»Wenn ich einem General geböte, nach der Art der Schmetterlinge von einer Blume zu andern zu fliegen oder eine Tragödie zu schreiben oder sich in einen Seevogel zu verwandeln, und wenn dieser General den erhaltenen Befehl nicht ausführte, wer wäre im Unrecht, er oder ich?«

— Ja es pavēlētu kādam ģenerālim lidot no zieda uz ziedu kā tauriņam vai uzrakstīt traģēdiju, vai pārvērsties par kaiju un, ja ģenerālis neizpildītu doto pavēli, kā vaina tā būtu: viņa vai manējā?

»Sie wären es«, sagte der kleine Prinz überzeugt.

— Tā būtu jūsu vaina, — mazais princis apņēmīgi noteica.

»Richtig. Man muß von jedem fordern, was er leisten kann«, antwortete der König. »Die Autorität beruht vor allem auf der Vernunft. Wenn du deinem Volke befiehlst, zu marschieren und sich ins Meer zu stürzen, wird es revoltieren. Ich habe das Recht, Gehorsam zu fordern, weil meine Befehl vernünftig sind.«

— Tieši tā. No katra jāprasa tas, ko katrs spēj izpildīt, —karalis atsāka. — Autoritāte vispirms balstās uz saprātu. Ja pavēlēsi savai tautai mesties jūrā, tā sacelsies. Man ir tiesības prasīt paklausību, tādēļ, ka mani rīkojumi ir saprātīgi.

»Was ist also mit meinem Sonnenuntergang?« erinnerte der kleine Prinz, der niemals eine Frage vergaß, wenn er sie einmal gestellt hatte.

— Bet mans saulriets? — atgādināja mazais princis, kas nekad neaizmirsa reiz izteiktu jautājumu.

»Deinen Sonnenuntergang wirst du haben. Ich werde ihn befehlen. Aber in meiner Herrscherweisheit werde ich warten, bis die Bedingungen dafür günstig sind.«

— Tu redzēsi savu saulrietu. Es to pieprasīšu. Taču vispirms sagaidīšu labvēlīgus apstākļus, jo tā ir augstākā valdīšanas gudrība.

»Wann wird das sein?« erkundigte sich der kleine Prinz.

— Kad tas būs? — apvaicājās mazais princis.

»Hm, hm!« antwortete der König, der zunächst einen großen Kalender studierte, »hm, hm! Das wird sein gegen … gegen … das wird heute abend gegen sieben Uhr vierzig sein! Und du wirst sehen, wie man mir gehorcht.«

— Hm! Hm! — albildēja karalis, vispirms paraudzījies lielā kalendārā. — Hm! Hm! Tas būs ap… ap… tas būs šovakar ap pulksten septiņiem četrdesmit! Tu redzēsi, cik labprāt izpildu tavu vēlēšanos.

Der kleine Prinz gähnte. Es tat ihm leid um den versäumten Sonnenuntergang. Er langweilte sich schon ein bißchen.

Mazais princis nožāvājās. Viņam bija žēl neredzētā saulrieta. Turklāt viņš jau sāka garlaikoties.

»Ich habe hier nichts mehr zu tun«, sagte er zum König. »Ich werde wieder abreisen!«

— Man še vairs nav ko darīt, — viņš sacīja karalim. — Es došos projām.

»Reise nicht ab«, antwortete der König, der so stolz war, einen Untertanen zu haben, »ich mache dich zum Minister!«

— Neej projām, — atbildēja karalis, kas jutās tik lepns, ka viņam ir viens pavalstnieks. — Neej projām, es iecelšu tevi par ministru!

»Zu was für einem Minister?«

— Par kādu ministru!

»Zum … zum Justizminister!«

— Par… tieslietu!

»Aber es ist niemand da, über den man richten könnte!«

— Bet nav jau neviena , ko tiesāt!

»Das weiß man nicht«, sagte der König. »Ich habe die Runde um mein Königreich noch nicht gemacht. Ich bin sehr alt, ich habe keinen Platz für einen Wagen und das Gehen macht mich müde.«

— Nevar zināt, — karalis atteica. — Es vēl neesmu apskatījis savu karaļvalsti. Esmu ļoti vecs, bet še nav vietas karietei, un staigāšana mani nogurdina.

