IV

CAPÍTULO IV

Шулай, мин тағы бер мөһим асыш яһаным: уның тыуған ҡауҡабы булаһа шул өй ҙурлығында ғына!

Eu aprendera, assim, uma segunda coisa, importantíssima: o seu planeta de origem era pouco maior que uma casa!

Хәйер, мине был артыҡ аптыратманы. Мин, Ер Шары, Юлбиҙәр, Марс, Зөһрә йондоҙо кеүек ҙур ҡауҡабтарҙан тыш, йөҙләгән башҡа ҡауҡабтар барлығын белә инем һәм улар араһында шул тиклем бәләкәйҙәре, хатта телескоп аша күреп булмағандары ла бар.

Para mim isso não era surpresa. Eu sabia que, além dos grandes planetas — Terra, Júpiter, Marte ou Vênus, aos quais se deram nomes — há centenas e centenas de outros, por vezes tão pequenos que mal se veem no telescópio.

Астроном шундай ҡауҡабты асҡанда уға исем түгел, ә һан ғына бирә. Мәҫәлән: йондоҙлаҡ 3251.

Quando um astrônomo descobre um deles, dá-lhe por nome um número. Chama-o, por exemplo: “asteroide 325”.

Минең, Бәләкәй шаһзат «йондоҙлаҡ В-612» тигән бәләкәй ҡауҡабтан осоп килгән тип, иҫәп тоторға етди нигеҙем бар.

Tenho sérias razões para supor que o planeta de onde viera o príncipe era o asteroide B 612.

Был йондоҙлаҡ бер тапҡыр ғына, 1909 йылда, төрөк астрономына телескоп аша күренеп ҡала.

Esse asteroide só foi visto uma vez ao telescópio, em 1909, por um astrônomo turco.

Астроном үҙенең иҫ киткес асышы тураһында Халыҡ ара астрономик конгрессында еткерә. Ләкин уға берәү ҙә ышанмай, бары тик сөнки ул төрөксә кейенгәненә күрә. Өлкәндәр шундай халыҡ ул!

Ele fizera, na época, uma grande demonstração da sua descoberta num congresso internacional de astronomia. Mas ninguém lhe dera crédito, por causa das roupas que usava. As pessoas grandes são assim.

В-612 йондоҙлағының яҡшы аты бәхетенә, төрөк солтаны хакимаҫттарына үлем ҡурҡынысы янауында Европа күлдәктәрен кейергә ҡуша.

Felizmente para a reputação do asteroide B 612, um ditador turco obrigou o povo, sob pena de morte, a vestir-se à moda europeia.

1920 йылда шул астроном ҡабаттан үҙенең асышы менән таныта. Шул саҡта ул моданың һуңғы талаптары буйынса кейенгән ине, — һәм уның менән барыһы ла килешә.

O astrônomo repetiu sua demonstração em 1920, numa elegante casaca. Então, dessa vez, todo o mundo acreditou.

Мин һеҙгә В-612 йондоҙлағы тураһында шулай ентекле итеп, хатта һанын әйтеп, өлкәндәр арҡаһында һөйләнем. Өлкәндәр бигерәк һандар яраталар.

Se lhes dou esses detalhes sobre o asteroide B 612 e lhes confio o seu número, é por causa das pessoas grandes. Elas adoram os números.

Уларға яңы дуҫың бар икәнен һөйләгәндә, улар бер ҡасан иң мөһиме тураһыда һорамайҙар. Бер ҡасан улар әйтмәйәсәктәр: «Ә уның тауышы ниндәй? Ниндәй уйындар уйнарға ярата? Күбәләктәрҙе тотамы юҡмы?»

Quando a gente lhes fala de um novo amigo, as pessoas grandes jamais se interessam em saber como ele realmente é. Não perguntam nunca: “Qual é o som da sua voz? Quais os brinquedos que prefere? Será que ele coleciona borboletas?”

