«Allora sono mie che vi ho pensato per il primo».

— Nu tad zvaigznes pieder man, jo es pirmais par tām iedomājos.

«E questo basta?»

— Vai ar to pieliek?

«Certo. Quando trovi un diamante che non è di nessuno, è tuo. Quando trovi un’isola che non è di nessuno, è tua. Quando tu hai un’idea per primo, la fai brevettare, ed è tua. E io possiedo le stelle, perché mai nessuno prima di me si è sognato di possederle».

— Protams. Ja tu atrodi dimantu, kam nav īpašnieka, tas ir tavs. Ja tu atklāj kādu salu, kurai nav īpašnieka, tā ir tava. Ja tev pirmajam rodas kāda doma, tu liec to patentēt — tā ir tava. Bet man pieder zvaigznes, jo līdz šim neviens nav iedomājies, ka arī tās var piederēt.

«Questo è vero», disse il piccolo principe. «Che te ne fai?»

— Tas tiesa, — sacīja mazais princis. — Un ko tu dari ar tām?

«Le amministro. Le conto e le riconto», disse l’uomo d’affari. «È una cosa difficile, ma io sono un uomo serio!»

— Es tās pārvaldu. Es tās saskaitu un atkal pārskaitu, — atteica biznesmenis. — Tas ir grūti. Bet es esmu nopietns cilvēks!

Il piccolo principe non era ancora soddisfatto.

Mazais princis vēl nebija apmierināts.

«Io, se possiedo un fazzoletto di seta, posso metterlo intorno al collo e portarmelo via. Se possiedo un fiore, posso cogliere il mio fiore e portarlo con me. Ma tu non puoi cogliere le stelle».

— Ja man pieder, piemēram, kāds kaklauts, es varu to aplikt ap kaklu un aiznest projām. Ja man pieder kāda puķe, es varu to noplūkt un paņemt līdz. Bet tu taču nevari noplūkt savas zvaigznes.

«No, ma posso depositarle alla banca».

— Nē, bet es varu tās ielikt bankā.

«Che cosa vuol dire?»

— Ko tas nozīmē?

«Vuol dire che scrivo su un pezzetto di carta il numero delle mie stelle e poi chiudo a chiave questo pezzetto di carta in un cassetto».

— Tas nozīmē, ka es uzrakstu uz maza papīrīša zvaigžņu skaitu. Un pēc tam šo papīru ieslēdzu atvilktnē.

«Tutto qui?»

— Un tas ir viss?

«È sufficiente».

— Ar to pietiek!

È divertente, pensò il piccolo principe, e abbastanza poetico. Ma non è molto serio.

“Tas ir jocīgi,” mazais princis nodomāja. “Tas ir pat dzejiski. Tomēr nav sevišķi nopietni.”

Il piccolo principe aveva sulle cose serie delle idee molto diverse da quelle dei grandi.

Mazajam princim par to, kas ir nopietns, bija savas domas, kuras ļoti atšķīrās no pieaugušo cilvēku domām.

«Io», disse il piccolo principe, «possiedo un fiore che innaffio tutti i giorni. Possiedo tre vulcani dei quali spazzo il camino tutte le settimane. Perché spazzo il camino anche di quello spento. Non si sa mai. È utile ai miei vulcani, ed è utile al mio fiore che io li possegga. Ma tu non sei utile alle stelle…»

— Man, — viņš piebilda, — pieder kāda puķe, ko es katru dienu aplaistu. Man ir trīs vulkāni, kurus es tīru katru nedēļu. Jo es tīru arī izdzisušo. Nekad nevar būt drošs. Tas, ka viņi man pieder, ir derīgi kā maniem vulkāniem, tā manai puķei. Bet tu neesi derīgs zvaigznēm…

L’uomo d’affari apri la bocca ma non trovò niente da rispondere e il piccolo principe se ne andò.

Biznesmenis atvēra muti, bet neatrada nekā , ko atbildēt, un mazais princis devās projām.

Decisamente i grandi sono proprio straordinari, si disse semplicemente durante il viaggio.

“Pieaugušie nudien ir ārkārtīgi dīvaini,” viņš teica sev, ceļodams tālāk.

XIV

XIV

Il quinto pianeta era molto strano. Vi era appena il posto per sistemare un lampione e l’uomo che l’accendeva.

