— Nu tad zvaigznes pieder man, jo es pirmais par tām iedomājos.

«Allora sono mie che vi ho pensato per il primo».

— Vai ar to pieliek?

«E questo basta?»

— Protams. Ja tu atrodi dimantu, kam nav īpašnieka, tas ir tavs. Ja tu atklāj kādu salu, kurai nav īpašnieka, tā ir tava. Ja tev pirmajam rodas kāda doma, tu liec to patentēt — tā ir tava. Bet man pieder zvaigznes, jo līdz šim neviens nav iedomājies, ka arī tās var piederēt.

«Certo. Quando trovi un diamante che non è di nessuno, è tuo. Quando trovi un’isola che non è di nessuno, è tua. Quando tu hai un’idea per primo, la fai brevettare, ed è tua. E io possiedo le stelle, perché mai nessuno prima di me si è sognato di possederle».

— Tas tiesa, — sacīja mazais princis. — Un ko tu dari ar tām?

«Questo è vero», disse il piccolo principe. «Che te ne fai?»

— Es tās pārvaldu. Es tās saskaitu un atkal pārskaitu, — atteica biznesmenis. — Tas ir grūti. Bet es esmu nopietns cilvēks!

«Le amministro. Le conto e le riconto», disse l’uomo d’affari. «È una cosa difficile, ma io sono un uomo serio!»

Mazais princis vēl nebija apmierināts.

Il piccolo principe non era ancora soddisfatto.

— Ja man pieder, piemēram, kāds kaklauts, es varu to aplikt ap kaklu un aiznest projām. Ja man pieder kāda puķe, es varu to noplūkt un paņemt līdz. Bet tu taču nevari noplūkt savas zvaigznes.

«Io, se possiedo un fazzoletto di seta, posso metterlo intorno al collo e portarmelo via. Se possiedo un fiore, posso cogliere il mio fiore e portarlo con me. Ma tu non puoi cogliere le stelle».

— Nē, bet es varu tās ielikt bankā.

«No, ma posso depositarle alla banca».

— Ko tas nozīmē?

«Che cosa vuol dire?»

— Tas nozīmē, ka es uzrakstu uz maza papīrīša zvaigžņu skaitu. Un pēc tam šo papīru ieslēdzu atvilktnē.

«Vuol dire che scrivo su un pezzetto di carta il numero delle mie stelle e poi chiudo a chiave questo pezzetto di carta in un cassetto».

— Un tas ir viss?

«Tutto qui?»

— Ar to pietiek!

«È sufficiente».

“Tas ir jocīgi,” mazais princis nodomāja. “Tas ir pat dzejiski. Tomēr nav sevišķi nopietni.”

È divertente, pensò il piccolo principe, e abbastanza poetico. Ma non è molto serio.

Mazajam princim par to, kas ir nopietns, bija savas domas, kuras ļoti atšķīrās no pieaugušo cilvēku domām.

Il piccolo principe aveva sulle cose serie delle idee molto diverse da quelle dei grandi.

— Man, — viņš piebilda, — pieder kāda puķe, ko es katru dienu aplaistu. Man ir trīs vulkāni, kurus es tīru katru nedēļu. Jo es tīru arī izdzisušo. Nekad nevar būt drošs. Tas, ka viņi man pieder, ir derīgi kā maniem vulkāniem, tā manai puķei. Bet tu neesi derīgs zvaigznēm…

«Io», disse il piccolo principe, «possiedo un fiore che innaffio tutti i giorni. Possiedo tre vulcani dei quali spazzo il camino tutte le settimane. Perché spazzo il camino anche di quello spento. Non si sa mai. È utile ai miei vulcani, ed è utile al mio fiore che io li possegga. Ma tu non sei utile alle stelle…»

Biznesmenis atvēra muti, bet neatrada nekā , ko atbildēt, un mazais princis devās projām.

L’uomo d’affari apri la bocca ma non trovò niente da rispondere e il piccolo principe se ne andò.

“Pieaugušie nudien ir ārkārtīgi dīvaini,” viņš teica sev, ceļodams tālāk.

Decisamente i grandi sono proprio straordinari, si disse semplicemente durante il viaggio.

