Тик, уйлап алғас, һораны:

Mais, après réflexion, il ajouta:

— Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

— Qu’est-ce que signifie «apprivoiser»?

— Һин был яҡтарҙан түгел, — тине Төлкө — Һин бында нимә эҙләйһең?

— Tu n’es pas d’ici, dit le renard, que cherches-tu?

— Кешеләрҙе эҙләйем, — тине Бәләкәй шаһзат. Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

— Je cherche les hommes, dit le petit prince. Qu’est-ce que signifie «apprivoiser»?

— Кешеләрҙең мылтыҡтары бар, һәм улар һунарға йөрөйҙәр. Был бик уңайһыҙ! Ә тағы ла улар тауыҡ аҫрайҙар. Шуның менән генә яҡшы улар. Һин тауыҡтар эҙләйһеңме?

— Les hommes, dit le renard, ils ont des fusils et ils chassent. C’est bien gênant! Ils élèvent aussi des poules. C’est leur seul intérêt. Tu cherches des poules?

— Юҡ, — тине Бәләкәй шаһзат. — Мин дуҫтар эҙләйем. Ә нисек ул — ҡулға өйрәтеү?

— Non, dit le petit prince. Je cherche des amis. Qu’est-ce que signifie «apprivoiser»?

— Был күптән онотолған төшөнсә, — аңлатты Төлкө. — Ул бәйләнеш булдырыуҙы аңлата.

— C’est une chose trop oubliée, dit le renard. Ça signifie «créer des liens…»

— Бәйләнеш?

— Créer des liens?

— Тап шулай, — тине Төлкө. — Һин минең өсөн әле бары тик бәләкәй малай, нәҡ, башҡа йөҙ мең малайҙар кеүек үк. Һәм һин миңә кәрәк түгелһең. Һәм мин дә һиңә кәрәк түгелмен. Мин һинең өсөн ни бары төлкө генә, нәҡ, башҡа йөҙ мең икенсе төлкөләр кеүек үк. Ә әгәр ҙә һин мине ҡулға өйрәтһәң, беҙ бер беребеҙгә кәрәк буласаҡбыҙ. Һин минең өсөн донъяла берҙән бер буласаҡһың. Һәм мин дә һинең өсөн донъяла берәү буласаҡмын…

— Bien sûr, dit le renard. Tu n’es encore pour moi qu’un petit garçon tout semblable à cent mille petits garçons. Et je n’ai pas besoin de toi. Et tu n’as pas besoin de moi non plus. Je ne suis pour toi qu’un renard semblable à cent mille renards. Mais, si tu m’apprivoises, nous aurons besoin l’un de l’autre. Tu seras pour moi unique au monde. Je serai pour toi unique au monde…

— Мин аңлай башланым, — тине Бәләкәй шаһзат. — Бер роза бар ине… күрәһең, ул мине ҡулға өйрәткән…

— Je commence à comprendre, dit le petit prince. Il y a une fleur… je crois qu’elle m’a apprivoisé…

— Бик тә ихтимал, — килеште Төлкө. — Ерҙә ниҙәр генә булмай.

— C’est possible, dit le renard. On voit sur la Terre toutes sortes de choses…

— Был Ерҙә түгел ине, — тине Бәләкәй шаһзат.

— Oh! ce n’est pas sur la Terre, dit le petit prince.

Төлкө бик аптыраны:

Le renard parut très intrigué:

— Икенсе ҡауҡбта?

— Sur une autre planète?

— Эйе.

— Oui.

— Ә ул ҡауҡабта һунарсылар бармы?

— Il y a des chasseurs, sur cette planète-là?

— Юҡ.

— Non.

— Ҡайһылай ҡыҙыҡ! Ә тауыҡтар бармы?

— Ça, c’est intéressant! Et des poules?

— Юҡ.

— Non.

— Донъяла камиллыҡ юҡ! — көрһөндө Төлкө.

