Nie odpowiedział mi na pytanie. Po prostu rzekł:

Ama soruma karşılık vermedi.

— Woda może także przynieść korzyść sercu…

“Su yüreğe de iyi gelebilir,” dedi yalnızca.

Nie zrozumiałem odpowiedzi, lecz mimo to zamilkłem. Wiedziałem dobrze, że nie należy zadawać mu pytań.

Dediğini anlamamıştım ama sustum. Onu sorguya çekmemek gerektiğini öğrenmiştim.

Był zmęczony. Usiadł. Usiadłem obok niego. Po chwili milczenia powiedział jeszcze:

Yorulmuştu. Oturdu. Ben de yanına çöktüm. Kısa bir sessizlikten sonra konuştu:

— Gwiazdy są piękne, ponieważ na jednej z nich istnieje kwiat, którego nie widać…

“Yıldızlar, gözden ırak bir çiçek yüzünden güzeldirler.”

Odpowiedziałem:
— Oczywiście — i w milczeniu patrzyłem na wydmy piasku w poświacie księżyca.

“Doğru,” dedim ve başka söz etmeden ay ışığı altında uzanan kum tepelerine baktım.

— Pustynia jest piękna — dorzucił.

“Çok güzel,” dedi Küçük Prens.

To prawda. Zawsze kochałem pustynię. Można usiąść na wydmie. Nic nie widać. Nic nie słychać. Ale mimo to coś promieniuje w ciszy…

Haklıydı. Çölü hep sevmişimdir. Bir kum tepeciğine oturursunuz, bir şey görmez, bir şey duymazsınız, yine de sessizlikte bir nabız atar, bir pırıltı kımıldar…

— Pustynię upiększa to — powiedział Mały Książę — że gdzieś w sobie kryje studnię…

“Bir yerde bir koyunun saklı oluşudur çöle güzellik veren,” dedi Küçük Prens.

Nagle ze zdziwieniem zrozumiałem to tajemnicze promieniowanie piasku. Gdy byłem małym chłopcem, mieszkałem w starym domu, do którego przywiązana była legenda o ukrytym skarbie. Oczywiście nikt skarbu nie znalazł, a może nawet nie szukał go. Lecz on rzucał czar na dom. Mój dom ukrywał w sobie tajemnicę…

Kumdaki gizemli parıltıyı birdenbire kavramak beni şaşkına çevirmişti. Küçükken eski bir evde otururduk, efsaneye göre bir define saklıydı orada. Tabii kimse definenin nasıl bulunacağını bilmiyor, aramaya da kalkmıyordu. Ama evimiz bir masal havası kazanmıştı. Evim, yüreğinin derinliklerinde bir sır saklıyordu.

— Tak — powiedziałem Małemu Księciu — to, co upiększa dom czy gwiazdy, czy pustynie jest niewidzialne.

“Doğru,” dedim Küçük Prens’e, “ev olsun, yıldızlar olsun, çöl olsun, hepsi de güzelliğini gizliliğe borçlu!”

— Jestem zadowolony — powiedział — że zgadzasz się z moim lisem.

“Tilkimin görüşüne katılmana sevindim,” dedi.

Ponieważ Mały Książę był senny, wziąłem go na ręce i poszedłem dalej. Byłem wzruszony. Wydawało mi się, że niosę kruchy skarb. Wydawało mi się nawet, że na Ziemi nie istnieje nic bardziej nietrwałego.

Küçük Prens uykuya dalınca onu kollarıma alarak yola çıktım. Duygulanmış, coşmuştum. Kollarımda sırça bir hazine taşıyordum sanki. Sanki yeryüzünde ondan daha kolay örselenebilen bir nesne yoktu.

W świetle księżyca patrzyłem na blade czoło, na zamknięte oczy, na pukle włosów poruszane wiatrem i mówiłem sobie, że to, co widzę, jest tylko zewnętrzną powłoką. Najważniejsze jest niewidoczne.

Ay ışığında o solgun alna, o yumulu gözlere, rüzgârda uçuşan o saçlara bakıyor, kendi kendime diyordum ki “Bu gördüğüm sadece kabuğu. İçinde gizlenen, gözle görülemez…”

Ponieważ półotwarte wargi uśmiechały się leciutko, powiedziałem sobie jeszcze: „To, co mnie wzrusza najmocniej w tym małym śpiącym królewiczu, to jego wierność dla kwiatu, to obraz róży, który świeci w nim jak płomień lampy nawet podczas snu”. I wydał mi się jeszcze bardziej kruchy. Byle podmuch wiatru może zgasić lampę — trzeba dobrze uważać.

