— Keby som prikázal niektorému generálovi, aby lietal z kvetiny na kvetinu ako motýľ, alebo aby napísal tragédiu, či aby sa premenil na morského vtáka, a ten generál by rozkaz nevykonal, kto by to zavinil, on, alebo ja?

“Bir generale kelebek gibi çiçekten çiçeğe uçmasını ya da bir trajedi yazmasını ya da martı olmasını buyursaydım, o general de aldığı buyruğu yerine getirmeseydi suç kimde olurdu? Onda mı, bende mi?”

— Boli by ste to vy, — pevne odpovedal Malý princ.

“Majestelerinde olurdu,” dedi Küçük Prens korkusuzca.

— Správne. Od každého treba žiadať len to, čo môže dať, — pokračoval kráľ. — Autorita sa zakladá predovšetkým na rozume. Ak prikážeš svojmu ľudu, aby sa šiel hodiť do mora, urobí revolúciu. Ja mám právo vyžadovať poslušnosť, pretože moje rozkazy sú rozumné.

“Tamam. Herkesten verebileceği kadarını istemeliyiz. Otorite her şeyden önce sağduyuya dayanmalıdır. Sen kalkıp halkına, kendilerini denize atmalarını buyurursan ihtilal çıkar. Benim verdiğim buyruklar akla yatkın oldukları için yerine getirilmelerini istemek hakkımdır.”

— A čo ten môj západ slnka? — pripomenul mu Malý princ, ktorý nikdy nezabúdal na otázku, keď ju už raz položil.

Bir sorduğunu bir daha unutmayan Küçük Prens: “Peki, günbatımı ne olacak?” diye tekrarladı.

— Budeš mať ten svoj západ slnka. Vyžiadam si ho. Ale vo svojej vladárskej múdrosti počkám, kým budú priaznivé podmienky.

“İstediğin günbatımına kavuşacaksın. Bu konuyla ilgileneceğim. Ama yönetme biliminin yasaları gereğince koşulların uygun düşeceği bir zamanı kollayacağım.”

— A kedy to bude? — zaujímal sa Malý princ.

“O zaman ne zaman?”

— Hm, hm! — zamumlal kráľ a najprv nazrel do hrubé ho kalendára. — Hm, hm, bude to asi… asi… bude to dnes večer asi o tri štvrte na osem. A uvidíš, ako presne sa plnia moje príkazy.

“Hımm!” dedi kral, büyük bir takvimi inceledikten sonra, “Hımm! Hımm! Dileğin bu akşam tam yedi kırkta yerine getirilecektir! Böylelikle otoritemin ne kadar kesin olduğunu da göreceksin.”

Malý princ zívol. Ľutoval, že prišiel o západ slnka. A už sa aj trochu nudil.

Küçük Prens esnedi. Kaçırdığı günbatımına yanıyordu. Üstelik biraz canı sıkılmaya başlamıştı. Krala:

— Nemám tu už čo robiť, — povedal kráľovi. — Idem za sa ďalej!

“Artık burada yapacak şey kalmadı,” dedi. “Yola çıksam daha iyi.”

— Neodchádzaj, — povedal kráľ, veď bol taký pyšný, že má poddaného. — Neodchádzaj, vymenúvam ťa za ministra!

Kendine bir uyruk bulduğu için bayağı gururlanmış olan kral: “Gitme,” dedi. “Gitme. Seni bakan yaparım.”

— Za ministra čoho?

“Ne bakanı?”

— Za ministra… za ministra spravodlivosti!

“Şey… Adalet bakanı!”

— Ale tu niet koho súdiť!

“Ama burada yargılanacak kimse yok ki!”

— To sa nevie, — odpovedal mu kráľ. — Ešte som nevy konal cestu okolo svojho kráľovstva. Som už veľmi starý, nemám tu miesto pre koč, a chôdza ma unavuje.

“Ne biliyoruz? Daha bütün krallığımı dolaşmış değilim. Burada saltanat arabasına yer yok. Yaşlıyım, yürümek yoruyor beni.”