— Rien n’est parfait, soupira le renard.

Тик һуңынан ул ҡабат шул турала уҡ һүҙ башланы:

Mais le renard revint à son idée:

— Минең тормошом күңелһеҙ. Мин тауыҡтарға һунар итәм, ә кешеләр миңә һунар итәләр. Бөтөн тауыҡтар бер иш, һәм кешеләр бөтәһе лә бер иш. Һәм йәшәүе лә миңә күңелһеҙерәк. Әммә һин мине ҡулға өйрәтһәң, минең тормошомдо, әйтерһең дә, ҡояш нурландырыр ине. Һинең аҙымдарыңды мин башҡа меңдәр араһынан айыра башлаясаҡмын. Кеше аҙымдарын ишетеп, мин гел ҡасып йәшенәм. Әммә һинең атлауың мине, моңдай, саҡырасаҡ, һәм мин үҙ төлөгөмдән сығасаҡмын.

— Ma vie est monotone. Je chasse les poules, les hommes me chassent. Toutes les poules se ressemblent, et tous les hommes se ressemblent. Je m’ennuie donc un peu. Mais, si tu m’apprivoises, ma vie sera comme ensoleillée. Je connaîtrai un bruit de pas qui sera différent de tous les autres. Les autres pas me font rentrer sous terre. Le tien m’appellera hors du terrier, comme une musique.

Һәм һуңынан — ҡара! Күрәһеңме, ана тегендә, баҫыуҙарҙа, иген өлгөрә? Мин икмәк ашамайым. Башаҡтар миңә кәрәкмәй. Иген баҫыуҙары миңә бер ни хаҡында ла әйтмәй. Һәм быныһы аяныс! Әммә һинең сәстәрен алтын төҫлө. Һәм, һин мине ҡулға өйрәтһәң, ҡайһылай ғәжәп буласаҡ! Алтын иген миңә һине хәтерләтәсәк. Һәм мин башаҡтарҙың елгә ҡыштырлауын ярата башлаясаҡмын…

Et puis regarde! Tu vois, là-bas, les champs de blé? Je ne mange pas de pain. Le blé pour moi est inutile. Les champs de blé ne me rappellent rien. Et ça, c’est triste! Mais tu as des cheveux couleur d’or. Alors ce sera merveilleux quand tu m’auras apprivoisé! Le blé, qui est doré, me fera souvenir de toi. Et j’aimerai le bruit du vent dans le blé…

Төлкө тымды ла Бәләкәй шаһзатҡа оҙаҡ ҡарап торҙо. Һуңынан:

Le renard se tut et regarda longtemps le petit prince:

— Зинһар… ҡулға өйрәт мине! — тине.

— S’il te plaît… apprivoise-moi! dit-il.

— Мин шатмын да, — яуапланы Бәләкәй шаһзат, — тик минең ваҡытым шул тиклем аҙ. Миңә әле дуҫтар табырға һәм төрлө нәмәләр белеп бөтөргә кәрәк.

— Je veux bien, répondit le petit prince, mais je n’ai pas beaucoup de temps. J’ai des amis à découvrir et beaucoup de choses à connaître.

— Ҡулға өйрәткән әйберҙе генә өйрәнеп була, — тине Төлкө. — Кешеләрҙең ниҙер өйрәнергә ваҡыты юҡ. Улар кибеттәрҙән әҙер булған әйберҙәрҙе һатып алалар. Әммә дуҫтар һатылған кибеттәр юҡ бит, шуға ла кешеләрҙең башҡа дуҫтары юҡ. Әгәр дуҫың булыуын теләһән, мине ҡулға өйрәт!

— On ne connaît que les choses que l’on apprivoise, dit le renard. Les hommes n’ont plus le temps de rien connaître. Ils achètent des choses toutes faites chez les marchands. Mais comme il n’existe point de marchands d’amis, les hommes n’ont plus d’amis. Si tu veux un ami, apprivoise-moi!

