— Wobec tego są moje, ponieważ pierwszy o tym pomyślałem.

「じゃあ、わたしのものだ。さいしょにおもいついたんだから。」

— Czy to wystarcza?

「それでいいの？」

— Oczywiście. Jeśli znajdziesz diament, który jest niczyj, należy on do ciebie. Jeśli odkryjesz wyspę, która nie należy do nikogo, jest twoja. Jeśli zrobisz wynalazek i opatentujesz go, jest twój. Ja mam gwiazdy, ponieważ nikt przede mną nie pomyślał o tym, żeby je zagarnąć.

「もちろん。たとえば、きみが、だれのものでもないダイヤを見つけたら、それはきみのものになる。だれのものでもない島を見つけたら、それはきみのもの。さいしょになにかをおもいついたら、〈とっきょ〉がとれる。きみのものだ。だから、わたしは星をじぶんのものにする。なぜなら、わたしよりさきに、だれひとりも、そんなことをおもいつかなかったからだ。」

— To prawda — rzekł Mały Książę. — A co robisz z nimi?

「うん、なるほど。」と王子くんはいった。「で、それをどうするの？」

— Zarządzam. Liczę je i przeliczam — powiedział Bankier. — To bardzo trudne. Lecz jestem człowiekiem poważnym.

「とりあつかう。かぞえて、かぞえなおす。」と、しごとにんげんはいった。「むずかしいぞ。だが、わたしは、ちゃんとしたにんげんなんだ！」

Mały Książę nie był jeszcze zadowolony.

王子くんは、まだなっとくできなかった。

— Jeśli mam szal, to mogę owinąć nim szyję i zabrać go ze sobą. Jeśli mam kwiat, mogę go zerwać i zabrać ze sobą. A ty nie możesz zrywać gwiazd.

「ぼくは、スカーフいちまい、ぼくのものだったら、首のまわりにまきつけて、おでかけする。ぼくは、花が１りん、ぼくのものだったら、花をつんでもっていく。でも、きみ、星はつめないよね！」

— Nie, lecz mogę je umieścić w banku.

「そうだ。だが、ぎんこうにあずけられる。」

— Co to znaczy?

「それってどういうこと？」

— To znaczy, że ilość mych gwiazd zapisuję na kawałku papieru. Następnie zamykam ten papier na klucz w szufladzie.

「じぶんの星のかずを、ちいさな紙きれにかきとめるってことだ。そうしたら、その紙を、ひきだしにしまって、カギをかける。」

— I to wszystko?

「それだけ？」

— To wystarczy.

「それでいいんだ！」

„To zabawne — pomyślał Mały Książę. — To poetyczne. Ale to nie jest zbyt poważne.”

王子くんはおもった。『おもしろいし、それなりにかっこいい。でも、ぜんぜんちゃんとしてない！』

Mały Książę miał zupełnie inne pojęcie o rzeczach poważnych, niż mają dorośli.

王子くんは、ちゃんとしたことについて、おとなのひとと、ちがったかんがえをもっていたんだ。

— Ja — dorzucił jeszcze — posiadam kwiat, który podlewam codziennie. Posiadam trzy wulkany, które przeczyszczam co tydzień. Przeczyszczam także wulkan wygasły. Nigdy nic nie wiadomo. Jestem pożyteczny dla wulkanów, które posiadam, dla kwiatu, który jest mój. A jaką korzyść mają z ciebie gwiazdy?

「ぼく。」と、その子はことばをつづける。「花が１りん、ぼくのもので、まいにち水をやります。火山がみっつ、ぼくのもので、まいしゅう、ススはらいをします。それに、火がきえてるのも、ススはらいします。まんがいちがあるから。火山のためにも、花のためにもなってます、ぼくのものにしてるってことが。でも、きみは星のためにはなってません……」

Bankier otworzył usta, lecz nie znalazł odpowiedzi, więc Mały Książę ruszył w dalszą drogę.

しごとにんげんは、口もとをひらいたけど、かえすことばが、みつからなかった。王子くんは、そこをあとにした。

„Dorośli są jednak nadzwyczajni” — powiedział sobie po prostu podczas dalszej podróży.