— Och! Ale ja som ho už celé videl, — povedal Malý princ a naklonil sa, aby sa ešte raz pozrel na druhú stranu planéty. — Ani tam na druhej strane nikto nie je…

Gezegenin öbür köşesine bir daha göz atmak için başını çeviren Küçük Prens: “Ben her yeri gördüm,” dedi. “Kimsecikler yok.”

— Budeš teda súdiť sám seba, — odpovedal mu kráľ. — To je najťažšie. Je oveľa ťažšie súdiť samého seba ako svojho blížneho. Ak sa ti podarí samého seba dobre súdiť, bude to znamenať, že si ozajstný mudrc.

“O zaman sen de kendini yargılarsın. En gücü de budur zaten. Kendini yargılamak başkalarını yargılamaktan çok daha güçtür. Kendini yargılamayı başarabilirsen gerçek bir bilgesin demektir.”

— Súdiť samého seba môžem hocikde, — vravel Malý princ. — Nemusím bývať práve tu.

“Ben kendimi nerede olsa yargılarım. Bunun için buraya yerleşmem gerekmez.”

— Hm, hm! — zamumlal kráľ. — Myslím, že na mojej planéte musí byť niekde stará myš. Počujem ju v noci. Môžeš súdiť tú starú myš. Z času na čas ju odsúdiš na smrť. Tak bude jej život závisieť od tvojej spravodlivosti. Ale ty jej za každým udelíš milosť, aby ti ostala. Je tu len jedna jediná.

“Hımm!” dedi kral, “gezegenimin sınırları içinde yaşlı bir farenin yaşadığını gösterir bir sürü kanıt var elimde. Geceleri sesini duyuyorum. Onu yargılarsın. Ara sıra ölüm cezası verirsin ona. Senin adaletinin pençesinde kalır. Ama tutumlu davranmalı, her seferinde onu bağışlamalısın. Çünkü yargılanacak bir o fare var elimizde.”

— Ja nemám rád, keď sa odsudzuje na smrť, — odpove— dal Malý princ, — a naozaj si myslím, že odídem.

“Ben ölüm cezası vermekten hoşlanmam. En iyisi kalkıp gitmeli.”

— Nie, — povedal kráľ.

“Olmaz,” dedi kral.

Ale Malý princ bol už pripravený, a pretože nechcel starého vládcu zarmútiť, povedal:

Yol hazırlığını tamamlayan Küçük Prens yaşlı kralı incitmek istemiyordu.

— Ak si vaše veličenstvo želá, aby ho presne poslúchali, mohlo by mi dať rozumný rozkaz. Mohlo by mi, napríklad, prikázať, aby som odišiel skôr ako o minútu. Zdá sa mi, že podmienky sú priaznivé…

“Majesteleri buyruklarına elifi elifine uyulmasını istiyorlarsa akla yatkın bir buyruk versinler. Sözgelimi, bir dakika içinde buradan gitmemi buyursunlar. Sanırım koşullar uygundur.”

Pretože kráľ neodpovedal, Malý princ najprv váhal, potom so vzdychom odchádzal.

Kral karşılık vermeyince Küçük Prens önce durakladı bir, sonra bir solukta yola düzüldü. Kral ise ardından:

— Menujem ťa svojím vyslancom, — poponáhľal sa vtom zakričať kráľ.

“Seni elçi yapıyorum,” diye haykırdı.

Tváril sa veľmi vznešene.

Dediği dedik biri olduğu belliydi.

„Dospelí sú veľmi čudní,“ vravel si Malý princ počas svojej cesty.

“Büyükler çok garip oluyor,” diye düşündü Küçük Prens. Yolculuğu boyunca hep bunu düşündü.

XI

XI

Na druhej planéte býval márnivec.

İkinci gezegende kendini beğenmişin biri vardı.

— Ach, ach! Prišiel ma navštíviť obdivovateľ! — vykríkol, len čo v diaľke zazrel Malého princa.

Küçük Prens’i uzaktan görür görmez haykırdı: “İşte hayranlarımdan biri!”

Pretože márnivci vidia v ostatných ľuďoch svojich obdivovateľov.

