— Vai vulkāni ir izdzisuši vai atmodušies, tas mums ir viens un tas pats. Mums ir svarīgs tikai pats kalns. Tas nepārvēršas.

“Yanardağlar sönmüş olsa da olmasa da bizim için değişmez. Bizim gözümüzde yanardağ değil, dağ önemlidir. O hiç değişmez.”

— Bet ko nozīmē “īslaicīgs”,— atkārtoja mazais princis, kas nekad nebija atkāpies no reiz uzdotā jautājuma.

Bir soru sordu mu karşılığını alıncaya kadar susmayan Küçük Prens üsteledi: “Geçici ne demek?”

— Tas nozīmē — “pakļauts drīzai iznīcībai”.

“Yakın bir gelecekte yok olacağı düşünülebilen şey demektir.”

— Mana puķe ir pakļauta drīzai iznīcībai?

“Öyleyse çiçeğimin yakın bir gelecekte yok olacağı düşünülebilir.”

— Protams.

“Elbette.”

“Mana puķe ir īslaicīga”, mazais princis domāja, “un viņai ir tikai četri ērkšķi, ar ko aizstāvēties pret pasauli! Un es atstāju viņu vienu pašu mājās!”

“Çiçeğim geçiciymiş,” diye düşündü Küçük Prens, “hem kendini savunmak için dört dikeninden başka silahı yok. Bense onu gezegende bir başına bırakıp geldim.”

Tā bija mazā prinča pirmā nožēla. Taču viņš ātri atguva drosmi.

İlk kez acı çökmüştü içine. Ne var ki kendini çabuk toparladı.

— Ko jūs man ieteiktu apskatīt? — viņš jautāja.

“Şimdi nereye gitmemi öğütlersiniz?” diye sordu.

— Planētu Zemi, — atbildēja ģeogrāfs. — Tai ir laba slava…

“Dünya adlı gezegene. İyi ün kazanmış bir gezegendir.”

Un mazais princis devās projām, domādams par savu puķi.

Küçük Prens çiçeğini düşüne düşüne yola koyuldu.

XVI

XVI

Septītā planēta tātad bija Zeme.

Yedinci gezegen Dünya’ydı.

Zeme nav vis kaut kāda parasta planēta! To apdzīvo simt vienpadsmit karaļu (ieskaitot, protams, arī nēģeru karaļus), septiņi tūkstoši ģeogrāfu, deviņi simti tūkstoši biznesmeņu, septiņi ar pusi miljonu dzērāju, trīs simti vienpadsmit miljoni godkārīgo, vārdu sakot, apmēram divi miljardi pieaugušo.

Dünya başka gezegenlere benzemez! Orada yüz on bir kral (zenci kralları da sayarsak) yedi bin coğrafyacı, dokuz yüz bin işadamı, yedi buçuk milyon sarhoş, üç yüz bir milyon kendini beğenmiş yani aşağı yukarı iki milyar büyük yaşamaktadır.

Lai jums rastos priekšstats par Zemes izmēriem, minēšu tikai to, ka pirms elektrības izgudrošanas uz visiem sešiem kontinentiem kopā vajadzēja uzturēt veselu armiju laternu iededzinātāju — četri simti sešdesmit divus tūkstošus pieci simti vienpadsmit cilvēkus.

Size dünyanın genişliği üstüne bir fikir vermek için şu örneği gösterebilirim: Elektriğin bulunmadığı çağlarda, bu gezegenin altı kıtasında dört yüz altmış iki bin beş yüz on bir kişilik bir bekçi ordusu, her akşam sokak fenerlerini yakmakla görevliydi.

Raugoties no tālienes, tas atstāja lielisku iespaidu. Šīs armijas kustības bija saskaņotas kā baletā.

Bu orduya uzaktan bakmaya doyum olmazdı. Hareketleri bir opera balesi kadar düzenliydi.

Vispirms nāca Jaunzēlandes un Austrālijas laternu iededzinātāju kārta. Iededzinājuši savas laternas, viņi aizgāja gulēt. Tad uznāca Ķīnas un Sibīrijas laternu iededzinātāji. Pēc tam arī viņi nozuda aiz kulisēm.