— Ә бының өсөн ни эшләргә кәрәк? — тип һоарны Бәләкәй шаһзат.

— Que faut-il faire? dit le petit prince.

— Сабырлыҡ туплау кәрәк, — яуап бирҙе Төлкө. — Тәүҙә ана тегендә, алыҫыраҡ, үләнгә ултыр — ошолай. Мин һиңә ҡырын ҡараған булырмын, ә һин өндәшмә. Һүҙҙәр бер береңде аңларға ҡамасаулай ғына. Тик көн һайын аҙыраҡ яҡыныраҡ ултыр…

— Il faut être très patient, répondit le renard. Tu t’assoiras d’abord un peu loin de moi, comme ça, dans l’herbe. Je te regarderai du coin de l’œil et tu ne diras rien. Le langage est source de malentendus. Mais, chaque jour, tu pourras t’asseoir un peu plus près…

Иртәнге көнөнә Бәләкәй шаһзат йәнә шул уҡ урынға килде.

Le lendemain revint le petit prince.

— Гел бер үк ваҡытта килһәң яҡшыраҡ, — өндәне Төлкө. — Бына, мәҫәлән, әгәр ҙә һин сәғәт дүрттә килһәң, мин сәғәт өстән алып үҙемде бәхетле тоясаҡмын. Һәм тәғәйенләнгән сәғәткә ни тиклем яҡыныраҡ, шул тиклем бәхетлерәк. Сәғәт дүрттә мин тулҡынланып борсола башлаясаҡмын. Мин бәхеттен ҡәҙерен беләсәкмен! Ә әгәр ҙә һин һәр саҡ башҡа ваҡытта килһәң, мин ҡайһы сәғәткә йөрәгемде әҙерләргә икәнен белмәйем… Йолаларҙы үтәргә кәрәк.

— Il eût mieux valu revenir à la même heure, dit le renard. Si tu viens, par exemple, à quatre heures de l’après-midi, dès trois heures je commencerai d’être heureux. Plus l’heure avancera, plus je me sentirai heureux. À quatre heures, déjà, je m’agiterai et m’inquiéterai; je découvrirai le prix du bonheur! Mais si tu viens n’importe quand, je ne saurai jamais à quelle heure m’habiller le cœur… Il faut des rites.

— Ә йолалар нимә ул? — һораны Бәләкәй шаһзат.

— Qu’est-ce qu’un rite? dit le petit prince.

— Был да күптән онотолған нәмә, — аңлатты Төлкө. — Ниҙер, нимәнән ниндәйҙер бер көн ҡалған башҡа көндәргә оҡшамай башлай, сәғәте — башҡа сәғәттәргә. Бына, мәҫәлән, минең һунарсыларҙың шундай йолаһы бар: кесе йома көндәрендә улар ауыл ҡыҙҙары менән бейей. Һәм ниндәй ғәжәп көн ул — кесе йома! Мин гиҙемһерәп сығам да йөҙөм баҡсаһына тиклем үк барып етәм. Ә әгәр ҙә һунарсылар ҡасан етте шунда бейеһәләр, барлыҡ көндәр бер иш булыр ине һәм мин һис тә ял белмәҫ инем.

— C’est aussi quelque chose de trop oublié, dit le renard. C’est ce qui fait qu’un jour est différent des autres jours, une heure, des autres heures. Il y a un rite, par exemple, chez mes chasseurs. Ils dansent le jeudi avec les filles du village. Alors le jeudi est jour merveilleux! Je vais me promener jusqu’à la vigne. Si les chasseurs dansaient n’importe quand, les jours se ressembleraient tous, et je n’aurais point de vacances.

Шулай итеп Бәләкәй шаһзат Төлкөнө ҡулға өйрәтте. Һәм бына хушлашыу ваҡыты етте.

