė jis, keliaudamas toliau.

XIII

XIII

El cuarto planeta estaba ocupado por un hombre de negocios. Este hombre estaba tan abstraído que ni siquiera levantó la cabeza a la llegada del principito.

Ketvirtoji planeta priklausė verslininkui. Jis buvo taip užsiėmęs, kad priėjus mažajam princui net nepakėlė galvos.

— ¡Buenos días! —le dijo éste—. Su cigarro se ha apagado.

— Laba diena, — pasisveikino mažasis princas. — Jūsų cigaretė užgesusi.

— Tres y dos cinco. Cinco y siete doce. Doce y tres quince. ¡Buenos días! Quince y siete veintidós. Veintidós y seis veintiocho. No tengo tiempo de encenderlo. Veintiocho y tres treinta y uno. ¡Uf! Esto suma quinientos un millones seiscientos veintidós mil setecientos treinta y uno.

— Trys ir du — penki. Penki ir septyni — dvylika. Dvylika ir trys — penkiolika. Penkiolika ir septyni — dvidešimt du. Dvidešimt du ir šeši — dvidešimt aštuoni. Neturiu kada jos užsidegti. Dvidešimt šeši ir penki — trisdešimt vienas. Ok! Taigi iš viso — penki šimtai vienas milijonas šeši šimtai dvidešimt du tūkstančiai septyni šimtai trisdešimt vienas.

— ¿Quinientos millones de qué?

— Penki šimtai milijonų ko?

— ¿Eh? ¿Estás ahí todavía? Quinientos millones de… ya no sé… ¡He trabajado tanto! ¡Yo soy un hombre serio y no me entretengo en tonterías! Dos y cinco siete…

— Kaip? Tu dar čia? Penki šimtai vienas milijonas… Nebeprisimenu… Turiu tiek darbo! Aš rimtas žmogus, neleidžiu laiko plepalams! Du ir penki — septyni…

— ¿Quinientos millones de qué? —volvió a preguntar el principito, que nunca en su vida había renunciado a una pregunta una vez que la había formulado.

— Penki šimtai vienas milijonas ko? — pakartojo mažasis princas, kuris niekada gyvenime nepamiršdavo ko klausęs.

El hombre de negocios levantó la cabeza:

Verslininkas pakėlė galvą:

— Desde hace cincuenta y cuatro años que habito este planeta, sólo me han molestado tres veces. La primera, hace veintidós años, fue por un abejorro que había caído aquí de Dios sabe dónde. Hacía un ruido insoportable y me hizo cometer cuatro errores en una suma.

— Jau penkiasdešimt ketverius metus gyvenu šioje planetoje ir buvau sutrukdytas tik tris kartus. Pirmą kartą, prieš dvidešimt dvejus metus, pas mane dievaižin iš kur atskrido karkvabalis. Jis kėlė siaubingą triukšmą, ir tada aš padariau keturias sudėties klaidas.

La segunda vez por una crisis de reumatismo, hace once años. Yo no hago ningún ejercicio, pues no tengo tiempo de callejear. Soy un hombre serio. Y la tercera vez… ¡la tercera vez es ésta! Decía, pues, quinientos un millones…

Antrąkart, prieš vienuolika metų, mane buvo ištikęs reumato priepuolis. Aš mažai mankštinuosi. Neturiu kada tinginiauti. Aš rimtas žmogus. Trečią kartą… štai dabar! Regis, sakiau penki šimtai vienas milijonas…

— ¿Millones de qué?

— Milijonas ko?

El hombre de negocios comprendió que no tenía ninguna esperanza de que lo dejaran en paz.

Pagaliau supratęs, kad mažylis neatstos nuo jo, verslininkas atsakė:

— Millones de esas pequeñas cosas que algunas veces se ven en el cielo.

— Milijonas tų daikčiukų, kuriuos mes kartais matome danguje.

— ¿Moscas?

— Musių?

— ¡No, cositas que brillan!

— Ne musių. Mažų spindinčių daikčiukų.

— ¿Abejas?

— Bičių?

— No. Unas cositas doradas que hacen desvariar a los holgazanes. ¡Yo soy un hombre serio y no tengo tiempo de desvariar!

— Ne bičių. Mažų sidabrinių daikčiukų, žadinančių dykaduoniams svajones. Bet aš rimtas žmogus! Aš neturiu kada tuščiai svajoti.

— ¡Ah! ¿Estrellas?

— A, žvaigždžių?

— Eso es. Estrellas.

— Na, taip. Žvaigždžių.

— ¿Y qué haces tú con quinientos millones de estrellas?

— O ką tu veiki su tais penkiais šimtais milijonų žvaigždžių?

— Quinientos un millones seiscientos veintidós mil setecientos treinta y uno. Yo soy un hombre serio y exacto.

— Penki šimtai vienas milijonas šeši šimtai trisdešimt viena. Aš rimtas žmogus, mėgstu tikslumą.

— ¿Y qué haces con esas estrellas?

— Ir ką tu veiki su tomis žvaigždėmis?

— ¿Que qué hago con ellas?

— Ką aš veikiu su jomis?

— Sí.

— Taip.

— Nada. Las poseo.

— Nieko. Aš jas turiu.

— ¿Que las estrellas son tuyas?

— Tu turi žvaigždes?

— Sí.

— Taip.

— Yo he visto un rey que…

— Bet aš jau mačiau karalių, kuris…

— Los reyes no poseen nada… Reinan. Es muy diferente.

— Karaliai nieko neturi. Jie tik kam nors „viešpatauja“. Tai visai kas kita.

— ¿Y de qué te sirve poseer las estrellas?

— O kas tau iš to, kad turi žvaigždes?

— Me sirve para ser rico.

— Esu turtingas.

— ¿Y de qué te sirve ser rico?

— O kas tau iš to, kad esi turtingas?

— Me sirve para comprar más estrellas si alguien las descubre.

— Galiu nusipirkti kitų žvaigždžių, jeigu kas nors jų atranda.

“Este, se dijo a sí mismo el principito, razona poco más o menos como mi borracho”.

„Šitas vyras, — tyliai pagalvojo mažasis princas, — samprotauja beveik kaip mano girtuoklis“.

No obstante le siguió preguntando:

Tačiau klausinėjo toliau:

— ¿Y cómo es posible poseer estrellas?

— Kaip galima turėti žvaigždes?

— ¿De quién son las estrellas? —contestó punzante el hombre de negocios.

— O jos kieno? — suirzęs atsikirto verslininkas.