「じゃあ、わたしのものだ。さいしょにおもいついたんだから。」

— Wobec tego są moje, ponieważ pierwszy o tym pomyślałem.

「それでいいの？」

— Czy to wystarcza?

「もちろん。たとえば、きみが、だれのものでもないダイヤを見つけたら、それはきみのものになる。だれのものでもない島を見つけたら、それはきみのもの。さいしょになにかをおもいついたら、〈とっきょ〉がとれる。きみのものだ。だから、わたしは星をじぶんのものにする。なぜなら、わたしよりさきに、だれひとりも、そんなことをおもいつかなかったからだ。」

— Oczywiście. Jeśli znajdziesz diament, który jest niczyj, należy on do ciebie. Jeśli odkryjesz wyspę, która nie należy do nikogo, jest twoja. Jeśli zrobisz wynalazek i opatentujesz go, jest twój. Ja mam gwiazdy, ponieważ nikt przede mną nie pomyślał o tym, żeby je zagarnąć.

「うん、なるほど。」と王子くんはいった。「で、それをどうするの？」

— To prawda — rzekł Mały Książę. — A co robisz z nimi?

「とりあつかう。かぞえて、かぞえなおす。」と、しごとにんげんはいった。「むずかしいぞ。だが、わたしは、ちゃんとしたにんげんなんだ！」

— Zarządzam. Liczę je i przeliczam — powiedział Bankier. — To bardzo trudne. Lecz jestem człowiekiem poważnym.

王子くんは、まだなっとくできなかった。

Mały Książę nie był jeszcze zadowolony.

「ぼくは、スカーフいちまい、ぼくのものだったら、首のまわりにまきつけて、おでかけする。ぼくは、花が１りん、ぼくのものだったら、花をつんでもっていく。でも、きみ、星はつめないよね！」

— Jeśli mam szal, to mogę owinąć nim szyję i zabrać go ze sobą. Jeśli mam kwiat, mogę go zerwać i zabrać ze sobą. A ty nie możesz zrywać gwiazd.

「そうだ。だが、ぎんこうにあずけられる。」

— Nie, lecz mogę je umieścić w banku.

「それってどういうこと？」

— Co to znaczy?

「じぶんの星のかずを、ちいさな紙きれにかきとめるってことだ。そうしたら、その紙を、ひきだしにしまって、カギをかける。」

— To znaczy, że ilość mych gwiazd zapisuję na kawałku papieru. Następnie zamykam ten papier na klucz w szufladzie.

「それだけ？」

— I to wszystko?

「それでいいんだ！」

— To wystarczy.

王子くんはおもった。『おもしろいし、それなりにかっこいい。でも、ぜんぜんちゃんとしてない！』

„To zabawne — pomyślał Mały Książę. — To poetyczne. Ale to nie jest zbyt poważne.”

王子くんは、ちゃんとしたことについて、おとなのひとと、ちがったかんがえをもっていたんだ。

Mały Książę miał zupełnie inne pojęcie o rzeczach poważnych, niż mają dorośli.

「ぼく。」と、その子はことばをつづける。「花が１りん、ぼくのもので、まいにち水をやります。火山がみっつ、ぼくのもので、まいしゅう、ススはらいをします。それに、火がきえてるのも、ススはらいします。まんがいちがあるから。火山のためにも、花のためにもなってます、ぼくのものにしてるってことが。でも、きみは星のためにはなってません……」

— Ja — dorzucił jeszcze — posiadam kwiat, który podlewam codziennie. Posiadam trzy wulkany, które przeczyszczam co tydzień. Przeczyszczam także wulkan wygasły. Nigdy nic nie wiadomo. Jestem pożyteczny dla wulkanów, które posiadam, dla kwiatu, który jest mój. A jaką korzyść mają z ciebie gwiazdy?

しごとにんげんは、口もとをひらいたけど、かえすことばが、みつからなかった。王子くんは、そこをあとにした。

Bankier otworzył usta, lecz nie znalazł odpowiedzi, więc Mały Książę ruszył w dalszą drogę.

おとなのひとって、やっぱりただのへんてこりんだ、とだけ、その子は心のなかでおもいつつ、たびはつづく。

„Dorośli są jednak nadzwyczajni” — powiedział sobie po prostu podczas dalszej podróży.

