Bet viņš neatbildēja uz manu jautājumu. Viņš tikai noteica:

Ma non rispose alla mia domanda. Mi disse semplicemente:

— Ūdens var būt labs arī sirdij…

«Un po’ d’acqua può far bene anche al cuore…»

Es nesapratu viņa atbildi un klusēju… Es labi zināju, ka nevajag viņu iztaujāt.

Non compresi la sua risposta, ma stetti zitto… sapevo bene che non bisognava interrogarlo.

Mazais princis bija noguris. Viņš apsēdās. Es apsēdos viņam blakus. Un pēc klusuma brīža viņš vēl piebilda:

Era stanco. Si sedette. Mi sedetti accanto a lui. E dopo un silenzio disse ancora:

— Zvaigznes ir tik skaistas, pateicoties puķei, kuru nevar redzēt…

«Le stelle sono belle per un fiore che non si vede…»

Es atbildēju: “Protams,” — un klusēdams uzlūkoju mēness apmirdzētās smilšu krokas.

Risposi: «Già», e guardai, senza parlare, le pieghe della sabbia sotto la luna.

— Tuksnesis ir skaists, — mazais princis ierunājās.

«Il deserto è bello», soggiunse.

Tas bija tiesa. Aizvien esmu mīlējis tuksnesi. Tu sēdi uz kādas smilšu kāpas. Nekas nav redzams. Un tomēr klusumā kaut kas staro.

Ed era vero. Mi è sempre piaciuto il deserto. Ci si siede su una duna di sabbia. Non si vede nulla. Non si sente nulla. E tuttavia qualche cosa risplende in silenzio…

— Tuksnesis slēpj sevī kādu aku, un tas padara to skaistu, — teica mazais princis.

«Ciò che abbellisce il deserto», disse il piccolo principe, «è che nasconde un pozzo in qualche luogo…»

Es biju pārsteigts, jo pēkšņi izpratu šo dīvaino smilšu starošanu. Kad biju zēns, es dzīvoju kādā vecum vecā mājā, par kuru teika stāstīja, ka tajā esot apslēptas bagātības. Protams, neviens nekad tās nebija uzgājis, nebija pat meklējis. Bet tās apbūra visu šo māju. Mana māja savas sirds dziļumos glabāja kādu noslēpumu…

Fui sorpreso di capire d’un tratto quella misteriosa irradiazione della sabbia. Quando ero piccolo abitavo in una casa antica, e la leggenda raccontava che c’era un tesoro nascosto. Naturalmente nessuno ha mai potuto scoprirlo, né forse l’ha mai cercato. Eppure incantava tutta la casa. La mia casa nascondeva un segreto nel fondo del suo cuore…

— Jā, — es teicu mazajam princim, — vienalga, vai tā būtu māja vai zvaigznes, vai tuksnesis, to, kas piešķir tiem skaistumu, mēs neredzam!

«Sì», dissi al piccolo principe, «che si tratti di una casa, delle stelle o del deserto, quello che fa la loro bellezza è invisibile».

— Es esmu ļoti apmierināts, — viņš sacīja, — ka tu esi vienis prātis ar manu lapsu.

«Sono contento», disse il piccolo principe, «che tu sia d’accordo con la mia volpe».

Pēc tam mazais princis aizmiga, es paņēmu viņu savās rokās un atkal devos ceļā. Es biju satraukts. Man šķita, ka nesu kādu trauslu dārgumu. Man pat šķita, ka uz zemes nekas vairs nevar būt trauslāks.

Incominciava ad addormentarsi, io lo presi tra le braccia e mi rimisi in cammino. Ero commosso. Mi sembrava di portare un fragile tesoro. Mi sembrava pure che non ci fosse niente di più fragile sulla Terra.

