— Jeśli rozkażę generałowi, aby jak motyl przeleciał z jednego kwiatka na drugi, albo rozkażę mu napisać tragedię, albo zmienić się w morskiego ptaka, a generał nie wykona otrzymanego rozkazu, kto z nas nie będzie miał racji: ja czy on?

「もし、しょうぐんに花から花へチョウチョみたいにとべ、であるとか、かなしい話を書け、であるとか、海鳥になれ、であるとかいいつけて、しょうぐんが、いわれたことをできなかったとしよう。なら、そいつか、この王か、どちらがまちがってると、そちはおもう？」

— Jego Królewska Mość — odpowiedział stanowczo Mały Książę.

「王さまのほうです。」と王子くんはきっぱりいった。

— Słusznie. Należy wymagać tego, co można otrzymać. Autorytet opiera się na rozsądku. Jeśli rozkażesz twemu ludowi rzucić się do morza, lud się zbuntuje. Ja mam prawo żądać posłuszeństwa, ponieważ moje rozkazy są rozsądne.

「そのとおり。それぞれには、それぞれのできることをまかせねばならぬ。ものごとがわかって、はじめて力がある。もし、こくみんに海へとびこめといいつけようものなら、国がひっくりかえる。そのようにせよ、といってもいいのは、そもそも、ものごとをわきまえて、いいつけるからである。」

— Więc jak jest z moim zachodem słońca? — przypomniał Mały Książę, który nigdy nie porzucał postawionego pytania.

「じゃあ、ぼくの夕ぐれは？」と王子くんはせまった。なぜなら王子くん、いちどきいたことは、ぜったいにわすれない。

— Będziesz miał twój zachód słońca. Zarządzę go. Lecz zaczekam, w mądrości rządzenia, aż warunki będą przychylne.

「そちの夕ぐれなら、見られるぞ。いいつけよう。だが、まとう。うまくおさめるためにも、いいころあいになるまでは。」

— Kiedy to będzie? — informował się Mały Książę.

「それはいつ？」と王子くんはたずねる。

— Hm, hm! — zamruczał Król, badając gruby kalendarz. — Hm, hm, to będzie około… około… to będzie dziś wieczorem o godzinie 19.40.I zobaczysz, jaki mam posłuch.

「むむむ！」と王さまはいって、ぶあつい〈こよみ〉をしらべた。「むむむ！　そうだな……だい……たい……ごご７じ40ぷんくらいである！　さすれば、いうとおりになるのがわかるだろう。」

Mały Książę ziewnął. Żałował straconego zachodu słońca, a poza tym już się trochę nudził.

王子くんはあくびをした。夕ぐれにあえなくて、ざんねんだった。それに、ちょっともううんざりだった。

— Nie mam tu nic do roboty. Odejdę.

「ここですることは、もうないから。」と王子くんは王さまにいった。「そろそろ行くよ！」

— Nie odchodź — odpowiedział Król, który był tak dumny z posiadania poddanego. — Nie odchodź, mianuję cię ministrem.

「行ってはならん。」と王さまはいった。けらいができて、それだけうれしかったんだ。「行ってはならん、そちを、だいじんにしてやるぞ！」

— Ministrem czego?

「それで、なにをするの？」

— Hm… sprawiedliwości!

「む……ひとをさばくであるぞ！」

— Ależ tu nie ma kogo sądzić!

「でも、さばくにしても、ひとがいないよ！」

— Nie wiadomo — rzekł Król. — Jeszcze nie zwiedziłem mego królestwa. Jestem bardzo stary, nie mam miejsca na karocę, a chodzenie mnie męczy.

「それはわからん。まだこの王国をぐるりとまわってみたことがない。年をとったし、大きな馬車ばしゃをおくばしょもない。あるいてまわるのは、くたびれるんでな。」

— Och! Ale ja już widziałem — powiedział Mały Książę, wychylając się, aby rzucić okiem na drugą stronę planety. — Tam także nie ma nikogo…

「ふうん！　でもぼくはもう見たよ。」と、王子くんはかがんで、もういちど、ちらっと星のむこうがわを見た。「あっちには、ひとっこひとりいない……」

— Wobec tego będziesz sam siebie sądzić. To najtrudniejsze. Znacznie trudniej jest sądzić siebie niż bliźniego. Jeśli potrafisz dobrze siebie osądzić, będziesz naprawdę mądry.