XIV

XIV

Piektā planēta bija pavisam savāda. Tā bija pati mazākā no visām. Tur bija tieši tik daudz vietas, lai novietotu vienu laternu un vienu laternu iededzinātāju.

Il quinto pianeta era molto strano. Vi era appena il posto per sistemare un lampione e l’uomo che l’accendeva.

Mazais princis nekādi nevarēja saprast, kam varētu noderēt kaut kur debesīs, uz planētas, kur nav ne māju, ne iedzīvotāju, tāda laterna un tāds laternu iededzinātājs. Taču viņš nodomāja:

Il piccolo principe non riusciva a spiegarsi a che potessero servire, spersi nel cielo, su di un pianeta senza case, senza abitanti, un lampione e il lampionaio. Eppure si disse:

“Var jau būt, ka šis cilvēks ir absurds. Tomēr viņš nav tik bezjēdzīgs kā karalis, kā godkārīgais, kā biznesmenis un kā dzērājs. Viņa darbam vismaz ir kāda jēga. Kad viņš aizdedzina savu laternu, tad šķiet, it kā viņš liktu rasties vēl vienai zvaigznei vai puķei. Kad viņš izdzēš savu laternu, viņš iemidzina savu puķi vai zvaigzni. Tā ir ļoti skaista nodarbošanās. Tā patiešām ir derīga, jo tā ir skaista.”

«Forse quest’uomo è veramente assurdo. Però è meno assurdo del re, del vanitoso, dell’uomo d’affari e dell’ubriacone. Almeno il suo lavoro ha un senso. Quando accende il suo lampione, è come se facesse nascere una stella in più, o un fiore. Quando lo spegne addormenta il fiore o la stella. È una bellissima occupazione, ed è veramente utile, perché è bella».

Sasniedzis planētu, mazais princis goddevīgi sveicināja laternu iededzinātāju:

Salendo sul pianeta salutò rispettosamente l’uomo:

— Labdien. Kādēļ tu nupat izdzēsi savu laternu?

«Buon giorno. Perché spegni il tuo lampione?»

— Tāda ir pavēle, — atbildēja laternu iededzinātājs. — Labdien.

«È la consegna», rispose il lampionaio. «Buon giorno».

— Kāda tad ir pavēle?

«Che cos’è la consegna?»

— Izdzēst laternu. Labvakar.

«È di spegnere il mio lampione. Buona sera».

Un viņš to izdzēsa.

E lo riaccese.

— Bet kālab tu to atkal aizdedzini?

«E adesso perché lo riaccendi?»

— Tāda ir pavēle, — atbildēja laternu iededzinātājs.

«È la consegna».

— Es nesaprotu, — teica mazais princis.

«Non capisco», disse il piccolo principe.

— Tur nav nekā ko nesaprast, — sacīja laternu iededzinātājs. — Pavēle paliek pavēle. Labdien.

«Non c’è nulla da capire», disse l’uomo, «la consegna è la consegna. Buon giorno».

Un viņš izdzēsa savu laternu.

E spense il lampione.

Pēc tam viņš noslaucīja no pieres sviedrus ar sārti rūtotu kabatas lakatiņu.

Poi si asciugò la fronte con un fazzoletto a quadri rossi.

— Man ir briesmīgs amats. Senāk tas bija jēdzīgāks. No rīta izdzēsu laternu un vakarā to aizdedzināju. Man bija laiks dienu atpūsties un nakti gulēt…

«Faccio un mestiere terribile. Una volta era ragionevole. Accendevo al mattino e spegnevo alla sera, e avevo il resto del giorno per riposarmi e il resto della notte per dormire…»

— Vai tad pavēle kopš tā laika mainīta?

«E dopo di allora è cambiata la consegna?»

— Pavēle nav mainīta, — paskaidroja laternu iededzinātājs. Tā jau ir mana nelaime! Gadu no gada planēta griežas aizvien ātrāk, bet pavēle palikusi tā pati.

«La consegna non è cambiata», disse il lampionaio, «è proprio questo il dramma. Il pianeta di anno in anno ha girato sempre più in fretta e la consegna non è stata cambiata!»

— Un kā ir tagad? — vaicāja mazais princis.

«Ebbene?» disse il piccolo principe.

— Tagad, kad planēta apgriežas reizi minūtē, man vairs nav ne mirkļa atpūtas. Es aizdedzinu un izdzēšu laternu reizi minūtē!