Piektā planēta bija pavisam savāda. Tā bija pati mazākā no visām. Tur bija tieši tik daudz vietas, lai novietotu vienu laternu un vienu laternu iededzinātāju.

Il piccolo principe non riusciva a spiegarsi a che potessero servire, spersi nel cielo, su di un pianeta senza case, senza abitanti, un lampione e il lampionaio. Eppure si disse:

Mazais princis nekādi nevarēja saprast, kam varētu noderēt kaut kur debesīs, uz planētas, kur nav ne māju, ne iedzīvotāju, tāda laterna un tāds laternu iededzinātājs. Taču viņš nodomāja:

«Forse quest’uomo è veramente assurdo. Però è meno assurdo del re, del vanitoso, dell’uomo d’affari e dell’ubriacone. Almeno il suo lavoro ha un senso. Quando accende il suo lampione, è come se facesse nascere una stella in più, o un fiore. Quando lo spegne addormenta il fiore o la stella. È una bellissima occupazione, ed è veramente utile, perché è bella».

“Var jau būt, ka šis cilvēks ir absurds. Tomēr viņš nav tik bezjēdzīgs kā karalis, kā godkārīgais, kā biznesmenis un kā dzērājs. Viņa darbam vismaz ir kāda jēga. Kad viņš aizdedzina savu laternu, tad šķiet, it kā viņš liktu rasties vēl vienai zvaigznei vai puķei. Kad viņš izdzēš savu laternu, viņš iemidzina savu puķi vai zvaigzni. Tā ir ļoti skaista nodarbošanās. Tā patiešām ir derīga, jo tā ir skaista.”

Salendo sul pianeta salutò rispettosamente l’uomo:

Sasniedzis planētu, mazais princis goddevīgi sveicināja laternu iededzinātāju:

«Buon giorno. Perché spegni il tuo lampione?»

— Labdien. Kādēļ tu nupat izdzēsi savu laternu?

«È la consegna», rispose il lampionaio. «Buon giorno».

— Tāda ir pavēle, — atbildēja laternu iededzinātājs. — Labdien.

«Che cos’è la consegna?»

— Kāda tad ir pavēle?

«È di spegnere il mio lampione. Buona sera».

— Izdzēst laternu. Labvakar.

E lo riaccese.

Un viņš to izdzēsa.

«E adesso perché lo riaccendi?»

— Bet kālab tu to atkal aizdedzini?

«È la consegna».

— Tāda ir pavēle, — atbildēja laternu iededzinātājs.

«Non capisco», disse il piccolo principe.

— Es nesaprotu, — teica mazais princis.

«Non c’è nulla da capire», disse l’uomo, «la consegna è la consegna. Buon giorno».

— Tur nav nekā ko nesaprast, — sacīja laternu iededzinātājs. — Pavēle paliek pavēle. Labdien.

E spense il lampione.

Un viņš izdzēsa savu laternu.

Poi si asciugò la fronte con un fazzoletto a quadri rossi.

Pēc tam viņš noslaucīja no pieres sviedrus ar sārti rūtotu kabatas lakatiņu.

«Faccio un mestiere terribile. Una volta era ragionevole. Accendevo al mattino e spegnevo alla sera, e avevo il resto del giorno per riposarmi e il resto della notte per dormire…»

— Man ir briesmīgs amats. Senāk tas bija jēdzīgāks. No rīta izdzēsu laternu un vakarā to aizdedzināju. Man bija laiks dienu atpūsties un nakti gulēt…

«E dopo di allora è cambiata la consegna?»

— Vai tad pavēle kopš tā laika mainīta?

«La consegna non è cambiata», disse il lampionaio, «è proprio questo il dramma. Il pianeta di anno in anno ha girato sempre più in fretta e la consegna non è stata cambiata!»

— Pavēle nav mainīta, — paskaidroja laternu iededzinātājs. Tā jau ir mana nelaime! Gadu no gada planēta griežas aizvien ātrāk, bet pavēle palikusi tā pati.

«Ebbene?» disse il piccolo principe.

— Un kā ir tagad? — vaicāja mazais princis.

«Ebbene, ora che fa un giro al minuto, non ho più un secondo di riposo. Accendo e spengo una volta al minuto!»