»Oh! Aber ich habe schon gesehen«, sagte der kleine Prinz, der sich bückte, um einen Blick auf die andere Seite des Planeten zu werfen, »es ist auch dort drüben niemand …«

— O! Es jau apskatīju, — sacīja princis un noliecās, lai pamestu skatienu planētas otrā pusē. — Tur arī nav neviena…

»Du wirst also über dich selbst richten«, antwortete ihm der König. »Das ist das Schwerste. Es ist viel schwerer, sich selbst zu verurteilen, als über andere zu richten. Wenn es dir gelingt, über dich selbst gut zu Gericht zu sitzen, dann bist du ein wirklicher Weiser.«

— Tad tu tiesāsi pats sevi, — karalis atbildēja. — Tas ir pats grūtākais. Sevi tiesāt ir daudz grūtāk nekā citus. Ja tev izdosies sevi novērtēt, tad tu patiesi būsi īsts gudrais.

»Ich«, sagte der kleine Prinz, »ich kann über mich richten, wo immer ich bin. Dazu brauche ich nicht hier zu wohnen.«

— Es varu tiesāt sevi, vienalga, kur, — mazais princis sacīja. Tāpēc man nav jādzīvo šeit.

»Hm, hm!« sagte der König, »ich glaube, daß es auf meinem Planeten irgendwo eine alte Ratte gibt. Ich höre sie in der Nacht. Du könntest Richter über diese alte Ratte sein. Du wirst sie von Zeit zu Zeit zum Tode verurteilen. So wird ihr Leben von deiner Rechtsprechung abhängen. Aber du wirst sie jedesmal begnadigen, um sie aufzusparen. Es gibt nur eine.«

— Hm! Hm! — karalis teica. — Man šķiet, ka kaut kur uz manas planētas dzīvo veca žurka. Naktīs es viņu dzirdu. Laiku pa laikam tu viņai piespriedīsi nāves sodu. Tādējādi viņas dzīve būs atkarīga no lavas tiesas. Bet tu viņu ikreiz apžēlosi, lai pataupītu vēlākam laikam. Mums ir tikai viena žurka.

»Ich liebe es nicht, zum Tode zu verurteilen«, antwortete der kleine Prinz, »und ich glaube wohl, daß ich jetzt gehe.«

— Man nepatīk sodīt ar nāvi, — atteica mazais princis. — Turklāt laiks doties ceļā.

»Nein«, sagte der König.

— Nē, — karalis iebilda.

Aber der kleine Prinz, der seine Vorbereitungen bereits getroffen hatte, wollte dem alten Monarchen nicht wehtun:

Mazais princis jau bija saposies, taču viņš negribēja sāpināt veco monarhu.

»Wenn Eure Majestät Wert auf pünktlichen Gehorsam legen, könnten Sie mir einen vernünftigen Befehl erteilen. Sie könnten mir zum Beispiel befehlen, innerhalb eine Minute zu verschwinden. Es scheint mir, daß die Umstände günstig sind …«

— Ja jūsu majestāte vēlētos, lai jūs paklausa bez ierunām, jūs varētu dot man kādu jēdzīgāku pavēli. Jūs, piemēram, varētu pavēlēt man doties ceļā šai pašā mirklī. Manuprāt, visi apstākļi ir labvēlīgi…

Da der König nichts erwiderte, zögerte der kleine Prinz zuerst, dann brach er mit einem Seufzer auf.

Tā kā karalis neko neatbildēja, mazais princis brīdi vilcinājās, tad nopūtās un devās ceļā.

»Ich mache dich zu meinem Gesandten«, beeilte sich der König, ihm nachzurufen.

— Es tevi ieceļu par savu sūtni, — karalis pasteidzās iesaukties.

Er gab sich den Anschein großer Autorität.

Viņš izskatījās ļoti valdonīgs.

Die großen Leute sind sehr sonderbar, sagte sich der kleine Prinz auf seiner Reise.

“Ir gan dīvaini ļaudis tie pieaugušie,” mazais princis nodomāja un turpināja savu ceļojumu.

KAPITEL XI

XI

Der zweite Planet war von einem Eitlen bewohnt.

Uz otras planētas dzīvoja kāds godkārīgais:

»Ah, ah, schau, schau, ein Bewunderer kommt zu Besuch!« rief der Eitle von weitem, sobald er des kleinen Prinzen ansichtig wurde.

— Ā, ieradies apbrīnotājs! — viņš sauca jau no tālienes, tiklīdz bija ieraudzījis mazo princi.

Denn für die Eitlen sind die anderenLeute Bewunderer.