Önce Yeni Zelandalı ve Avustralyalı bekçiler görünürdü. Bunlar fenerlerini yaktıktan sonra gider uykuya dalarlardı. Bu kez sıra Çinli ve Sibiryalı bekçilere gelirdi. Onlar da yerlerine çekilince Rus ve Hintli bekçiler ortaya çıkardı.

Tad bija kārta Krievijas un Indijas laternu iededzinātājiem. Pēc tam — Āfrikas un Eiropas. Pēc tam — Dienvidamerikas.

Sonra Afrikalı ve Avrupalılar, sonra Güney Amerikalılar, en sonra da Kuzey Amerikalılar.

Un viņi nekad nesajauca kārtību, uzejot uz skatuves. Tas bija grandiozi.

Sahneye giriş sırası hiçbir zaman bozulmazdı. Görülecek şeydi hakçası.

Tikai vienīgās ziemeļpola laternas iededzinātājs un viņa kolēģis — vienīgās dienvidpola laternas iededzinātājs dzīvoja dīkdienībā un bezrūpībā: viņi strādāja divas reizes gadā.

Yalnız Kuzey Kutbu’ndaki tek fener bekçisiyle kafadarı Güney Kutbu bekçisi boş gezerlerdi; yılda iki kez iş düşerdi onlara.

ХVII

XVII

Ja gribam būt asprātīgi, tad reizēm gadās mazliet piemelot. Arī es nebiju sevišķi godīgs, stāstot jums par laternu iededzinātājiem. Tāpēc tiem, kas nepazīst mūsu planētu, varētu rasties par to nepareizs priekšstats. Patiesībā uz Zemes cilvēki aizņem loti maz vietas.

İnsan zekâ oyununa kalkınca biraz yalan söylüyor. Ben de fener bekçilerinden söz ederken tam tamına doğrucu davranmadım, gezegenimizi bilmeyenlerde yanlış izlenimler uyandırabilecek bir yola saptım. İnsanların, Dünya’nın yüzeyinde kapladıkları yer çok küçüktür.

Ja divi miljardi iedzīvotāju, kas apdzīvo Zemi, stāvētu kājās mazliet saspiesti kā mītiņā, viņus viegli varētu novietot uz divdesmit jūdžu gara un divdesmit jūdžu plata laukuma. Visu cilvēci varētu sagāzt kaudzē uz vismazākās Klusā okeāna saliņas.

Dünya’da yaşayan iki milyar insan, mitinglerdeki gibi sıkışık bir şekilde yanyana dursalar, yirmi mil uzunluğunda ve yirmi mil genişliğindeki bir alana kolaylıkla sığarlardı. Yani Dünya’nın bütün insanları en küçük Pasifik adasına yerleştirilebilir.

Pieaugušie, protams, jums neticēs. Viņi iedomājas, ka aizņem ļoti daudz vietas. Viņi uzskata sevi par tik diženiem kā baobabi. Tad nu dodiet viņiem padomu izdarīt aprēķinu. Viņi dievina skaitļus, un tas viņiem patiks. Bet jūs netērējiet laiku šādam soda darbam. Tas ir veltīgi. Ticiet man!

Bunu büyüklere söyleseniz size inanmayacaklardır. Kendilerinin büyük yer kapladıkları kanısındadırlar çünkü. Kendilerini baobablar kadar önemli görürler. İyisi mi söyleyin hesabını yapsınlar. Sayılara bayılırlar; hesap işlemleri hoşlarına gider. Ama siz vaktinizi bu gereksizliklerle neden öldüreceksiniz? Bilirim, bana güvenirsiniz.

Nonācis uz Zemes un nesastapis nevienas dzīvas dvēseles, mazais princis bija ļoti pārsteigts. Viņš jau nobijās, ka būs kļūdījies un nonācis uz kādas citas planētas, kad smiltīs sakustējās gredzens mēness krāsā.

Küçük Prens, Dünya’ya indiğinde hiç kimseye rastlamayınca şaşırmıştı. Tam yanlış gezegene geldiğine inanacaktı ki sarı bir halkanın kumda kımıldadığını gördü.

— Labvakar, — teica mazais princis katram gadījumam.

“İyi geceler,” dedi Küçük Prens saygıyla.

— Labvakar, — atteica čūska.

“İyi geceler,” dedi yılan.

— Uz kādas planētas es esmu nonācis? —jautāja mazais princis.