«Ebbene, ora che fa un giro al minuto, non ho più un secondo di riposo. Accendo e spengo una volta al minuto!»

— Tas nu gan ir jocīgi! Dienas pie tevis ilgst vienu minūti!

«È divertente! I giorni da te durano un minuto!»

— Tas nemaz nav jocīgi, — atteica laternu iededzinātājs. — Pagājis jau vesels mēnesis, kopš mēs sarunājamies.

«Non è per nulla divertente», disse l’uomo. «Lo sai che stiamo parlando da un mese?»

— Vesels mēnesis?

«Da un mese?»

— Jā. Trīsdesmit minūtes. Trīsdesmit dienu! Labvakar.

«Sì. Trenta minuti: trenta giorni! Buona sera».

Un viņš atkal aizdedzināja savu laternu.

E riaccese il suo lampione.

Mazajam princim aizvien vairāk iepatikās šis laternu iededzinātājs, kas bija tik uzticīgs pavēlei.

Il piccolo principe lo guardò e senti improvvisamente di amare questo uomo che era così fedele alla sua consegna.

Viņš atcerējās, kā pats kādreiz bija meklējis saulrietus, pārbīdīdams krēslu. Viņš gribēja palīdzēt savam draugam.

Si ricordò dei tramonti che lui stesso una volta andava a cercare, spostando la sua sedia. E volle aiutare il suo amico:

— Paklau… es zinu kādu līdzekli, kā tu varētu atpūsties, kad vien gribētu…

«Sai… conosco un modo per riposarti quando vorrai…»

— Es jau sen to gribu, — sacīja laternu iededzinātājs.

«Lo vorrei sempre», disse l’uomo.

Jo var taču turēt doto vārdu un tai pašā laikā slinkot. Mazais princis turpināja:

Perché si può essere nello stesso tempo fedeli e pigri.

— Tava planēta ir tik maziņa, ka tu vari to apstaigāt trīs soļos. Tev tikai jāiet pavisam lēnam, lai tu arvien atrastos saulē. Kad tu gribēsi atpūsties, tu soļosi… un diena būs tik gara, cik tu to vēlēsies…

E il piccolo principe continuò: «Il tuo pianeta è così piccolo che in tre passi ne puoi fare il giro. Non hai che da camminare abbastanza lentamente per rimanere sempre al sole. Quando vorrai riposarti camminerai e il giorno durerà finché tu vorrai».

— Nekāda labuma no tā nav, — noteica laternu iededzinātājs. Par visu vairāk dzīvē man tīk gulēt.

«Non mi serve a molto», disse l’uomo. «Ciò che desidero soprattutto nella vita è di dormire».

— Tad ir slikti, — sacīja mazais princis.

«Non hai fortuna», disse il piccolo principe.

— Tad ir slikti, — apliecināja laternu iededzinātājs. — Labdien. —

«Non ho fortuna», rispose l’uomo. «Buon giorno».

Un viņš izdzēsa savu laternu.

E spense il suo lampione.

“Šo cilvēku,” mazais princis nodomāja, turpinot ceļojumu, “šo cilvēku visi pārējie nicinās, ir karalis, ir godkārīgais, ir dzērājs, ir biznesmenis. Tomēr vienīgi viņš man neliekas smieklīgs. Varbūt tādēļ, ka viņš nodarbojas ar kaut ko citu, nevis pats ar sevi.”

Quest’uomo, si disse il piccolo principe, continuando il suo viaggio, quest’uomo sarebbe disprezzato da tutti gli altri, dal re, dal vanitoso, dall’ubriacone, dall’uomo d’affari. Tuttavia è il solo che non mi sembri ridicolo. Forse perché si occupa di altro che non di se stesso.

Tad mazais princis smagi nopūtās:

Ebbe un sospiro di rammarico e si disse ancora:

“Vienīgi viņš varētu būt mans draugs. Bet viņa planēta patiesi ir pārāk maza. Tur nav vietas diviem…”

Questo è il solo di cui avrei potuto farmi un amico. Ma il suo pianeta è veramente troppo piccolo, non c’è posto per due…

Mazais princis neuzdrošinājās atzīties, ka viņš skumst pēc šīs brīnumainās planētas, it īpaši tādēļ, ka tur divdesmit četrās stundās var redzēt tūkstoš četri simti četrdesmit saulrietu.