14

ROZDZIAŁ 14

いつつめの星は、すごくふしぎなところだった。ほかのどれよりも、ちいさかった。ほんのぎりぎり、あかりと、あかりつけの入るばしょがあるだけだった。

Piąta planeta była bardzo interesująca. Była najmniejsza ze wszystkich. Była tak mała, że zaledwie starczyło na niej miejsca na lampę uliczną i Latarnika.

王子くんは、どうやってもわからなかった。空のこんなばしょで、星に家もないし、人もいないのに、あかりとあかりつけがいて、なんのためになるんだろうか。それでも、その子は、心のなかでこうおもった。

Mały Książę nie umiał sobie wytłumaczyć, do czego może służyć uliczna latarnia i Latarnik gdzieś we wszechświecie, na małej planetce pozbawionej domów i ludności. Jednak powiedział sobie:

『このひとは、ばかばかしいかもしれない。でも、王さま、みえっぱり、しごとにんげんやのんだくれなんかよりは、ばかばかしくない。そうだとしても、このひとのやってることには、いみがある。あかりをつけるってことは、たとえるなら、星とか花とかが、ひとつあたらしくうまれるってこと。だから、あかりをけすのは、星とか花をおやすみさせるってこと。とってもすてきなおつとめ。すてきだから、ほんとうに、だれかのためになる。』

„Możliwe, iż ten człowiek jest niedorzeczny. Ale on jest mniej niedorzeczny niż Król, Próżny, Bankier i Pijak. Jego praca jest przynajmniej pożyteczna. Gdy zapala lampę, to tak jakby stwarzał jeszcze jedną nową gwiazdę lub kwiat. Gdy gasi lampę, to tak jakby usypiał gwiazdę lub kwiat. To bardzo ładne zajęcie. To rzeczywiście jest pożyteczne, ponieważ jest ładne.”

その子は星にちかづくと、あかりつけにうやうやしくあいさつをした。

Natychmiast po wylądowaniu Mały Książę ukłonił się z szacunkiem Latarnikowi.

「こんにちは。どうして、いま、あかりをけしたの？」

— Dzień dobry. Dlaczego przed chwilą zgasiłeś swą lampę?

「しなさいっていわれてるから。」と、あかりつけはこたえた。「こんにちは。」

— Taki rozkaz — odpowiedział Latarnik. — Dzień dobry.

「しなさいって、なにを？」

— Cóż to znaczy rozkaz?

「このあかりをけせって。こんばんは。」

— Rozkaz gaszenia lampy. Dobry wieczór.

と、そのひとは、またつけた。

Zapalił lampę.

「えっ、どうして、いま、またつけたの？」

— Dlaczego zapaliłeś?

「しなさいっていわれてるから。」と、あかりつけはこたえた。

— Taki jest rozkaz — odpowiedział Latarnik.

「よくわかんない。」と王子くんはいった。

— Nie rozumiem — rzekł Mały Książę.

「わかんなくていいよ。」と、あかりつけはいった。「しなさいは、しなさいだ。こんにちは。」

— Nic tu nie ma do rozumienia. Rozkaz jest rozkazem. Dzień dobry.

と、あかりをけした。

Zgasił lampę.

それから、おでこを赤いチェックのハンカチでふいた。

Następnie otarł sobie czoło chustką w czerwoną kratę.

「それこそ、ひどいしごとだよ。むかしは、ものがわかってた。あさけして、夜つける。ひるのあまったじかんをやすんで、夜のあまったじかんは、ねる……」

— Mam straszną pracę. Kiedyś miała ona sens. Gasiłem latarnię rano, a zapalałem wieczorem. W dzień mogłem odpoczywać, a w nocy spałem…

「じゃあ、そのころとは、べつのことをしなさいって？」

— A czy teraz zmienił się rozkaz?

「おなじことをしなさいって。」と、あかりつけはいった。「それがほんっと、ひどい話なんだ！　この星は年々、まわるのがどんどん早くなるのに、おなじことをしなさいって！」

— Rozkaz się nie zmienił. Na tym polega tragizm sytuacji. Z roku na rok planeta obraca się szybciej, a rozkaz się nie zmienia.

「つまり？」

— Więc? — spytał Mały Książę.