Улар: «Уға нисә йәш? Уның нисә ағалары бар? Ул ниндәй ауырлыҡта? Атаһы күпме аҡса эшләй?», — тип һорайҙар. Һәм шунан һуң кешене белделәр тип хис итәләр.

Mas perguntam: “Qual é sua idade? Quantos irmãos ele tem? Quanto pesa? Quanto seu pai ganha?” Somente assim é que elas julgam conhecê-lo.

Әгәр өлкәндәргә: «Мин уның алһыу кирбестән һалынған матур йортон күрҙем, уның тәҙрәләрендә яран сәскәләре, ә ҡыйығында күгәрсендәр», — тиһәң, улар был йортто бер нисек тә күҙ алдына килтерә алмай. Уларға: «Мин һаҡы йөҙ мең франк булған йорт күрҙем», — тиһәң, улар «Ниндәй матурлыҡ!», — тип, һоҡланып та ебәрә.

Se dizemos às pessoas grandes: “Vi uma bela casa de tijolos cor-de-rosa, gerânios na janela, pombas no telhado…” elas não conseguem, de modo nenhum, fazer uma ideia da casa. É preciso dizer-lhes: “Vi uma casa de seiscentos mil reais”. Então elas exclamam: “Que beleza!”.

Нәҡ шулай уҡ уларға: «Бына, Бәләкәй шаһзат ысынында көн иткәне тураһында, дәлилдәр: ул бигерәк, һуң бигерәк тә ирмәк ине, ул көлә ине, һәм бәрәсле булғыһы килә ине. Ә кем бәрәс эйәһе булғыһы килә, ул, һис шикһеҙ, йәшәй», — тиһәң, улар тик яуырындарын ҡыҫып һиңә бер ни аңламаған сабыйға ҡараған кеүек ҡараясаҡтар.

Assim, se a gente lhes disser: “A prova de que o principezinho existia é que ele era encantador, que ele ria, e que ele queria um carneiro. Quando alguém quer um carneiro, é porque existe”, elas pouco se importarão, e nos chamarão de crianças!

Ә әгәр ҙә: «Ул йондоҙлаҡ В-612 тигән ҡауҡабтан осоп килде», — тиһәң, был уларҙы ышандырасаҡ һәм улар һораныуҙары менән ҡаҡшатмаясаҡтар. Шундай халыҡ бына ул өлкәндәр. Уларға асыуланырға кәрәкмәй. Балалар өлкәндәргә ҡарата бик илтифатлы булырға тейеш.

Mas se dissermos: “O planeta de onde ele vinha é o asteroide B 612”, ficarão inteiramente convencidas e não amolarão com perguntas. Elas são assim mesmo. É preciso não lhes querer mal por isso. As crianças têm que ter muita paciência com as pessoas grandes.

Тик беҙ, йәшәүҙең нимә икәнен аңлағандар, әлбиттә, һандарҙан көләбеҙ! Мин ҙур теләк менән был әҫәрҙе тылсымлы әкиәт кеүек башлар инем. Мин ошолай итеп башларға теләр инем:

Mas, com certeza, para nós, que compreendemos o significado da vida, os números não têm tanta importância! Gostaria de ter começado esta história como nos contos de fada. Gostaria de ter começado assim:

«Йәшәгән ти Бәләкәй шаһзат. Ул үҙенән аҙ ғына ҙурыраҡ булған ҡауҡабта йәшәгән, һәм уға дуҫ етмәй ине…». Ғүмерҙең нимә икәнен аңлаған кешеләр, былар барыһы ла саф хаҡиҡәт икәнлеген шунда уҡ күрерҙәр ине.

“Era uma vez um pequeno príncipe que habitava um planeta pouco maior que ele, e que precisava de um amigo…” Para aqueles que compreendem a vida, isso pareceria, sem dúvida, muito mais verdadeiro.