Dudakları gülümseyecekmiş gibi yarı aralanınca: “Şu kollarımda uyuyan küçük varlığın bana asıl coşku veren yanı,” diye düşündüm, “bir çiçeğe — uyurken bile benliğinde lamba alevi gibi yanan — bir gül görüntüsüne olan bağlılığıdır.” Şimdi daha da çabuk örselenebilirmiş gibi geliyordu bana. Alevleri korumak gerekir, yoksa küçük bir esintiyle sönüverirler.

I tak idąc, o świcie odnalazłem studnię.

Yürüye yürüye şafakta kuyuya vardım.

ROZDZIAŁ 25

XXV

— Ludzie tłoczą się w pociągach — powiedział Mały Książę — nie wiedząc, czego szukają. Dlatego są podnieceni i kręcą się w kółko…

Küçük Prens:
“İnsanlar hızlı trenlere biniyorlar ama ne aradıklarını bildikleri yok. Koşuyor, heyecanlanıyor, dönüp duruyorlar,” dedi.

A potem dorzucił:

Sonra ekledi:

— Nie warto…

“Bunca çabaya değse bari…”

Studnia, którą znaleźliśmy, nie przypominała zupełnie studni saharyjskich. Studnie saharyjskie są po prostu dziurami wykopanymi w piasku. Ta natomiast przypominała wiejską studnię. Lecz nigdzie nie było wioski. Zdawało mi się, że śnię.

Güldü. İpi tutarak çıkrığı çevirmeye başladı. Vardığımız kuyu çöl kuyularına benzemiyordu. Çöl kuyuları kumda açılmış ufak deliklerdir. Buysa bir köy kuyusunu andırıyordu. Ne var ki görünürlerde köy filan yoktu, düş görüyorum herhalde.

— To zadziwiające — powiedziałem do Małego Księcia — wszystko jest przygotowane: blok, lina i wiadro…

“Çok tuhaf,” dedim Küçük Prens’e, “her şey hazır: Çıkrık, kova, ip…”

Zaśmiał się, chwycił linę, puścił blok w ruch. Blok jęknął, zazgrzytał jak stara chorągiewka na dachu po długotrwałym bezruchu.

Güldü. İpi tutarak çıkrığı çevirdi. Çıkrık, rüzgârın uğramayı unuttuğu bir fırıldak gibi inliyordu.

— Słuchaj, obudziliśmy studnię i ona śpiewa…

“Duyuyor musun?” dedi Küçük Prens, “Kuyuyu uyandırdık, şarkı söylüyor…”

Nie chciałem, aby się męczył.

Yorulmasını istemiyordum:

— Pozwól mi, to za ciężkie dla ciebie.

“İpi bana bırak,” dedim, “sana ağır gelir.”

Powoli wyciągałem wiadro aż do cembrowiny, Postawiłem je równo. W uszach dźwięczał mi śpiew bloku, a w falującej jeszcze wodzie widziałem drgające słońce.

Kovayı kuyunun ağzına kadar çektim, dayadım. Yorulmuştum ama mutluydum. Çıkrığın ezgisi kulaklarımdaydı; kıpırdayan suda güneşin kımıldadığını görüyordum.

— Chcę napić się tej wody — powiedział Mały Książę — daj mi…

“Bu suya susamıştım,” dedi Küçük Prens, “ver de içeyim.”

Zrozumiałem już, czego szukał.

Neyi aradığını anlamıştım.

Podniosłem wiadro do jego warg. Pił, mając oczy zamknięte. To było tak piękne jak święto. To było czymś więcej niż pożywieniem. Ta woda zrodzona była z marszu pod gwiazdami, ze śpiewu bloku, z wysiłku mych ramion. Sprawiała radość sercu — jak podarek.

Kovayı dudaklarına kaldırdım. Gözlerini kapayıp içti. Bir şölen içkisiymiş gibi tatlı, bildiğimiz içkilerden başkaydı bu su. Tatlılığı yıldızların altındaki yürüyüşten, çıkrığın ezgisinden, kollarımdaki güçten geliyordu. Bir armağan gibi iç açıcıydı.

