— Հանգել է հրաբուխը, թե գործում է, մեզ՝ աշխարհագրագետներիս համար նշանակություն չունի, — ասաց աշխարհագրագետը: — Կարևորը սարն է: Սարը չի փոխվում:

“火山是熄灭了的也好，苏醒的也好，这对我们这些人来讲都是一回事。” 地理学家说，“对我们来说，重要的是山。山是不会变换位置的。”

— Իսկ ի՞նչ է նշանակում «վաղանցիկ», — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը, որը երբ մի հարց էր տալիս, էլ չէր հանգստանում, մինչև պատասխանը չստանար:

“但是，‘短暂’是什么意思？”小王子再三地问道。他一旦提出一个问题是从不放过的。

— Այդ նշանակում է այն, ինչը շուտով պիտի անհետանա:

“意思就是：有很快就会消失的危险。”

— Իմ ծաղի՞կն էլ շուտով պիտի անհետանա:

“我的花是很快就会消失的吗？”

— Հասկանալի է:

“那当然。”

«Իմ ուրախությունն ու գեղեցկությունը հավիտենական չեն, — ինքն իրեն ասաց Փոքրիկ իշխանը, — և նա ոչինչ չունի պաշտպանվելու համար, նրա ունեցածը չորս փուշ է: Իսկ ես նրան լքեցի ու նա մեն-մենակ մնաց իմ մոլորակի վրա»:

小王子自言自语地说：“我的花是短暂的，而且她只有四根刺来防御外侮！可我还把她独自留在家里！”

Դա առաջին անգամ էր, որ նա ափսոսած լքված ծաղկի համար: Բայց անմիջապես արիացավ:

这是他第一次产生了后悔，但他又重新振作起来：

— Դուք ի՞նչ խորհուրդ կտաք ինձ, ո՞ւր կարելի է գնալ, — հարցրեց նա աշխարհագրագետին:

“您是否能建议我去看些什么？”小王子问道。

— Այցելիր Երկիր մոլորակը, նա բավական լավ համբավ ունի, — պատասխանեց աշխարհագրագետը:

“地球这颗行星，”地理学家回答他说，“它的名望很高……”

Եվ Փոքրիկ իշխանը ճամփա ընկավ, բայց նրա մտքերը լքված ծաղկի հետ էին…

于是小王子就走了，他一边走一边想着他的花。

XVI

XVI

Եվ այսպես, յոթերորդ մոլորակը, որ նա այցելեց, Երկիրն էր:

第七个行星，于是就是地球了。

Երկիրը հասարակ մոլորակ չէ: Երկրի վրա հարյուր տասնմեկ թագավոր կա (այդ թվու, հասկանալի է, նաև նեգրական թագավորներ), յոթ հազար աշխարհագրագետ, ինը հարյուր հազար գործարար մարդ, յոթուկես միլիոն հարբեցող, երեք հարյուր տասնմեկ միլիոն փառասեր, ընդամենը մոտ երկու միլիարդ մեծահասակ մարդ:

地球可不是一颗普通的行星！它上面有一百一十一个国王（当然，没有漏掉黑人国王），七千个地理学家，九十万个实业家，七百五十万个酒鬼，三亿一千一百万个爱虚荣的人，也就是说，大约有二十亿的大人。

Որպեսզի կարողանամ ձեզ հասկացնել, թե ինչքան մեծ է Երկիրը, ասեմ, որ քանի դեռ էլեկտրականությունը չէին հայտնաբերել, բոլոր վեց աշխարհամասերի վրա ստիպված լապտեր վառողների մի ամբողջ բանակ էին պահում՝ չորս հարյուր վաթսուներկու հազար հինգ հարյուր տասնմեկ մարդ:

为了使你们对地球的大小有一个概念，我想要告诉你们：在发明电之前，在六的大洲上，为了点路灯，需要维持一支为数四十六万二千五百一十一人的真正大军。

Եթե մարդ կարողանար հեռվից նայել, մի սքանչելի տեսարան կլիներ: Այդ բանակի շարժումը ենթարկվում էր ճշգրիտ կարգի, ինչպես բալետում:

从稍远的地方看过去，它给人以一种壮丽辉煌的印象。这支军队的行动就象歌剧院的芭蕾舞动作一样，那么有条不紊。

Նախ՝ հանդես էին գալիս Նոր Զելանդիայի և Ավստրալիայի լապտերավառները: Իրենց լապտերները վառելով՝ նրանք գնում էին քնելու: Նրանցից հետո գալիս էր Չինաստանի լապտերավառների հերթը: Իրենց պարը կատարելով՝ նրանք էլ էին կորչում վարագույրների հետևում:

首先出现的是新西兰和澳大利亚的点灯人。点着了灯，随后他们就去睡觉了。于是就轮到中国和西伯利亚的点灯人走上舞台。随后，他们也藏到幕布后面去了。

Հետո գալիս էր Ռուսաստանի և Հնդկաստանի լապտերավառների հերթը, ապա՝ Աֆրիկայի և Եվրոպայի: Սրանցից հետո հանդես էին գալիս Հյուսիսային Ամերիկայի լապտերավառները:

于是就又轮到俄罗斯和印度的点灯人了。然后就是非洲和欧洲的。接着是南美的，再就是北美的。

Եվ նրանք երբեք չէին սխալվում: Ոչ ոք ուշացած չէր բարձրանում բեմ: Այո՛, դա հրաշալի էր:

他们从来也不会搞错他们上场的次序。真了不起。

Միայն այն լապտերավառը, որը պիտի վառեր հյուսիսային բևեռի միակ լապտերը, և հետո նրա բախտակիցը հարավային բևեռում, միայն նրանք էին կարողանում հեշտ ու հանգիստ ապրել: Նրանք իրենց գործով զբաղվում էին տարին երկու անգամ միայն:

北极仅有一盏路灯，南极也只有一盏；唯独北极的点灯人和他南极的同行，过着闲逸、懒散的生活：他们每年只工作两次。

XVII

XVII

Երբ մարդ շատ է ուզում սրամտել, ակամայից մի սխալ բան կասի: Լապտերավառների մասին պատմելիս ես ճշմարտության դեմ մի փոքր մեղանչեցի: Վախենում եմ՝ ովքեր վատ գիտեն մեր մոլորակը, կարող են նրա մասին սխալ կարծիք կազմել: Մարդիկ երկրագնդի վրա այնքան էլ շատ տեղ չեն գրավում:

当人们想要说得俏皮些的时候，说话就可能会不大实在。在给你们讲点灯人的时候，我就不那么忠实，很可能给不了解我们这个星球的人们造成一个错误的概念。在地球上，人们所占的位置非常小。

Եթե նրա երկու միլիարդ բնակիչները հավաքվեն մի տեղ, ինչպես միտինգների ժամանակ, ապա նրանք հեշտությամբ կտեղավորվեին քսան մղոն երկարություն և քսան մղոն լայնություն ունեցող մի տարածության վրա: Ամբողջ մարդկությանը կարելի է կուտակել Խաղաղ օվկիանոսի ամենափոքրիկ մի կղզու վրա:

如果住在地球上的二十亿居民全站着，并且象开大会一样靠得紧些，那么就可以从容地站在一个二十海里见方的广场上。也就是说可以把整个人类集中在太平洋中一个最小的岛屿上。

Մեծահասակները, իհարկե, ձեզ չեն հավատա: Նրանք երևակայում են, թե շատ տեղ են գրավում: Նրանք իրենց աչքում բաոբաբի նման խոշոր ու մեծասքանչ են երևում: Իսկ դուք խորհուրդ տվեք, որ ճիշտ հաշվեն: Դա նրանց դուր կգա, չէ՞ որ նրանք պաշտում են թվերը: Դե, դուք այդ թվաբանության վրա ժամանակ չեք կորցնի: Դուք առանց այդ էլ հավատում եք ինձ:

当然，大人们是不会相信你们的。他们自以为要占很大地方，他们把自己看得象猴面包树那样大得了不起。你们可以建议他们计算一下。这样会使他们很高兴，因为他们非常喜欢数目字。可是你们无须浪费时间去做这种乏味的连篇累牍的演算。这没有必要。你们可以完全相信我。

Այսպես ուրեմն, երկրագնդի վրա ընկնելով՝ Փոքրիկ իշխանը ոչ մի մարդ չտեսավ, և դա նրան շատ զարմացրեց: Նա նույնիսկ մտածեց, թե սխալմամբ թռել է մի ուրիշ մոլորակի վրա: Բայց հենց այդ ժամանակ ավազի վրա լուսնի ճառագայթի նման մի օղակ շարժվեց:

小王子到了地球上感到非常奇怪，他一个人也没有看到，他正担心自己跑错了星球。这时，在沙地上有一个月光色的圆环在蠕动。

— Բարի երեկո, — համենայն դեպս ասաց Փոքրիկ իշխանը:

小王子毫无把握地随便说了声：“晚安。”

— Բարի երեկ, — ասաց օձը:

“晚安。”蛇说道。

— Այս ի՞նչ մոլորակ եմ ես ընկել:

“我落在什么行星上？”小王子问道。

— Երկրագունդն է, — ասաց օձը: — Դու Աֆրիկայում ես:

“在地球上，在非洲。”蛇回答道。

— Այ թե ի՜նչ: Իսկ ի՛նչ է, երկրագնդի վրա մարդիկ չկա՞ն:

“啊！……怎么，难道说地球上没有人吗？”

— Սա անապատ է: Անապատներում ոչ ոք չի ապրում: Բայց երկրագունդը մեծ է:

“这里是沙漠，沙漠中没有人。地球是很大的。”蛇说。

Փոքրիկ իշխանը նստեց մի քարի վրա և հայացքը գցեց երկնքին:

小王子坐在一块石头上，抬眼望着天空，说道：

— Կուզեի իմանալ, թե աստղերն ինչու են փայլում, — մտածկոտ ասաց նա: — Այդ երևի նրա համար է, որ վաղ թե ուշ ամեն մարդ իր աստղը գտնի: Նայիր, ահա, իմ մոլորակը ուղիղ իմ գլխի վրա է, բայց ինչքա՜ն հեռու է այստեղից:

“我捉摸这些星星闪闪发亮是否为了让每个人将来有一天都能重新找到自己的星球。看，我那颗行星。它恰好在我们头顶上……可是，它离我们好远哟！”

— Գեցեցիկ մոլորակ է, — ասաց օձը: — Իսկ դու ի՞նչ պիտի անես այստեղ՝ երկրագնդի վրա:

“它很美。”蛇说，“你到这里来干什么呢？”

— Ես խռովել եմ իմ ծաղկից, — խոստովանեց Փոքրիկ իշխանը:

“我和一朵花闹了别扭。”小王子说。

— Այ թե ի՜նչ…

“啊！”蛇说道。

Եվ երկուսն էլ լռեցին:

于是他们都沉默下来。

— Իսկ որտե՞ղ են մարդիկ, — վերջապես խոսեց Փոքրիկ իշխանը: — Անապատում, այնուամենայնիվ, մարդ մենակ է զգում իրեն:

“人在什么地方？”小王子终于又开了腔。“在沙漠上，真有点孤独……”

— Մարդկանց մեջ նույնպես մարդ մենակ է զգում իրեն, — նկատեց օձը:

“到了有人的地方，也一样孤独。”蛇说。

Փոքրիկ իշխանը ուշադիր նայեց նրան:

小王子长时间地看着蛇。

— Տարօրինակ արարած ես դու, — ասաց նա: — Մատիս հաստությունը հազիվ ունենաս:

“你是个奇怪的动物，细得象个手指头……。”小王子终于说道。

— Բայց իմ մեջ ավելի շատ հզորություն կա, քան նույնիսկ թագավորի մատի մեջ, — առարկեց օձը:

“但我比一个国王的手指更有威力。”蛇说道。

Փոքրիկ իշխանը ժպտաց:

小王子微笑着说：

— Մի՞թե դու այդքան հզոր ես: Դու նույնիսկ թաթեր չունես: Դու նույնիսկ ճանապարհորդել չես կարող…

“你并不那么有威力……你连脚都没有……你甚至都不能旅行……”

— Քեզ ուզածդ նավից ավելի հեռուն կարող եմ տանել ես, — ասաց օձը:

“我可以把你带到很远的地方去，比一只船能去的地方还要远。”蛇说道。

Եվ ոսկե ապարանջանի նման փաթաթվեց Փոքրիկ իշխանի ոտքի կոճիկին:

蛇就盘结在小王子的脚腕子上，象一只金镯子。

— Ում որ ես դիպչեմ, կվերադարձնեմ այն հողին, որից որ նա ծնվել է, — ասաց օձը: — Բայց դու մաքուր ես, անբասիր, աստղերից ես իջել…

“被我碰触的人，我就把他送回老家去。”蛇还说，“可是你是纯洁的，而且是从另一个星球上来的……”

Փոքրիկ իշխանը չպատասխանեց:

小王子什么也没有回答。

— Ես քեզ խղճում եմ, — շարունակեց օձը: — Դու այս գրանիտի նման չոր ու կոպիտ երկրի համար շատ ես թույլ: Այն օրը, երբ դու դառնորեն զղջաս քո մոլորակը թողնելոը համար, ես քեզ կարող եմ օգնել: Ես կարող եմ…

“在这个花岗石的地球上，你这么弱小，我很可怜你。如果你非常怀念你的星球，那时我可以帮助你。我可以……”

— Ես քեզ շատ լավ հասկացա, — ասաց Փոքրիկ իշխանը: — Բայց դու ինչո՞ւ ես միշտ հանելուկներով խոսում:

“啊！我很明白你的意思。”小王子说，“但是你为什么说话总是象让人猜谜语似的？”

— Ես լուծում եմ բոլոր հանելուկները:

“这些谜语我都能解开的。”蛇说。

Եվ երկուսն էլ լռեցին:

于是他们又都沉默起来。

XVIII

XVIII

Փոքրիկ իշխանը կտրեց անցավ ամբողջ անապատը, բայց ոչ ոքի չհանդիպեց: Ամբողջ ճանապարհին նա միայն մի ծաղիկ տեսավ, մի եռաթերթ, շատ փոքրի ծաղիկ…

小王子穿过沙漠。他只见过一朵花，一个有着三枚花瓣的花朵，一朵很不起眼的小花……

— Բարև, — ասաց նրան Փոքրիկ իշխանը:

“你好。”小王子说。

— Բարև, — պատասխանեց ծաղիկը:

“你好。”花说。

— Որտե՞ղ են մարդիկ, — քաղաքավարի հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

“人在什么地方？”小王子有礼貌地问道。

Ծաղիկը մի անգամ քարավան էր տեսել, որն անցել էր իր մոտով:

有一天，花曾看见一支骆驼商队走过：

— Մարդի՞կ… Ախ, այո… Նրանք, կարծեմ, ընդամենը վեց թե յոթ հոգի են: Ես նրանց տեսել եմ շատ տարիներ առաջ: Բայց թե որտեղ կարելի է նրանց հիմա գտնել, հայտնի չէ: Քամին նրանց քշում, տանում է: Նրանք արմատներ չունեն, և դա շատ մեծ անհարմարություն է:

“人吗？我想大约有六七个人，几年前，我瞅见过他们。可是，从来不知道到什么地方去找他们。风吹着他们到处跑。他们没有根，这对他们来说是很不方便的。”

— Մնաս բարով, — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

“再见了。”小王子说。

— Գնաս բարով, — ասաց ծաղիկը:

“再见。”花说。

XIX

XIX

Փոքրիկ իշխանը ելավ մի բարձր սարի վրա: Մինչ այդ նա երբեք սար չէր տեսել, բացի իր երեք հրաբուխներից, որոնք հազիվ նրա ծնկներին էին հասնում: Հանգած հրաբուխը նրան աթոռի տեղ էր ծառայում: Իսկ այժմ Փոքրիկ իշխանը մտածում էր. «Այսքան բարձր սարից ես այս ամբողջ մոլորակը և նրա վրայի բոլոր մարդկանց կտեսնեմ»: Բայց նա ասեղի նման բարակ ու սուր ժայռեր տեսավ միայն:

小王子爬上一座高山。过去他所见过的山就是那三座只有他膝盖那么高的火山，并且他把那座熄灭了的火山就当作凳子。小王子自言自语地说道：“从这么高的山上，我一眼可以看到整个星球，以及所有的人。”可是，他所看到的只是一些非常锋利的悬崖峭壁。

Համենայն դեպս նա ասաց.
— Բարի օր:

“你好。”小王子试探地问道。

— Բարի օ՜ր… օ՜ր… օ՜ր… — լսվեց արձագանքը.

“你好……你好……你好……”回音在回答道。

— Ովքե՞ր եք դուք, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

“你们是什么人？”小王子问。

— Ովքե՜ր եք… ովքե՜ր եք… ովքե՜ր եք… — նորից արձագանքեցին լեռները:

“你们是什么人……你们是什么人……你们是什么人……”回音又回答道。

— Եկեք բարեկամանանք, ես բոլորովին մենակ եմ, — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

“请你们做我的朋友吧，我很孤独。”他说。

— Մենա՜կ… մենա՜կ… մենա՜կ… — արձագանքեցին լեռները:

“我很孤独……我很孤独……我很孤独……”回音又回答着。

«Ի՜նչ տարօրինակ մոլորակ է, — մտածեց Փոքրիկ իշխանը: — Բոլորովին չոր է և աղի, ամբողջովին պատած է ասեղներով:

小王子想道：“这颗行星真奇怪！它上面全是干巴巴的，而且又尖利又咸涩，

Մարդիկ էլ երևակայություն չունեն… Նրանք միայն կրկնում են այն, ինչ լսում են… Տանը ես մի ծաղիկ ունեի, որն իմ ուրախությունն էր ու գեղեցկությունը, և նա միշտ առաջինն էր խոսում»:

人们一点想象力都没有。他们只是重复别人对他们说的话……在我的家乡，我有一朵花。她总是自己先说话……”

XX

XX

Երկար քայլեց Փոքրիկ իշխանը ավազների, ժայռերի ու ձյան միջով, մինչև որ դուրս եկավ մի ճանապարհ: Իսկ բոլոր ճանապարհները, հայտնի է, տանում են մարդկանց մոտ:

在沙漠、岩石、雪地上行走了很长的时间以后，小王子终于发现了一条大路。所有的大路都是通往人住的地方的。

Բարի օր, — ասաց նա:

“你们好。”小王子说。

Նրա առաջ վարդերով ծածկված մի պարտեզ էր:

这是一个玫瑰盛开的花园。

— Բարի օր, — արձագանքեցին վարդերը:

“你好。”玫瑰花说道。

Եվ Փոքրիկ իշխանը տեսավ, որ նրանք բոլորն էլ նման են իր ծաղկին:

小王子瞅着这些花，它们全都和他的那朵花一样。

— Ովքե՞ր եք դուք, — զարմանքից քար կտրած՝ հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