Сөнки мин китабымды мәрәкә өсөн генә уҡыуҙарын теләмәйем. Бәләкәй дуҫымды иҫемә алғанда, йөрәгем ауыртып ҡыҫыла, һәм миңә уның тураһында һөйләү еңел түгел. Ул үҙенең бәрәсе менән мине ташлап киткәненә алты йыл да үтеп китте. Һәм мин, уны онотмаҫ өсөн, уның тураһында һөйләргә маташам.

Não gosto que leiam meu livro superficialmente. Dá-me tanta tristeza narrar estas lembranças! Já faz seis anos que meu amigo se foi com seu carneiro. Se tento descrevê-lo aqui, é justamente porque não quero esquecê-lo.

Дуҫтарҙы онотоу бик зарлы күренеш. Һәр кемдең дә дуҫы булмай. Һәм мин, һандан башҡа бер ни менән ҡыҙыҡмаған өлкәндәр кеүек булып китеүҙән ҡурҡам.

É triste esquecer um amigo. Nem todo mundo tem um amigo. E eu corro o risco de ficar como as pessoas grandes, que só se interessam por números.

Һәм шуға ла күрә мин буяуҙар әрйәһе менән төҫлө ҡәләмдәр һатып алдым. Бик еңелдән түгел ул — минең йәштә ҡабат рәсемгә керешеү, бигерәк тә бар ғүмеремдә эсле-тышлы быуар йыланды ғына төшөргәс, уныһын да алты йәшемдә!

Foi por isso que comprei um estojo de aquarelas e alguns lápis. É difícil voltar a desenhar na minha idade, principalmente quando não se fez outra tentativa além das jiboias fechadas e abertas, aos seis anos!

Әлбиттә, мин оҡшашлыҡты мөмкин тиклем яҡшыраҡ кәүҙәләндерергә тырышырмын. Ләкин мин булдыра алыуыма тулыһынса ышанып етмәйем. Бер рәсем уңышлы сыға, ә икенсеһе тамсы ла оҡшамаған.

Experimentarei, é claro, fazer os retratos mais fiéis que puder. Mas não tenho muita certeza de conseguir. Um desenho parece passável; outro já é inteiramente diferente.

Бына буйы менән дә: бер һүрәттемдә шаһзат бигерәк ҙур килеп сыҡҡан, икенсеһендә — бигерәк бәләкәй. Кейеме лә ниндәй төҫтә булғанын насар хәтерләйем. Мин тоҫмалап, ярым яҙыҡлап, былай йә тегеләй төшөрөп ҡарайым.

Engano-me também no tamanho. Ora o principezinho está muito grande, ora pequeno demais. Hesito também quanto à cor de suas roupas. Vou arriscando, então, aqui e ali.

Өҫтәүенә, ниндәйҙер мөһим өлөштәрендә яңлышыуым ихтимал. Һеҙ инде яуапҡа тарттырмағыҙ. Минең дуҫым миңә бер саҡ бер ни аңлатманы. Бәлки ул, мин уның үҙе кеүек, тип уйлағандыр. Тик мин, үкенескә ҡаршы, әрйә көбө аша һарыҡ бәрәстәрен күрә белмәйем. Бәлки мин әҙерәк өлкәндәргә оҡшағанмын. Мин ҡартайам, ахыры.

Provavelmente esquecerei detalhes dos mais importantes. Peço que me perdoem. Meu amigo nunca dava explicações. Julgava-me talvez semelhante a ele. Mas, infelizmente, não sei ver carneiro através de caixas. Talvez eu seja um pouco como as pessoas grandes. Devo ter envelhecido.

V

CAPÍTULO V

Көн һайын мин уның ҡауҡабы тураһында, нисек ул уны ҡалдырып китеүе, һәм сәфәре тураһында яңы бер ни белеп барҙым. Былар хаҡында ул һүҙ уңайы сыҡҡанда әҙләп һөйләй ине. Шулай, өсөнсө көнөнә баобабтар менән бәйле фажиғәһен белеп ҡалдым.