Kendini beğenmişlerin gözünde herkes bir hayrandır.

— Dobrý deň, — povedal Malý princ. — Máte čudný klobúk.

“Günaydın,” dedi Küçük Prens, “o nasıl şapka başınızdaki?”

— Mám ho preto, aby som mohol pozdravovať, — odpovedal mu márnivec. — Aby som mohol pozdravovať, keď ma s jasotom vítajú. Bohužiaľ, tadiaľto nikdy nikto nejde.

“Selam şapkası. Bana alkış tutanları bununla selamlarım. Ne yazık ki buralara uğrayan yok.”

— Ach, naozaj? — povedal Malý princ, ktorý mu neporozumel.

“Yaa?” dedi Küçük Prens, anlayamamıştı.

— Zatlieskaj, — poradil mu teda márnivec.

“Ellerini çırparsan görürsün.”

Malý princ zatlieskal. Márnivec nadvihol klobúk a skromne pozdravil.

Küçük Prens ellerini çırptı. Bunun üstüne, kendini beğenmiş, alçakgönüllü bir tavırla şapkasını çıkararak selam verdi.

„Toto je zábavnejšie ako návšteva u kráľa,“ vravel si v duchu Malý princ. A opäť zatlieskal. Márnivec znova dvíhal klobúk z hlavy a pozdravoval.

“Burası kralın gezegeninden daha eğlendirici,” diye düşündü Küçük Prens. Ellerini yeniden çırptı. Beriki yeniden şapkasını çıkararak selam verdi.

Jednotvárnosť takejto hry Malého princa po piatich minútach unavila.

Alkışlama ve selamlama işlemi beş dakika sürdü; Küçük Prens bu törenin tekdüzeliğinden sıkılmıştı;

— Čo treba urobiť, aby klobúk spadol? — spýtal sa.

sordu: “Peki, şapkayı eğmek için ne yapılacak?”

Ale márnivec ho nepočul. Márnivci počujú iba chválu.

Kendini beğenmiş duymadı bile. Çünkü kendini beğenmişler yalnız övgüleri dinler.

— Naozaj ma veľmi obdivuješ? — spýtal sa Malého princa.

“Sen gerçekten bana hayran mısın, değil misin?”

— Čo znamená obdivovať?

“Hayran olmak ne demek?”

— Obdivovať znamená uznať, že som najkrajší, najlepšie oblečený, najbohatší a najinteligentnejší človek na planéte.

“Hayran olmak, benim bu gezegenin en yakışıklı, en iyi giyinen, en zengin ve en zeki adamı olduğuma inanmak demektir.”

— Ale veď si na svojej planéte sám!

“Ama bu gezegende senden başka kimse yok ki.”

— Urob mi tú radosť. Aj tak ma obdivuj!

“Canım hatırım için hayran oluver gitsin.”

— Obdivujem ťa, — povedal Malý princ, pokrčiac trochu plecami, — no ako ťa to len môže zaujímať?

Küçük Prens omuzlarını hafifçe silkerek: “Peki, hayranım,” dedi. “Ama bunca üstelemenin nedenini anlayamadım.”

A Malý princ odišiel.

Sonra yola koyuldu.

„Dospelí sú rozhodne veľmi čudní,“ vravel si v duchu počas cesty.

“Büyükler gerçekten çok tuhaf oluyor,” diye düşündü yol boyunca.

XII

XII

Na ďalšej planéte býval pijan. Táto návšteva bola veľmi krátka, ale Malý princ bol po nej veľmi skľúčený.

Vardığı gezegende bir sarhoş oturuyordu. Orada az kaldı ama büyük bir kedere kapıldı.

— Čo tu robíš? — spýtal sa pijana, ktoré ho našiel, ako mlčky sedí pred radom prázdnych a radom plných fliaš.

Dizi dizi boş ve dolu şişeler arasında ses etmeden duran sarhoşa sordu: “Ne yapıyorsun?”

— Pijem, — odpovedal pijan s pochmúrnymvýrazom.