“Hangi gezegende bulunuyorum acaba?”

— Uz Zemes, Āfrikā, — atbildēja čūska.

“Dünya’da, Afrika’da.”

— Ā!… Vai tad uz Zemes neviena nav?

“Demek Dünya’da hiç insan yok?”

— Še ir tuksnesis. Tuksnešos neviens nedzīvo. Zeme ir liela, — paskaidroja čūska.

“Burası çöldür. Çöllerde kimsecikler olmaz. Dünya büyüktür,” dedi yılan.

Mazais princis apsēdās uz akmens un pacēla acis pret debesīm.

Küçük Prens bir taşın üstüne oturarak gözlerini göğe dikti.

— Es gribētu zināt, — viņš teica, — vai zvaigznes tik spoži mirdz tādēļ, lai katrs reiz varētu atrast savējo? Paskaties uz manu planētu. Tā atrodas tieši virs mums… Bet cik tālu!

“Acaba,” dedi, “bir gün hepimiz kendi yıldızımızı yeniden bulalım diye mi yıldızlar böyle parlıyor? Gezegenimi görüyor musun? Tam tepemizde ama nasıl da uzaklarda!”

— Tā ir skaista, — teica čūska. Ko tu še domā darīt?

“Güzelmiş,” dedi yılan. “Ne yapmaya geldin buraya?”

— Es nevarēju saprasties ar kādu puķi, — atteica mazais princis.

“Bir çiçekle başım dertte de.”

— Ā! — noteica čūska.

“Ya!” dedi yılan.

Un tad viņi apklusa.

Bir sessizlik oldu.

— Kur ir cilvēki? — beidzot iejautajās mazais princis. — Šai tuksnesī es jūtos mazliet vientuļš…

Küçük Prens yine konuşmaya başladı:
“İnsanlar nerede? Çölde biraz yalnızlık duyuyor kişi…”

— Arī starp cilvēkiem ir vientulīgi, — piebilda čūska.

“İnsanların arasında da yalnızlık duyulur,” dedi yılan.

Mazais princis ilgi raudzījās uz čūsku.

Küçük Prens uzun süre yılanı inceledi.

— Tu esi jocīgs radījums, — beidzot viņš teica, — tik tieva kā pirksts…

“Sen de garip bir hayvansın,” dedi. “Parmak kadar kalınlığın var.”

— Bet es esmu daudz spēcīgāka par karaļa pirkstu, —atbildēja čūska.

“Ama bir kral parmağından daha güçlüyümdür.”

Mazais princis pasmaidīja.

Küçük Prens gülümsedi:

— Tu nu gan neesi spēcīga… tev pat nav kāju… tu pat nevari ceļot…

“Çok güçlü olamazsın. Hem ayakların da yok. Yolculuk bile edemezsin.”

— Es varu tevi aizvest tālāk nekā kuģis, — sacīja čūska.

“Seni gemilerin gidemeyeceği kadar uzağa götürebilirim.”

Viņa aptinās mazajam princim ap potīti kā zelta sprādze.

Küçük Prens’in ayak bileğine altın bir bilezik gibi dolandı.

— To, kuram pieskaros, es atdodu zemei, no kurienes tas nācis, — viņa vēl piebilda. — Bet tu esi skaidrs, un tu nāc no zvaigznes…

“Dokunduğum her yaratığı geldiği yere, toprağa yollarım. Ama sen tertemizsin ve bir yıldızdan geliyorsun…”

Mazais princis neko neatbildēja.

Küçük Prens susuyordu:

— Man tevis žēl, tu esi tik vājš uz šīs granītcietās Zemes. Es tev varu kādreiz palīdzēt, ja tevi pārņem ilgas pēc savas planētas. Es varu…

“Şu kaskatı dünyada böylesine güçsüz oluşun acıma duygusu uyandırıyor içimde. Sana yardım edebilirim. Günün birinde gezegeninin özlemine dayanamazsan benim…”

— O! Es ļoti labi saprotu, — teica mazais princis, — bet kādēļ tu aizvien runā mīklās?

“Seni çok iyi anlıyorum,” dedi Küçük Prens, “yalnız niye öyle bilmece gibi konuşuyorsun?”

— Es tās visas atrisinu, — atteica čūska.