A cada dia eu ficava sabendo mais alguma coisa do seu planeta, da partida, da viagem. Mas isso devagarzinho, ao acaso das informações colhidas de suas observações. Foi assim que vim a conhecer, no terceiro dia, o drama dos baobás.

Быныһы ла бәрәс арҡаһында сыҡты. Бәләкәй шаһзатты ҡапыл ауыр шикләнеүҙәр солғап алды, буғай, һәм ул:

Dessa vez, ainda, foi graças ao carneiro. Pois de repente o pequeno príncipe me perguntou, como se tivesse um sério problema:

— Әйт әле, бәрәстәрҙең ҡыуаҡтарҙы ашауҙары ысын бит? — тип һораны.

— É verdade que os carneiros comem arbustos?

— Эйе, ысын.

— Sim. É verdade

— Бына шәп!

— Ah! Que bom!

Һарыҡ бәрәстәренең ҡыуаҡтарҙы ашағаны ни өсөн шул тиклем мөһим икәнен мин аңламаным. Ләкин Бәләкәй шаһзат өҫтәп ҡуйҙы:

Não entendi imediatamente por que era tão importante que os carneiros comessem arbustos. Mas o pequeno príncipe acrescentou:

— Тимәк, улар баобабтарҙы ла ашайҙар?

— Então eles comem também os baobás?

Мин, баобабтар — ҡыуаҡ түгел, ә сиркәү манараһындай бейек, ҙур ағастар тип ҡаршы төштөм, һәм әгәр ҙә ул бер өйөр филдәр килтерһә лә, улар бер баобабты ла ашай алмайҙар тинем.

Expliquei ao principezinho que os baobás não são arbustos, mas árvores grandes como igrejas. E que, mesmo que ele levasse consigo toda uma manada de elefantes, eles não chegariam a destruir um único baobá.

Филдәр тураһында ишеткәс, Бәләкәй шаһзат көлөп ебәрҙе:

A ideia de uma manada de elefantes fez o pequeno príncipe rir:

— Уларҙы бер береһенең өҫтөнә ҡуйырға тура килер ине…

— Seria preciso colocar um em cima do outro…

Ә һуңынан аҡыллылыҡ менән:

Mas, sabiamente, observou em seguida:

— Баобабтар тәүҙә, үҫеп етмәҫтән алда, бөтөнләй бәләкәй булалар — тине.

— Os baobás, antes de crescerem, são pequenos.

— Уныһы шулай. Тик ниңә һинең бәрәсеңә бәләкәй баобабтарҙы ашарға?

— É fato! Mas por que desejas tu que os carneiros comam os baobás pequenos?

— Һуң нисек инде! — ҡысҡырып ебәрҙе ул, әйтерһең дә һүҙ иң ябай, башланғыс белемдәр тураһында бара ине.

— Ora! Vejamos! — respondeu-me, como se se tratasse de algo óbvio.

Һәм миңә, эш ниҙә икәнен аңлар өсөн, баш ватырға тура килде.

E foi-me preciso um grande esforço de inteligência para decifrar sozinho esse problema.

Бәләкәй шаһзаттың ҡауҡабында, башҡа ҡауҡабтарҙа кеүек үк, файҙалы һәм зыянлы үләндәр үҫә. Тимәк унда, яҡшы, файҙалы үҫемлектәрҙең яҡшы орлоҡтары ла, насар, сүп үләндәренең зыянлы орлоҡтары ла бар.

De fato, no planeta do pequeno príncipe havia, como em todos os outros planetas, ervas boas e más. Consequentemente, sementes boas, de ervas boas; e sementes más, de ervas más.