おとなのひとって、やっぱりただのへんてこりんだ、とだけ、その子は心のなかでおもいつつ、たびはつづく。

ROZDZIAŁ 14

14

Piąta planeta była bardzo interesująca. Była najmniejsza ze wszystkich. Była tak mała, że zaledwie starczyło na niej miejsca na lampę uliczną i Latarnika.

いつつめの星は、すごくふしぎなところだった。ほかのどれよりも、ちいさかった。ほんのぎりぎり、あかりと、あかりつけの入るばしょがあるだけだった。

Mały Książę nie umiał sobie wytłumaczyć, do czego może służyć uliczna latarnia i Latarnik gdzieś we wszechświecie, na małej planetce pozbawionej domów i ludności. Jednak powiedział sobie:

王子くんは、どうやってもわからなかった。空のこんなばしょで、星に家もないし、人もいないのに、あかりとあかりつけがいて、なんのためになるんだろうか。それでも、その子は、心のなかでこうおもった。

„Możliwe, iż ten człowiek jest niedorzeczny. Ale on jest mniej niedorzeczny niż Król, Próżny, Bankier i Pijak. Jego praca jest przynajmniej pożyteczna. Gdy zapala lampę, to tak jakby stwarzał jeszcze jedną nową gwiazdę lub kwiat. Gdy gasi lampę, to tak jakby usypiał gwiazdę lub kwiat. To bardzo ładne zajęcie. To rzeczywiście jest pożyteczne, ponieważ jest ładne.”

『このひとは、ばかばかしいかもしれない。でも、王さま、みえっぱり、しごとにんげんやのんだくれなんかよりは、ばかばかしくない。そうだとしても、このひとのやってることには、いみがある。あかりをつけるってことは、たとえるなら、星とか花とかが、ひとつあたらしくうまれるってこと。だから、あかりをけすのは、星とか花をおやすみさせるってこと。とってもすてきなおつとめ。すてきだから、ほんとうに、だれかのためになる。』

Natychmiast po wylądowaniu Mały Książę ukłonił się z szacunkiem Latarnikowi.

その子は星にちかづくと、あかりつけにうやうやしくあいさつをした。

— Dzień dobry. Dlaczego przed chwilą zgasiłeś swą lampę?

「こんにちは。どうして、いま、あかりをけしたの？」

— Taki rozkaz — odpowiedział Latarnik. — Dzień dobry.

「しなさいっていわれてるから。」と、あかりつけはこたえた。「こんにちは。」

— Cóż to znaczy rozkaz?

「しなさいって、なにを？」

— Rozkaz gaszenia lampy. Dobry wieczór.

「このあかりをけせって。こんばんは。」

Zapalił lampę.

と、そのひとは、またつけた。

— Dlaczego zapaliłeś?

「えっ、どうして、いま、またつけたの？」

— Taki jest rozkaz — odpowiedział Latarnik.

「しなさいっていわれてるから。」と、あかりつけはこたえた。

— Nie rozumiem — rzekł Mały Książę.

「よくわかんない。」と王子くんはいった。

— Nic tu nie ma do rozumienia. Rozkaz jest rozkazem. Dzień dobry.

「わかんなくていいよ。」と、あかりつけはいった。「しなさいは、しなさいだ。こんにちは。」

Zgasił lampę.

と、あかりをけした。

Następnie otarł sobie czoło chustką w czerwoną kratę.

それから、おでこを赤いチェックのハンカチでふいた。

— Mam straszną pracę. Kiedyś miała ona sens. Gasiłem latarnię rano, a zapalałem wieczorem. W dzień mogłem odpoczywać, a w nocy spałem…

「それこそ、ひどいしごとだよ。むかしは、ものがわかってた。あさけして、夜つける。ひるのあまったじかんをやすんで、夜のあまったじかんは、ねる……」

— A czy teraz zmienił się rozkaz?

「じゃあ、そのころとは、べつのことをしなさいって？」

— Rozkaz się nie zmienił. Na tym polega tragizm sytuacji. Z roku na rok planeta obraca się szybciej, a rozkaz się nie zmienia.

「おなじことをしなさいって。」と、あかりつけはいった。「それがほんっと、ひどい話なんだ！　この星は年々、まわるのがどんどん早くなるのに、おなじことをしなさいって！」

— Więc? — spytał Mały Książę.

「つまり？」

— Więc dzisiaj, gdy planeta robi obrót w ciągu minuty, nie mam chwili odpoczynku. W ciągu każdej minuty muszę zapalić latarnię i zgasić ją!

