Ale po krátkej úvahe dodal:

Biraz düşündükten sonra ekledi:

— Čo znamená skrotiť?

“Evcil ne demek?”

— Ty nie si odtiaľto, — povedala líška, — čo tu hľadáš?

“Buralı değilsin besbelli. Ne arıyorsun burada?”

— Hľadám ľudí, — odpovedal Malý princ. — Čo znamená skrotiť?

“İnsanları arıyorum. Evcil ne demek?”

— Ľudia, — povedala líška, — majú pušky a poľujú. Je to veľmi nepríjemné! Chovajú aj sliepky. Je to ich jediná prednosť. Hľadáš sliepky?

“İnsanlar,” dedi tilki, “insanların tüfekleri vardır. Ava çıkarlar. Hepimizin rahatını kaçırırlar. Bir de kümeslerde tavuk beslerler. Başka dertleri yoktur. Yoksa piliç mi arıyorsun?”

— Nie, — odpovedal Malý princ. — Hľadám priateľov. Čo znamená skrotiť?

“Hayır, dost arıyorum. Evcil ne demek?”

— Je to už takmer zabudnutá vec, — povedala líška. — Znamená to vytvoriť putá.

“Artık kimselerin umursamadığı bir geleneğin gereği. Bağlar kurmak demektir.”

— Vytvoriť putá?

“Bağlar kurmak mı?”

— Pravdaže, — povedala líška. — Ty si pre mňa zatiaľ len malý chlapec podobný stotisícom malých chlapcov. A nepotrebujem ťa. A ani ty ma nepotrebuješ. Ja som pre teba líška podobná stotisícom líšok. No ak si ma skrotíš, budeme jeden druhého potrebovať. Budeš pre mňa jediný na svete. Ja budem pre teba jediná na svete…

“Evet. Sözgelimi sen benim için şimdi yüz binlerce oğlan çocuğundan birisin. Ne senin bana bir gereksinmen var ne de benim sana. Ben de senin için yüz binlerce tilkiden biriyim. Ama beni evcilleştirirsen birbirimize gereksinme duyarız. Sen benim için dünyada bir tane olursun, ben de senin için.”

— Začínam rozumieť, — povedal Malý princ. — Jestvuje jedna kvetina… myslím, že si ma skrotila…

“Biraz biraz anlıyorum,” dedi Küçük Prens, “bir çiçek var… Galiba beni evcilleştirdi.”

— To je možné, — poznamenala líška. — Na Zemi sa dá všeličo zažiť…

“Olabilir,” dedi tilki, “dünyada neler olmuyor ki?”

— Och, to nie je na Zemi! — povedal Malý princ.

“Ama bu dediğim Dünya’da olmadı!”

Zdalo sa, že to v líške vzbudilo veľký záujem.

Tilki şaşırmış, meraklanmıştı:

— Na nejakej inej planéte?

“Yoksa başka bir gezegende mi?”

— Áno.

“Evet.”

— Sú na tej planéte poľovníci?

“O gezegende avcı var mıdır?”

— Nie.

“Yok.”

— To je zaujímavé! A sliepky?

“Bak bu çok ilginç. Peki, ya piliç?”

— Nie.

“Yok.”

— Nič nie je dokonalé, — vzdychla si líška.

“Hiçbir şey tam istendiği gibi olmuyor,” dedi tilki içini çekerek:

Ale vrátila sa k svojej myšlienke:

Ama hemen konuya döndü:

Môj život je jednotvárny. Poľujem na sliepky a ľudia poľujú na mňa. Všetky sliepky sú si podobné a všetci ľudia sa navzájom podobajú. Tak sa trochu nudím. No ak si ma skrotíš, môj život bude akoby ožiarený slnkom. Spoznám zvuk krokov, ktorý bude iný ako všetky ostatné. Tie ostatné kroky ma zaháňajú pod zem. Tie tvoje ma privolajú z nory ako nejaká hudba.

“Hayatımda hiç değişiklik yoktur. Ben piliçleri avlarım, insanlar beni avlar. Bütün piliçler birbirine benzer, bütün insanlar da. Doğrusu epey sıkıcı. Ama beni bir evcilleştirsen hayatım günlük güneşlik oluverir. Öteki ayak seslerinden apayrı bir ayak sesi tanırım. O sesler korkuyla kovuğuma kaçırtır beni, seninkiyse tatlı bir ezgi gibi yeraltından çağıracaktır.