Тик бит орлоҡтар күҙгә күренмәле. Улар ер аҫтында тәрәндә йоҡлайҙар, береһенең уянғыһы килгәнсегә тиклем. Ә шунан ул үҫенте ебәрә; ул яҙыла һәм ҡояшҡа үрелә, тәүҙә шундай мөләйем, зыянһыҙ була.

Mas as sementes são invisíveis. Elas dormem nas entranhas da terra até que uma cisme de despertar. Então ela se espreguiça e lança, timidamente, para o sol, um inofensivo galhinho.

Әгәр ҙә ул киләсәк редис йә роза ҡыуағы икән, әйҙә инде үҫһен. Ә бына берәй насар үлән үҫеп килә икән, уны танығас та тамыры менән йолҡорға кәрәк.

Se for de roseira ou rabanete, podemos deixar que cresça à vontade. Mas quando percebemos que se trata de uma planta ruim, é preciso que a arranquemos imediatamente.

Һәм бына Бәләкәй шаһзаттың ҡауҡабында бик насар, үтә зыянлы орлоҡтар бар… баобаб орлоҡтары. Ҡауҡабтың бөтә тупрағы улар менән ағыуланып бөткән.

Ora, havia sementes terríveis no planeta do pequeno príncipe: as sementes de baobá… O solo do planeta estava infestado.

Ә әгәр ҙә баобабты ваҡытында танымаһаң, аҙаҡ унан ҡотолоп булмаясаҡ. Ул ҡауҡабты баҫып аласаҡ. Тамырҙары менән уны тишеп үтәсәк. Ә әгәр ҡауҡаб бигерәк бәләкәй, ә баобабтар күп булһа, улар уны ваҡ киҫәктәргә йыртасаҡтар.

E quando não se descobre que aquela plantinha é um baobá, nunca mais a gente consegue se livrar dela, pois suas raízes penetram o planeta todo, atravancando-o. E, se o planeta for pequeno e os baobás numerosos, o planeta acaba rachando.

— Шундай ҡаты ҡәғиҙә бар, — тине миңә һуңыраҡ Бәләкәй шаһзат. — Иртәнсәк тороп, йыуынғас, үҙеңде тәртипкә килтергәс — шунда уҡ ҡауҡабыңды тәртипкә килтер. Көн һайын баобабтарҙы, роза ҡыуаҡтарынан айырырлыҡ булғас та, утап ташлау мотлаҡ: йәш үҫентеләре бер иш тиһәң дә ярай. Был бик күңелһеҙ эш, әммә бер ҙә ауыр түгел.

— É uma questão de disciplina — disse mais tarde o principezinho. — Quando a gente acaba a higiene matinal, começa a fazer com cuidado a higiene do planeta. É preciso que nos habituemos a arrancar regularmente os baobás logo que se diferenciem das roseiras, com as quais muito se parecem quando pequenos. É um trabalho sem graça, mas de fácil execução.

Беҙҙә лә балалар быны яҡшы аңлаһын тип, бер мәл ул миңә һүрәт төшөрөргә тырышып ҡарарға кәңәш итте.

E um dia aconselhou-me a fazer um belo desenho para que as crianças do meu planeta tomassem consciência desse perigo.

— Әгәр уларға бер мәл сәйәхәт итергә тура килһә, — тине ул, — был белем килешәсәк. Башҡа төрлө эш әҙерәк көтһә лә ярай, ҡурҡынысы юҡ. Ә бына баобабтарға иреклек бирһәң, бәләнән ҡотолоп ҡалып булмаҫ. Мин бер ҡауҡабты белә инем, унда ялҡау йәшәй ине. Ваҡытында өс ҡыуаҡты утамағайны…

— Se algum dia tiverem de viajar — explicou-me — poderá ser útil para elas. Às vezes não há inconveniente em protelar um trabalho. Mas, quando se trata de baobá, é sempre uma catástrofe. Conheci um planeta habitado por um preguiçoso. Havia deixado que ali crescessem três arbustos…

Бәләкәй шаһзат миңә ентекле итеп барыһын тасуирланы һәм мин шул ҡауҡабты төшөрҙөм. Мин кешеләргә нәсихәт уҡырға һис тә яратмайым. Әммә ләкин, баобабтар ниндәй ҡурҡыныс янауын, әҙ кем белә, ә йондоҙлаҡҡа эләккән һәр кем юғары хәүефтәргә дусар була — бына ниңә мин был юлы ғәҙәти тотанаҡлылығыма үҙгәртергә булдым.