“İçiyorum,” diye karşılık verdi sarhoş. Sesi hüzünlüydü.

— Prečo piješ? — pýtal sa ho Malý princ.

“Niçin içiyorsun?”

— Aby som zabudol, — odpovedal pijan.

“Unutmak için.”

— Aby si zabudol? A na čo? — vyzvedal Malý princ, lebo ho už ľutoval.

Onun durumuna üzülmeye başlayan Küçük Prens: “Neyi unutmak için?” diye sordu.

— Aby som zabudol, že sa hanbím, — priznal pijan a ovesil hlavu.

Sarhoş başını önüne eğerek içini döktü: “Utancımı unutmak için.”

— Za čo sa hanbíš? — vypytoval sa Malý princ, lebo mu chcel pomôcť.

“Neden utanıyorsun?” Küçük Prens ona yardım etmek istiyordu.

— Hanbím sa, že pijem! — dodal pijan a načisto sa od mlčal.

Ama sarhoş kesin bir sessizliğe gömülerek konuyu kapadı: “İçmekten utanıyorum.”

A Malý princ celý zmätený odišiel.

Küçük Prens iyice şaşırmıştı, oradan uzaklaştı.

„Dospelí sú rozhodne veľmi, veľmi čudní,“ vravel si v duchu počas cesty.

“Büyükler gerçekten çok, çok tuhaf oluyor,” diye düşündü yol boyunca.

XIII

XIII

Štvrtá planéta patrila biznismenovi. Ten človek bol taký zaujatý, že pri príchode Malého princa ani hlavu nezdvihol.

Dördüncü gezegenin sahibi bir işadamıydı.Başı öyle kalabalıktı ki bu adamın, Küçük Prens gelince aldırmadı bile.

— Dobrý deň, — povedal mu Malý princ. — Vyhasla vám cigareta.

“Günaydın,” dedi bizimki, “bakın sigaranız sönmüş.”

— Tri a dva je päť. Päť a sedem dvanásť. Dvanásť a tri pätnásť. Dobrý deň. Pätnásť a sedem dvadsaťdva. Dvadsať dva a šesť dvadsaťosem. Nemám čas znova ju zapáliť. Dvadsaťšesť a päť tridsaťjeden. Uf! Robí to teda päťstojeden miliónov šesťstodvadsaťdvatisíc sedemstotridsaťjeden.

“Üç, iki daha beş. Beş, yedi daha on iki. On iki, üç daha on beş. Günaydın. On beş, yedi daha yirmi iki. Yirmi iki, altı daha yirmi sekiz. Kibrit çakacak vaktim yok. Yirmi altı, beş daha otuz bir. Öff! Yani beş yüz bir milyon altı yüz yirmi iki bin yedi yüz otuz bir ediyor.”

— Päťsto miliónov čoho?

“Beş yüz milyon ne?”

— Čože? Ty si ešte tu? Päťstojeden miliónov… už ne viem čoho… Mám toľko práce! Ja som vážny človek, ne zabávam sa táraním hlúpostí! Dva a päť sedem…

“Ha? Sen daha gitmedin mi? Beş yüz bir milyon… Kesme; işim başımdan aşkın; ciddi bir adamım ben, öyle saçma sapan şeylerle uğraşamam. İki, beş daha yedi…”

— Päťstojeden miliónov čoho? — opakoval Malý princ, pretože sa nikdy v živote nevzdal otázky, ktorú už raz položil.

Bir soru sordu mu karşılığını alıncaya kadar susmayan Küçük Prens tekrarladı: “Beş yüz bir milyon ne?”

Biznismen zodvihol hlavu:

İşadamı başını kaldırdı.

— Za päťdesiatštyri rokov, čo bývam na tejto planéte, ma vyrušili len tri razy. Po prvý raz to bolo pred dvadsiatimi dvoma rokmi, keď sem spadol bohvieodkiaľ chrúst. Hrozne bzučal a ja som urobil štyri chyby pri spočítaní.

“Elli dört yıldır bu gezegende oturuyorum, yalnız üç kez işime ara vermek zorunda kaldım. Yirmi iki yıl önce ne idüğü belirsiz biri gelmişti buraya, kopardığı yaygara bana tam dört tane toplama yanlışına patladı.

