大久保ゆう訳

LÉONU WERTHOVI

レオン・ウェルトに

Odpusťte, děti, že jsem věnoval tuto knihu dospělému! Mám závažnou omluvu: Ten dospělý je můj nejlepší přítel. Mám ještě jednu omluvu: ten dospělý dovede všechno pochopit, dokonce i knihy pro děti. A mám ještě třetí omluvu: ten dospělý bydlí ve Francii, trpí tam hladem a zimou. Velice potřebuje, aby ho někdo potěšil.

子どものみなさん、ゆるしてください。ぼくはこの本をひとりのおとなのひとにささげます。でもちゃんとしたわけがあるのです。そのおとなのひとは、ぼくのせかいでいちばんの友だちなんです。それにそのひとはなんでもわかるひとで、子どもの本もわかります。しかも、そのひとはいまフランスにいて、さむいなか、おなかをへらしてくるしんでいます。心のささえがいるのです。

Nestačí-li všechny tyhle omluvy, rád věnuji tuto knihu dítěti, kterým kdysi ten dospělý byl. Všichni dospělí byli nejdříve dětmi. (Ale málokdo se na to pamatuje.) Opravuji tedy své věnování:

まだいいわけがほしいのなら、このひともまえは子どもだったので、ぼくはその子どもにこの本をささげることにします。おとなはだれでも、もとは子どもですよね。（みんな、そのことをわすれますけど。）じゃあ、ささげるひとをこう書きなおしましょう。

LÉONU WERTHOVI, KDYŽ BYL MALÝM CHLAPCEM

（かわいい少年だったころの）
レオン・ウェルトに

I — HROZNÝŠ

１

Když mi bylo šest let, viděl jsem jednou nádherný obrázek v knize o pralese, která se jmenovala Příběhy ze života. Na obrázku byl hroznýš, jak polyká šelmu. Tohle je kopie kresby:

ぼくが６つのとき、よんだ本にすばらしい絵があった。『ぜんぶほんとのはなし』という名まえの、しぜんのままの森について書かれた本で、そこに、ボアという大きなヘビがケモノをまるのみしようとするところがえがかれていたんだ。だいたいこういう絵だった。

V knížce stálo: „Hroznýši svou kořist nežvýkají, polykají ji celou. Potom se nemohou ani hnout a celého půl roku spí a tráví.“

「ボアというヘビは、えものをかまずにまるのみします。そのあとはじっとおやすみして、６か月かけて、おなかのなかでとかします。」と本には書かれていた。

Hodně jsem tehdy přemýšlel o dobrodružstvích v džungli a také se mně podařilo nakreslit pastelkou první kresbu. Kresbu číslo 1. Vypadala takhle:

そこでぼくは、ジャングルではこんなこともおこるんじゃないか、とわくわくして、いろいろかんがえてみた。それから色えんぴつで、じぶんなりの絵をはじめてかいてやった。さくひんばんごう１。それはこんなかんじ。

Ukázal jsem své veledílo dospělým a ptal jsem se jich, nahání-li jim má kresba strach.

ぼくはこのけっさくをおとなのひとに見せて、こわいでしょ、ときいてまわった。

Odpověděli mi:
„Proč by klobouk naháněl strach?“

でもみんな、「どうして、ぼうしがこわいの？」っていうんだ。

Ale on to nebyl klobouk. Byl to hroznýš, jak zažívá slona. Nakreslil jsem tedy vnitřek hroznýše, aby to dospělí pochopili. Oni totiž potřebují vždycky nějaká vysvětlení. Má kresba číslo 2 vypadala takhle:

この絵は、ぼうしなんかじゃなかった。ボアがゾウをおなかのなかでとかしている絵だった。だから、ぼくはボアのなかみをかいて、おとなのひとにもうまくわかるようにした。あのひとたちは、いつもはっきりしてないとだめなんだ。さくひんばんごう２はこんなかんじ。

Dospělí mi však poradili, aby nechal toho kreslení otevřených a zavřených hroznýšů a zajímal se raději o zeměpis, počty a mluvnici. Tak se stalo, že jsem se v šesti letech vzdal skvělé malířské kariéry.