「なら、じぶんをさばくである。」と王さまはこたえた。「もっとむずかしいぞ。じぶんをさばくほうが、ひとをさばくよりも、はるかにむずかしい。うまくじぶんをさばくことができたなら、それは、しょうしんしょうめい、けんじゃのあかしだ。」

— Ja — powiedział Mały Książę — mogę się sądzić byle gdzie. Nie ma potrzeby, abym mieszkał tutaj.

すると王子くんはいった。「ぼく、どこにいたって、じぶんをさばけます。ここにすむひつようはありません。」

— Hm, hm. Zdaje mi się, że gdzieś na mojej planecie jest stary szczur. Słyszę go nocą. Będziesz mógł od czasu do czasu sądzić tego starego szczura. Będziesz go mógł skazywać na śmierć. W ten sposób życie jego będzie zależne od twojej sprawiedliwości. Lecz za każdym razem ułaskawisz go, aby go oszczędzić. Bowiem jest tylko jeden.

「むむむ！　たしか、この星のどこかに、よぼよぼのネズミが１ぴきおる。夜、もの音がするからな。そのよぼよぼのネズミをさばけばよい。ときどき、死けいにするんである。そうすれば、そのいのちは、そちのさばきしだいである。だが、いつもゆるしてやることだ、だいじにせねば。１ぴきしかおらんのだ。」

— Nie lubię skazywać na śmierć — odpowiedział Mały Książę — i już odchodzę.

また王子くんはへんじをする。「ぼく、死けいにするのきらいだし、もうさっさと行きたいんです。」

— Nie — rzekł Król.

「ならん。」と王さまはいう。

Mały Książę, który skończył już przygotowania do podróży, nie chciał martwić starego monarchy.

もう、王子くんはいつでも行けたんだけど、年よりの王さまをしょんぼりさせたくなかった。

— Jeżeli Wasza Królewska Mość chce, aby rozkazy były wykonywane natychmiast, proszę mi dać rozsądny rozkaz. Niech mi na przykład Wasza Królewska Mość rozkaże odejść stąd przed upływem jednej minuty. Zdaje mi się, że okoliczności są sprzyjające…

「もし、へいかが、いうとおりになるのをおのぞみなら、ものわかりのいいことを、いいつけられるはずです。いいつける、ほら、１ぷんいないにしゅっぱつせよ、とか。ぼくには、もう、いいころあいなんだとおもいます……」

Ponieważ Król nie odpowiedział, Mały Książę po chwili wahania wyruszył w drogę, wzdychając z ulgą.

王さまはなにもいわなかった。王子くんはとりあえず、どうしようかとおもったけど、ためいきをついて、ついに星をあとにした……

— Mianuję cię moim ambasadorem! — wykrzyknął jeszcze Król.

「そちを、ほかの星へつかわせるぞ！」そのとき、王さまはあわてて、こういった。

Był bardzo pewny siebie.

まったくもってえらそうないいかただった。

„Dorośli są bardzo dziwni! — mówił sobie Mały Książę.

おとなのひとって、そうとうかわってるな、と王子くんは心のなかでおもいつつ、たびはつづく。

ROZDZIAŁ 11

11

Drugą planetę zamieszkiwał Próżny.

ふたつめの星は、みえっぱりのすまいだった。

— Ach! Ach! Oto odwiedziny wielbiciela! — krzyknął, gdy tylko zauważył Małego Księcia.

「ふふん！　ファンのおでましか！」王子くんが見えるなり、みえっぱりはとおくから大ごえをあげた。

Albowiem według próżnych każdy spotkany człowiek jest ich wielbicielem.