E, de acordo com as orientações do pequeno príncipe, desenhei o tal planeta. Não gosto de assumir o tom de moralista, mas o perigo dos baobás é tão pouco conhecido, e tão grandes são os riscos para aquele que se perca num asteroide, que, ao menos uma vez, abro exceção e digo:

«Балалар! — тим мин. — Баобабтарҙан һаҡ булығыҙ!» Мин дуҫтарымды, күптән инде һағалап торған, улар уйламаған , хатта мин дә алдан белмәгән, ҡурҡыныслыҡтарҙан киҫәтергә теләйем. Бына нимәгә мин был һүрәт өҫтөндә тырыштым, һәм миңә түккән көстәремде йәл түгел.

“Crianças! Cuidado com os baobás!” Foi para advertir meus amigos de um perigo que há tanto tempo os ameaçava, como a mim, e do qual nunca suspeitamos, que tanto caprichei naquele desenho. A mensagem que eu transmitia era de grande importância.

Бәлки, һеҙ һорарһығыҙ: ә ниңә был китапта, бының, баобабтар менән, кеүек бүтән тәьҫирле һүрәт юҡ? Яуабы бигерәк ябай: мин тырыштым, ләкин бер ни килтереп сығара алманым. Ә баобабтаҙы төшөргән саҡта, мин бының мөһимлеге һәм кисектергеһеҙ булыуы менән илһамландым.

Perguntarão, talvez: “Por que não há nesse livro outros desenhos tão impressionantes como o dos baobás?” A resposta é simples: “Tentei, mas não consegui.” Quando desenhei os baobás, estava inteiramente tomado pela iminência de seu perigo.

VI

CAPÍTULO VI

О, Бәләкәй шаһзат! Шулай уҡ әҙләп мин һинең тормошоң моңһоу һәм бер төрлө булған икәнен аңланым. Оҙаҡ ҡына һинең бер сафаүәтең бар ине: һин ҡояш байыуы менән һоҡлана инең. Быны мин дүртенсе көндөң иртәһенә аңланым, һин әйткән инең:

Ah!, pequeno príncipe, assim eu comecei a compreender, pouco a pouco, os segredos da tua triste vidinha. Durante muito tempo não tiveste outra distração a não ser a doçura do pôr do sol. Aprendi esse novo detalhe quando me disseste, na manhã do quarto dia:

— Мин шул тиклем ҡояш байыуын яратам. Киттек, ҡояш байығанын ҡарап киләйек.

— Gosto muito de pôr do sol. Vamos ver um…

— Тик, көтөргә тура киләсәк.

— Mas é preciso esperar…

— Нимә көтөргә?

— Esperar o quê?

— Ҡояш батҡанын.

— Esperar que o sol se ponha.

Һин тәүҙә аптыраның да, ә һуңынан үҙеңдән көлөп ебәрҙең:

Tu fizeste um ar de surpresa, e, logo depois, riste de ti mesmo. Disseste-me:

— Мин үҙемде һаман үҙ өйөмдә итеп хис итәм.

— Eu imagino sempre estar em casa!

Һуң ысынлап та. Америкала төш мәле булғанда Францияла көн байый икәнен барыһы ла белә. Ә бына бер дәҡиғәт эсендә Францияға елдерелгәндә, ҡояш байышына һоҡланып алырға булыр ине.