“Benim için çözülmeyecek bilmece yoktur,” dedi yılan.

Un viņi abi apklusa.

Ve sustular.

XVIII

XVIII

Mazais princis gāja caur tuksnesi un sastapa tikai vienu puķi. Puķi ar trim ziedlapiņām, pavisam neievērojamu puķi…

Küçük Prens çölü geçerken bir çiçeğe rastladı yalnızca. Üç taçyapraklı, sıradan bir çiçekti bu.

— Labdien, — mazais princis sveicināja.

“Günaydın,” dedi Küçük Prens.

— Labdien, — sacīja puķe.

“Günaydın,” dedi çiçek.

— Kur ir cilvēki? — pieklājīgi jautāja mazais princis.

“İnsanlar nerede?” diye kibarca sordu Küçük Prens.

Puķe kādu dienu bija redzējusi ejam garām karavānu.

Çiçek, eskiden bir kervan görmüştü.

— Cilvēki? Man šķiet, ka to ir kādi seši vai septiņi. Es viņus redzēju pirms daudziem daudziem gadiem. Nekad jau nevar zināt, kur viņus var atrast. Viņus dzenā vējš. Viņiem nav sakņu, un tas ir ļoti neērti.

“İnsanlar mı?” diye tekrarladı. “Galiba altı yedi insan var. Yıllar önce görmüştüm. Ama kim bilir şimdi neredeler? Rüzgârla sürüklenmişlerdir. Kökleri yok, yaşamları güç oluyor bu yüzden.”

— Ardievu, — sacīja mazais princis.

“Hoşça kal,” dedi Küçük Prens.

— Ardievu, — atteica puķe.

XIX

XIX

Mazais princis uzkāpa kādā augstā kalnā. Vienīgie kalni, ko viņš vispār pazina, bija trīs vulkāni, kas viņam sniedzās līdz ceļgaliem. Izdzisušo vulkānu viņš lietoja ķeblīša vietā. “No tik augsta kalna kā šis,” nodomāja mazais princis, “es uzreiz ieraudzīšu visu planētu un visus cilvēkus…” Bet viņš redzēja tikai klinšu smailes.

Küçük Prens yüce bir dağa tırmandı. Dağ olarak şimdiye kadar yalnız kendi gezegenindeki üç yanardağı görmüştü; onlar da ancak dizlerine geliyordu. Hatta sönmüş yanardağı tabure olarak kullanırdı. Kendi kendine, “Bu yükseklikteki bir dağdan bir bakışta bütün dünyayı ve bütün insanları görebilirim,” diye düşündü. Ama sipsivri tepelerden başka hiçbir şey ilişmedi gözüne:

— Labdien, — viņš teica katram gadījumam.

“Günaydın,” dedi usulca.

— Labdien… Labdien… Labdien… — atskanēja atbalss.

“Günaydın… Günaydın… Günaydın…” diye karşılık verdi yankı.

— Kas jūs esat? — vaicāja mazais princis.

“Kimsiniz?”

— Kas jūs esat… kas jūs esat… kas jūs esat… — attrauca atbalss.

“Kimsiniz? Kimsiniz? Kimsiniz?”

— Esiet mani draugi, esmu vientuļš, — viņš teica.

“Hepiniz dostum olun. Yapayalnızım.”

— Es esmu vientuļš… es esmu vientuļš… es esmu vientuļš… — atsaucās atbalss.

“Yapayalnızım… Yapayalnızım…”

“Kāda dīvaina planēta!” mazais princis nodomāja. “Tā ir ļoti sausa, vienās smailēs un asumos.

“Ne tuhaf bir gezegen!” diye düşündü Küçük Prens. “Her yer kuru, her yer sivri, her yer sert ve acımasız.

Un cilvēkiem trūkst iztēles. Viņi atkārto to, ko viņiem saka… Manās mājās bija puķe: tā vienmēr runāja pirmā…”

İnsanlarda da düş kurabilme gücü hiç yokmuş. Ne söylerseniz onu tekrarlıyorlar. Benim gezegenimde bir çiçeğim vardı, söze ilk o başlardı…”

XX

XX

Pēc ilga gājiena pāri smiltājiem, klintīm un sniegiem mazais princis beidzot uzgāja uz ceļa. Bet visi ceļi ved pie cilvēkiem.