Ainsi le petit prince apprivoisa le renard. Et quand l’heure du départ fut proche:

— Мин һин тип илаясаҡмын, — тип көрһөндө Төлкө.

— Ah! dit le renard… Je pleurerai.

— Һин үҙең ғәйепле, — тине Бәләкәй шаһзат. — Мин бит һиңә ауыр булыуын теләмәй инем, һине ҡулға өйрәтеүҙе үҙең теләнең…

— C’est ta faute, dit le petit prince, je ne te souhaitais point de mal, mais tu as voulu que je t’apprivoise…

— Эйе, әлбиттә, — тине Төлкө.

— Bien sûr, dit le renard.

— Тик һин илаясаҡһың!

— Mais tu vas pleurer! dit le petit prince.

— Эйе, әлбиттә.

— Bien sûr, dit le renard.

— Тимәк, һиңә бынан ҡыйын.

— Alors tu n’y gagnes rien!

— Юҡ, — ҡаршы килде Төлкө, — миңә рәхәт. Мин алтын башаҡтар тураһында ни әйткәнде иҫеңә төшөр.

— J’y gagne, dit le renard, à cause de la couleur du blé.

Ул шымды. Һуңынан өҫтәне:

Puis il ajouta:

— Барып ҡабат розаларға баҡ. Һинең розаң донъяла берҙән бер икәнен аңларһың. Ә минең менән бәхилләшергә килгәндә, мин һиңә бер сер асырмын. Был минең һиңә бүлләгем булыр.

— Va revoir les roses. Tu comprendras que la tienne est unique au monde. Tu reviendras me dire adieu, et je te ferai cadeau d’un secret.

Бәлкәй шаһзат розаларға күҙ һалырға юлланды.

Le petit prince s’en fut revoir les roses:

— Һеҙ аҙ ғына ла минең розама оҡшамағанһығыҙ, — тине ул уларға. — Һеҙ әле бер ни ҙә түгел. Һеҙҙе берәү ҙә ҡулға өйрәтмәне, һәм һеҙ бер кемде лә ҡулға өйрәтмәнегеҙ. Тәүҙә минең Төлкөм дә шулай ине. Ул башҡа йөҙ мең төлкөнән бер нимәһе менән дә айырылмай ине. Әммә мин уның менән дуҫлаштым, һәм хәҙер ул бар донъяла берәү генә.

— Vous n’êtes pas du tout semblables à ma rose, vous n’êtes rien encore, leur dit-il. Personne ne vous a apprivoisées et vous n’avez apprivoisé personne. Vous êtes comme était mon renard. Ce n’était qu’un renard semblable à cent mille autres. Mais j’en ai fait mon ami, et il est maintenant unique au monde.

Розалар бигерәк ҡаушап ҡалдылар.

Et les roses étaient bien gênées.

— Һеҙ матур, әммә бушһығыҙ, — дауам итте Бәләкәй шаһзат. — Һеҙҙең өсөн үлге килмәй. Әлбиттә, осраҡлы уҙғынсы, минең розама ҡарап, ул тап һеҙҙең кеүек үк тиер. Тик миңә ул һеҙҙең барығыҙҙан да ҡәҙерлерәк. Сөнки бит мин уны көн һайын һыу менән ҡойондорҙом, ә һеҙҙе түгел. Һеҙҙе түгел, ә уны быяла ҡалфаҡ менән ҡаплай инем. Уны, елдән һаҡлап, пәрҙә менән ышыҡланым. Уның өсөн ҡаршлауыҡтарҙы үлтерә инем, күбәләктәр яралһын тип икәү-өсәүһен генә ҡалдырып. Мин уның ошаҡлауҙарын һәм маҡтаныуҙарын тыңлай инем, ул хатта тымғанда ла мин уға ҡолаҡ һала инем. Ул — минеке.