「つまり、いまでは、１ぷんでひとまわりするから、ぼくにはやすむひまが、すこしもありゃしない。１ぷんのあいだに、つけたりけしたり！」

— Więc dzisiaj, gdy planeta robi obrót w ciągu minuty, nie mam chwili odpoczynku. W ciągu każdej minuty muszę zapalić latarnię i zgasić ją!

「へんなの！　きみんちじゃ、１日が１ぷんだなんて！」

— U ciebie dzień trwa jedną minutę! Jakie to zabawne!

「なにがへんだよ。」と、あかりつけがいった。「もう、ぼくらは１か月もいっしょにしゃべってるんだ。」

— To wcale nie jest zabawne — powiedział Latarnik. — Już minął miesiąc, odkąd rozmawiamy.

「１か月？」

— Miesiąc?

「そう。30ぷん、30日！　こんばんは。」

— Tak. Trzydzieści minut — trzydzieści dni. Dobranoc.

と、またあかりをつけた。

Zapalił lampę.

王子くんは、そのひとのことをじっと見た。しなさいっていわれたことを、こんなにもまじめにやる、このあかりつけのことが、すきになった。

Mały Książę przyjrzał się Latarnikowi i poczuł sympatię dla tego człowieka, który tak wiernie wypełniał rozkaz.

その子は、夕ぐれを見たいとき、じぶんからイスをうごかしていたことを、おもいだした。その子は、この友だちをたすけたかった。

Przypomniał sobie zachody słońca na własnej planecie, kiedy podziwiał je wciąż na nowo, przesuwając tylko krzesełko. Chciał pomóc swemu przyjacielowi.

「ねえ……やすみたいときに、やすめるコツ、知ってるよ……」

— Czy wiesz… Znam sposób, dzięki któremu mógłbyś w dowolnej chwili odpocząć.

「いつだってやすみたいよ。」と、あかりつけはいった。

— Zawsze chciałby odpoczywać — odrzekł Latarnik.

ひとっていうのは、まじめにやってても、なまけたいものなんだ。

Bowiem można być jednocześnie obowiązkowym i leniwym.

王子くんは、ことばをつづけた。
「きみの星、ちいさいから、大またなら３ぽでひとまわりできるよね。ずっと日なたにいられるように、ゆっくりあるくだけでいいんだよ。やすみたくなったら、きみはあるく……すきなぶんだけ、おひるがずっとつづく。」

— Twoja planeta jest tak mała, ze trzema krokami możesz ją okrążyć. Wystarczy, abyś szedł powoli i stale był w świetle słońca. Gdy zechcesz odpocząć, będziesz szedł przed siebie i dzień będzie trwać tak długo, jak długo zechcesz.

「そんなの、たいしてかわらないよ。」と、あかりつけはいった。「ぼくがずっとねがってるのは、ねむることなんだ。」

— Niewiele mi to da — powiedział Latarnik — najbardziej lubię spać.

「こまったね。」と王子くんがいった。

— Szkoda — powiedział Mały Książę.

「こまったね。」と、あかりつけもいった。「こんにちは。」

— Szkoda — powiedział Latarnik. — Dzień dobry.

と、あかりをけした。

I zgasił lampę.

王子くんは、ずっととおくへたびをつづけながら、こんなふうにおもった。『あのひと、ほかのみんなから、ばかにされるだろうな。王さま、みえっぱり、のんだくれ、しごとにんげんから。でも、ぼくからしてみれば、たったひとり、あのひとだけは、へんだとおもわなかった。それっていうのも、もしかすると、あのひとが、じぶんじゃないことのために、あくせくしてたからかも。』

Podczas dalszej podróży Mały Książę powiedział sobie:
„Tym człowiekiem pogardzaliby wszyscy, i Król, i Próżny, i Pijak, i Bankier. Mimo to on jeden nie wydaje mi się śmieszny. A to prawdopodobnie dlatego, że nie zajmuje się tylko sobą.”

その子は、ざんねんそうにためいきをついて、さらにかんがえる。

Westchnął z żalu i mówił sobie jeszcze:

『たったひとり、あのひとだけ、ぼくは友だちになれるとおもった。でも、あのひとの星は、ほんとにちいさすぎて、ふたりも入らない……』

„Tylko ten człowiek mógłby być moim przyjacielem. Lecz jego planeta jest rzeczywiście za mała. Nie ma miejsca dla dwóch…”

ただ、王子くんとしては、そうとはおもいたくなかったんだけど、じつは、この星のことも、ざんねんにおもっていたんだ。だって、なんといっても、24じかんに1440回も夕ぐれが見られるっていう、めぐまれた星なんだから！

Mały Książę nie chciał się przyznać, że tym, co najbardziej pociągało go w tej błogosławionej planecie, było przede wszystkim tysiąc czterysta czterdzieści zachodów słońca w ciągu dwudziestu czterech godzin.

