— Dla nas jest obojętne, czy wulkan jest czynny, czy wygasły — rzekł geograf. — Nam chodzi o górę, a góra się nie zmienia.

— Ar ugnikalnis užgesęs, ar neužgesęs, mums, geografams, neturi reikšmės, — paaiškino geografas. — Mums svarbu kalnas. Jis nesikeičia.

— Co znaczy „efemeryczny”? — powtórzył Mały Książę, który nigdy w życiu nie porzucił raz postawionego pytania.

— Bet ką reiškia „efemeriškas“? — pakartojo mažasis princas, kuris niekada nepamiršdavo ko klausęs.

— Znaczy to „zagrożony bliskim unicestwieniem”.

— Tai reiškia „tas, kuriam skirta greitai išnykti“.

— Mojej róży grozi bliskie unicestwienie?

— Vadinasi, mano gėlei skirta greitai išnykti?

— Oczywiście.

— Žinoma.

„Moja róża jest efemeryczna — powiedział do siebie Mały Książę — i ma tylko cztery kolce dla obrony przed niebezpieczeństwem. A ja zostawiłem ją zupełnie samą…”

„Mano gėlė efemeriška, — pagalvojo mažasis princas, — ji turi vos keturis dyglius atsiginti nuo pasaulio! O aš palikau ją vienut vieną savo planetoje!“

To był jego pierwszy odruch żalu. Mimo to zapytał odważnie:

Tai buvo pirmas kartas, kai jis pasigailėjo iškeliavęs. Bet vėl atgavo drąsą

— Co radzi mi pan zwiedzić?

ir paklausė:
— Ką jūs patartumėte man aplankyti?

— Planetę Ziemię — odpowiedział geograf. — Ma dobrą sławę.

— Planetą Žemę, — atsakė geografas. — Ji turi gerą reputaciją…

Mały Książę ruszył w dalszą drogę, myśląc o swojej róży.

Ir mažasis princas leidosi į kelią galvodamas apie savo gėlę.

ROZDZIAŁ 16

XVI

Siódmą planetą była Ziemia.

Tad septintoji planeta buvo Žemė.

Ziemia nie jest byle jaką planetą. Liczy sobie stu jedenastu królów (nie pomijając oczywiści królów murzyńskich), siedem tysięcy geografów, dziewięćset tysięcy bankierów, siedem i pół miliona pijaków, trzysta jedenaście milionów próżnych — krótko mówiąc: około dwóch miliardów dorosłych.

Žemė — ne paprasta planeta! Joje yra šimtas vienuolika karalių (žinoma, kartu su karaliais negrais), septyni tūkstančiai geografų, devyni šimtai tūkstančių verslininkų, septyni su puse milijono girtuoklių, trys šimtai vienuolika milijonų garbėtroškų, — iš viso apie du milijardai suaugusiųjų.

Aby łatwiej wam było pojąć, jak wielka jest Ziemia, powiem wam, że przed wynalezieniem elektryczności trzeba było zatrudniać na wszystkich sześciu kontynentach całą armię latarników, złożoną z czterystu sześćdziesięciu dwóch tysięcy pięciuset jedenastu osób.

Kad įsivaizduotumėte, kokia Žemė didelė, pasakysiu tik tiek, kad prieš išrandant elektrą visuose šešiuose žemynuose reikėjo išlaikyti visą armiją žibintininkų — keturis šimtus šešiasdešimt du tūkstančius penkis šimtus vienuolika žmonių.

To był wspaniały widok — gdy się patrzyło z pewnej odległości. Ruchy tej armii były podobne do baletu.

Pažvelgus truputį iš toliau, įspūdis buvo nuostabus. Šios armijos judėjimas buvo tvarkomas kaip baleto šokėjų.

Pierwsi zaczynali pracę latarnicy Nowej Zelandii i Australii, którzy potem szli spać. Następnie do tańca wstępowali latarnicy Chin i Syberii. I oni po pewnym czasie kryli się za kulisami.

Pirmiausia ateidavo Naujosios Zelandijos ir Australijos žibintininkų eilė. Uždegę savo žibintus, jie eidavo miegoti. Po jų į šokį įsitraukdavo Kinijos ir Sibiro žibintininkai. Paskui ir jie dingdavo už kulisų.