Godkārīgajiem taču visi pārējie cilvēki šķiet apbrīnotāji.

»Guten Tag«, sagte der kleine Prinz. »Sie haben einen spaßigen Hut auf.«

— Labdien, — teica mazais princis. — Kāda jums jocīga cepure.

»Der ist zum Grüßen«, antwortete ihm der Eitle. »Er ist zum Grüßen, wenn man mir zujauchzt. Unglücklicherweise kommt hier niemand vorbei.«

— Lai varētu sveicināt, — atbildēja godkārīgais. — Lai sveicinātu, kad mani sumina. Diemžēl še neviens neiet garām.

»Ach ja?« sagte der kleine Prinz, der nichts davon begriff.

— Ak tā?— sacīja mazais princis, kas neko nebija sapratis.

»Schlag deine Hände zusammen«, empfahl ihm der Eitle.

— Sasit plaukstas, — godkārīgais viņu pamācīja.

Der kleine Prinz schlug seine Hände gegeneinander. Der Eitle grüßtebescheiden, indem er seinen Hut lüftete.

Mazais princis sasita plaukstas. Godkārīgais sveicināja, paceldams cepuri.

Das ist unterhaltender als der Besuch beim König, sagte sich der kleine Prinz. Und er begann von neuem die Hände zusammenzuschlagen. Der Eitle wieder fuhr fort, seinen Hut grüßend zu lüften.

“Tas ir daudz jautrāk nekā vizīte pie karaļa,” nodomāja mazais princis. Un atkal sāka sist plaukstas. Godkārīgais atkal sveicināja, paceldams cepuri.

Nach fünf Minuten wurde der kleine Prinz der Eintönigkeit dieses Spieles überdrüssig:

Pēc šādas piecu minušu ilgas vingrināšanās mazo princi nogurdināja rotaļas vienmuļība:

»Und was muß man tun«, fragte er, »damit der Hut herunterfällt?«

— Un kas jādara, — viņš jautāja, lai cepure nokristu?

Aber der Eitle hörte ihn nicht. Die Eitlen hören immer nur die Lobreden.

Bet godkārīgais nedzirdēja. Godkārīgie dzird vienīgi uzslavas.

»Bewunderst du mich wirklich sehr?« fragte er den kleinen Prinzen.

— Vai tu tiešām mani ļoti apbrīno? — viņš jautāja mazajam princim.

»Was heißt bewundern?«

— Ko nozīmē apbrīnot?

»Bewundern heißt erkennen, daß ich der schönste, der bestangezogene, der reichste und der intelligenteste Mensch des Planeten bin.«

— Apbrīnot nozīmē atzīt, ka es esmu visskaistākais, vislabāk apģērbtais, visbagātākais un visgudrākais cilvēks uz planētas.

»Aber du bist doch allein auf deinem Planeten!«

— Bet tu taču esi viens pats uz savas planētas. >

»Mach mir die Freude, bewundere mich trotzdem!«

— Nu iepriecini mani. Apbrīno taču mani!

»Ich bewundere dich«, sagte der kleine Prinz, indem er ein bißchen die Schultern hob, »aber wozu nimmst du das wichtig?«

— Es tevi apbrīnoju, — mazliet paraustīdams plecus, teica mazais princis, — bet kādēļ tas tev tik svarīgi?

Und der kleine Prinz machte sich davon.

Un mazais princis devās projām.

Die großen Leute sind entschieden sehr verwunderlich, stellte er auf seiner Reise fest.

“Pieaugušie patiešām ir ļoti dīvaini,” viņš noteica un turpināja savu ceļojumu.

KAPITEL XII

ХII

Den nächsten Planeten bewohnte ein Säufer. Dieser Besuch war sehr kurz, aber er tauchte den kleinen Prinzen in eine tiefe Schwermut.

Uz nākamās planētas dzīvoja kāds dzērājs. Lai gan šis apciemojums bija ļoti īss, tas modināja mazajā princī dziļas skumjas.

»Was machst du da?« fragte er den Säufer, den er stumm vor einer Reihe leerer und einer Reihe voller Flaschen sitzend antraf.

— Ko tu tur dari? — viņš vaicāja dzērājam, kas klusēdams sēdēja pie veselas kolekcijas tukšu un tādas pašas kolekcijas pilnu pudeļu.

»Ich trinke«, antwortete der Säufer mit düsterer Miene.