Świeczki na choince, muzyka na Pasterce oraz słodkie uśmiechy opromieniały prezenty, jakie otrzymywałem na Boże Narodzenie, gdy byłem małym chłopcem.

Küçükken Noel ağacının ışıkları, gece duasının ezgisi, gülümseyen yüzlerin sevecenliği işte böyle bir parıltı katardı aldığım armağana.

— Ludzie z twojej planety — powiedział Mały Książę — hodują pięć tysięcy róż w jednym ogrodzie… i nie znajdują w nich tego, czego szukają…

“Sizin Dünya’da insanlar,” dedi Küçük Prens, “bir bahçede beş bin gül yetiştiriyorlar; yine de aradıklarını bulamıyorlar.”

— Nie znajdują — odpowiedziałem.

“Bulamıyorlar,” dedim.

— A tymczasem to, czego szukają, może być ukryte w jednej róży lub w odrobinie wody…

“Oysa aradıkları tek bir gülde, bir damla suda bulunabilir.”

— Oczywiście — odpowiedziałem.

“Doğru,” dedim.

Mały Książę dorzucił:

Küçük Prens ekledi:

— Lecz oczy są ślepe. Szukać należy sercem.

“Ama gözler kördür. İnsan ancak yüreğiyle baktığı zaman gerçeği görebilir…”

Napiłem się. Oddychałem głęboko. O wschodzie słońca piasek jest koloru miodu. Cieszyłem się tym kolorem miodu. I jak mogłem przypuszczać, że oczekiwało mnie cierpienie…

Suyu içmiştim. Soluklarım düzene girmişti. Şafakta kum, bal rengindedir. Bal rengi de mutluluğuma ekleniyordu. Peki, neydi beni hüzünlendiren?

— Powinieneś dotrzymać obietnicy — powiedział cichutko Mały Książę. Siedliśmy znów razem.

Küçük Prens yumuşak bir sesle: “Sözünü tutmalısın,” dedi yanıma oturarak.

— Jakiej obietnicy?

“Hangi sözümü?”

— Widzisz… kaganiec dla baranka… Jestem odpowiedzialny za mój kwiat!

“Şey… Koyunum için bir tasma… Çiçekten ben sorumluyum.”

Wyciągnąłem z kieszeni moje szkice. Mały Książę zauważył je i śmiejąc się powiedział:

Cebimden resimlerin taslaklarını çıkardım. Küçük Prens onları inceledi ve güldü:

— Twoje baobaby przypominają trochę główki kapusty…

“Senin baobablar da lahanaya benzemiş.”

— Och!
Byłem tak dumny z tych baobabów.

“Aaa!” Oysa ben övünüyordum baobablarımla.

— Twój lis… z takimi uszami, które przypominają rogi… Są za długie!

“Tilkiye gelince kulaklarına bak, sanki birer boynuz; ne uzun yapmışsın.”

I śmiał się dalej.

Yine güldü.

— Jesteś niesprawiedliwy, mały przyjacielu, mówiłem, że poza wężem boa, zamkniętym i otwartym, nigdy nie umiałem nic rysować.

“Böyle dememeliydin küçük dostum,” dedim, “ben yalnız boa yılanlarının içten ve dıştan görünüşlerini çizebilirim.”

— Och, twoje rysunki nie są takie złe — pocieszał — dzieci poznają się na nich.

“Üzme canını,” dedi. “Çocuklar anlar.”

Narysowałem kaganiec. Ścisnęło mi się serce, kiedy mu go pokazywałem.

Ben de koyuna bir tasma çizdim. Ona uzatırken içim titriyordu.

— Masz plany, których nie znam…

“Bilmediğim tasaların var galiba,” dedim.

Nie odpowiedział mi na pytanie.

Soruma karşılık vermedi,

— Wiesz… mój przyjazd na Ziemię… jutro jest rocznica… — powiedział.

dedi ki: “Biliyor musun, yarın dünyaya inişimin yıldönümü.”

I po chwili milczenia dodał:

Biraz sustuktan sonra:

— Spadłem niedaleko stąd…

“Tam da buralara inmiştim,” dedi.

I poczerwieniał.

Kızarmıştı.

Znowu z niewiadomych przyczyn zrobiło mi się dziwnie smutno.

Nedenini anlamadan içimde tuhaf bir eziklik duydum yine, sormaktan kendimi alamadım.