A potom, pozri! Vidíš tamtie obilné polia? Ja chlieb nejem. Obilie je pre mňa zbytočné. Obilné polia mi nič nepripomínajú. A to je smutné! Ale ty máš zlaté vlasy. Bude to teda skvelé, keď si ma skrotíš! Zlaté obilie mi ťa bude pripomínať. A ja budem mať rada šumenie vetra v obilí…

Bak, öteki buğday tarlalarını görüyor musun? Ben ekmek yemem. Buğdayın önemi yok benim için. Buğday tarlaları bana bir şey demiyor. Bu çok acı ama senin saçın altın renginde. Beni evcilleştirsen ne iyi olurdu, bir düşün! Altın rengindeki başaklar seni anımsatacak artık. Başaklardaki rüzgârı dinlemeye can atacağım.”

Líška zmĺkla a nadlho sa zahľadela na Malého princa.

Tilki sustu ve uzun bir süre Küçük Prens’i süzdü:

— Prosím ťa… skroť si ma! — povedala.

“Ne olursun evcilleştir beni,” dedi.

— Veľmi rád, — odpovedal Malý princ, — ale nemám veľa času. Musím si nájsť priateľov a spoznať veľa vecí.

“Çok isterdim ama vaktim az. Dostlar edinmeli, yeni şeyler tanımalıyım.”

— Spoznáme len tie veci, ktoré si skrotíme, — poveda— la líška. — Ľudia už nemajú čas, aby niečo spoznávali. Kupujú si u obchodníkov celkom nové veci. Ale pretože nejestvujú obchodníci, čo by predávali priateľov, ľudia už priateľov nemajú. Ak chceš mať priateľa, skroť si ma!

“Yalnız evcilleştirdiğin şeyleri tanıyabilirsin,” dedi tilki, “insanların tanımaya ayıracak zamanları yok artık. Aldıklarını hazır alıyorlar dükkânlardan. Ama dost satan dükkânlar olmadığı için dostsuz kalıyorlar. Dost istiyorsan beni evcilleştir işte…”

— Čo mám urobiť? — spýtal sa Malý princ.

“Evcilleştirmek için ne yapmalıyım?”

— Musíš byť veľmi trpezlivý, — odpovedala líška. — Najprv si sadneš do trávy trochu ďalej odo mňa, asi tak to. Ja sa budem na teba pozerať kútikmi očí, a ty nebudeš nič vravieť. Reč je prameňom nedorozumení. Ale každý deň si budeš môcť sadnúť trochu bližšie.

“Çok sabırlı olmalısın. Önce benden biraz ötede çimenlerin arasında oturacaksın. Şöyle. Ben seni göz ucuyla süzeceğim, sen ağzını açmayacaksın. Çünkü sözcükler, yanlış anlama kaynağıdır. Her gün biraz daha yakınımda oturursun…”

Na druhý deň prišiel Malý princ zasa.

Ertesi gün Küçük Prens yine geldi.

— Bolo by lepšie, keby si prichádzal v tú istú hodinu, — povedala líška. — Ak napríklad prídeš o štvrtej popoludní, už od tretej začnem byť šťastná. Čím väčšmi čas pokročí, tým budem šťastnejšia. O štvrtej už budem vzrušená a nepokojná; Ak chceš mať priateľa, skroť si ma! objavím cenu šťastia! No ak budeš chodiť hocikedy, nebudem nikdy vedieť, na ktorú hodinu si mám pristrojiť srdce… Je potrebné zachovávať isté zvyky.

“Hep aynı saatte gelsen daha iyi olur,” dedi tilki, “sözgelimi öğleden sonra saat dörtte gelecek olsan ben saat üçte mutlu olmaya başlarım. Her geçen dakika mutluluğum artar. Saat dört dedi mi meraktan yerimde duramaz olurum. Mutluluğumun armağanını veririm sana. Ama gelişigüzel gelirsen içimi sana hangi saatte hazırlayacağımı bilemem. Ayinsiz olmuyor.”

— Čo je to zvyk? — spýtal sa Malý princ.

“Ayin nedir?”

— Aj to je čosi, na čo sa veľmi zabúda, — povedala líška. — Je to niečo, čo odlišuje jeden deň od ostatných dní, jednu hodinu od ostatných hodín. Napríklad aj moji poľovníci majú jeden zvyk. Vo štvrtok tancujú s dedinskými dievčencami. A tak je štvrtok nádherný deň! Chodím sa vtedy prechádzať až do vinice. Keby poľovníci tancovali hocikedy, všetky dni by sa navzájom podobali a ja by som nemala prázdniny.