De fato. Quando é meio dia nos Estados Unidos, o sol, todo mundo sabe, está se pondo na França. Bastaria poder ir à França num minuto para assistir ao pôr do sol. Infelizmente, a França é longe demais.

Ҡыҙғанысҡа ҡаршы Францияға тиклем бик тә бик йыраҡ. Ә һиңә, үҙеңдең ҡауҡабыңда, ултырғысты бер нисә аҙымға күсереп ултыртырға етә ине. Һәм һин ҡабаттан ҡабат шәфәҡле күккә ҡарай инең, теләгең генә булһын…

Mas no teu pequeno planeta, bastava apenas recuar um pouco a cadeira. E, assim, contemplavas o crepúsculo todas as vezes que desejavas…

— Бер мәл мин бер көн эсендә ҡояш батҡанын ҡырҡ дүрт тапҡыр күрҙем!

— Um dia eu vi o sol se pôr quarenta e quatro vezes!

Һәм әҙерәк көткәс өҫтәне:

E logo depois acrescentaste:

— Беләһеңме… бик күңелһеҙ булып киткәндә, ҡояш байығанын күҙәтеү бик шәп…

— Quando a gente está triste demais, gosta de admirar o pôr do sol…

— Тимәк, һин байышты ҡырҡ дүрт тапҡыр күргән көндә, һиңә бик күңелһеҙ ине?

— Estavas tão triste assim no dia em que contemplaste os quarenta e quatro?

Ләкин Бәләкәй шаһзат яуап бирмәне.

Mas o principezinho não respondeu.

VII

CAPÍTULO VII

Бишенсе көнөнә, тағын бәрәс ярҙамында, мин Бәләкәй шаһзаттың серен белдем. Ул көтмәгәндә, инешһеҙ, оҙайлы шым уйланыуҙарҙан һуң бындай һығымтаға килгән кеүек итеп, һораны:

No quinto dia, sempre graças ao carneiro, um segredo da vida do pequeno príncipe me foi revelado. Perguntou-me, sem rodeios, como se fosse o resultado de uma longa reflexão:

— Әгәр бәрәс ҡыуаҡ ашай икән, ул сәскәләрҙе лә ашаймы?

— Um carneiro, se come arbusto, come também as flores?

— Ул нимә эләгә, шуны ашай.

— Um carneiro come tudo o que encontra.

— Энәләре булған сәскәләрҙе лә ме?

— Mesmo as flores que têm espinhos?

— Эйе, энәләре булғандарын да.

— Sim. Mesmo as que têm.

— Улайһа энәләр ни өсөн?

— Então… para que servem os espinhos?

Мин быныһын белмәй инем. Мин эш менән бик мәшғүл инем: моторҙа бер болт тотҡарланған ине һәм мин уны бороп сығарырға тырыша инем. Минең кәйефем юҡ ине, хәл хөртәйә барҙы, һыу бөттө тиерлек ине, һәм мин был сараһыҙҙан ултытрыуым насар тамамланыр тип ҡурҡа башланым.

Eu não sabia. Estava ocupadíssimo naquele instante, tentando desatarraxar do motor um parafuso muito apertado. Estava bastante preocupado, pois a pane estava começando a parecer muito grave, e a água que tinha para beber era tão pouca que eu temia o pior.

— Энәләр ни өсөн кәрәк?

— Para que servem os espinhos?

Берәй һорау биреп, Бәләкәй шаһзат һис ҡасан, яуап алмайынса, дүнмәй ине. Күндәмһеҙ болт мине сабырлыҡтан сығарып килгәс, мин нисек етте шулай яуап бирҙем:

O pequeno príncipe jamais desistiria de uma pergunta uma vez que a tivesse feito. Mas eu estava irritado com o parafuso e respondi qualquer coisa:

— Энәләр бер ни өсөн дә кәрәкмәй, сәскәләр уларҙы яуызлыҡтан сығаралар.

— Espinho não serve para nada. São pura maldade das flores.