Postanowiłem go o coś zapytać.
— Więc to nie przez przypadek przechadzałeś się tutaj samotnie, o tysiąc mil od zamieszkałych terenów, kiedy poznałem cię osiem dni temu? Powróciłem na miejsce, na które spadłeś?

“Demek bir hafta önce ilk karşılaştığımızda en yakın yerleşim merkezinden bin mil uzakta tek başına dolaşıp durman bir rastlantı değildi. İndiğin yere dönüyordun.”

Mały Książę poczerwieniał jeszcze bardziej.

Küçük Prens yine kızardı.

Wahając się dorzuciłem:

Biraz duralayarak sordum:

— A może z powodu rocznicy?

“Belki de yıldönümü içindi?”

Mały Książę znowu zaczerwienił się. Nigdy nie odpowiadał na pytania, ale kiedy się ktoś rumieni, to jakby mówił „tak”, prawda?

Küçük Prens yine kızardı. Kendisine sorulanlara hiç karşılık vermezdi. Ama insanın yüzünün kızarması “evet” anlamına gelir, değil mi?

— Wiesz — powiedziałem mu — boję się…

“İçimde bir korku var,” dedim.

Tym razem odpowiedział mi:

Sözümü kesti:

— Musisz teraz pracować. Musisz iść do twojej maszyny. Będę tu czekał na ciebie. Wróć jutro wieczorem…

“Şimdi sen çalışmalısın. Uçağının başına dönmelisin. Seni burada bekleyeceğim. Yarın akşam gel.”

Nie uspokoiło mnie to. Przypomniała mi się historia lisa. Decyzja oswojenia niesie w sobie ryzyko łez.

Ama içime kuşku düşmüştü bir kere. Tilkiyi anımsadım. Birinin sizi evcilleştirmesine izin verirseniz gözyaşlarını da hesaba katmalısınız.

ROZDZIAŁ 26

XXVI

Obok studni znajdowały się ruiny starego kamiennego muru. Gdy wracałem następnego wieczora od pracy, z daleka zauważyłem Małego Księcia siedzącego na murze, ze zwieszonymi nogami. Słyszałem jak mówił:

Kuyunun yanında eski bir taş duvarın yıkıntısı vardı. Ertesi akşam işten döndüğümde uzaktan Küçük Prens’i bu duvarın üstüne oturmuş, bacaklarını sallar gördüm. Şöyle diyordu:

— Więc nic sobie nie przypominasz?… Miejsce niezupełnie się zgadza…

“Demek aklında kalmamış. Tam burası değildi.”

Ktoś mu na pewno odpowiadał, ponieważ znów posłyszałem jego głos:

Başka biri bir şey demiş olmalıydı ki karşılık verdi:

— Ależ na pewno! Data się zgadza, lecz miejsce nie…

“Evet, evet bugün. Ama burada değil.”

Zbliżałem się do muru. Przyspieszyłem kroku. Ciągle jeszcze nikogo nie widziałem ani nic nie słyszałem. Tylko Mały Książę znowu komuś odpowiadał:

Duvara doğru yürüdüm. O kimseyi ne görüyor ne de duyuyordum. Küçük Prens yine karşılık verdi:

— Oczywiście. Zobaczysz, gdzie zaczyna się mój ślad na piasku. Poczekasz tam na mnie. Będę tej nocy.

“Tamam. Kumda ayak izlerimin başladığı yeri göreceksin. Orada durup beni bekleyeceksin. Bu gece geleceğim.”

Byłem o dwadzieścia metrów od muru, jednakże w dalszym ciągu nic nie widziałem.

Duvara yirmi metre kalmıştı, hâlâ kimseyi göremiyordum.

Po chwili ciszy Mały Książę dorzucił:

Bir sessizlikten sonra Küçük Prens yine konuştu:

— Czy masz dobry jad? Czy jesteś pewna, że nie będę długo cierpiał?

“Vereceğin zehir çok mu iyi? Uzun süre acı çekmeyeceğim, değil mi?”

Zatrzymałem się ze ściśniętym sercem, lecz ciągle jeszcze nic nie rozumiałem.

Yüreğim ağzımda öylece kalakaldım, hâlâ anlamıyordum.

— Teraz idź sobie — powiedział — chcę zejść!

“Hadi şimdi git, aşağı inmek istiyorum.”

Spuściłem wzrok do podnóża muru i aż podskoczyłem. W kierunku Małego Księcia wyciągała się jedna z tych żółtych żmij, których jad zabija w ciągu trzydziestu sekund.