「つまり、いまでは、１ぷんでひとまわりするから、ぼくにはやすむひまが、すこしもありゃしない。１ぷんのあいだに、つけたりけしたり！」

— U ciebie dzień trwa jedną minutę! Jakie to zabawne!

「へんなの！　きみんちじゃ、１日が１ぷんだなんて！」

— To wcale nie jest zabawne — powiedział Latarnik. — Już minął miesiąc, odkąd rozmawiamy.

「なにがへんだよ。」と、あかりつけがいった。「もう、ぼくらは１か月もいっしょにしゃべってるんだ。」

— Miesiąc?

「１か月？」

— Tak. Trzydzieści minut — trzydzieści dni. Dobranoc.

「そう。30ぷん、30日！　こんばんは。」

Zapalił lampę.

と、またあかりをつけた。

Mały Książę przyjrzał się Latarnikowi i poczuł sympatię dla tego człowieka, który tak wiernie wypełniał rozkaz.

王子くんは、そのひとのことをじっと見た。しなさいっていわれたことを、こんなにもまじめにやる、このあかりつけのことが、すきになった。

Przypomniał sobie zachody słońca na własnej planecie, kiedy podziwiał je wciąż na nowo, przesuwając tylko krzesełko. Chciał pomóc swemu przyjacielowi.

その子は、夕ぐれを見たいとき、じぶんからイスをうごかしていたことを、おもいだした。その子は、この友だちをたすけたかった。

— Czy wiesz… Znam sposób, dzięki któremu mógłbyś w dowolnej chwili odpocząć.

「ねえ……やすみたいときに、やすめるコツ、知ってるよ……」

— Zawsze chciałby odpoczywać — odrzekł Latarnik.

「いつだってやすみたいよ。」と、あかりつけはいった。

Bowiem można być jednocześnie obowiązkowym i leniwym.

ひとっていうのは、まじめにやってても、なまけたいものなんだ。

— Twoja planeta jest tak mała, ze trzema krokami możesz ją okrążyć. Wystarczy, abyś szedł powoli i stale był w świetle słońca. Gdy zechcesz odpocząć, będziesz szedł przed siebie i dzień będzie trwać tak długo, jak długo zechcesz.

王子くんは、ことばをつづけた。
「きみの星、ちいさいから、大またなら３ぽでひとまわりできるよね。ずっと日なたにいられるように、ゆっくりあるくだけでいいんだよ。やすみたくなったら、きみはあるく……すきなぶんだけ、おひるがずっとつづく。」

— Niewiele mi to da — powiedział Latarnik — najbardziej lubię spać.

「そんなの、たいしてかわらないよ。」と、あかりつけはいった。「ぼくがずっとねがってるのは、ねむることなんだ。」

— Szkoda — powiedział Mały Książę.

「こまったね。」と王子くんがいった。

— Szkoda — powiedział Latarnik. — Dzień dobry.

「こまったね。」と、あかりつけもいった。「こんにちは。」

I zgasił lampę.

と、あかりをけした。

Podczas dalszej podróży Mały Książę powiedział sobie:
„Tym człowiekiem pogardzaliby wszyscy, i Król, i Próżny, i Pijak, i Bankier. Mimo to on jeden nie wydaje mi się śmieszny. A to prawdopodobnie dlatego, że nie zajmuje się tylko sobą.”

王子くんは、ずっととおくへたびをつづけながら、こんなふうにおもった。『あのひと、ほかのみんなから、ばかにされるだろうな。王さま、みえっぱり、のんだくれ、しごとにんげんから。でも、ぼくからしてみれば、たったひとり、あのひとだけは、へんだとおもわなかった。それっていうのも、もしかすると、あのひとが、じぶんじゃないことのために、あくせくしてたからかも。』

Westchnął z żalu i mówił sobie jeszcze:

その子は、ざんねんそうにためいきをついて、さらにかんがえる。

„Tylko ten człowiek mógłby być moim przyjacielem. Lecz jego planeta jest rzeczywiście za mała. Nie ma miejsca dla dwóch…”

『たったひとり、あのひとだけ、ぼくは友だちになれるとおもった。でも、あのひとの星は、ほんとにちいさすぎて、ふたりも入らない……』

Mały Książę nie chciał się przyznać, że tym, co najbardziej pociągało go w tej błogosławionej planecie, było przede wszystkim tysiąc czterysta czterdzieści zachodów słońca w ciągu dwudziestu czterech godzin.