Es apskatīju mēness gaismā viņa bālo pieri, viņa aizvērtās acis, matu šķipsnas, kas plīvoja vējā, un es teicu sev: “Še es redzu tikai čaulu. Pats nozīmīgākais nav saredzams…”

Guardavo, alla luce della luna, quella fronte pallida, quegli occhi chiusi, quelle ciocche di capelli che tremavano al vento, e mi dicevo: «Questo che io vedo non è che la scorza. Il più importante è invisibile…»

Un, tā kā viņa lūpas bija pavērtas vieglā smaidā, es vēl sacīju sev: “Raugoties šai iemigušajā mazajā princī, mani visvairāk aizkustina viņa uzticība kādai puķei, rozes tēls, kas staro viņā kā lampas liesma pat tad, kad viņš ir aizmidzis…” Un man viņš izlikās vēl trauslāks. Lampas ir ļoti jāsargā: viena vēja brāzma tās var izdzēst…

E siccome le sue labbra semiaperte abbozzavano un mezzo sorriso mi dissi ancora: «Ecco ciò che mi commuove di più in questo piccolo principe addormentato: è la sua fedeltà a un fiore, è l’immagine di una rosa che risplende in lui come la fiamma di una lampada, anche quando dorme…» E lo pensavo ancora più fragile. Bisogna ben proteggere le lampade: un colpo di vento le può spegnere…

Un tā iedams, es rītausmā uzgāju aku.

E così, camminando, scoprii il pozzo al levar del sole.

XXV

XXV

— Cilvēki, — sacīja mazais princis, — sakāpj ātrvilcienos, bet viņi paši vairs nezina, ko meklē. Tad nu viņi uztraucas un riņķo kā karuselī…

«Gli uomini», disse il piccolo principe, «si imbucano nei rapidi, ma non sanno più che cosa cercano. Allora si agitano, e girano intorno a se stessi…»

Un vēl viņš piebilda:

E soggiunse:

— Nav taču vērts…

«Non vale la pena…»

Aka, kuru mēs uzgājām, nelīdzinājās Sabārās tuksneša akām. Sahāras tuksneša akas parasti ir smiltīs izraktas bedres. Turpretī šī bija īsta lauku ciemata aka. Bet, tā kā še nebija nekāda ciemata, tad man likās, ka es sapņoju.

Il pozzo che avevamo raggiunto non assomigliava ai pozzi sahariani. I pozzi sahariani sono dei semplici buchi scavati nella sabbia. Questo assomigliava a un pozzo di villaggio. Ma non c’era alcun villaggio intorno, e mi sembrava di sognare.

— Cik dīvaini, — teicu mazajam princim, — viss ir kārtībā: grieztuve, virve un spainis…

«E strano», dissi al piccolo principe, «è tutto pronto: la carrucola, il secchio e la corda…»

Viņš iesmējās, pieskārās virvei un sāka griezt grieztuvi. Tā ievaidējās kā vecs vēja rādītājs, kad pēc ilga laika atkal sāk pūst vējš.

Rise, toccò la corda, mise in moto la carrucola. E la carrucola gemette come geme una vecchia banderuola dopo che il vento ha dormito a lungo.

— Vai dzirdi, — teica mazais princis, — mēs atmodinājām šo aku, un tā dzied…

«Senti», disse il piccolo principe, «noi svegliamo questo pozzo e lui canta…»

Es negribēju, ka viņš piepūlas.

Non volevo che facesse uno sforzo.

— Ļauj man, — es sacīju, — tas tev par smagu.

«Lasciami fare», gli dissi, «è troppo pesante per te».

Lēnām izvilku spaini un stabili noliku to uz akas mūra malas. Manās ausīs skanēja grieztuves dziesma, un ūdenī, kas vēl arvien virmoja, es redzēju mirgojam sauli.

Lentamente issai il secchio fino all’orlo del pozzo. Lo misi bene in equilibrio. Nelle mie orecchie perdurava il canto della carrucola e nell’acqua che tremava ancora, vedevo tremare il sole.

— Man ļoti gribas dzert šo ūdeni, — teica mazais princis, — dod man dzert…

«Ho sete di questa acqua», disse il piccolo principe, «dammi da bere…»

Un es sapratu, ko viņš bija meklējis!

E capii quello che aveva cercato!

Es pacēlu spaini pie viņa lūpām. Acis aizvēris, viņš dzēra. Tas bija tik skaisti kā svētkos. Šis ūdens bija pavisam kas cits nekā barība. To bija radījis gājiens zem zvaigznēm, grieztuves dziesma un manu roku spēks. Sirdij tas bija kā dāvana.

Sollevai il secchio fino alle sue labbra. Bevette con gli occhi chiusi. Era dolce come una festa. Quest’acqua era ben altra cosa che un alimento. Era nata dalla marcia sotto le stelle, dal canto della carrucola, dallo sforzo delle mie braccia. Faceva bene al cuore, come un dono.