— Vous êtes belles, mais vous êtes vides, leur dit-il encore. On ne peut pas mourir pour vous. Bien sûr, ma rose à moi, un passant ordinaire croirait qu’elle vous ressemble. Mais à elle seule elle est plus importante que vous toutes, puisque c’est elle que j’ai arrosée. Puisque c’est elle que j’ai mise sous globe. Puisque c’est elle que j’ai abritée par le paravent. Puisque c’est elle dont j’ai tué les chenilles (sauf les deux ou trois pour les papillons). Puisque c’est elle que j’ai écoutée se plaindre, ou se vanter, ou même quelquefois se taire. Puisque c’est ma rose.

Һәм Бәләкәй шаһзат Төлкөгә әйләнеп килде.

Et il revint vers le renard:

— Бәхил бул… — тине ул.

— Adieu, dit-il…

— Бәхил бул, — тине Төлкө. — Бына минең серем, ул бик ябай: тик йөрәк кенә уяу. Иң мөһимен күҙ менән күреп булмай.

— Adieu, dit le renard. Voici mon secret. Il est très simple: on ne voit bien qu’avec le cœur. L’essentiel est invisible pour les yeux.

— Иң мөһимен күҙ менән күреп булмай, — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

— L’essentiel est invisible pour les yeux, répéta le petit prince, afin de se souvenir.

— Һинең розаң һиңә шул тиклем ҡәҙерле, сөнки һин уға бар күңелеңде бирә инең.

— C’est le temps que tu as perdu pour ta rose qui fait ta rose si importante.

— Сөнки мин уға бар күңелемде бирә инем… — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

— C’est le temps que j’ai perdu pour ma rose… fit le petit prince, afin de se souvenir.

— Кешеләр был хәҡиҡәтте оноттолар, — тине Төлкө, — тик һин онотма: ҡулға өйрәткән барыһы өсөн дә һин мәңгелеккә яуаплы. Һин үҙеңдең розаң өсөн яуаплы.

— Les hommes ont oublié cette vérité, dit le renard. Mais tu ne dois pas l’oublier. Tu deviens responsable pour toujours de ce que tu as apprivoisé. Tu es responsable de ta rose…

— Мин үҙемдең розам өсөн яуаплы … — ҡабатланы Бәләкәй шаһзат, яҡшыраҡ иҫендә ҡалдырыр өсөн.

— Je suis responsable de ma rose… répéta le petit prince, afin de se souvenir.

XXII

CHAPITRE XXII

— Хәйерле көн, — тине Бәләкәй шаһзат.

— Bonjour, dit le petit prince.

— Хәйерле көн, — өндәште уҡсасы.

— Bonjour, dit l’aiguilleur.

— Һин бында ни эшләйһең? — һораны Бәләкәй шаһзат.

— Que fais-tu ici? dit le petit prince.

— Пассажирҙарҙы айырам, — яуапланы уҡсасы. — Поезддарҙа бер ыңғайы меңәрләгән кешене — бер поездды уңға, икенсеһен һулға йүнәлтәм.

— Je trie les voyageurs, par paquets de mille, dit l’aiguilleur. J’expédie les trains qui les emportent, tantôt vers la droite, tantôt vers la gauche.

Һәм тиҙ йөрөшлө поезд, яҡтыртылған тәҙрәләре менән ялтлап, гөрһөлдәтеп аша үтеп китте, һәм уҡсасы будкаһы һелкенеп китте.

Et un rapide illuminé, grondant comme le tonnerre, fit trembler la cabine d’aiguillage.

— Ҡайһылай ашығалар улар, — аптыраны Бәләкәй шаһзат. — Нимә эҙләйҙәр улар?

— Ils sont bien pressés, dit le petit prince. Que cherchent-ils?

— Хатта поезд йөрөтөүсе лә белмәй уныһын, — тине уҡсасы.

— L’homme de la locomotive l’ignore lui-même, dit l’aiguilleur.