Küçük Prens uzun süre kumlar, kayalar, karlar arasında düşe kalka yürüdükten sonra bir yola ulaştı. Yollar eninde sonunda insanların oturduğu yerlere çıkar.

— Labdien, — viņš sacīja.

“Günaydın,” dedi.

Tas bija ziedošs rožu dārzs.

Baştan başa gül açmış bir bahçenin önünde duruyordu.

— Labdien, — rozes atbildēja.

Güller bir ağızdan:
“Günaydın,” dediler.

Mazais princis tās aplūkoja. Tās visas bija līdzīgas viņa puķei.

Küçük Prens onlara baktı. Hepsi de kendi çiçeğine benziyordu:

— Kas jūs esat? — viņš pārsteigts tām jautāja.

“Kimsiniz?” diye sordu; şaşırmıştı.

— Mēs esam rozes, — tās atteica.

“Bizler gülleriz,” dediler güller.

— Ā! — mazais princis izdvesa.

“Ah!” dedi Küçük Prens.

Viņš jutās ļoti nelaimīgs. Viņa puķe bija viņam stāstījusi, ka tā esot visā pasaulē vienīgā savas sugas pārstāve. Un te uzreiz pieci tūkstoši pilnīgi vienādu puķu vienā pašā dārzā!

Yüreği üzüntüyle doldu. Çiçeği evrende bir eşi daha bulunmadığını söylemişti. Oysa işte bir tek bahçede bile ona tıpatıp benzeyen beş bin çiçek vardı!

“Viņa justos ļoti saniknota,” mazais princis noteica, “ja redzētu šo… viņa briesmīgi kāsētu un izliktos, ka mirst, lai tikai nekļūtu smieklīga. Un es būtu spiests izlikties, ka viņu kopju, jo citādi viņa vēl patiesi nomirtu, lai arī mani pazemotu.”

“Ne tuhaf bir gezegen. Her yer kuru, her yer sivri.”
“Görse ne kızardı,” dedi kendi kendine.
“Kim bilir nasıl öksürür kendine gülünmesin diye ölüyormuş gibi yapardı. Ben de ölmemesi için seve seve ona bakıyormuşum gibi yapardım. Çünkü aşağıdan almazsam gerçekten ölmeye kalkardı.”

Pēc tam viņš vēl piebilda: “Es iedomājos, ka man pieder vienīgā puķe pasaulē, bet patiesībā tā ir tikai parasta roze. Viņa un mani trīs vulkāni, kuri sniedzas man līdz ceļgaliem un no kuriem viens varbūt ir izdzisis uz mūžīgiem laikiem, tā nu nav sevišķi liela bagātība princim…”

Sonra da şunlar geldi aklına, “Eşsiz bir çiçeğim var diye kendimi zengin sanırdım. Oysa sıradan bir güle sahipmişim. Sıradan bir gül, ancak dizlerime yükselen biri belki hepten sönmüş üç yanardağ… Demek hiç de büyük bir prens değilmişim.”

Un nogūlies zālē, viņš raudāja.

XXI

XXI

Tieši tad parādījās lapsa.

İşte o sırada tilki geldi.

— Labdien, — viņa teica.

“Günaydın,” dedi.

— Labdien, — pieklājīgi atbildēja mazais princis, lai gan neviena neredzēja.

Çevresine bakınıp kimseyi göremeyen Küçük Prens: “Günaydın,” dedi tatlı bir sesle.

— Es esmu šeit, — teica kāda balss zem ābeles.

“Buradayım,” dedi ses, “elma ağacının altında.”

— Kas tu esi? — vaicāja mazais princis. — Tu esi ļoti skaista…

“Kimsin sen?” dedi Küçük Prens. “Güzelliğine diyecek yok.”

— Es esmu lapsa, — lapsa atbildēja.

“Ben tilkiyim.”

— Nāc parotaļājies ar mani, — uzaicināja mazais princis. — Man ir skumji…

“Gel oynayalım. Canım çok sıkılıyor.”

— Es nevaru ar tevi rotaļāties, — teica lapsa. — Es neesmu pieradināta.

“Seninle oynayamam, evcil değilim.”

— Piedodiet, — sacīja mazais princis,

“Kusuruma bakma,” dedi Küçük Prens.