おとなのひとは、ボアの絵なんてなかが見えても見えなくてもどうでもいい、とにかく、ちりやれきし、さんすうやこくごのべんきょうをしなさいと、ぼくにいいつけた。というわけで、ぼくは６さいで絵かきになるゆめをあきらめた。

Neúspěch mé kresby číslo 1 a kresby číslo 2 mě odradil. Dospělí sami nikdy nic nechápou a děti to hrozně unavuje, stále a stále jim něco vysvětlovat.

さくひんばんごう１と２がだめだったから、めげてしまったんだ。おとなのひとはじぶんではまったくなんにもわからないから、子どもはくたびれてしまう。いつもいつもはっきりさせなきゃいけなくて。

Musel jsem si tedy vybrat jiné povolání a naučil jsem se řídit letadlo. Létal jsem tak trochu po celém světě. A pravda je, že mi zeměpis hodně posloužil.

それでぼくはしぶしぶべつのしごとにきめて、ひこうきのそうじゅうをおぼえた。せかいじゅうをちょっととびまわった。ちりをべんきょうして、ほんとやくに立った。

Dovedl jsem na první pohled rozeznat Čínu od Arizony. Je to velice užitečné, když člověk v noci zabloudí.

ひとめで中国なのかアリゾナなのかがわかるから、夜なかにとんでまよっても、かなりたすかるってもんだ。

A tak jsem se v životě setkal se spoustou vážných lidí. Žil jsem hodně s dospělými, poznal jsem je velice zblízka. Ale mé mínění o nich se valně nezměnilo.

こうしてぼくは生きてきて、ちゃんとしたひとたちともおおぜいであってきた。おとなのひとのなかでくらしてきた。ちかくでも見られた。でもそれでなにかいいことがわかったわけでもなかった。

Když jsem mezi nimi potkal někoho, kdo se mi zdál trochu bystrý, ověřil jsem si na něm svou zkušenost s kresbou číslo 1, kterou mám stále schovanou. Chtěl jsem vědět, je-li opravdu chápavý.

すこしかしこそうなひとを見つけると、ぼくはいつも、とっておきのさくひんばんごう１を見せてみることにしていた。ほんとうのことがわかるひとなのか知りたかったから。

Ale vždycky mi odpověděl: „To je klobouk.“

でもかえってくるのは、きまって「ぼうしだね。」って。

Nepovídal jsem mu tedy ani o hroznýších, ani o pralesích, ani o hvězdách. Přizpůsobil jsem se mu. Mluvil jsem s ním o bridži, golfu, politice a o kravatách. A dospělý byl velice spokojen, že poznal tak rozumného člověka.

そういうひとには、ボアのことも、しぜんの森のことも、星のこともしゃべらない。むこうに合わせて、トランプやゴルフ、せいじやネクタイのことをしゃべる。するとおとなのひとは、ものごとがはっきりわかっているひととおちかづきになれて、とてもうれしそうだった。

II — BERÁNEK

２

Tak jsem žil sám a neměl jsem nikoho, s kým bych si mohl opravdu popovídat. Tu se mi jednou před šesti lety v poušti na Sahaře porouchal motor.

それまで、ぼくはずっとひとりぼっちだった。だれともうちとけられないまま、６年まえ、ちょっとおかしくなって、サハラさばくに下りた。

Něco se v něm polámalo. A poněvadž jsem neměl s sebou mechanika ani cestující, chtěl jsem se do té nesnadné opravy pustit sám.

ぼくのエンジンのなかで、なにかがこわれていた。ぼくには、みてくれるひとも、おきゃくさんもいなかったから、なおすのはむずかしいけど、ぜんぶひとりでなんとかやってみることにした。

Byla to pro mne otázka života nebo smrti. Měl jsem pitnou vodu sotva na týden.

それでぼくのいのちがきまってしまう。のみ水は、たった７日ぶんしかなかった。

První večer jsem tedy usnul v písku, na tisíc mil daleko od jakékoliv obydlené končiny. Byl jsem opuštěnější než trosečník na voru uprostřed oceánu.