Quello che il piccolo principe non osava confessare a se stesso, era che di questo pianeta benedetto rimpiangeva soprattutto i suoi millequattrocentoquaranta tramonti nelle ventiquattro ore!

XV

XV

Sestā planēta bija desmitreiz lielāka. Tur dzīvoja kāds vecs kungs, kas rakstīja milzīgas grāmatas.

Il sesto pianeta era dieci volte più grande. Era abitato da un vecchio signore che scriveva degli enormi libri.

— Skat! Pētnieks! — viņš iesaucās, kad ieraudzīja mazo princi.

«Ecco un esploratore», esclamò quando scorse il piccolo principe.

Mazais princis apsēdās uz galda un mazliet atvilka elpu. Viņš jau bija tik ilgi ceļojis!

Il piccolo principe si sedette sul tavolo ansimando un poco. Era in viaggio da tanto tempo.

— No kurienes tu nāc? — vaicāja vecais kungs.

«Da dove vieni?» gli domandò il vecchio signore.

— Kas ir šī lielā grāmata? — jautāja mazais princis. — Ko jūs še darāt?

«Che cos’è questo grosso libro?» disse il piccolo principe. «Che cosa fate qui?»

— Es esmu ģeogrāfs, — atbildēja vecais kungs.

«Sono un geografo», disse il vecchio signore.

— Kas tas ir — ģeogrāfs?

«Che cos’è un geografo?»

— Tas ir zinātnieks, kas zina, kur atrodas jūras, upes, pilsētas, kalni un tuksneši.

«È un sapiente che sa dove si trovano i mari, i fiumi, le città, le montagne e i deserti».

— Tas ir ļoti interesanti, — sacīja mazais princis. — Tā beidzot patiesi ir īsta profesija! —

«È molto interessante», disse il piccolo principe, «questo finalmente è un vero mestiere!»

Un viņš pārlaida skatienu ģeogrāfa planētai. Viņš vēl nekad nebija redzējis tik diženu planētu.

E diede un’occhiata tutto intorno sul pianeta del geografo. Non aveva mai visto fino ad ora un pianeta così maestoso.

— Jūsu planēta ir ļoti skaista. Vai še ir okeāni? 

«È molto bello il vostro pianeta. Ci sono degli oceani?»

— To es nevaru zināt, — sacīja ģeogrāfs. 

«Non lo posso sapere», disse il geografo.

— Ā! — Mazais princis bija vīlies. — Un kalni?

«Ah! (il piccolo principe fu deluso) E delle montagne?»

— To es nevaru zināt, — atteica ģeogrāfs.

«Non lo posso sapere», disse il geografo.

— Un pilsētas un upes, un tuksneši?

«E delle città e dei fiumi e dei deserti?»

—Arī to es nevaru zināt, — atteica ģeogrāfs.

«Neppure lo posso sapere», disse il geografo.

— Bet jūs taču esat ģeogrāfs!

«Ma siete un geografo!»

— Tas tiesa, — sacīja ģeogrāfs, — bet es neesmu pētnieks. Man ļoti vajadzīgi pētnieki. Ģeogrāfs pats neuzskaita pilsētas, upes, kalnus, jūras, okeānus un tuksnešus.

«Esatto», disse il geografo, «ma non sono un esploratore. Manco completamente di esploratori. Non è il geografo che va a fare il conto delle città, dei fiumi, delle montagne, dei mari, degli oceani e dei deserti.

Ģeogrāfs ir pārāk svarīga persona, lai klaiņotu apkārt. Viņš neatstāj savu biroju. Toties viņš pieņem pētniekus. Viņš tos izjautā un pieraksta viņu atmiņas. Ja kāda pētnieka atmiņas viņam šķiet interesantas, ģeogrāfs liek aizpildīt anketu par pētnieka tikumību.

Il geografo è troppo importante per andare in giro. Non lascia mai il suo ufficio, ma riceve gli esploratori, li interroga e prende degli appunti sui loro ricordi. E se i ricordi di uno di loro gli sembrano interessanti, il geografo fa fare un’inchiesta sulla moralità dell’esploratore».

«Perché?»