15

ROZDZIAŁ 15

むっつめの星は、なん10ばいもひろい星だった。ぶあつい本をいくつも書いている、おじいさんのすまいだった。

Szósta planeta była dziesięć razy większa. Mieszkał na niej Starszy Pan, który pisał olbrzymie księgi.

「おや、たんけん家じゃな。」王子くんが見えるなり、そのひとは大ごえをあげた。

— Proszę! Oto badacz! — wykrzyknął, ujrzawszy Małego Księcia.

王子くんは、つくえの上にこしかけて、ちょっといきをついた。もうそれだけたびをしたんだ！

Mały Książę usiadł za stołem, lekko dysząc. Bardzo długo już podróżował.

「どこから来たね？」と、おじいさんはいった。

— Skąd przybywasz? — zagadnął go Starszy Pan.

「なあに、そのぶあつい本？」と王子くんはいった。「ここでなにしてるの？」

— Co to za gruba księga? — spytał Mały Książę. — Co pan tu robi?

「わしは、ちりのはかせじゃ。」と、おじいさんはいった。

— Jestem geografem — odpowiedział Starszy Pan.

「なあに、そのちりのはかせっていうのは？」

— Co to znaczy geograf?

「ふむ、海、川、町、山、さばくのあるところをよくしっとる、もの知りのことじゃ。」

Jest to uczony, który wie, gdzie znajdują się morza, rzeki, miasta, góry i pustynie.

「けっこうおもしろそう。」と王子くんはいった。「やっと、ほんもののしごとにであえた！」

— To bardzo ciekawe — powiedział Mały Książę. — Nareszcie odkryłem pożyteczne zajęcie!

それからその子は、はかせの星をぐるりと見た。こんなにもでんとした星は、見たことがなかった。

I rozejrzał się po planecie geografa. Nigdy jeszcze nie widział tak wspaniałej planety.

「とってもみごとですね、あなたの星は。大うなばらは、あるの？」

— Pańska planeta jest bardzo ładna. Czy są na niej oceany?

「まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— Nie mogę tego wiedzieć — odpowiedział geograf.

「えっ！（王子くんは、がっかりした。）じゃあ、山は？」

— Ach… — Mały Książę był rozczarowany. — A góry?

「まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— Nie mogę tego wiedzieć — powiedział geograf.

「じゃあ、町とか川とか、さばくとかは？」

— A miasta, rzeki, pustynie?

「それも、まったくもってわからん。」と、はかせはいった。

— Tego też nie mogę wiedzieć — odparł geograf.

「でも、ちりのはかせなんでしょ！」

— Ależ pan jest geografem?!

「さよう。」と、はかせはいった。「だが、たんけん家ではない。それに、わしの星にはたんけん家がおらん。ちりのはかせはな、町、川、山、海、大うなばらやさばくをかぞえに行くことはない。

— To prawda — rzekł geograf — lecz nie jestem badaczem. Bardzo brak mi badaczy. Zadanie geografa nie polega na liczeniu miast, rzek, gór, oceanów i pustyń.

はかせというのは、えらいひとだもんで、あるきまわったりはせん。じぶんのつくえを、はなれることはない。そのかわり、たんけん家を、むかえるんじゃ。はかせは、たんけん家にものをたずね、そのみやげ話をききとる。そやつらの話で、そそられるものがあったら、そこではかせは、そのたんけん家が、しょうじきものかどうかをしらべるんじゃ。」

Geograf jest zbyt ważną osobistością, aby mógł pozwolić sobie na łazikowanie. On nie opuszcza swego biura, lecz przyjmuje badaczy, wypytuje i notuje ich spostrzeżenia. A gdy uwagi któregoś uzna za interesujące, wtedy każe robić wywiad o moralności danego badacza.

「どうして？」

— Po co?