“你们是什么花？”小王子惊奇地问。

— Մենք վարդեր ենք, — պատասխանեցին նրանք:

“我们是玫瑰花。”花儿们说道。

— Ահա թե ի՜նչ… — շշնջաց Փոքրիկ իշխանը:

“啊！”小王子说……。

Եվ իրեն շատ-շատ դժբախտ զգաց: Նրա գեղեցկուհին ասում էր, որ իր նմանը ամբողջ տիեզերքում չկա: Եվ ահա միայն մի այգում ճիշտ և ճիշտ իր ծաղկի նման հինգ հազար ծաղիկ կա:

他感到自己非常不幸。他的那朵花曾对他说她是整个宇宙中独一无二的一种花。可是，仅在这一座花园里就有五千朵完全一样的这种花朵！

«Ինչքան կջղայնանար, եթե տեսներ այս տեսարանը, — մտածեց Փոքրիկ իշխանը: — Նա կսկսեր սարսափելի հազալ ու ցույց կտար, թե մեռնում է, միայն թե ծիծաղելի չերևար: Իսկ ես ստիպված պիտի խնամեիր նրան, ինչպես հիվանդին են ծնամում, թե չէ նա իսկապես կմեռներ, միայն թե ինձ կստորացներ»:

小王子自言自语地说：“如果她看到这些，她是一定会很恼火……她会咳嗽得更厉害，并且为避免让人耻笑，她会佯装死去。那么，我还得装着去护理她，因为如果不这样的话，她为了使我难堪，她可能会真的死去……”

Իսկ հետո նա մտածեց. «Իսկ ես կարծում էի, թե աշխարհում միակ ծաղկի տերն եմ, մի այնպիսի ծաղկի, որի նմանը ոչ ոք չունի, այնինչ դա ամենասովորական մի ծաղիկ է եղել: Ընդամենը ես ունեցել եմ մի հասարակ վարդ և իմ ծնկներին հասնող երեք հրաբուխ, որոնցից մեկը հանգել է և գուցե՝ ընդմիշտ… դրանից հետո ես էլ ի՞նչ իշխան եմ…»:

接着他又说道：“我还以为我有一朵独一无二的花呢，我有的仅是一朵普通的花。这朵花，再加上三座只有我膝盖那么高的火山，而且其中一座还可能是永远熄灭了的，这一切不会使我成为一个了不起的王子……”

Նա պառկեց խոտերի վրա ու լաց եղավ:

于是，他躺在草丛中哭泣起来。

XXI

XXI

Հենց այստեղ էլ հայտնվեց աղվեսը:

就在这当儿，跑来了一只狐狸。

— Բարև, — ասաց նա:

“你好。”狐狸说。

— Բարև, — քաղաքավարի պատասխանեց Փոքրիկ իշխանը՝ գլուխը շուռ տալով: Բայց նա ոչ ոքի չտեսաց:

“你好。”小王子很有礼貌地回答道。他转过身来，但什么也没有看到。

— Ես այստեղ եմ, — նորից լսվեց ձայնը: — Խնձորենու տակ…

“我在这儿，在苹果树下。”那声音说。

— Դու ո՞վ ես, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը: — Ինչքան սիրո՜ւն ես…

“你是谁？”小王子说，“你很漂亮。”

— Ես աղվեսն եմ, — ասաց աղվեսը:

“我是一只狐狸。”狐狸说。

— Մի քիչ խաղա ինձ հետ, — խնդրեց Փոքրիկ իշխանը, — ես շատ տխուր եմ:

“来和我一起玩吧，”小王子建议道，“我很苦恼……”

— Ես քեզ հետ խաղալ չեմ կարող, — պատասխանեց աղվեսը, — ես ընտելացած չեմ:

“我不能和你一起玩，”狐狸说，“我还没有被驯服呢。”

— Ախ, ների՛ր, — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

“啊！真对不起。”小王子说。