というのも、みえっぱりにかかれば、だれもかれもみんなファンなんだ。

— Dzień dobry — powiedział Mały Książę. — Pan ma zabawny kapelusz.

「こんにちは。」と王子くんはいった。「へんなぼうしだね。」

— Po to, aby się kłaniać — odpowiedział Próżny. — Aby się kłaniać, gdy mnie oklaskują. Niestety nikt tędy nie przejeżdża.

「あいさつできる。」と、みえっぱりはいう。「はくしゅされたら、これであいさつする。あいにく、ここをとおりすぎるひとなんていないわけだが。」

— Ach tak? — powiedział Mały Książę, nic nie rozumiejąc.

「うん？」王子くんは、なんのことかわからなかった。

— Uderzaj dłonią w dłoń — poradził Próżny.

「りょう手で、ぱちぱちとやってみな。」と、みえっぱりはその子にすすめた。

Mały Książę uderzył dłonią w dłoń. Próżny ukłonił się skromnie, uchylając kapelusza.

王子くんは、りょう手でぱちぱちとやった。みえっぱりは、ぼうしをちょっともち上げて、そっとあいさつをした。

„To jest jednak bardziej zajmujące niż odwiedziny u Króla” — powiedział sobie Mały Książę. I znów zaczął klaskać. Próżny znów kłaniał się, uchylając kapelusza.

「王さまのところよりもたのしいな。」と王子くんは心のなかでおもった。だからもういちど、りょう手でぽちぱちとやった。みえっぱりも、ぼうしをちょっともち上げて、もういちどあいさつをした。

Po pięciu minutach zabawy Mały Książę zmęczył się jednostajnością gry.

５ふんつづけてみたけど、おなじことばかりなので、王子くんはこのあそびにもあきてしまった。

— A co trzeba zrobić — spytał — aby kapelusz spadł?

「じゃあ、そのぼうしを下ろすには、どうしたらいいの？」と、その子はきいた。

Lecz próżny nie usłyszał. Próżni słyszą tylko pochwały.

でも、みえっぱりはきいてなかった。みえっぱりは、ほめことばにしか、ぜったい耳をかさない。

— Czy ty mnie naprawdę bardzo uwielbiasz? — spytał Małego Księcia.

「おまえは、おれさまを心のそこから、たたえているか？」と、その男は王子くんにきいた。

— Co to znaczy uwielbiać?

「たたえるって、どういうこと？」

— Uwielbiać to znaczy uznać mnie za człowieka najpiękniejszego, najlepiej ubranego, najbogatszego i najmądrzejszego na planecie.

「たたえるっていうのは、このおれさまが、この星でいちばんかっこよくて、いちばんおしゃれで、いちばん金もちで、いちばんかしこいんだって、みとめることだ。」

— Ależ poza tobą nikogo na planecie nie ma!

「でも、星にはきみしかいないよ！」

— Zrób mi tę przyjemność: uwielbiaj mnie mimo wszystko.

「おねがいだ、とにかくおれさまをたたえてくれ！」

— Uwielbiam cię — powiedział Mały Książę, lekko wzruszając ramionami — ale co ci to daje?

「たたえるよ。」といって、王子くんは、かたをちょっとあげた。「でも、きみ、そんなことのどこがだいじなの？」

I ruszył w dalszą drogę.

そして王子くんは、そこをあとにした。

„Dorośli są zdecydowanie śmieszni” — powiedział sobie podczas podróży.

おとなのひとって、やっぱりそうとうおかしいよ、とだけ、その子は心のなかで思いつつ、たびはつづく。

ROZDZIAŁ 12

12

Następną planetę zajmował Pijak. Te odwiedziny trwały bardzo krótko, pogrążyły jednak Małego Księcia w głębokim smutku.

つぎの星は、のんだくれのすまいだった。ほんのちょっとよっただけなのに、王子くんは、ずいぶん気もちがおちこんでしまった。

— Co ty tu robisz? — spytał Pijaka, którego zastał siedzącego w milczeniu przed baterią butelek pełnych i bateria butelek pustych.