Wtedy przychodziła kolej na latarników Rosji i Indii. Potem Afryki i Europy. Potem Ameryki Południowej. Następnie Ameryki Północnej.

Tada savo žibintus uždegdavo Rusijos ir Indijos žibintininkai. Paskui Afrikos ir Europos. Tada Pietų Amerikos. Po jų Šiaurės Amerikos.

I nigdy nie pomylono porządku wchodzenia na scenę. To było wspaniałe.

Ir jie niekada nesumaišydavo savo eilės, visada išeidavo į sceną laiku. Tai buvo nuostabu.

Tylko latarnik jedynej lampy na Biegunie Północnym i jego kolega latarnik jedynej lampy na Biegunie Południowym prowadzili niedbałe i próżniacze życie: pracowali dwa razy w roku.

Tik žibintininkas, turintis uždegti vienintelį žibintą Šiaurės ašigalyje, ir jo draugas, atsakingas už vienintelį žibintą Pietų ašigalyje, gyveno lengvai ir nerūpestingai: jie dirbdavo tik du kartus per metus.

ROZDZIAŁ 17

XVII

Zdarza się czasem, że chcąc być dowcipnym, popełniamy małe kłamstwa. Nie byłem bardzo uczciwy, gdy opowiadałem wam o latarnikach. Obawiam się, że ci, którzy nie znają naszej planety, będą mieli o niej fałszywe zdanie. Ludzie zajmują na Ziemi bardzo mało miejsca.

Kai nori pasirodyti sąmojingas, kartais mažumėlę apsimeluoji. Pasakodamas jums apie žibintininkus, buvau nelabai sąžiningas. Bijau, kad tie, kurie nepažįsta mūsų planetos, nesusidarytų apie ją neteisingos nuomonės. Žemėje žmonės užima labai mažai vietos.

Gdyby dwa miliardy mieszkańców Ziemi stanęło razem — jeden przy drugim, jak na wiecu — to zmieściliby się z łatwością na publicznym placu o dwudziestu milach długości i dwudziestu milach szerokości. Można by więc całą ludzkość stłoczyć na maleńkiej wysepce Oceanu Spokojnego.

Jeigu du milijardai žmonių, gyvenančių Žemėje, glaudžiai sustotų vienoje vietoje tarsi mitinge, jie lengvai tilptų dvidešimt mylių ilgio ir dvidešimt mylių pločio aikštėje. Visą žmoniją būtų galima sutalpinti mažiausioje Ramiojo vandenyno salelėje.

Oczywiście dorośli wam nie uwierzą. Oni wyobrażają sobie, że zajmują dużo miejsca. Wydaje się im, że są tak wielcy jak baobaby. Więc poradźcie im, aby zrobili obliczenia. Kochają się w cyfrach: to im się spodoba. Lecz my nie traćmy czasu na ćwiczenie, które zadaje się za karę. To jest zbyteczne. Wy mi wierzycie.

Suaugusieji, žinoma, niekad jumis nepatikės. Jie įsivaizduoja, kad užima labai daug vietos. Mano esą tokie pat dideli kaip baobabai. Patarkit paskaičiuoti. Jiems patiks, nes jie dievina skaičius. Tačiau jūs tokiam nykiam darbui negaiškite laiko. Beprasmiška. Žinau, kad pasitikite manimi.

Po przybyciu ba Ziemię Mały Książę był bardzo zdziwiony, nie widząc żywej duszy. Przestraszył się, myśląc, że zabłądził, gdy wtem żółtawy pierścień poruszył się na piasku.

Tad atvykęs į Žemę mažasis princas labai nustebo neišvydęs nė vieno žmogaus. Net buvo pradėjęs baimintis patekęs ne į tą planetą, tačiau staiga smėlyje sujudėjo kažkokia mėnulio spalvos ringė.

— Dobry wieczór — rzekł Mały Książę na wszelki wypadek.

— Labas vakaras, — dėl visa ko pasisveikino mažasis princas.

— Dobry wieczór — powiedziała żmija.

— Labas vakaras, — atsakė gyvatė.