Po druhý raz to bolo pred jedenástimi rokmi, keď som mal reumatický záchvat. Chýba mi pohyb. Nemám čas na prechádzky. Ja som vážny človek. A po tretí raz… práve teraz! Vravel som teda päťstojeden miliónov…

On bir yıl önce romatizmalarım tutmuştu, bir de o zaman çalışmaya ara verdim. Yeterince hareket etmiyorum. Gezinecek vaktim yok. Ciddi bir adamım ben. Üçüncü kez de… Sen geldin işte? Ne diyordum, beş yüz bir milyon…”

— Miliónov čoho?

“Milyon ne?”

Biznismen pochopil, že nemá nijakú nádej na pokoj.

Kurtuluş yolu olmadığını anlayan işadamı:

— Miliónov tých malých vecí, ktoré niekedy vidíme na oblohe.

“Ara sıra gökte gördüğümüz küçücük şeylerden beş yüz bir milyon tane.”

— Múch?

“Sinek mi?”

— Ale nie, tým malých vecí, čo sa trblietajú.

“Yok canım. Şu parlayan küçük şeyler var ya.”

— Včiel?

“Arı mı?

— Ale nie. Tých malých zlatých vecí, o ktorých plano rojčia povaľači. No ja som vážny človek! Ja nemám čas na rojčenie.

“Yok canım. Tembellere türlü düşler kurduran şu küçücük sarı şeyler. Ama ben ciddi bir adamım. Öyle düş filan kuracak vaktim yok.”

— Ach! Hviezd?

“Ha, yıldızları diyorsun.”

— To je ono. Hviezd.

“Evet, evet. Yıldızlar.”

— A čo robíš s tými päťsto miliónmi hviezd?

“Peki, beş yüz milyon yıldızı ne yapacaksın?

— S päťstojeden miliónmi šesťstodvadsaťdvatisíc sedemstotridsaťjeden hviezdami. Ja som vážny človek, ja som presný.

“Beş yüz bir milyon altı yüz yirmi iki bin yedi yüz otuz bir. Ciddi bir adamım ben. Hesabım şaşmaz.”

— A čo robíš s tými hviezdami?

“Ne yapıyorsun bu yıldızları?

— Čo s nimi robím?

“Ne mi yapıyorum?”

— Áno.

“Evet?”

— Nič. Vlastním ich.

“Hiç, sahibim onlara.”

— Ty vlastníš hviezdy?

“Yıldızların sahibi sensin demek?”

— Áno.

“Evet.”

— Ale ja som už videl kráľa, ktorý…

“Ama ben bir kral görmüştüm, o…”

— Králi nevlastnia. Oni vládnu nad. To je veľký rozdiel.

“Krallar sahip olmazlar, yönetirler. Ayrı ayrı şeyler bunlar.”

— A čo z toho máš, že vlastníš hviezdy?

“Yıldızların senin olması neye yarıyor?”

— Robí to zo mňa boháča.

“Zengin olmama yarıyor.”

— A čo z toho máš, že si boháčom?

“Zengin olman neye yarıyor?”

— Môžem si kúpiť iné hviezdy, ak niekto nejaké objaví.

“Yeni yıldızlar bulununca onları satın almama yarıyor.”

„Tento človek,“ vravel si v duchu Malý princ, „mudruje skoro ako ten môj opilec.“

Sözün burasında Küçük Prens, “Bunun kafası da tıpkı benim sarhoşunki gibi çalışıyor,” diye düşündü.

Aj tak mu ešte položil ďalšie otázky:

Yine de yeni sorular sormaktan geri kalmadı:

— Ako môžeme vlastniť hviezdy?

“Yıldızlara nasıl sahip olunabilir?”

— A komu patria? — odsekol nevrlo biznismen.

İşadamı iyiden iyiye alınmıştı. “Yıldızlar kimin?”

— Neviem. Nikomu.

“Ne bileyim ben? Hiç kimsenin.”