— Tagad, kad planēta apgriežas reizi minūtē, man vairs nav ne mirkļa atpūtas. Es aizdedzinu un izdzēšu laternu reizi minūtē!

«È divertente! I giorni da te durano un minuto!»

— Tas nu gan ir jocīgi! Dienas pie tevis ilgst vienu minūti!

«Non è per nulla divertente», disse l’uomo. «Lo sai che stiamo parlando da un mese?»

— Tas nemaz nav jocīgi, — atteica laternu iededzinātājs. — Pagājis jau vesels mēnesis, kopš mēs sarunājamies.

«Da un mese?»

— Vesels mēnesis?

«Sì. Trenta minuti: trenta giorni! Buona sera».

— Jā. Trīsdesmit minūtes. Trīsdesmit dienu! Labvakar.

E riaccese il suo lampione.

Un viņš atkal aizdedzināja savu laternu.

Il piccolo principe lo guardò e senti improvvisamente di amare questo uomo che era così fedele alla sua consegna.

Mazajam princim aizvien vairāk iepatikās šis laternu iededzinātājs, kas bija tik uzticīgs pavēlei.

Si ricordò dei tramonti che lui stesso una volta andava a cercare, spostando la sua sedia. E volle aiutare il suo amico:

Viņš atcerējās, kā pats kādreiz bija meklējis saulrietus, pārbīdīdams krēslu. Viņš gribēja palīdzēt savam draugam.

«Sai… conosco un modo per riposarti quando vorrai…»

— Paklau… es zinu kādu līdzekli, kā tu varētu atpūsties, kad vien gribētu…

«Lo vorrei sempre», disse l’uomo.

— Es jau sen to gribu, — sacīja laternu iededzinātājs.

Perché si può essere nello stesso tempo fedeli e pigri.

Jo var taču turēt doto vārdu un tai pašā laikā slinkot. Mazais princis turpināja:

E il piccolo principe continuò: «Il tuo pianeta è così piccolo che in tre passi ne puoi fare il giro. Non hai che da camminare abbastanza lentamente per rimanere sempre al sole. Quando vorrai riposarti camminerai e il giorno durerà finché tu vorrai».

— Tava planēta ir tik maziņa, ka tu vari to apstaigāt trīs soļos. Tev tikai jāiet pavisam lēnam, lai tu arvien atrastos saulē. Kad tu gribēsi atpūsties, tu soļosi… un diena būs tik gara, cik tu to vēlēsies…

«Non mi serve a molto», disse l’uomo. «Ciò che desidero soprattutto nella vita è di dormire».

— Nekāda labuma no tā nav, — noteica laternu iededzinātājs. Par visu vairāk dzīvē man tīk gulēt.

«Non hai fortuna», disse il piccolo principe.

— Tad ir slikti, — sacīja mazais princis.

«Non ho fortuna», rispose l’uomo. «Buon giorno».

— Tad ir slikti, — apliecināja laternu iededzinātājs. — Labdien. —

E spense il suo lampione.

Un viņš izdzēsa savu laternu.

Quest’uomo, si disse il piccolo principe, continuando il suo viaggio, quest’uomo sarebbe disprezzato da tutti gli altri, dal re, dal vanitoso, dall’ubriacone, dall’uomo d’affari. Tuttavia è il solo che non mi sembri ridicolo. Forse perché si occupa di altro che non di se stesso.

“Šo cilvēku,” mazais princis nodomāja, turpinot ceļojumu, “šo cilvēku visi pārējie nicinās, ir karalis, ir godkārīgais, ir dzērājs, ir biznesmenis. Tomēr vienīgi viņš man neliekas smieklīgs. Varbūt tādēļ, ka viņš nodarbojas ar kaut ko citu, nevis pats ar sevi.”

Ebbe un sospiro di rammarico e si disse ancora:

Tad mazais princis smagi nopūtās:

Questo è il solo di cui avrei potuto farmi un amico. Ma il suo pianeta è veramente troppo piccolo, non c’è posto per due…

“Vienīgi viņš varētu būt mans draugs. Bet viņa planēta patiesi ir pārāk maza. Tur nav vietas diviem…”

Quello che il piccolo principe non osava confessare a se stesso, era che di questo pianeta benedetto rimpiangeva soprattutto i suoi millequattrocentoquaranta tramonti nelle ventiquattro ore!