“O da artık kimsenin umursamadığı bir gelenek. Bir günü öbür günlerden, bir saati öbür saatlerden ayırır. Sözgelimi peşimdeki avcıların bir ayinleri var. Her perşembe köylü kızlarla dans ederler. Bu yüzden perşembe benim için eşsiz bir gündür! O gün bağlara kadar uzanırım. Avcılar belirsiz günlerde dans etselerdi, bütün günler birbirine benzeyecek, ben de hiç keyif çatamayacaktım.”

Tak si Malý princ skrotil líšku. A keď sa priblížila hodina odchodu, líška povedala:

Küçük Prens tilkiyi evcilleştirdi. Ayrılık saati yaklaşınca tilki:

— Ach! Budem plakať…

“Ah,” dedi “gözyaşlarımı tutamayacağım.”

— Je to tvoja vina, — povedal Malý princ, — neželal som ti nič zlé, ale ty si chcela, aby som si ťa skrotil…

“Suç sende,” dedi Küçük Prens. “Sana kötülük etmeyi düşünmemiştim, kendin istedin evcilleşmeyi.”

— Pravdaže, — povedala líška.

“Orası öyle.”

— Ale ty budeš plakať! — povedal Malý princ.

“Şimdi de gözyaşlarını tutamıyorsun.”

— Pravdaže, — povedala líška.

“Orası öyle.”

— Teda z toho nebudeš mať nič!

“Öyleyse bundan bir kazancın olmadı!”

— Budem, — povedala líška, — vďaka farbe obilia.

“Oldu, oldu,” dedi tilki, “başak tarlaları meselesi…”

Potom dodala:

Sonra ekledi:

— Choď sa ešte raz pozrieť na ruže. Pochopíš, že tá tvoja je jediná na svete. Vrátiš sa ku mne, aby si mi dal zbohom, a ja ti darujem tajomstvo.

“Git, bir daha bak güllere. Seninkinin eşsiz olduğunu anlayacaksın. Sonra gel, helalleşelim; sana bir sır vereceğim.”

Malý princ sa šiel znova pozrieť na ruže.

Küçük Prens, güllere bir daha bakmaya gitti:

— Vy sa na moju ružu vôbec nepodobáte, vy ešte nie ste nič, — povedal im. — Nikto si vás neskrotil a vy ste si neskrotili nikoho. Ste také, ako bola moja líška. Bola iba líškou, čo sa podobala stotisícom ostatných líšok. Ale ja som si z nej urobil priateľku a teraz je jediná na svete.

“Siz benim gülüme hiç mi hiç benzemiyorsunuz. Şimdilik değersizsiniz. Ne sizi evcilleştiren olmuş ne de siz kimseyi evcilleştirmişsiniz. Tilkim eskiden nasıldı, öylesiniz. O da önceleri tilkilerden bir tilkiydi ama ben onu dost edindim, şimdi dünyada bir tane.”

A ruže boli veľmi zarazené.

Güller güç duruma düşmüşlerdi.

— Ste krásne, ale ste prázdne, — povedal im ešte. — Nemožno pre vás zomrieť. Prirodzene, obyčajný okoloidúci by si myslel, že moja ruža sa vám podobá. Ale ona jediná je dôležitejšia ako vy všetky, pretože práve ju som polieval. Pretože ju som dával pod sklený zvon. Pretože ju som chránil zástenou. Pretože jej som pozabíjal húsenice (okrem dvoch alebo troch, z ktorých majú byť motýle). Pretože ju som počúval, ako sa žaluje alebo vystatuje, alebo dokonca ako niekedy mlčí. Pretože je to moja ruža.

“Güzelsiniz ama boşsunuz,” diye ekledi. “Kimse sizin için canını vermez. Buradan geçen herhangi bir yolcu benim gülümün size benzediğini sansa bile o tek başına topunuzdan önemlidir. Çünkü üstünü fanusla örttüğüm odur, rüzgârdan koruduğum odur, kelebek olsunlar diye bıraktığımız birkaç tanenin dışında bütün tırtılları uğrunda öldürdüğüm odur. Yakınmasına, böbürlenmesine hatta susmasına kulak verdiğim odur. Çünkü benim gülümdür o.”

A vrátil sa k líške.

Sonra tilkiyle buluşmaya gitti:

— Zbohom, — povedal.

“Hoşça kal,” dedi.

— Zbohom, — povedala líška. — Tu je moje tajomstvo. Je veľmi jednoduché: dobre vidíme iba srdcom. To hlavné je očiam neviditeľné.