Gözlerim duvarın dibine kayınca havaya sıçradım. İnsanı otuz saniyede öldüren sarı yılanlardan biri Küçük Prens’in karşısında duruyordu.

Podbiegłem, szukając rewolweru w kieszeni, lecz na odgłos mych kroków żmija wolno osunęła się na piasek i nie spiesząc, jak zamierający strumień wody, z metalicznym chrzęstem wśliznęła się między kamienie.

Tabancamı çekmek için elimi cebime atarken bir yandan da koşmaya başladım. Ancak çıkardığım gürültüyü duyan yılan kapatılan bir fıskiye gibi kumlarda yavaşça aktı, madeni bir ses çıkararak taşların arasına kaydı usulca.

Doskoczyłem do muru i chwyciłem w ramiona Małego Księcia, bladego jak śnieg.

Küçük dostumu kollarıma almak için tam vaktinde yetişmiştim. Yüzü bembeyaz olmuştu.

— Cóż to za historia? Rozmawiasz teraz ze żmijami?

“Bu da ne demek?” diye sordum. “Yılanlarla mı konuşmaya başladın?”

Zdjąłem z jego szyi złoty szalik. Zwilżyłem mu skronie i napoiłem go. Nie śmiałem go o nic pytać. Popatrzył na mnie z powagą i objął mnie ramionami. Czułem bicie jego serca, tętniącego podobnie jak serce zranionego ptaka. Powiedział:

Hep boynuna bağladığı sarı atkıyı gevşettim, şakaklarını ıslattım, su içirdim. Ama soru soracak cesaretim yoktu. Dolu dolu yüzüme baktı ve kollarını boynuma doladı. Yüreği, vurulmuş bir kuşun yüreği gibi çarpıyordu. Dedi ki:

— Jestem zadowolony, że udało ci się naprawić samolot. Będziesz mógł powrócić do siebie.

“Uçaktaki aksaklığı bulmana çok sevindim. Artık ülkene dönebilirsin.”

— Skąd wiesz?

“Sen nereden biliyorsun?”

Właśnie miałem zamiar mu powiedzieć, że mimo wszystko udało mi się naprawić motor.

Ona onarım işinin umulmadık bir anda başarıyla sonuçlandığını haber vermeye gelmiştim.

Nie odpowiedział na moje pytanie, lecz rzekł:

Soruya karşılık vermeden:

— Ja także dzisiaj wracam do siebie…

“Ben de gezegenime dönüyorum bugün,” dedi.

A po chwili, pełen smutku, ciągnął:

Sonra üzgün bir sesle ekledi:

— To znacznie dalej… i znacznie trudniej…

“Benimki çok daha uzakta… Çok daha güç…”

Czułem, że dzieje się coś niezwykłego. Ściskałem go mocno w ramionach, lecz mimo to wydawało mi się, że zsuwa się pionowo w przepaść, z której nie będę mógł go wyciągnąć…

Olağanüstü bir şeylerin döndüğünü sezinliyordum. Onu kollarımda küçük bir çocuk gibi sıkıyordum ama bir uçuruma son hızla atılmasına engel olamayacakmışım gibi geliyordu bana.

Wzrok miał poważny, zagubiony w dali.

Derin düşüncelere dalmıştı galiba.

— Mam twojego baranka. I mam skrzynkę dla niego… I mam kaganiec…

“Senin koyunu aldım, sandığı da, tasmayı da.”

Uśmiechnął się smutno.

Hüzünle gülümsedi.

Długo czekałem. Wyczuwałem, że powoli ożywia się.

Uzun süre bekledim; yavaş yavaş kendine geliyordu…

— Mały przyjacielu, bałeś się…

“Küçük dostum,” dedim, “korkuyor musun?”

Bał się, na pewno. Zaśmiał się cichutko:

Korkuyordu kuşkusuz, hafifçe gülümsedi.

— Dzisiejszego wieczoru będę się bał znacznie bardziej…

“Bu akşam daha çok korkacağım.”

I znowu zmroziło mnie przeczucie czegoś nieodwołalnego. Nie słyszeć więcej jego śmiechu ta myśl mnie zadręczała. Ten śmiech był dla mnie jak studnia na pustyni.

Yeniden o çaresizlik duygusuyla buz gibi oldum. Anladım ki bu gülüşü bir daha görmezsem yapamam. Benim için çölde bir kaynaktı gülüşü.