— Na jaką planetę spadłem? — spytał Mały Książę.

— Į kokią planetą aš patekau? — paklausė mažasis princas.

— Na Ziemię, do Afryki.

— Į Žemę, — atsakė gyvatė. — Į Afriką.

— Ach… więc Ziemia nie jest zaludniona?

— O!.. Argi Žemėje nėra žmonių?

— Jesteśmy na pustyni. Na pustyni nikogo nie ma. Ziemia jest wielka — odrzekła żmija.

— Čia dykuma. Dykumose žmonių nebūna. Žemė didelė, — paaiškino gyvatė.

Mały Książę usiadł na kamieniu i wzniósł oczy ku niebu.

Mažasis princas atsisėdo ant akmens ir pakėlė akis į dangų.

— Zadaję sobie pytanie — powiedział — czy gwiazdy świecą po to, aby każdy mógł znaleźć swoją?… Popatrz na mojąplanetę. Jest dokładnie na nami. Ale jak bardzo daleko!

— Įdomu, — tarė jis, — ar žvaigždės šviečia tam, kad kiekvienas kada nors galėtų susirasti savąją? Pažvelk į mano planetą. Ji tiesiai virš mūsų… Bet taip toli!

— Jest piękna — odrzekła żmija. — Po co tu przybyłeś?

— Ji graži, — pasakė gyvatė. — O ko tu čia atkeliavai?

— Mam pewne trudności z różą — powiedział Mały Książę.

— Turiu keblumų su viena gėle, — prisipažino mažasis princas.

— Ach tak… — rzekła żmija.

— O! — nusistebėjo gyvatė.

I oboje umilkli.

Ir juodu nutilo.

— Gdzie są ludzie? — zaczął znowu Mały Książę. — Czuję się trochę osamotniony w pustyni…

— Kur žmonės? — galop vėl paklausė mažasis princas. — Dykumoje jautiesi truputį vienišas…

— Wśród ludzi jest się także samotnym — rzekła żmija.

— Tarp žmonių taip pat jautiesi truputį vienišas, — tarė gyvatė.

Mały Książę przyglądał jej się przez dłuższy czas.

Mažasis princas įdėmiai pažvelgė į ją.

— Jesteś zabawnym stworzeniem — rzekł wreszcie — cienka jak palec…

— Keista tu, — pagaliau tarė jis. — Plonučiukė it pirštas…

— Ach, jestem znacznie potężniejsza niż palec króla — powiedziała żmija.

— Bet galingesnė už karaliaus pirštą, — atsikirto gyvatė.

Mały Książę uśmiechnął się:

— Nie jesteś zbyt potężna… Nie masz nawet łapek… nawet nie możesz podróżować…

— Neatrodai labai galinga… net neturi letenų… ir net negali keliauti…

— Mogę cię unieść dalej niż okręt — rzekła żmija i owinęła się wokół kostki Małego

— Aš galiu tave nunešti toliau nei laivas, — tarė gyvatė.

Księcia na podobieństwo złotej bransolety.

Ir apsivyniojo apie mažojo princo kulkšnį tarsi auksinė apyrankė.

— Tego, kogo dotknę, odsyłam tam, skąd przybył — dodała. Lecz ty jesteś niewinny i przybywasz z gwiazdy…

— Ką tik aš paliečiu, grąžinu į žemę, iš kurios jis radosi. Bet tu tyras ir atkeliavai iš žvaigždės…

Mały Książę nie odpowiedział.

Mažasis princas nieko neatsakė.

— Wzbudzasz we mnie litość, taki słaby na granitowej Ziemi… Mogę ci w przyszłości pomóc, gdy bardzo zatęsknisz za twą planetą. Mogę…

— Man tavęs gaila. Tu toks silpnas šioje granito Žemėje. Galbūt vieną dieną galėsiu tau padėti, jeigu imsi labai ilgėtis savo planetos. Aš galiu…

— Och, bardzo dobrze zrozumiałem — odpowiedział Mały Książę — ale dlaczego mówisz ciągle zagadkami?

— O, puikiai supratau, — pasakė mažasis princas. — Bet kodėl tu visą laiką kalbi mįslėmis?