「ここでなにしてるの？」王子くんは、のんだくれにいった。その子が見ると、その男は、からのビンひとそろい、なかみのはいったビンひとそろいをまえにして、だんまりすわっていた。

— Piję — odpowiedział ponuro Pijak.

「のんでんだ。」と、のんだくれは、しょんぼりとこたえた。

— Dlaczego pijesz? — spytał Mały Książę.

「なんで、のむの？」と王子くんはたずねた。

— Aby zapomnieć — odpowiedział Pijak.

「わすれたいんだ。」と、のんだくれはこたえた。

— O czym zapomnieć? — zaniepokoił się Mały Książę, który już zaczął mu współczuć.

「なにをわすれたいの？」と、王子くんは気のどくになってきて、さらにきいた。

— Aby zapomnieć, że się wstydzę — stwierdził Pijak, schylając głowę.

「はずかしいのをわすれたい。」と、のんだくれはうつむきながら、うちあけた。

— Czego się wstydzisz? — dopytywał się Mały Książę, chcąc mu pomóc.

「なにがはずかしいの？」と、王子くんはたすけになりたくて、たずねてみた。

— Wstydzę się, że piję — zakończył Pijak rozmowę i pogrążył się w milczeniu.

「のむのがはずかしい！」のんだくれは、そういったきり、とうとうだんまりをきめこんだ。

Mały Książę zakłopotany ruszył dalej.

どうしていいかわからず、王子くんは、そこをあとにした。

„Dorośli są naprawdę bardzo, bardzo śmieszni” — mówił sobie po drodze.

おとなのひとって、やっぱりめちゃくちゃおかしい、とその子は心のなかで思いつつ、たびはつづく。

ROZDZIAŁ 13

13

Czwarta planeta należała do Bankiera, który w chwili przybycia Małego Księcia tak był zajęty, że nawet nie podniósł głowy.

よっつめの星は、しごとにんげんのものだった。このひとは、とってもいそがしいので、王子くんが来たときも、かおを上げなかった。

— Dzień dobry — powiedział Mały Książę. — Pański papieros zgasł.

「こんにちは。」と、その子はいった。「たばこの火、きえてるよ。」

— Trzy plus dwa równa się pięć. Pięć plus siedem — dwanaście. Dwanaście i trzy — piętnaście. Dzień dobry. Piętnaście i siedem — dwadzieścia dwa. Dwadzieścia dwa i sześć — dwadzieścia osiem. Nie mam czasu zapalić. Dwadzieścia sześć i pięć — trzydzieści jeden. Och! To razem daje pięćset jeden milionów sześćset dwadzieścia dwa tysiące siedemset trzydzieści jeden.

「３＋２＝５。５＋７＝12。12＋３＝15。こんにちは。15＋７＝22。22＋６＝28。火をつけなおすひまなんてない。26＋５＝31。ふう。ごうけいが、５おく162まん2731。」

— Pięćset jeden milionów czego?

「なに、その５おくって。」

— Co? Jeszcze tu jesteś? Pięćset jeden milionów… Sam już nie wiem, czego… Tak ciężko pracowałem! Jestem człowiekiem poważnym, tak nie robię niedorzeczności, nie bawię się głupstwami. Dwa i pięć…

「ん？　まだいたのか。５おく……もうわからん……やらなきゃいけないことがたくさんあるんだ！　ちゃんとしてるんだ、わたしは。むだ口たたいてるひまはない！　２＋５＝７……」

— Pięćset jeden milionów czego? — powtórzył Mały Książę, który nigdy nie porzucał raz postawionego pytania.

「なんなの、その５おく100まんっていうのは。」また王子くんはいった。なにがあっても、いちどしつもんをはじめたら、ぜったいにやめない。

Bankier podniósł głowę.

しごとにんげんは、かおを上げた。

Przez pięćdziesiąt cztery lata, odkąd mieszkam na tej planecie, trzy razy zakłócono mi spokój. Pierwszy raz, przed dwudziestu dwoma laty, zjawił się nie wiadomo skąd chrabąszcz. Tak strasznie hałasował, że zrobiłem cztery błędy w dodawaniu.