Һәм икенсе яҡҡа, уттары менән ялтлап, гөрһөлдәп тағы бер тиҙ йөрөшлө поезд үтеп китте.

Et gronda, en sens inverse, un second rapide illuminé.

— Улар кире ҡайталар ҙа мы ни? — һораны Бәлкәй шаһзат.

— Ils reviennent déjà? demanda le petit prince…

— Юҡ, былары башҡалары, — тине уҡсасы. — Был ҡаршыға килеүсе.

— Ce ne sont pas les mêmes, dit l’aiguilleur. C’est un échange.

— Быға тиклем булған урындарында уларға яҡшы түгел инеме?

— Ils n’étaient pas contents, là où ils étaient?

— Беҙ булмаған урында, шунда яҡшы, — тине уҡсасы.

— On n’est jamais content là où l’on est, dit l’aiguilleur.

Һәм, ялтлап, өсөнсө тиҙ йөрөшлө поезд гөрһөлдәп үтте.

Et gronda le tonnerre d’un troisième rapide illuminé.

— Улар теге, беренселәрҙе, ҡыуып етергә теләйҙәрме? — һораны Бәләкәй шаһзат.

— Ils poursuivent les premiers voyageurs? demanda le petit prince.

— Бер ни телмәйҙәр улар, — тине уҡсасы. — Улар вагондарҙа йоҡлайҙыр, йә булмаһа иҫәнәп кенә ултыралар. Тик балалар ғына танауҙарын тәҙрәләргә терәп ултыралар.

— Ils ne poursuivent rien du tout, dit l’aiguilleur. Ils dorment là-dedans, ou bien ils bâillent. Les enfants seuls écrasent leur nez contre les vitres.

— Тик балалар ғына нимә эҙләгәнен беләләр, — тине Бәләкәй шаһзат. — Улар бар күңелен сепрәк ҡурсаҡҡа бирәләр, һәм был ҡурсаҡ улраға бик тә бик ҡәҙерле булып китә, һәм әгәр уны тартып алһалар, балалар илайҙар…

— Les enfants seuls savent ce qu’ils cherchent, fit le petit prince. Ils perdent du temps pour une poupée de chiffons, et elle devient très importante, et si on la leur enlève, ils pleurent…

— Уларҙың бәхете, — тине уҡсасы.

— Ils ont de la chance, dit l’aiguilleur.

XXIII

CHAPITRE XXIII

— Хәйерле көн, — тине Бәләкәй шаһзат.

— Bonjour, dit le petit prince.

— Хәйерле көн, — яуапланы сауҙагәр.

— Bonjour, dit le marchand.

Ул, һыуһынды ҡандыра торған, камиллаштырылған дарыуҙар менән сауҙа итә ине. Шундай дарыуҙы йотһаң — һуңынан бер аҙна һыу эске килмәй.

C’était un marchand de pilules perfectionnées qui apaisent la soif. On en avale une par semaine et l’on n’éprouve plus le besoin de boire.

— Ни өсөн һин уларҙы һатаһың? — һораны Бәләкәй шаһзат.

— Pourquoi vends-tu ça? dit le petit prince.

— Улар арҡаһында күп кенә ваҡыт һаҡланыуы бар, — яуапланы сауҙагәр. — Белгестәр һанауынса, аҙнаһына илле өс дәҡиғәт сарыф итмәй ҡалдырырға була.

— C’est une grosse économie de temps, dit le marchand. Les experts ont fait des calculs. On épargne cinquante-trois minutes par semaine.

— Ә шул илле өс дәҡиғәттә нимә эшләргә?

— Et que fait-on des cinquante-trois minutes?

— Нимә теләһәң дә.