— Rozwiązuję zagadki — rzekła żmija.

— Aš išsprendžiu visas mįsles, — atsakė gyvatė.

I oboje umilkli.

Ir juodu nutilo.

ROZDZIAŁ 18

XVIII

Przechodząc przez pustynię, Mały Książę spotkał tylko jeden kwiat… Kwiat o trzech płatkach, nędzny kwiat…

Mažasis princas perėjo dykumą ir sutiko tik vieną gėlę. Mažą menkutę gėlytę trimis žiedlapiais.

— Dzień dobry — powiedział Mały Książę.

— Laba diena, — pasisveikino mažasis princas.

— Dzień dobry — odrzekł kwiat.

— Laba diena, — atsakė gėlė.

— Gdzie są ludzie? — grzecznie zapytał Mały Książę.

— Kur žmonės? — mandagiai pasiteiravo mažasis princas.

Kwiat widział kiedyś przechodzącą karawanę.

Vieną dieną gėlė buvo mačiusi pro šalį žengiančią vilkstinę.

— Ludzie? Jak sądzę istnieje sześciu czy siedmiu ludzi. Widziałem ich przed laty. Lecz nigdy nie wiadomo, gdzie można ich odnaleźć. Wiatr nimi miota. Nie mają korzeni — to im bardzo przeszkadza.

— Žmonės? Manau, jų tėra šeši ar septyni. Mačiau juos prieš daugelį metų. Tačiau niekas nežino, kur jų ieškoti. Juos blaško vėjas. Jie neturi šaknų, todėl jiems labai nepatogu.

— Do widzenia — rzekł Mały Książę.

— Sudie, — atsisveikino mažasis princas.

— Do widzenia — odpowiedział kwiat.

— Sudie, — atsakė gėlė.

ROZDZIAŁ 19

XIX

Mały Książę wspiął się aż wysoką górę. Jedynymi górami, które dotychczas znał, były sięgające mu kolan wulkany. Wygasły wulkan służył mu jako krzesełko. „Z tak wysokiej góry jak ta — powiedział sobie — zobaczę od razy całą planetę i wszystkich ludzi…” Lecz nie zobaczył nic poza ostrymi skałami.

Mažasis princas užkopė į aukštą kalną. Jis niekad nebuvo matęs kalnų, tik tris ugnikalnius, kurie tesiekė jam kelius. Užgesusiu ugnikalniu jis naudojosi kaip taburete. „Nuo tokio aukšto kalno kaip šitas, — pagalvojo jis, — iškart pamatysiu visą planetą ir visus žmones“. Tačiau pamatė tik smailias it adatos uolų viršūnes.

— Dzień dobry — powiedział na wszelki wypadek.

— Laba diena, — tarė jis dėl visa ko.

— Dzień dobry… Dzień dobry… Dzień dobry — odpowiedziało echo.

— Laba diena… diena… diena… — atsiliepė aidas.

— Kim jesteście? — spytał Mały Książę.

— Kas jūs? — paklausė mažasis princas.

— Kim jesteście… Kim jesteście… Kim jesteście… — powtórzyło echo.

— Kas jūs… kas jūs… kas jūs… — atsišaukė aidas.

— Bądźcie mymi przyjaciółmi, jestem samotny — powiedział.

— Būkite mano draugai, aš esu vienas, — tarė jis.

— Jestem samotny… jestem samotny… jestem samotny… — odpowiedziało echo.

— Vienas… vienas… vienas… — atsakė aidas.

„Jakaż to zabawna planeta — pomyślał Mały Książę. — zupełnie sucha, spiczasta i słona.

„Kokia keista planeta, — pagalvojo mažasis princas. — Visa išdžiūvusi, pilna smailių ir druskėta.

A ludziom brak fantazji. Powtarzają to, co im się mówi… Na mojej gwiazdce miałem różę: ona zawsze mówiła pierwsza…”

O žmonėms trūksta vaizduotės. Jie tik kartoja, ką jiems pasakai… Savo planetoje aš turėjau gėlę: ji visada prabildavo pirma…“

ROZDZIAŁ 20

XX

W końcu jednak zdarzyło się, że po długiej wędrówce poprzez piaski, skały i śniegi Mały Książę odkrył drogę. A drogi prowadzą zawsze do ludzi.