“Hoşça git,” dedi tilki. “Vereceğim sır çok basit: İnsan ancak yüreğiyle baktığı zaman doğruyu görebilir. Gerçeğin mayası gözle görülmez.”

— To hlavné je očiam neviditeľné, — opakoval Malý princ, aby si to zapamätal.

Küçük Prens unutmamak için tekrarladı:
“Gerçeğin mayası gözle görülmez.”

— Čas, ktorý si strácal pre svoju ružu, robí tvoju ružu takou dôležitou.

“Gülünü bunca önemli kılan, uğrunda harcadığın zamandır.”

— Čas, ktorý som strácal pre svoju ružu… — opakoval Malý princ, aby si to zapamätal.

Küçük Prens unutmamak için tekrarladı:
“Uğrunda harcadığım zamandır.”

— Ľudia zabudli na túto pravdu, — povedala líška. — Ale ty na ňu nesmieš zabudnúť. Ty budeš navždy zodpovedný za všetko, čo si skrotíš. Si zodpovedný za svoju ružu…

“İnsanlar bu gerçeği unuttular, sen unutmamalısın. Evcilleştirdiğin şeyden her zaman sen sorumlusun. Gülünden sen sorumlusun…”

— Som zodpovedný za svoju ružu… — opakoval Malý princ, aby si to zapamätal.

Küçük Prens unutmamak için tekrarladı:
“Gülümden ben sorumluyum…”

XXII

XXII

— Dobrý deň, — povedal Malý princ.

“Günaydın,” dedi Küçük Prens.

— Dobrý deň, — povedal výhybkár.

“Günaydın,” dedi demiryolu makasçısı.

— Čo tu robíš? — spýtal sa Malý princ.

“Ne yapıyorsun burada?”

— Rozdeľujem cestujúcich po tisícových skupinách, — povedal výhybkár. — Vypravujem vlaky, čo ich odvážajú raz napravo, raz naľavo.

“Yolcuları bölük bölük ayırıyorum. Onları taşıyan trenleri bazen sağa yolluyorum, bazen sola.”

A vysvietený rýchlik, duniac ako hrom, otriasol výhybkárovou búdkou.

Birden göz kamaştıran ışıklarıyla bir tren fırtına gibi geçerek makasçının kulübesini sarstı.

— Veľmi sa ponáhľajú, — povedal Malý princ. — Čo hľadajú?

“Acele ediyorlar,” dedi Küçük Prens, “neden acaba?”

— Ani človek na rušni to nevie, — odpovedal výhybkár.

“Makiniste sorsan o da bilmez.”

A v opačnom smere zadunel druhý vysvietený rýchlik.

O sırada ters yönden göz alıcı ışıklarla ikinci bir tren fırtına gibi geçti.

— Už sa vracajú? — spýtal sa Malý princ.

“Ne çabuk döndüler?”

— To nie sú tí istí, — povedal výhybkár. — Vymieňajú sa.

“Bunlar onlar değil,” dedi makasçı, “bu karşıdan gelen tren.”

— Neboli spokojní tam, kde boli?

“Bulundukları yerden memnun kalmamışlar herhalde.”

— Človek nikdy nie je spokojný tam, kde je, — povedal výhybkár.

“Kimse yerinden memnun değildir,” dedi makasçı.

Vtom ako hrom zadunel tretí vysvietený rýchlik.

Bir üçüncü trenin göz alıcı ışıklar içinde fırtına gibi geçişini duydular.

— Idú za tými prvými cestujúcimi? — spýtal sa Malý princ.

“Bunlar da birinci trendeki yolcuların peşinde mi?”

— Nejdú vôbec za ničím, — povedal výhybkár. — Spia tam vnútri, alebo poriadne zívajú. Len deti si pritískajú nos na okenné tabuľky.

“Kimsenin peşinde değiller. Ya uyuyorlar ya da esniyorlardır şimdi… Yalnız çocuklar burunlarını cama yapıştırmışlardır.”

— Len deti vedia, čo hľadajú, — povedal Malý princ. — Strácajú čas pre handrovú bábiku, ona sa stáva pre ne veľmi dôležitá, a keď im ju niekto vezme, plačú…

“Zaten yalnız çocuklar ne aradıklarını bilirler,” dedi Küçük Prens. “Bezden bir bebeğe bütün zamanlarını verirler, varsa yoksa o bebektir; ellerinden alınsa ağlarlar.”

— Majú šťastie, — povedal výhybkár.

“Ne mutlu onlara,” dedi makasçı.

XXIII

XXIII

— Dobrý deň, — povedal Malý princ.

“Günaydın,” dedi Küçük Prens.