— On en fait ce que l’on veut…

«Әгәр минең буш илле өс дәҡиғәт ваҡытым булһа, — уйлап ҡуйҙы Бәләкәй шаһзат, — мин шишмәгә китер ҙә барыр инем… »

«Moi, se dit le petit prince, si j’avais cinquante-trois minutes à dépenser, je marcherais tout doucement vers une fontaine…»

ХXIV

CHAPITRE XXIV

Мин фажиғә кисерәгәндән бер аҙна ваҡыт уҙҙы, һәм, дарыу һатыусы тураһында тыңлап, мин һуңғы йотом һыуҙы эсеп ҡуйҙым.

Nous en étions au huitième jour de ma panne dans le désert, et j’avais écouté l’histoire du marchand en buvant la dernière goutte de ma provision d’eau:

— Эйе, — тинем мин Бәләкәй шаһзатҡа, — һин һөйләгәндәрҙең барыһы ла бик ҡыҙыҡлы, тик мин әле үҙосарымды йүнәтмәнем, минең тамсы ла һыуым ҡалманы, һәм мин дә, әгәр шишмәгә генә бара алһам, бәхетле булыр инем.

— Ah! dis-je au petit prince, ils sont bien jolis, tes souvenirs, mais je n’ai pas encore réparé mon avion, je n’ai plus rien à boire, et je serais heureux, moi aussi, si je pouvais marcher tout doucement vers une fontaine!

— Мин дуҫлашҡан Төлкө…

— Mon ami le renard, me dit-il…

— Һөйөклөм, миндә хәҙер Төлкө ҡайғыһы юҡ!

— Mon petit bonhomme, il ne s’agit plus du renard!

— Ниңә?

— Pourquoi?

— Сөнки сарсауҙан үлергә тура киләсәк…

— Parce qu’on va mourir de soif…

Бында ниндәй бәйләнеш булғанын ул аңламаны. Ул ҡаршы өндәште:

Il ne comprit pas mon raisonnement, il me répondit:

— Дуҫ булғаны яҡшы, үлергә кәрәк булһа ла. Бына мин, Төлкө менән дуҫ булғас бик шатмын…

— C’est bien d’avoir eu un ami, même si l’on va mourir. Moi, je suis bien content d’avoir eu un ami renard…

«Ул хәүеф-хәтәрҙең ҙурлығын аңламай. Ул бер ҡасан да аслыҡ һәм сарсау кисермәгән. Уға ҡояш нуры етәрлек…»

Il ne mesure pas le danger, me dis-je. Il n’a jamais ni faim ni soif. Un peu de soleil lui suffit…

Мин быныһын әйтмәнем, уйланым ғына. Ә Бәләкәй шаһзат миңә ҡараны ла — өндәште:

Mais il me regarda et répondit à ma pensée:

— Минең дә эскем килә… киттек ҡоҙоҡ эҙләп киләйек…

— J’ai soif aussi… cherchons un puits…

Мин арыу менән ҡул ҡаҡтым: сикһеҙ сүллектә тоҫмалап ҡоҙоҡ эҙләүҙә ни файҙа? Тик шулай ҙа беҙ юлға төштөк.

J’eus un geste de lassitude: il est absurde de chercher un puits, au hasard, dans l’immensité du désert. Cependant nous nous mîmes en marche.

Оҙаҡ сәғәттәр беҙ өндәшмәйенсә барҙыҡ; ахыр сиктә ҡараңғы төштө, һәм күктә йондоҙҙар ҡабына башланы. Сарсауҙан мине бер аҙ ҡалтырата ине, һәм мин уларҙы төшөмдә күргәндәй булдым. Миңә Бәләкәй шаһзаттың һүҙҙәре иҫкә килә ине, һәм мин һораным:

Quand nous eûmes marché des heures, en silence, la nuit tomba, et les étoiles commencèrent de s’éclairer. Je les apercevais comme en rêve, ayant un peu de fièvre, à cause de ma soif. Les mots du petit prince dansaient dans ma mémoire:

— Тимәк һин дә сарсауҙың ни икәнен беләһең?

— Tu as donc soif, toi aussi? lui demandai-je.