Mazais princis neuzdrošinājās atzīties, ka viņš skumst pēc šīs brīnumainās planētas, it īpaši tādēļ, ka tur divdesmit četrās stundās var redzēt tūkstoš četri simti četrdesmit saulrietu.

XV

XV

Il sesto pianeta era dieci volte più grande. Era abitato da un vecchio signore che scriveva degli enormi libri.

Sestā planēta bija desmitreiz lielāka. Tur dzīvoja kāds vecs kungs, kas rakstīja milzīgas grāmatas.

«Ecco un esploratore», esclamò quando scorse il piccolo principe.

— Skat! Pētnieks! — viņš iesaucās, kad ieraudzīja mazo princi.

Il piccolo principe si sedette sul tavolo ansimando un poco. Era in viaggio da tanto tempo.

Mazais princis apsēdās uz galda un mazliet atvilka elpu. Viņš jau bija tik ilgi ceļojis!

«Da dove vieni?» gli domandò il vecchio signore.

— No kurienes tu nāc? — vaicāja vecais kungs.

«Che cos’è questo grosso libro?» disse il piccolo principe. «Che cosa fate qui?»

— Kas ir šī lielā grāmata? — jautāja mazais princis. — Ko jūs še darāt?

«Sono un geografo», disse il vecchio signore.

— Es esmu ģeogrāfs, — atbildēja vecais kungs.

«Che cos’è un geografo?»

— Kas tas ir — ģeogrāfs?

«È un sapiente che sa dove si trovano i mari, i fiumi, le città, le montagne e i deserti».

— Tas ir zinātnieks, kas zina, kur atrodas jūras, upes, pilsētas, kalni un tuksneši.

«È molto interessante», disse il piccolo principe, «questo finalmente è un vero mestiere!»

— Tas ir ļoti interesanti, — sacīja mazais princis. — Tā beidzot patiesi ir īsta profesija! —

E diede un’occhiata tutto intorno sul pianeta del geografo. Non aveva mai visto fino ad ora un pianeta così maestoso.

Un viņš pārlaida skatienu ģeogrāfa planētai. Viņš vēl nekad nebija redzējis tik diženu planētu.

«È molto bello il vostro pianeta. Ci sono degli oceani?»

— Jūsu planēta ir ļoti skaista. Vai še ir okeāni? 

«Non lo posso sapere», disse il geografo.

— To es nevaru zināt, — sacīja ģeogrāfs. 

«Ah! (il piccolo principe fu deluso) E delle montagne?»

— Ā! — Mazais princis bija vīlies. — Un kalni?

«Non lo posso sapere», disse il geografo.

— To es nevaru zināt, — atteica ģeogrāfs.

«E delle città e dei fiumi e dei deserti?»

— Un pilsētas un upes, un tuksneši?

«Neppure lo posso sapere», disse il geografo.

—Arī to es nevaru zināt, — atteica ģeogrāfs.

«Ma siete un geografo!»

— Bet jūs taču esat ģeogrāfs!

«Esatto», disse il geografo, «ma non sono un esploratore. Manco completamente di esploratori. Non è il geografo che va a fare il conto delle città, dei fiumi, delle montagne, dei mari, degli oceani e dei deserti.

— Tas tiesa, — sacīja ģeogrāfs, — bet es neesmu pētnieks. Man ļoti vajadzīgi pētnieki. Ģeogrāfs pats neuzskaita pilsētas, upes, kalnus, jūras, okeānus un tuksnešus.

Il geografo è troppo importante per andare in giro. Non lascia mai il suo ufficio, ma riceve gli esploratori, li interroga e prende degli appunti sui loro ricordi. E se i ricordi di uno di loro gli sembrano interessanti, il geografo fa fare un’inchiesta sulla moralità dell’esploratore».

Ģeogrāfs ir pārāk svarīga persona, lai klaiņotu apkārt. Viņš neatstāj savu biroju. Toties viņš pieņem pētniekus. Viņš tos izjautā un pieraksta viņu atmiņas. Ja kāda pētnieka atmiņas viņam šķiet interesantas, ģeogrāfs liek aizpildīt anketu par pētnieka tikumību.

«Perché?»