— Шулай икән!

— Oh!

Тынлыҡ урынлашты. Һуңынан ул уҫал итеп тигәндәй:

Mas, após um silêncio, ele me disse, com uma espécie de rancor:

— Ышанмайым мин һиңә! Сәскәләр көсһөҙ. Һәм ябай күңеллеләр. Һәм улар үҙҙәренә батырлыҡ күндерергә теләйҙәр. Улар, энәләре булһа, уларҙы барыһы ла ҡурҡа тип уйлайҙар…

— Não acredito! As flores são fracas. Ingênuas. Defendem-se como podem. Elas se julgam poderosas com os seus espinhos…

Мин яуап ҡайтарманым. Мин шул ваҡытта үҙемә: «Әгәр ҙә был болт хәҙер ҙә ыңғайламаһа, мин уға сүкеш менән һуғып селпәрәмә килтерәм», — ти инем. Бәләкәй шаһзат ҡабат минең уйҙарымды бүлдереҙе:

Não respondi. Naquele instante eu pensava: “Se esse parafuso não afrouxar, vou fazê-lo soltar com uma martelada”. O principezinho perturbou de novo meus pensamentos:

— Ә һин нисек уйлайһың, сәскәләр…

— E tu achas então que as flores…

— Һуң юҡ бит! Мин бер ни уйламайым! Мин башҡа ни беренсе килде, шуны әйттем. Күрәһең бит, мин етди эш менән булышам.

— Ora! Eu não acho nada. Respondi qualquer coisa. Eu só me ocupo com coisas sérias!

Ул таң ҡалып миңә ҡараны:

Ele olhou-me surpreso:

— Етди эш менән?!

— Coisas sérias!

Ул һаман миңә ҡарай ине: мотор майына буйалып бөткән, шүкеш тотҡан мин, уға аңлайышһыҙ, әшәке булып күренгән әйбер өҫтөндә эйелгән инем.

Ele me via de martelo em punho, dedos sujos de graxa, curvado sobre um objeto que lhe parecia ser muito feio.

— Һин өлкәндәр кеүек һөйләйһең! — тине ул.

— Tu falas como as pessoas grandes!

Миңә оят булып китте. Ә ул аяуһыҙлыҡ менән өҫтәне:

Senti um pouco de vergonha. Mas ele acrescentou, implacável:

— Барыһын бутайһың… Бер нәмә аңламайһың!

— Tu confundes todas as coisas… Misturas tudo!

Эйе, ул шаяртыуһыҙ асыуланған ине. Ул башын һелкетте һәм ел уның алтын сәстәрен туҙҙыртты.

Estava realmente muito irritado. Sacudiam ao vento seus cabelos dourados:

— Мин бер ҡауҡабты беләм, унда шундай ҡып-ҡыҙыл битле әфәнде йәшәй. Үҙ ғүмерендә берҙе лә сәскә еҫкәгәне юҡ ине. Бер тапҡыр ҙа йондаҙға ҡарамаған. Бер ҡасан бер кемде һөймәгән. Һәм бер ҡасан бер ни эшләмәгән. Ул бары тик һан ҡушыу менән мәшғүл. Һәм таңдан кискә тиклем бер үк һүҙҙәрҙе тылҡый: «Мин етди кеше! Мин етди кеше!» — тап һинең кеүек. Һәм ғорурлығынан ҡабара ине. Ә ысынында ул кеше түгел. Ул бәшмәк.

— Conheço um planeta onde há um sujeito vermelho, quase roxo. Nunca cheirou uma flor. Nunca olhou uma estrela. Nunca amou ninguém. Nunca fez outra coisa senão contas. E o dia todo repete, como tu: “Eu sou um homem sério! Eu sou um homem sério!” E isso o faz incharse de orgulho. Mas ele não é um homem, é um cogumelo!

— Нимә?

— Um o quê?

— Бәшмәк!

— Um cogumelo!