ただ、王子くんとしては、そうとはおもいたくなかったんだけど、じつは、この星のことも、ざんねんにおもっていたんだ。だって、なんといっても、24じかんに1440回も夕ぐれが見られるっていう、めぐまれた星なんだから！

ROZDZIAŁ 15

15

Szósta planeta była dziesięć razy większa. Mieszkał na niej Starszy Pan, który pisał olbrzymie księgi.

むっつめの星は、なん10ばいもひろい星だった。ぶあつい本をいくつも書いている、おじいさんのすまいだった。

— Proszę! Oto badacz! — wykrzyknął, ujrzawszy Małego Księcia.

「おや、たんけん家じゃな。」王子くんが見えるなり、そのひとは大ごえをあげた。

Mały Książę usiadł za stołem, lekko dysząc. Bardzo długo już podróżował.

王子くんは、つくえの上にこしかけて、ちょっといきをついた。もうそれだけたびをしたんだ！

— Skąd przybywasz? — zagadnął go Starszy Pan.

「どこから来たね？」と、おじいさんはいった。

— Co to za gruba księga? — spytał Mały Książę. — Co pan tu robi?

「なあに、そのぶあつい本？」と王子くんはいった。「ここでなにしてるの？」

— Jestem geografem — odpowiedział Starszy Pan.

「わしは、ちりのはかせじゃ。」と、おじいさんはいった。

— Co to znaczy geograf?

「なあに、そのちりのはかせっていうのは？」

Jest to uczony, który wie, gdzie znajdują się morza, rzeki, miasta, góry i pustynie.

「ふむ、海、川、町、山、さばくのあるところをよくしっとる、もの知りのことじゃ。」

— To bardzo ciekawe — powiedział Mały Książę. — Nareszcie odkryłem pożyteczne zajęcie!

「けっこうおもしろそう。」と王子くんはいった。「やっと、ほんもののしごとにであえた！」

I rozejrzał się po planecie geografa. Nigdy jeszcze nie widział tak wspaniałej planety.

それからその子は、はかせの星をぐるりと見た。こんなにもでんとした星は、見たことがなかった。

— Pańska planeta jest bardzo ładna. Czy są na niej oceany?

「とってもみごとですね、あなたの星は。大うなばらは、あるの？」

— Nie mogę tego wiedzieć — odpowiedział geograf.

「まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— Ach… — Mały Książę był rozczarowany. — A góry?

「えっ！（王子くんは、がっかりした。）じゃあ、山は？」

— Nie mogę tego wiedzieć — powiedział geograf.

「まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— A miasta, rzeki, pustynie?

「じゃあ、町とか川とか、さばくとかは？」

— Tego też nie mogę wiedzieć — odparł geograf.

「それも、まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— Ależ pan jest geografem?!

「でも、ちりのはかせなんでしょ！」

— To prawda — rzekł geograf — lecz nie jestem badaczem. Bardzo brak mi badaczy. Zadanie geografa nie polega na liczeniu miast, rzek, gór, oceanów i pustyń.

「さよう。」と、はかせはいった。「だが、たんけん家ではない。それに、わしの星にはたんけん家がおらん。ちりのはかせはな、町、川、山、海、大うなばらやさばくをかぞえに行くことはない。

Geograf jest zbyt ważną osobistością, aby mógł pozwolić sobie na łazikowanie. On nie opuszcza swego biura, lecz przyjmuje badaczy, wypytuje i notuje ich spostrzeżenia. A gdy uwagi któregoś uzna za interesujące, wtedy każe robić wywiad o moralności danego badacza.

はかせというのは、えらいひとだもんで、あるきまわったりはせん。じぶんのつくえを、はなれることはない。そのかわり、たんけん家を、むかえるんじゃ。はかせは、たんけん家にものをたずね、そのみやげ話をききとる。そやつらの話で、そそられるものがあったら、そこではかせは、そのたんけん家が、しょうじきものかどうかをしらべるんじゃ。」

— Po co?

「どうして？」

— Ponieważ kłamiący badacz wywołałby katastrofy w księgach geografii. A także badacz, który zbyt dużo pije.