— Es dzeru, — drūmi atbildēja dzērājs.

»Warum trinkst du?« fragte ihn der kleine Prinz.

— Kādēļ tu dzer? —jautāja mazais princis.

»Um zu vergessen«, antwortete der Säufer.

— Lai aizmirstu, — atbildēja dzērājs.

»Um was zu vergessen?« erkundigte sich der kleine Prinz, der ihn schon bedauerte.

— Ko aizmirstu? — apvaicājās mazais princis, kuram jau bija sameties dzērāja žēl. 

»Um zu vergessen, daß ich mich schäme«, gestand der Säufer und senkte den Kopf.

— Lai aizmirstu, ka man ir kauns, — atzinās dzērājs, galvu nodūris.

»Weshalb schämst du dich?« fragte der kleine Prinz, der den Wunsch hatte, ihm zu helfen.

— Kauns? Par ko? — apjautājās mazais princis, kas vēlējās viņu glābt.

»Weil ich saufe!« endete der Säufer und verschloß sich endgültig in sein Schweigen.

— Kauns par to, ka dzeru! — atzinās dzērājs un pilnīgi apklusa.

Und der kleine Prinz verschwand bestürzt.

Un mazais princis apmulsis devās projām.

Die großen Leute sind entschieden sehr, sehr wunderlich, sagte er zu sich auf seiner Reise.

“Pieaugušie patiesi ir ārkārtīgi dīvaini,” viņš sacīja pats sev, turpinādams ceļojumu.

KAPITEL XIII

XIII

Der vierte Planet war der des Geschäftsmannes. Dieser Mann war so beschäftigt, daß er bei der Ankunft der kleinen Prinzen nicht einmal den Kopf hob.

Ceturtā planēta bija biznesmeņa planēta. Šis cilvēks bija tik aizņemts, ka, mazajam princim ierodoties, pat nepacēla galvu.

»Guten Tag«, sagte dieser zu ihm. »Ihre Zigarette ist ausgegangen.«

— Labdien, — sacīja princis. — Jūsu cigarete ir apdzisuši.

»Drei und zwei ist fünf. Fünf und sieben ist zwölf. Zwölf und drei ist fünfzehn. Guten Tag. Fünfzehn und sieben ist zweiundzwanzig. Zweiundzwanzig und sechs ist achtundzwanzig. Keine Zeit, sie wieder anzuzünden. Sechsundzwanzig und fünf ist einunddreißig. Uff! Das macht also fünfhunderteine Million, sechshundertzweiundzwanzigtausendsiebenhunderteinunddreißig.«

— Trīs un divi ir pieci. Pieci un septiņi — divpadsmit. Divpadsmit un trīs — piecpadsmit. Sveiki! Piecpadsmit un septiņi — divdesmit divi. Divdesmit divi un seši — divdesmit astoņi. Nav laika to atkal aizdedzināt. Divdesmit seši un pieci — trīsdesmit viens. Uf! Tātad kopā pieci simti viens miljons seši simti divdesmit divi tūkstoši septiņi simti trīsdesmit viens.

»Fünfhundert Millionen wovon?«

— Pieci simti miljonu? Kā tad?

»Wie? Du bist immer noch da? Fünfhunderteine Million von …ich weiß nicht mehr … ich habe so viel Arbeit! Ich bin ein ernsthafter Mann, ich gebe mich nicht mit Kindereien ab. Zwei und fünf ist sieben …«

— Tu vēl arvien esi šeit? Pieci simti viens miljons… es vairs nezinu, kā… Man ir tik daudz darba! Esmu nopietns cilvēks, un blēņas man nesagādā nekādu prieku! Divi un pieci — septiņi…

»Fünfhunderteine Million wovon?« wiederholte der kleine Prinz, der niemals in seinem Leben auf eine Frage verzichtete, die er einmal gestellt hatte.

— Pieci simti viens miljons? Kā tad? — atkārtoja mazais princis, kas vēl nekad savā mūžā nebija atteicies no reiz uzdotā jautājuma.

Der Geschäftsmann hob den Kopf.

Biznesmenis pacēla galvu:

»In den vierundfünfzig Jahren, die ich auf diesem Planeten da wohne, bin ich nur dreimal gestört worden. Das erstemal war es vor zweiundzwanzig Jahren ein Maikäfer, der von weiß Gott wo heruntergefallen war. Er machte einen schrecklichen Lärm, und ich habe in einer Addition vier Fehler gemacht.