Kad biju mazs zēns, mirdzošā ziemassvētku eglīte, pusnakts mesas mūzika, mīļie smaidi tāpat piešķīra mirdzumu Ziemassvētku dāvanai, ko es saņēmu.

Quando ero piccolo, le luci dell’albero di Natale, la musica della Messa di mezzanotte, la dolcezza dei sorrisi, facevano risplendere i doni di Natale che ricevevo.

— Uz tavas planētas, — teica mazais princis, — cilvēki audzē piectūkstoš rožu vienā paša dārzā… un neatrod to, ko meklē.

«Da te, gli uomini», disse il piccolo principe, «coltivano cinquemila rose nello stesso giardino… e non trovano quello che cercano…»

— Viņi neatrod, — es piekritu.

«Non lo trovano», risposi.

— Un tomēr to, ko viņi meklē, var atrast vienā pašā rozē vai ūdens lāsē…

«E tuttavia quello che cercano potrebbe essere trovato in una sola rosa o in un po’ d’acqua…»

— Protams, — es atbildēju. —

«Certo», risposi.

Un mazais princis piebilda:

E il piccolo principe soggiunse:

— Acis ir neredzīgas. Jāmeklē ar sirdi.

«Ma gli occhi sono ciechi. Bisogna cercare col cuore».

Es biju padzēries. Es dziļi ieelpoju. Smiltis rītausmā iegūst medus krāsu. Biju laimīgs arī par to. Kādēļ man jāskumst…

Avevo bevuto. Respiravo bene. La sabbia, al levar del sole, era color del miele. Ero felice anche di questo color di miele. Perché mi sentivo invece angustiato?

— Tev ir jātur dotais solījums, — klusu teica mazais princis, kas atkal bija apsēdies man blakus.

«Devi mantenere la tua promessa», mi disse dolcemente il piccolo principe, che di nuovo si era seduto vicino a me.

— Kāds solījums?

«Quale promessa?»

— Atceries… par uzpurnīti manam jēriņam… man taču jāatbild par šo puķi!

«Sai… una museruola per la mia pecora… sono responsabile di quel fiore!»

Es izvilku no kabatas savus zīmējumus. Mazais princis tos ieraudzīja un teica smiedamies:

Tirai fuori dalla tasca i miei schizzi. Il piccolo principe li vide e disse ridendo:

— Tavi baobabi mazliet līdzinās kāpostiem…

«I tuoi baobab assomigliano un po’ a dei cavoli…»

— O! Un es tik ļoti lepojos ar saviem baobabiem!

«Oh!» Io, che ero così fiero dei baobab!

— Tava lapsa… viņas ausis… tās mazliet atgādina ragus… un tās ir pārāk garas!

«La tua volpe… le sue orecchie… assomigliano un po’ a delle corna… e sono troppo lunghe!»

Un viņš atkal smējās.

E rise ancora.

— Tu esi netaisns, mazo zēn, es taču protu zīmēt vienīgi boa čūskas no iekšpuses un ārpuses.

«Sei ingiusto, ometto, non sapevo disegnare altro che boa dal di dentro e dal di fuori».

— Tas nekas, — viņš mierināja, — bērni sapratīs.

«Oh, andrà bene», disse, «i bambini capiscono».

Tad es uzzīmēju uzpurnīti. Sirds man sažņaudzās, atdodot to mazajam princim.

Disegnai dunque una museruola. E avevo il cuore stretto consegnandogliela:

— Tev ir kaut kas padomā, ko es nezinu…

«Hai dei progetti che ignoro…»

Bet viņš neatbildēja.

Ma non mi rispose. Mi disse:

Viņš teica:
— Zini… rīt paies gads, kopš esmu nokļuvis uz Zemes…

«Sai, la mia caduta sulla Terra… sarà domani l’anniversario…»

Brīdi klusējis, mazais princis piemetināja:

Poi, dopo un silenzio, disse ancora:

— Es nokritu pavisam netālu no šīs vietas…

«Ero caduto qui vicino…»

Un viņš nosarka.

Ed arrossi.

Un atkal, īsti nezinu, kādēļ, bet mani māca dīvainas bažas. Tomēr es pajautāju:

Di nuovo, senza capire il perché, provai uno strano dispiacere.

— Tātad tai rītā pirms astoņām dienām, kad es ar tevi iepazinos, tu nepastaigājies vis nejauši gluži viens tūkstošiem jūdžu tālu no apdzīvotiem apgabaliem? Tātad tu esi atgriezies sava kritiena vietā?