«Perché se l’esploratore mentisse porterebbe una catastrofe nei libri di geografia. Ed anche un esploratore che bevesse troppo».

— Kādēļ tā? — vaicāja mazais princis.

«Perché?» domandò il principe.

— Tādēļ, ka dzērājiem viss rādās dubulti. Un tad ģeogrāfs atzīmētu divus kalnus tur, kur ir tikai viens.

«Perché gli ubriachi vedono doppio e allora il geografo annoterebbe due montagne là dove ce n’è una sola».

— Es pazīstu kādu, kas būtu slikts pētnieks, — teica mazais princis.

«Io conosco qualcuno», disse il piccolo principe, «che sarebbe un cattivo esploratore».

— Tas ir iespējams. Tātad, ja pētnieka tikumība izrādās nevainojama, mēs uzrakstām anketu par viņa atklājumu.

«È possibile. Dunque, quando la moralità dell’esploratore sembra buona, si fa un’inchiesta sulla sua scoperta».

— Vai atklājumu dodas apskatīt?

«Si va a vedere?»

— Nē. Tas būtu pārāk sarežģīti. Mēs pieprasām, lai pētnieks sagādā pierādījumus. Ja ir runa, piemēram, par kāda liela kalna atklāšanu, mēs pieprasām, lai viņš atnes no tā lielus akmeņus.

«No, è troppo complicato. Ma si esige che l’esploratore fornisca le prove. Per esempio, se si tratta di una grossa montagna, si esige che riporti delle grosse pietre».

Ģeogrāfs pēkšņi kļuva nemierīgs.

All’improvviso il geografo si commosse.

— Bet tu taču nāc no tālienes! Tu esi pētnieks! Tu man aprakstīsi savu planētu!

«Ma tu, tu vieni da lontano! Tu sei un esploratore! Mi devi descrivere il tuo pianeta!»

Un ģeogrāfs, atvēris savu grāmatu, noasināja zīmuli. Pētnieku stāstus vispirms pieraksta ar zīmuli. Tikai pēc tam, kad pētnieks sagādājis pierādījumus, atklājums tiek ierakstīts ar tinti.

E il geografo, avendo aperto il suo registro, temperò la sua matita. I resoconti degli esploratori si annotano da prima a matita, e si aspetta per annotarli a penna che l’esploratore abbia fornito delle prove.

— Es klausos, — ģeogrāfs teica.

«Allora?» interrogò il geografo.

— Manās mājās nav sevišķi interesanti, — mazais princis iesāka. — Tur viss ir tik mazs! Man ir trīs vulkāni. Divi degoši un viens apdzisis. Bet nekad jau nevar būt drošs.

«Oh! da me», disse il piccolo principe, «non è molto interessante, è talmente piccolo. Ho tre vulcani, due in attività e uno spento. Ma non si sa mai».

— Nekad jau nevar būt drošs, — ģeogrāfs atkārtoja.

«Non si sa mai», disse il geografo.

— Man ir arī puķe.

«Ho anche un fiore».

— Puķes mēs neatzīmējam, — teica ģeogrāfs.

«Noi non annotiamo i fiori», disse il geografo.

— Kādēļ gan ne? Tās ir visskaistākās!

«Perché? Sono la cosa più bella».

— Tādēļ, ka puķes ir īslaicīgas.

«Perché i fiori sono effimeri».

— Ko nozīmē “īslaicīgas”?

«Che cosa vuol dire “effimero”?»

— Ģeogrāfijas grāmatas, — sacīja ģeogrāfs, — ir pašas vērtīgākās no visām grāmatām. Tās nekad nenoveco. Ļoti reti atgadās, ka kalns mainītu savu vietu. Ārkārtīgi reti kāds okeāns izsīkst. Mēs aprakstām mūžīgas lietas.

«Le geografie», disse il geografo, «sono i libri più preziosi fra tutti i libri. Non passano mai di moda. È molto raro che una montagna cambi di posto. È molto raro che un oceano si prosciughi. Noi descriviamo delle cose eterne».

— Bet izdzisuši vulkāni var sākt darboties,— viņu pārtrauca mazais princis. — Ko nozīmē “īslaicīgs”?

«Ma i vulcani spenti si possono risvegliare», interruppe il piccolo principe. «Che cosa vuol dire “effimero”?»