１日めの夜、ぼくはすなの上でねむった。ひとのすむところは、はるかかなただった。海のどまんなか、いかだでさまよっているひとよりも、もっとひとりぼっち。

Dovedete si proto představit, jaké bylo mé překvapení, když mě na úsvitě probudil zvláštní hlásek:

だから、ぼくがびっくりしたのも、みんなわかってくれるとおもう。じつは、あさ日がのぼるころ、ぼくは、ふしぎなかわいいこえでおこされたんだ。

„Prosím pěkně … nakresli mi beránka…“

「ごめんください……ヒツジの絵をかいて！」

„Cože?“

「えっ？」

„Nakresli mi beránka…“

「ぼくにヒツジの絵をかいて……」

Vyskočil jsem, jako by do mne hrom uhodil. Dobře jsem si protřel oči. Pozorně jsem se podíval a spatřil jsem prazvláštního človíčka, který si mě vážně prohlížel.

かみなりにうたれたみたいに、ぼくはとびおきた。目をごしごしこすって、ぱっちりあけた。すると、へんてこりんなおとこの子がひとり、おもいつめたようすで、ぼくのことをじっと見ていた。

Toto je jeho nejlepší portrét, jaký se mi podařilo později nakreslit.

あとになって、この子のすがたを、わりとうまく絵にかいてみた。

Má kresba ovšem není zdaleka tak půvabná jako model. Ale za to já nemohu. Dospělí mě odradili od malířské kariéry, když mi bylo šest let, a proto jsem se nenaučil kreslit nic jiného než zavřené a otevřené hroznýše.

でもきっとぼくの絵は、ほんもののみりょくにはかなわない。ぼくがわるいんじゃない。六さいのとき、おとなのせいで絵かきのゆめをあきらめちゃったから、それからずっと絵にふれたことがないんだ。なかの見えないボアの絵と、なかの見えるボアの絵があるだけ。

Udiveně jsem se díval na ten zjev. Považte jen, že jsem byl na tisíc mil od jakéhokoliv obydleného kraje. A můj človíček nevypadal, jako by zabloudil ani jako by byl na smrt unavený nebo vyhladovělý, polomrtvý žízní nebo na smrt vylekán.

それはともかく、いきなりひとが出てきて、ぼくは目をまるくした。なにせひとのすむところのはるかかなたにいたんだから。でも、おとこの子はみちをさがしているようには見えなかった。

Vůbec nevypadal jako dítě ztracené v poušti, na tisíc mil daleko od nějakého obydleného kraje. Když jsem konečně byl schopen promluvit, řekl jsem mu:

へとへとにも、はらぺこにも、のどがからからにも、びくびくしているようにも見えなかった。ひとのすむところのはるかかなた、さばくのどまんなかで、まい子になっている、そんなかんじはどこにもなかった。
やっとのことで、ぼくはその子にこえをかけた。

„Ale … co tu děláš?“

「えっと……ここでなにをしてるの？」

A tu mi docela tiše, jako něco nesmírně vážného, opakoval:

すると、その子はちゃんとつたえようと、ゆっくりとくりかえした。

„Prosím pěkně … nakresli mi beránka…“

「ごめんください……ヒツジの絵をかいて……」

Když stojíme před příliš velkou záhadou, neodvážíme se neuposlechnout. Ačkoli se mi to zdálo zde — na tisíce mil ode všech obydlených míst a v nebezpečí smrti — nesmyslné, vytáhl jsem z kapsy list papíru plnící pero.

ものすごくふしぎなのに、だからやってしまうことってある。それでなんだかよくわからないけど、ひとのすむところのはるかかなたで死ぬかもしれないのに、ぼくはポケットから１まいのかみとペンをとりだした。

Ale tu jsem si vzpomněl, že jsem studoval především zeměpis, dějepis, počty a mluvnici, a řekl jsem človíčkovi (trochu mrzutě), že neumím kreslit. Odpověděl mi:

でもそういえば、ぼくはちりやれきし、さんすうやこくごぐらいしかならっていないわけなので、ぼくはそのおとこの子に（ちょっとしょんぼりしながら）絵ごころがないんだ、というと、その子はこうこたえた。

„To nevadí. Nakresli mi beránka.“

「だいじょうぶ。ぼくにヒツジの絵をかいて。」

Poněvadž jsem nikdy nekreslil beránka, nakreslil jsem mu jednu z těch dvou kreseb, které jsem uměl. Obrázek zavřeného hroznýše. A užasl jsem, když jsem slyšel, jak mi ten človíček povídá:

ヒツジをかいたことがなかったから、やっぱり、ぼくのかけるふたつの絵のうち、ひとつをその子にかいてみせた。なかの見えないボアだった。そのあと、おとこの子のことばをきいて、ぼくはほんとうにびっくりした。

„Ale ne, já nechci slona v hroznýši. Hroznýš je moc nebezpečný a slon zabere hodně místa. U mne doma je všechno malinké. Potřebuji beránka. Nakresli mi beránka.“

「ちがうよ！　ボアのなかのゾウなんてほしくない。ボアはとってもあぶないし、ゾウなんてでっかくてじゃまだよ。ぼくんち、すごくちいさいんだ。ヒツジがいい。ぼくにヒツジをかいて。」

Tak jsem tedy kreslil.

なので、ぼくはかいた。

Díval se pozorně a řekl:

それで、その子は絵をじっとみつめた。

„Ne! Tenhle je už moc nemocný. Udělej mi jiného.“

「ちがう！　これもう、びょうきじゃないの。もういっかい。」

Nakreslil jsem tento obrázek:

ぼくはかいてみた。

Můj přítel se mile, shovívavě usmál:

ぼうやは、しょうがないなあというふうにわらった。

„Ale podívej se … to není beránek, to je beran. Má rohy…“

「見てよ……これ、ヒツジじゃない。オヒツジだ。ツノがあるもん……」

Tak jsem kresbu znovu předělal.

ぼくはまた絵をかきなおした。

On ji však zase odmítl jako ty předcházející:

だけど、まえのとおなじで、だめだといわれた。

„Ten je moc starý. Já chci takového, aby dlouho žil.“

「これ、よぼよぼだよ。ほしいのは長生きするヒツジ。」

A tu, protože jsem ztratil trpělivost a protože jsem spěchal, abych se co nejdřív pustil do rozebírání motoru, načmáral jsem tuhle kresbu:

もうがまんできなかった。はやくエンジンをばらばらにしていきたかったから、さっとこういう絵をかいた。

A prohlásil jsem:

ぼくはいってやった。

„To je bedýnka. Beránek, kterého chceš, je uvnitř.“

「ハコ、ね。きみのほしいヒツジはこのなか。」

Ale byl jsem velice překvapen, když se obličej malého soudce rozzářil.

ところがなんと、この絵を見て、ぼくのちいさなしんさいんくんは目をきらきらさせたんだ。

„Právě tak jsem to chtěl. Myslíš, že ten beránek bude potřebovat hodně trávy?“

「そう、ぼくはこういうのがほしかったんだ！　このヒツジ、草いっぱいいるかなあ？」

„Proč?“

「なんで？」

„Protože u mne doma je všechno malinké…“

「だって、ぼくんち、すごくちいさいんだもん……」

„Jistě to postačí. Dal jsem ti docela malého beránka.“

「きっとへいきだよ。あげたのは、すごくちいさなヒツジだから。」

Sklonil se nad kresbu.
„No, není tak moc malý … Jé, podívej se, on usnul…“

その子は、かおを絵にちかづけた。
「そんなにちいさくないよ……あ！　ねむっちゃった……」

A tak jsem se seznámil s malým princem.

ぼくがあのときの王子くんとであったのは、こういうわけなんだ。

III — PLANETA

３

Dlouho to trvalo, než jsem pochopil, odkud přichází. Zdálo se, jako by malý princ, který se mě stále na něco vyptával, moje otázky nikdy neslyšel.

その子がどこから来たのか、なかなかわからなかった。まさに気ままな王子くん、たくさんものをきいてくるわりには、こっちのことにはちっとも耳をかさない。

Všechno mi poznenáhlu objasnila jen slova náhodně pronesená. Tak když jsem poprvé spatřil mé letadlo (nebudu kreslit letadlo, je to pro mne příliš složité), zeptal se mě:

たまたま口からでたことばから、ちょっとずつ見えてきたんだ。たとえば、ぼくのひこうきをはじめて目にしたとき（ちなみにぼくのひこうきの絵はかかない、ややこしすぎるから）、その子はこうきいてきた。

„Co to je za věc?“

「このおきもの、なに？」

„To není věc. To létá. Je to letadlo … Moje letadlo.“

「これはおきものじゃない。とぶんだ。ひこうきだよ。ぼくのひこうき。」

A byl jsem hrdý, že mohu říci, že létám. A tu zvolal:

ぼくはとぶ、これがいえて、かなりとくいげだった。すると、その子は大きなこえでいった。

„Jejda. Ty jsi spadl z nebe!“

「へえ！　きみ、空からおっこちたんだ！」

„Ano,“ odpověděl jsem skromně.