— Dobrý deň, — povedal obchodník.

“Günaydın,” dedi satıcı.

Bol to obchodník, čo predával vylepšené pilulky proti smädu. Stačilo raz za týždeň jednu zhltnúť, a človek nepociťoval potrebu napiť sa.

Susuzluk giderici haplar satan bir adamdı bu. Haftada bir hap içtiniz mi artık içecek bir şey aramıyordunuz.

— Prečo to predávaš? — spýtal sa Malý princ.

“Bunları neden satıyorsun?” diye sordu Küçük Prens.

— Je to veľká úspora času, — odpovedal obchodník. — Vypočítali to odborníci. Ušetrí sa päťdesiattri minút za týždeň.

“Zamanın boş yere harcanmasını önlemek için. Uzmanların hesabına göre bu haplar alınınca haftada elli üç dakika kazanılıyor.”

— A čo sa urobí s tými päťdesiatimi tromi minútami?

“Peki, bu elli üç dakikada ne yapacağız?”

— Každý si s nimi urobí, čo chce…

“Canın ne isterse.”

— Keby som ja mal premárniť päťdesiattri minút, šiel by som celkom pomaličky k studničke…

“Keyfimce harcayacak elli üç dakikam olsaydı ağır ağır bir çeşmeye doğru yürürdüm,” dedi Küçük Prens.

XXIV

XXIV

Bolo to ôsmeho dňa po mojej nehode na púšti, a keď som počúval príbeh o obchodníkovi, pil som poslednú kvapku zo svojej zásoby vody.

Uçağımın çölde bozuluşundan sekiz gün sonraydı, yedek içme suyumun son damlasını içerken satıcının öyküsünü anlatmıştı bana.

— Ach, — povedal som Malému princovi, — tvoje spomienky sú veľmi pekné, ale ja som ešte neopravil lietadlo, nemám už čo piť, a takisto by som bol šťastný, keby som mohol celkom pomaličky kráčať k nejakej studničke!

“Anıların çok güzel,” dedim Küçük Prens’e, “ama ben daha uçağımı onaramadım. İçecek suyum da kalmadı. Ben de bir çeşmeye doğru ağır ağır yürüyebilseydim mutlu olurdum!”

— Moja priateľka líška… — povedal mi.

“Dostum tilki,” diye söze başladı.

— Chlapček môj, už nejde viac o líšku!

“Sevgili küçüğüm, tilkinin bu konuyla ne ilgisi var?”

— Prečo?

“Neden olmasın?”

— Pretože čoskoro umrieme od smädu…

“Ama susuzluktan öleceğim nerdeyse.”

Nepochopil moju námietku a povedal mi:

Mantığımı kavrayamamıştı.

— Je dobre, že sme mali priateľa, aj keď máme zomrieť. Ja som veľmi rád, že som mal priateľku líšku…

“İnsan susuzluktan ölecek olsa bile bir dostu olması içini serinletiyor. Sözgelimi ben, bir tilki dostum var diye çok sevinçliyim…”

„Nevie odhadnúť nebezpečenstvo,“ vravel som si. „Nikdy necíti ani hlad, ani smäd. Stačí mu trochu slnka…“

“İçinde bulunduğum tehlikeyi yeterince anlayamıyor,” dedim kendi kendime, “açlık, susuzluk görmemiş. Birazcık güneş yetiyor ona.”

Ale on na mňa pozrel a odpovedal na moju myšlienku:

Bana baktı bir süre, düşüncelerimi okudu:

— Aj ja som smädný… pohľadajme studňu…

“Ben de susadım. Bir kuyu arasak…”

Hodil som unavene rukou: je nezmyselné hľadať naslepo studňu v nekonečnej púšti. A predsa sme sa vydali na cestu.

Bitkince elimi salladım. Uçsuz bucaksız çölde şansa güvenerek bir kuyu aramak serüven olurdu. Yine de yürüdük.

Ako sme tak celé hodiny tíško kráčali, nastala noc a začali sa zažíhať hviezdy. Zazrel som ich ako vo sne, lebo som mal od smädu slabú horúčku. Slová Malého princa mi vírili v mysli.

Biz saatlerce konuşmadan yürüyeduralım, karanlık çökmüş, yıldızlar parıldamaya başlamıştı. Susuzluktan yanıyordum, düşteymiş gibi görüyordum yıldızları. Küçük Prens’in sözleri belleğimde dönüp duruyordu.

— Tak aj ty si smädný? — spýtal som sa ho.

“Demek sen de susadın,” dedim.