「54年この星にすんでいるが、気がちったのは、３どだけだ。さいしょは、あれだ、22年まえのこと、コガネムシがどこからともなく、とびこんできたせいだ。ぶんぶんとうるさくしたから、たし算を４回まちがえた。

Drugi raz, jedenaście lat temu, miałem atak reumatyzmu. Nie uprawiałem gimnastyki. Nie mam czasu na włóczęgę. Jestem człowiekiem poważnym. Tak. Trzeci raz… to w tej chwili. Powiedziałem więc: pięćset jeden milionów…

２どめは、あれだ、11年まえ、リウマチのほっさがおきたせいだ。うんどうぶそくで、あるくひまもない。ちゃんとしてるんだ、わたしは。３どめは……まさにいまだ！　さてと、５おく100……」

— Milionów czego?

「……も、なにがあるの？」

Bankier zrozumiał, że niełatwo będzie pozbyć się gościa.

しごとにんげんは、ほっといてはもらえないんだと、あきらめた。

— Milionów tych małych rzeczy, które się widzi na niebie.

「……も、あのちいさいやつがあるんだ。ときどき空に見えるだろ。」

— Muszek?

「ハエ？」

— Ależ nie, małych, błyszczących rzeczy.

「いいや、そのちいさいのは、ひかる。」

— Pszczółek?

「ミツバチ？」

— Ależ nie. Małych złotych błyskotek, o których marzą leniuchy. Lecz ja jestem człowiekiem poważnym. Tak. Nie mam czasu na marzenia.

「いいや。そのちいさいのは、こがね色で、なまけものをうっとりさせる。だが、ちゃんとしてるからな、わたしは！　うっとりしてるひまはない。」

— Aha… Gwiazd?

「あっ！　星？」

— Tak jest. Gwiazd.

「そうだ、星だ。」

— I cóż ty robisz z pięciuset milionami gwiazd?

「じゃあ、５おく100まんの星をどうするの？」

— Pięćset jeden milionów sześćset dwadzieścia dwa tysiące siedemset trzydzieści jeden… jestem poważny, jestem dokładny.

「５おく162まん2731。ちゃんとしてるんだ、わたしは。こまかいんだ。」

— I cóż ty robisz z tymi gwiazdami?

「それで、星をどうするの？」

— Co ja z nimi robię?

「どうするかって？」

— Tak.

「うん。」

— Nic. Posiadam je.

「なにも。じぶんのものにする。」

— Posiadasz gwiazdy?

「星が、きみのもの？」

— Tak.

「そうだ。」

— Już widziałem Króla, który…

「でも、さっきあった王さまは……」

— Królowie nie posiadają. Oni panują. To zupełnie co innego.

「王さまは、じぶんのものにしない、〈おさめる〉んだ。ぜんぜんちがう。」

— A co ci daje posiadanie gwiazd?

「じゃあ、星がじぶんのものだと、なんのためになるの？」

— Bogactwo.

「ああ、お金もちになれるね。」

— A cóż ci z tego, ze jesteś bogaty?

「じゃあ、お金もちだと、なんのためになるの？」

— Mogę kupować inne gwiazdy, o ile ktoś je znajdzie.

「またべつの星が買える、あたらしいのが見つかったら。」

„Ten człowiek — powiedział sobie Mały Książę — rozumuje jak mój Pijak.”

王子くんは心のなかでおもった。『このひと、ちょっとへりくつこねてる。さっきのよっぱらいといっしょだ。』

Pomimo tego pytał dalej:

でもとりあえず、しつもんをつづけた。

— W jaki sposób można posiadać gwiazdy?

「どうやったら、星がじぶんのものになるの？」

— A czyje one są? — odburknął Bankier.

「そいつは、だれのものだ？」と、しごとにんげんは、ぶっきらぼうにへんじをした。

— Nie wiem. Niczyje.

「わかんない。だれのものでもない。」