「うん。」と、ぼくはばつがわるそうにいった。

„Jé, to je divné…“

「ぷっ！　へんなの……！」

A malý princ se roztomile zasmál. To mě hrozně pohněvalo. Chci, aby se mé nehody braly vážně. Potom dodal:

この気まま王子があまりにからからとわらうので、ぼくはほんとにむかついた。ひどい目にあったんだから、ちゃんとしたあつかいをされたかった。それから、その子はこうつづけた。

„Tak ty taky přicházíš z nebe! Z které planety?“

「なあんだ、きみも空から来たんだ！　どの星にいるの？」

Hned mi svitlo trochu světla do záhady jeho příchodu a rychle jsem se otázal:

ふと、その子のひみつにふれたような気がして、ぼくはとっさにききかえした。

„Ty tedy přicházíš z jiné planety?“

「それって、きみはどこかべつの星から来たってこと？」

Neodpověděl mi. Zavrtěl mírně hlavou a stále se díval na mé letadlo:

でも、その子はこたえなかった。ぼくのひこうきを見ながら、そっとくびをふった。

„Pravda, na tomhle jsi nemohl přijít z moc velké dálky…“

「うーん、これだと、あんまりとおくからは来てないか……」

A nadlouho se ponořil do snění. Potom vyndal mého beránka z kapsy a zabral se do pozorování svého pokladu.

その子はしばらくひとりで、あれこれとぼんやりかんがえていた。そのあとポケットからぼくのヒツジをとりだして、そのたからものをくいいるようにじっと見つめた。

Dovedete si představit, jakou zvědavost ve mně probudila jeho zmínka o jiných planetách. Pokusil jsem se proto dovědět se o tom více.

みんなわかってくれるとおもうけど、その子がちょっとにおわせた〈べつの星〉のことが、ぼくはすごく気になった。もっとくわしく知ろうとおもった。

„Odkud přicházíš, človíčka? Kde je to tvé doma? Kam chceš odvést svého beránka?“

「ぼうやはどこから来たの？　〈ぼくんち〉ってどこ？　ヒツジをどこにもっていくの？」

Na chvíli se zamyslil a pak odpověděl:

その子はこたえにつまって、ぼくにこういうことをいった。

„Dobře, že jsi mi dal tu bedýnku, v noci to bude jeho domeček…“

「よかった、きみがハコをくれて。よる、おうちがわりになるよね。」

„Ovšem. A budeš-li hodný, dám ti také provázek, abys ho mohl ve dne přivázat. A kolík.“

「そうだね。かわいがるんなら、ひるま、つないでおくためのロープをあげるよ。それと、ながいぼうも。」

Zdálo se, že tento návrh malého prince zarazil.

でもこのおせっかいは、王子くんのお気にめさなかったみたいだ。

„Přivázat? To je ale podivný nápad!“

「つなぐ？　そんなの、へんなかんがえ！」

„Víš, když ho neuvážeš, půjde, kam mu napadne, a ztratí se.“

「でもつないでおかないと、どこかに行っちゃって、なくしちゃうよ。」

Můj přítel se znovu zasmál:

このぼうやは、またからからとわらいだした。

„A kampak by šel?“

「でも、どこへ行くっていうの！」

„Kamkoli. Stále rovně…“

「どこへでも。まっすぐまえとか……」

Tu malý princ vážně poznamenal:

すると、こんどはこの王子くん、おもいつめたようすで、こうおっしゃる。

„To nevadí, u mne je to velice malé!“

「だいじょうぶ、ものすごおくちいさいから、ぼくんち。」

A tak trochu smutně dodal:

それから、ちょっとさみしそうに、こういいそえた。

„Když jde člověk stále rovně, daleko nedojde…“

「まっすぐまえにすすんでも、あんまりとおくへは行けない……」