Bet taip jau atsitiko, kad mažasis princas, ilgai žingsniavęs per smėlynus, uolas ir sniegynus, galop rado kelią. O visi keliai veda pas žmones.

— Dzień dobry — powiedział.

— Laba diena, — pasisveikino

Był w ogrodzie pełnym róż.

priėjęs pilną rožių sodą.

— Dzień dobry — odpowiedziały róże.

— Laba diena, — atsakė rožės.

Mały Książę przyjrzał się im. Bardzo były podobne do jego róży.

Mažasis princas pažiūrėjo į jas ir pamatė, kad visos jos panašios į jo gėlę.

— Kim jesteście? — zapytał zdziwiony.

— Kas jūs? — suglumęs paklausė.

— Jesteśmy różami — odparły róże.

— Mes rožės, — atsakė rožės.

— Ach… — westchnął Mały Książę.

— O! — nustebo mažasis princas.

I poczuł się bardzo nieszczęśliwy. Jego róża zapewniała go, że jest jedyna na świecie. A oto tu, w jednym ogrodzie, jest pięć tysięcy podobnych!

Ir pasijuto labai nelaimingas. Jo gėlė jam sakė, kad ji tokia viena visatoje. Ir štai jam prieš akis penki tūkstančiai tokių gėlių viename sode!

„Byłaby bardzo zdenerwowana… — pomyślał — kaszlałaby straszliwie i udawałaby umierającą, aby pokryć zmieszanie. A ja musiałbym udawać, że ją pielęgnuję, bo w przeciwnym razie umarłaby rzeczywiście, aby mnie tym upokorzyć…”

„Kaip ji įsižeistų, jeigu jas pamatytų… — pagalvojo mažasis princas. — Imtų baisiausiai kosėti ir apsimestų mirštanti, kad tik nepasirodytų juokinga. O man reikėtų apsimesti, kad rūpinuosi ja kaip ligone, kitaip ji iš tikrųjų numirtų, kad ir mane pažemintų…“

Później mówił sobie dalej: „Sądziłem, że posiadam jedyny na świecie kwiat, a w rzeczywistości mam zwykłą różę, jak wiele innych. Posiadanie róży i trzech wulkanów sięgających mi do kolan, z których jeden prawdopodobnie wygasł na zawsze, nie czyni ze mnie potężnego księcia…”

Paskui dar pagalvojo: „Maniau, kad aš turtingas, nes turiu vienintelę pasaulyje gėlę, o pasirodo, ji tik paprasta rožė. Turiu tik ją ir tris iki kelių siekiančius ugnikalnius, kurių vienas tikriausiai amžinai užgesęs… Tai koks gi iš manęs princas…“

I zapłakał, leżąc na trawie.

Ir atsigulęs į žolę pravirko.

ROZDZIAŁ 21

XXI

Wtedy pojawił się lis.

Štai tada ir pasirodė lapė.

— Dzień dobry — powiedział lis.

— Laba diena, — pasisveikino lapė.

— Dzień dobry — odpowiedział grzecznie Mały Książę i obejrzał się, ale nic nie dostrzegł.

— Laba diena, — mandagiai atsakė mažasis princas, nors atsigręžęs nieko nepamatė.

— Jestem tutaj — posłyszał głos — pod jabłonią!

— Aš čia, — tarė balsas. — Po obelim…

— Ktoś ty? — spytał Mały Książę. — Jesteś bardzo ładny…

— Kas tu? — paklausė mažasis princas. — Esi labai graži…

— Jestem lisem — odpowiedział lis.

— Aš esu lapė, — atsakė lapė.

— Chodź pobawić się ze mną — zaproponował Mały Książę. — Jestem taki smutny…

— Pažaisk su manim, — paprašė mažasis princas. — Man labai liūdna…

— Nie mogę bawić się z tobą — odparł lis. — Nie jestem oswojony.

— Negaliu žaisti su tavim, — tarė lapė. — Aš neprijaukinta.

— Ach, przepraszam — powiedział Mały Książę.

— Ak, atleisk, — atsiprašė mažasis princas.