— Piecdesmit četros gados, kopš dzīvoju uz šīs planētas, mani ir traucējuši tikai trīs reizes. Pirmoreiz! pirms divdesmit diviem gadiem, tā bija kāda maijvabole, kas uzradās dievs zin no kurienes. Tā sacēla šausmīgu troksni, un es ielaidu aplēsē četras kļūdas.

Das zweitemal, vor elf Jahren, war es ein Anfall von Rheumatismus. Es fehlt mir an Bewegung. Ich habe nicht Zeit, herumzubummeln. Ich bin ein ernsthafter Mann. Und das ist nun das drittemal! Ich sagte also, fünfhunderteine Million …«

Otrreiz, pirms vienpadsmit gadiem, man uzbruka reimatisma lēkme. Es pārāk maz kustos. Man nav laika klaiņot apkārt. Es taču esmu nopietns cilvēks. Trešā reize… lūk, šī! Tātad teicu pieci simti viens miljons…

»Millionen wovon?«

— Miljons? Kā tad?

Der Geschäftsmann begriff, daß es keine Aussicht auf Frieden gab:

Biznesmenis saprata, — viņam nav ko cerēt, ka viņu liks mierā.

»Millionen von diesen kleinen Dingern, die man manchmal am Himmel sieht.«

— Miljons mazo nieciņu, kas dažreiz redzami pie debesīm.

»Fliegen?«

— Mušu?

»Aber nein, kleine Dinger, die glänzen.«

— Nē taču, mazo nieciņu, kas mirdz.

»Bienen?«

— Bišu?

»Aber nein. Kleine goldene Dinger, von denen die Nichtstuer träumerisch werden. Ich bin ein ernsthafter Mann. Ich habe nicht Zeit zu Träumereien.«

— Nu nē. Mazo, zeltaino nieciņu, kas dīkdieņus padara sapņainus. Bet es esmu nopietns. Man nav laika sapņot.

»Ach, die Sterne?«

— Ā, zvaigžņu?

»Dann sind es wohl die Sterne.«

— Tieši tā. Zvaigžņu.

»Und was machst du mit fünfhundert Millionen Sternen?«

— Un ko tu dari ar pieci simti miljoniem zvaigžņu?

»Fünfhunderteine Millionen, sechshundertzweiundzwanzigtausendsiebenhunderteinunddreißig. Ich bin ein ernsthafter Mann, ich nehme es genau.«

— Pieci simti vienu miljonu seši simti divdesmit diviem tūkstošiem septiņi simti trīsdesmit vienu. Esmu nopietns cilvēks un cienu precizitāti.

»Und was machst du mit diesen Sternen?«

— Un ko tu dari ar šīm zvaigznēm?

»Was ich damit mache?«

— Ko es daru?

»Ja.«

— Jā.

»Nichts. Ich besitze sie.«

— Neko. Tās man pieder.

»Du besitzt die Sterne?«

— Tev pieder zvaigznes?

»Ja.«

— Jā.

»Aber ich habe schon einen König gesehen, der …«

— Bet es nupat redzēju kādu karali, kam…

»Könige besitzen nicht, sie ›regieren über‹. Das ist etwas ganz anderes.«

— Karaļiem nekas nepieder. Viņi valda pār kaut ko. Tas ir pavisam kas cits.

»Und was hast du davon, die Sterne zu besitzen?«

— Bet kāds tev labums no tā, ka tev pieder zvaigznes?

»Das macht mich reich.«

— Tās padara mani bagātu.

»Und was hast du vom Reichsein?«

— Un kāds tev labums no tā, ka esi bagāts?

»Weitere Sterne kaufen, wenn jemand welche findet.«

— Es varu nopirkt citas zvaigznes, ja kāds tās atklāj.

Der da, sagte sich der kleine Prinz, denkt ein bißchen wie mein Säufer.

“Šis cilvēks,” nodomāja mazais princis,” spriež apmēram tāpat kā mans dzērājs.”

Indessen stellte er noch weitere Fragen:

Tomēr viņš vēl šo to pajautāja.

»Wie kann man die Sterne besitzen?«

— Kā var piederēt zvaigznes?

»Wem gehören sie?« erwiderte mürrisch der Geschäftsmann.

— Bet kas ir to īpašnieks? — biznesmenis ērcīgi noprasīja.

»Ich weiß nicht. Niemandem.«

— Es nezinu. Neviens.