「というのもな、たんけん家がウソをつくと、ちりの本はめちゃくちゃになってしまう。のんだくれのたんけん家も、おなじだ。」

— Ponieważ kłamiący badacz wywołałby katastrofy w księgach geografii. A także badacz, który zbyt dużo pije.

「どうして？」と王子くんはいった。

— A dlaczego? — pytał Mały Książę.

「というのもな、よっぱらいは、ものがだぶって見える。そうすると、はかせは、ひとつしかないのに、ふたつ山があるように、書きとめてしまうからの。」

— Ponieważ pijany widzi podwójnie, więc geograf zanotowałby dwie góry w miejscu, gdzie jest tylko jedna.

「たんけん家に、ふむきなひと、ぼく知ってるよ。」と王子くんはいった。

— Znam kogoś — rzekł Mały Książę — kto byłby bardzo złym badaczem.

「いるじゃろな。ところで、そのたんけん家が、しょうじきそうだったら、はかせは、なにが見つかったのか、たしかめることになる。」

— To bardzo możliwe. Kiedy więc moralność badacza wydaje się zadowalająca, sprawdza się prawdziwość jego odkrycia.

「見に行くの？」

— Sprawdza się na miejscu?

「いや。それだと、あまりにめんどうじゃ。だから、はかせは、たんけん家に、それをしんじさせるだけのものを出せ、という。たとえば、大きな山を見つけたっていうんであれば、大きな石ころでももってこにゃならん。」

— Nie. To zbyt skomplikowane. Żąda się od badacza dowodów. Gdy na przykład chodzi o odkrycie wielkiej góry, żąda się, a by dostarczył wielkich kamieni.

はかせは、ふいにわくわくしだした。

Nagle geograf ożywił się:

「いやはや、きみはとおくから来たんだな！　たんけん家だ！　さあ、わしに、きみの星のことをしゃべってくれんか。」

— Ależ ty przybywasz z daleka! Jesteś badaczem! Opisz mi twoją planetę!

そうやって、はかせはノートをひらいて、えんぴつをけずった。はかせというものは、たんけん家の話をまず、えんぴつで書きとめる。それから、たんけん家が、しんじられるだけのものを出してきたら、やっとインクで書きとめるんだ。

Geograf otworzył księgę i zaostrzył ołówek. Raport badacza zapisuje się najpierw ołówkiem, a po dostarczeniu dowodów prawdziwości odkrycia — przepisuje się piórem.

「それで？」と、はかせはたずねた。

— Więc? — zapytał geograf.

「えっと、ぼくんち。」と王子くんはいった。「あんまりおもしろくないし、すごくちいさいんだ。みっつ火山があって、ふたつは火がついていて、ひとつはきえてる。でも、まんがいちがあるかもしれない。」

— Och, u mnie wcale nie jest ciekawie — odpowiedział Mały Książę. — Planeta jest bardzo mała. Mam trzy wulkany. Dwa czynne i jeden wygasły. Ale nigdy nic nie wiadomo.

「まんがいちがあるかもしれんな。」と、はかせはいった。

— Nigdy nic nie wiadomo — powtórzył geograf.

「花もあるよ。」

— Mam też kwiat.

「わしらは、花については書きとめん。」と、はかせはいった。

— Kwiaty nas nie interesują.

「どうしてなの！　いちばんきれいだよ！」

— A dlaczego? To najładniejsze z istniejących rzeczy!

「というのもな、花ははかないんじゃ。」

— Ponieważ kwiaty są efemeryczne.

「なに、その〈はかない〉って？」

— Co znaczy „efemeryczne”?

「ちりの本はな、」と、はかせはいう。「すべての本のなかで、いちばんちゃんとしておる。ぜったい古くなったりせんからの。山がうごいたりするなんぞ、めったにない。大うなばらがひあがるなんぞ、めったにない。わしらは、かわらないものを書くんじゃ。」

— Księgi geografii są księgami najbardziej cennymi ze wszystkich ksiąg. Nigdy nie tracą aktualności. Bardzo rzadko zdarza się, aby góra zmieniła miejsce. Bardzo rzadko zdarza się, aby ocean wysechł. My opisujemy rzeczy wieczne.

「でも、きえた火山が目をさますかも。」と王子くんはわりこんだ。「なあに、その〈はかない〉って？」

— Lecz wygasły wulkan może się obudzić — przerwał Mały Książę. — Co to znaczy „efemeryczny”?