「というのもな、たんけん家がウソをつくと、ちりの本はめちゃくちゃになってしまう。のんだくれのたんけん家も、おなじだ。」

— A dlaczego? — pytał Mały Książę.

「どうして？」と王子くんはいった。

— Ponieważ pijany widzi podwójnie, więc geograf zanotowałby dwie góry w miejscu, gdzie jest tylko jedna.

「というのもな、よっぱらいは、ものがだぶって見える。そうすると、はかせは、ひとつしかないのに、ふたつ山があるように、書きとめてしまうからの。」

— Znam kogoś — rzekł Mały Książę — kto byłby bardzo złym badaczem.

「たんけん家に、ふむきなひと、ぼく知ってるよ。」と王子くんはいった。

— To bardzo możliwe. Kiedy więc moralność badacza wydaje się zadowalająca, sprawdza się prawdziwość jego odkrycia.

「いるじゃろな。ところで、そのたんけん家が、しょうじきそうだったら、はかせは、なにが見つかったのか、たしかめることになる。」

— Sprawdza się na miejscu?

「見に行くの？」

— Nie. To zbyt skomplikowane. Żąda się od badacza dowodów. Gdy na przykład chodzi o odkrycie wielkiej góry, żąda się, a by dostarczył wielkich kamieni.

「いや。それだと、あまりにめんどうじゃ。だから、はかせは、たんけん家に、それをしんじさせるだけのものを出せ、という。たとえば、大きな山を見つけたっていうんであれば、大きな石ころでももってこにゃならん。」

Nagle geograf ożywił się:

はかせは、ふいにわくわくしだした。

— Ależ ty przybywasz z daleka! Jesteś badaczem! Opisz mi twoją planetę!

「いやはや、きみはとおくから来たんだな！　たんけん家だ！　さあ、わしに、きみの星のことをしゃべってくれんか。」

Geograf otworzył księgę i zaostrzył ołówek. Raport badacza zapisuje się najpierw ołówkiem, a po dostarczeniu dowodów prawdziwości odkrycia — przepisuje się piórem.

そうやって、はかせはノートをひらいて、えんぴつをけずった。はかせというものは、たんけん家の話をまず、えんぴつで書きとめる。それから、たんけん家が、しんじられるだけのものを出してきたら、やっとインクで書きとめるんだ。

— Więc? — zapytał geograf.

「それで？」と、はかせはたずねた。

— Och, u mnie wcale nie jest ciekawie — odpowiedział Mały Książę. — Planeta jest bardzo mała. Mam trzy wulkany. Dwa czynne i jeden wygasły. Ale nigdy nic nie wiadomo.

「えっと、ぼくんち。」と王子くんはいった。「あんまりおもしろくないし、すごくちいさいんだ。みっつ火山があって、ふたつは火がついていて、ひとつはきえてる。でも、まんがいちがあるかもしれない。」

— Nigdy nic nie wiadomo — powtórzył geograf.

「まんがいちがあるかもしれんな。」と、はかせはいった。

— Mam też kwiat.

「花もあるよ。」

— Kwiaty nas nie interesują.

「わしらは、花については書きとめん。」と、はかせはいった。

— A dlaczego? To najładniejsze z istniejących rzeczy!

「どうしてなの！　いちばんきれいだよ！」

— Ponieważ kwiaty są efemeryczne.

「というのもな、花ははかないんじゃ。」

— Co znaczy „efemeryczne”?

「なに、その〈はかない〉って？」

— Księgi geografii są księgami najbardziej cennymi ze wszystkich ksiąg. Nigdy nie tracą aktualności. Bardzo rzadko zdarza się, aby góra zmieniła miejsce. Bardzo rzadko zdarza się, aby ocean wysechł. My opisujemy rzeczy wieczne.

「ちりの本はな、」と、はかせはいう。「すべての本のなかで、いちばんちゃんとしておる。ぜったい古くなったりせんからの。山がうごいたりするなんぞ、めったにない。大うなばらがひあがるなんぞ、めったにない。わしらは、かわらないものを書くんじゃ。」

— Lecz wygasły wulkan może się obudzić — przerwał Mały Książę. — Co to znaczy „efemeryczny”?

「でも、きえた火山が目をさますかも。」と王子くんはわりこんだ。「なあに、その〈はかない〉って？」