Tuttavia una domanda mi venne alle labbra: «Allora, non è per caso, che il mattino in cui ti ho conosciuto, tu passeggiavi tutto solo a mille miglia da qualsiasi regione abitata! Ritornavi verso il punto della tua caduta?»

Mazais princis atkal nosarka.

Il piccolo principe arrossi ancora.

Es vilcinādamies piebildu:

E aggiunsi, esitando:

— Varbūt tieši tādēļ, ka aprit gads?…

«Per l’anniversario, forse?»

Mazais princis atkal nosarka. Viņš nekad neatbildēja uz jautājumiem, bet, kad cilvēks nosarkst, tas taču nozīmē “jā”.

Il piccolo principe arrossi di nuovo. Non rispondeva mai alle domande, ma quando si arrossisce vuol dire «sì», non è vero?

— Ai! Man bail… — es teicu.

«Ah!» gli dissi, «ho paura…»

Bet viņš man atbildēja:

Ma mi rispose:

— Tev tagad ir jāstrādā. Tev jādodas pie savas mašīnas. Es tevi gaidīšu še. Atnāc rītvakar…

«Ora devi lavorare. Devi riandare dal tuo motore. Ti aspetto qui. Ritorna domani sera…»

Bet tas mani nenomierināja. Es atcerējos lapsu. “Ja jūs esat ļāvuši sevi pieradināt, var gadīties, ka būs mazliet jāraud.”

Ma non ero rassicurato. Mi ricordavo della volpe. Si arrischia di piangere un poco se ci si è lasciati addomesticare…

XXVI

XXVI

Blakus akai atradās veca akmens mūra drupas. Kad nākamās dienas vakarā es atgriezos no darba, jau no tālienes ieraudzīju savu mazo princi sēžam uz mūra un šūpojam kājas. Es dzirdēju, ka viņš runā:

C’era a fianco del pozzo un vecchio muro di pietra in rovina. Quando ritornai dal mio lavoro, l’indomani sera, vidi da lontano il mio piccolo principe che era seduto là sopra, le gambe penzoloni. Lo udii che parlava.

— Vai tad tu neatceries? — viņš teica. Tas nebija šeit!

«Non te ne ricordi più?» diceva, «non è proprio qui!»

Acīm redzot, viņam kāds atbildēja, jo viņš iebilda:

Un’altra voce senza dubbio gli rispondeva, perché egli replicò:

— Jā, jā, šī ir gan tā diena, bet nav īsti tā vieta…

«Sì! sì! è proprio questo il giorno, ma non è qui il luogo…»

Es soļoju uz mūra pusi. Taču neredzēju un nedzirdēju neviena cita. Un tomēr mazais princis atkal teica:

Continuai il mio cammino verso il muro. Non vedevo, né udivo ancora l’altra persona. Tuttavia il piccolo principe replicò di nuovo:

— Protams. Tu redzēsi, kur smiltīs sākas manas pēdas. Tev tikai mani tur jāgaida. Es būšu šonakt tur.

«… Sicuro. Verrai dove incominciano le mie tracce nella sabbia. Non hai che da attendermi là. Ci sarò questa notte».

Atrados divdesmit metru attālumā no mūra, bet vēl arvien neko neredzēju.

Ero a venti metri dal muro e non vedevo ancora nulla.

Pēc klusuma brīža mazais princis jautāja:

Il piccolo principe disse ancora, dopo un silenzio:

— Vai tev ir laba inde? Vai tu esi pārliecināta, ka neliksi man ilgi mocīties?

«Hai del buon veleno? Sei sicuro di non farmi soffrire troppo tempo?»

Es apstājos, sirds man sažņaudzās, bet arvien vēl neko nesapratu.

Mi arrestai, il cuore stretto, ma ancora non capivo.

— Tagad ej projām, — viņš teica, — es gribu kāpt zemē!

«Ora vattene,» disse, «voglio ridiscendere!»

Tad es paskatījos uz mūra pakāji un salēcos! Pretim mazajam princim tur bija izslējusies viena no tām dzeltenajām čūskām, kas var nogalināt trīsdesmit sekundēs.

Allora anch’io abbassai gli occhi ai piedi del muro e feci un salto! C’era là, drizzato verso il piccolo principe, uno di quei serpenti gialli che ti uccidono in trenta secondi.