«Perché se l’esploratore mentisse porterebbe una catastrofe nei libri di geografia. Ed anche un esploratore che bevesse troppo».

«Perché?» domandò il principe.

— Kādēļ tā? — vaicāja mazais princis.

«Perché gli ubriachi vedono doppio e allora il geografo annoterebbe due montagne là dove ce n’è una sola».

— Tādēļ, ka dzērājiem viss rādās dubulti. Un tad ģeogrāfs atzīmētu divus kalnus tur, kur ir tikai viens.

«Io conosco qualcuno», disse il piccolo principe, «che sarebbe un cattivo esploratore».

— Es pazīstu kādu, kas būtu slikts pētnieks, — teica mazais princis.

«È possibile. Dunque, quando la moralità dell’esploratore sembra buona, si fa un’inchiesta sulla sua scoperta».

— Tas ir iespējams. Tātad, ja pētnieka tikumība izrādās nevainojama, mēs uzrakstām anketu par viņa atklājumu.

«Si va a vedere?»

— Vai atklājumu dodas apskatīt?

«No, è troppo complicato. Ma si esige che l’esploratore fornisca le prove. Per esempio, se si tratta di una grossa montagna, si esige che riporti delle grosse pietre».

— Nē. Tas būtu pārāk sarežģīti. Mēs pieprasām, lai pētnieks sagādā pierādījumus. Ja ir runa, piemēram, par kāda liela kalna atklāšanu, mēs pieprasām, lai viņš atnes no tā lielus akmeņus.

All’improvviso il geografo si commosse.

Ģeogrāfs pēkšņi kļuva nemierīgs.

«Ma tu, tu vieni da lontano! Tu sei un esploratore! Mi devi descrivere il tuo pianeta!»

— Bet tu taču nāc no tālienes! Tu esi pētnieks! Tu man aprakstīsi savu planētu!

E il geografo, avendo aperto il suo registro, temperò la sua matita. I resoconti degli esploratori si annotano da prima a matita, e si aspetta per annotarli a penna che l’esploratore abbia fornito delle prove.

Un ģeogrāfs, atvēris savu grāmatu, noasināja zīmuli. Pētnieku stāstus vispirms pieraksta ar zīmuli. Tikai pēc tam, kad pētnieks sagādājis pierādījumus, atklājums tiek ierakstīts ar tinti.

«Allora?» interrogò il geografo.

— Es klausos, — ģeogrāfs teica.

«Oh! da me», disse il piccolo principe, «non è molto interessante, è talmente piccolo. Ho tre vulcani, due in attività e uno spento. Ma non si sa mai».

— Manās mājās nav sevišķi interesanti, — mazais princis iesāka. — Tur viss ir tik mazs! Man ir trīs vulkāni. Divi degoši un viens apdzisis. Bet nekad jau nevar būt drošs.

«Non si sa mai», disse il geografo.

— Nekad jau nevar būt drošs, — ģeogrāfs atkārtoja.

«Ho anche un fiore».

— Man ir arī puķe.

«Noi non annotiamo i fiori», disse il geografo.

— Puķes mēs neatzīmējam, — teica ģeogrāfs.

«Perché? Sono la cosa più bella».

— Kādēļ gan ne? Tās ir visskaistākās!

«Perché i fiori sono effimeri».

— Tādēļ, ka puķes ir īslaicīgas.

«Che cosa vuol dire “effimero”?»

— Ko nozīmē “īslaicīgas”?

«Le geografie», disse il geografo, «sono i libri più preziosi fra tutti i libri. Non passano mai di moda. È molto raro che una montagna cambi di posto. È molto raro che un oceano si prosciughi. Noi descriviamo delle cose eterne».

— Ģeogrāfijas grāmatas, — sacīja ģeogrāfs, — ir pašas vērtīgākās no visām grāmatām. Tās nekad nenoveco. Ļoti reti atgadās, ka kalns mainītu savu vietu. Ārkārtīgi reti kāds okeāns izsīkst. Mēs aprakstām mūžīgas lietas.

«Ma i vulcani spenti si possono risvegliare», interruppe il piccolo principe. «Che cosa vuol dire “effimero”?»

— Bet izdzisuši vulkāni var sākt darboties,— viņu pārtrauca mazais princis. — Ko nozīmē “īslaicīgs”?