Izrāvis no kabatas revolveri, es sāku skriet, bet izdzirdusi troksni, čūska lēnām aiztecēja smiltīs kā gaistoša ūdens strūkliņa un nesteigdamās, ar metālisku švīkoņu ielīda starp akmeņiem.

Pur frugando in tasca per prendere il revolver, mi misi a correre, ma al rumore che feci, il serpente si lasciò scivolare dolcemente nella sabbia, come un getto d’acqua che muore, e senza troppo affrettarsi si infilò tra le pietre con un leggero rumore metallico.

Es nonācu pie mūra tieši laikā, lai satvertu rokās savu mazo princi, kas bija bāls kā sniegs.

Arrivai davanti al muro giusto in tempo per ricevere fra le braccia il mio ometto, pallido come la neve.

— Ko tas nozīmē? Tu sarunājies ar čūskām!

«Che cos’è questa storia! Adesso parli coi serpenti!»

Es atraisīju viņa zeltīto kaklautu, no kura viņš nekad nešķīrās. Samitrināju viņa deniņus un devu viņam padzerties. Un tagad vairs neuzdrošinājos viņam kaut ko jautāt. Viņš mani nopietni uzlūkoja un apvija savas rokas man ap kaklu. Jutu viņa sirdi, kas sitās kā aizšauts putns. Viņš teica:

Avevo disfatto la sua sciarpa d’oro. Gli avevo bagnato le tempie e l’avevo fatto bere. Ed ora non osavo più domandargli niente. Mi guardò gravemente e mi strinse le braccia al collo. Sentivo battere il suo cuore come quello di un uccellino che muore, quando l’hanno colpito col fucile. Mi disse:

— Es esmu apmierināts, ka tu atradi, kas vainas tavai mašīnai. Tu varēsi atgriezties mājās…

«Sono contento che tu abbia trovato quello che mancava al tuo motore. Puoi ritornare a casa tua…»

— Kā tu to zini?

«Come lo sai?»

Nupat gribēju pastāstīt, ka tieši tad, kad vairs nebija nekādu cerību, es laimīgi pabeidzu savu darbu!

Stavo appunto per annunciargli che, insperatamente, ero riuscito nel mio lavoro!

Mazais princis neatbildēja uz manu jautājumu, bet tikai noteica:

Non rispose alla mia domanda, ma soggiunse:

— Arī es šodien atgriezīšos mājās…

«Anch’io, oggi, ritorno a casa…»

Brīdi vēlāk viņš skumji piebilda:

Poi, melanconicamente:

— Tas ir daudz tālāk… un daudz grūtāk…

«È molto più lontano… è molto più difficile…»

Nojautu, ka notiek kaut kas neparasts. Es apskāvu viņu kā mazu bērnu, un tomēr man likās, ka viņš krīt bezdibenī un es viņu nevaru noturēt…

Sentivo che stava succedendo qualche cosa di straordinario. Lo stringevo fra le braccia come un bimbetto, eppure mi sembrava che scivolasse verticalmente in un abisso, senza che io potessi fare nulla per trattenerlo…

Viņa skatiens bija nopietns, tālu aizklīdis:

Aveva lo sguardo serio, perduto lontano:

— Man ir tavs jēriņš. Un man ir kaste jēriņam. Un man ir uzpurnītis… 

«Ho la tua pecora. E ho la cassetta per la pecora. E ho la museruola…»

Un mazais princis skumji pasmaidīja.

E sorrise con malinconia.

Es ilgi gaidīju. Jutu, ka viņš pamazām atgūst drosmi.

Attesi a lungo. Sentivo che a poco a poco si riscaldava:

— Mazulīt, vai tu nobijies?

«Ometto caro, hai avuto paura…»

Protams, viņam bija bail. Bet viņš klusi iesmējās:

Aveva avuto sicuramente paura! Ma rise con dolcezza:

— Šovakar man būs vēl vairāk bail…

«Avrò ben più paura questa sera…»

Atkal mani stindzināja priekšnojauta par kaut ko nenovēršamu. Un es sapratu — man būs grūti samierināties ar domu, ka nekad vairs nedzirdēšu mazā prinča smieklus. Tie man bija kā aka tuksnesī.

Mi sentii gelare di nuovo per il sentimento dell’irreparabile. E capii che non potevo sopportare l’idea di non sentire più quel riso. Era per me come una fontana nel deserto.