Հետո մի փոքր մտածելով՝ հարցրեց.

Но, подумав, спросил:

— Իսկ ինչպե՞ս են ընտելացնում:

— А как это — приручить?

— Դու տեղացի չես երևում, — նկատեց աղվեսը: — Ի՞նչ ես փնտրում այստեղ:

— Ты не здешний, — заметил Лис. — Что ты здесь ищешь?

— Մարդկանց եմ փնտրում, — պատասխանեց Փոքրիկ իշխանը: — Իսկ ինչպե՞ս են ընտելացնում:

— Людей ищу, — сказал Маленький принц. — А как это — приручить?

— Մարդիկ հրացան ունեն և որսի են դուրս գալիս: Դա շատ անհարմար բան է: Հետո՝ նրանք հավ են պահում: Նրանց լավն էլ միայն այդ է: Դու հա՞վ ես փնտրում:

— У людей есть ружья, и они ходят на охоту. Это очень неудобно! И ещё они разводят кур. Только этим они и хороши. Ты ищешь кур?

— Ո՛չ, — ասաց Փոքրիկ իշխանը: — Ես բարեկամ եմ փնտրում: Իսկ ինչպե՞ս են ընտելացնում:

— Нет, — сказал Маленький принц. — Я ищу друзей. А как это — приручить?

— Դա վաղուց մոռացված հասկացողություն է, — բացատրեց աղվեսը: — Դա նշանակում է՝ կապվել մեկի հետ…

— Это давно забытое понятие, — объяснил Лис. — Оно означает: создать узы.

— Կապվե՞լ…

— Узы?

— Հենց բանն էլ այդ է, — ասաց աղվեսը: — Դու ինձ համար առայժմ միայն մի փոքրիկ տղա ես, այնպես, ինչպես մյուս հարյուրհազարավոր տղաները: Եվ դու ինձ պետք չես: Ես էլ քեզ պետք չեմ: Ես քեզ համար ընդամենը մի սովորական աղվես եմ, այնպես, ինչպես մյուս հարյուրհազարավոր աղվեսները: Բայց եթե դու ինձ ընտելացնես, մենք անհրաժեշտ կդառնանք մեկս մյուսի համար: Դու ինձ համար ամբողջ աշխարհում միակը կդառնաս, ես էլ քեզ համար ամբողջ աշխարհում կդառնամ միակը…

— Вот именно, — сказал Лис. — Ты для меня пока всего лишь маленький мальчик, точно такой же, как сто тысяч других мальчиков. И ты мне не нужен. И я тебе тоже не нужен. Я для тебя всего только лисица, точно такая же, как сто тысяч других лисиц. Но если ты меня приручишь, мы станем нужны друг другу. Ты будешь для меня единственным в целом свете. И я буду для тебя один в целом свете…

— Ես սկսում եմ հասկանալ, — ասաց Փոքրիկ իշխանը: — Մի վարդ կար… որը երևի ինձ ընտելացրել էր…

— Я начинаю понимать, — сказал Маленький принц. — Была одна роза… наверно, она меня приручила…

— Շատ հավանական է, — համաձայնեց աղվեսը: — Երկրի վրա ինչեր ասես, որ չեն լինում:

— Очень возможно, — согласился Лис. — На Земле чего только не бывает.

— Դա երկրի վրա չէր. — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

— Это было не на Земле, — сказал Маленький принц.

Աղվեսը շատ զարմացավ:

Лис очень удивился:

— Ուրիշ մոլորակի վրա…

— На другой планете?

— Այո՛:

— Да.

— Իսկ այդ մոլորակի վրա որսորդներ կա՞ն:

— А на той планете есть охотники?

— Ո՛չ:

— Нет.

— Ինչ հետաքրքիր է: Իսկ հավ կա՞:

— Как интересно! А куры есть?

— Ո՛չ:

— Нет.

— Աշխարհում կատարյալ ոչինչ չի լինում, — հառաչեց աղվեսը:

— Нет в мире совершенства! — вздохнул Лис.

Բայց հետո նա նորից խոսեց նույն բանի մասին.

Но потом он вновь заговорил о том же:

— Իմ կյանքը ձանձրալի է անցնում: Ես հավ եմ որսում, իսկ մարդիկ որսում են ինձ: Բոլոր հավերը մեկ են, և մարդիկ էլ մեկ են: Եվ իմ կյանքը ձանձրալի է: Բայց եթե դու ինձ ընտելացնես, իմ կյանքը, ոնց որ արևից, կլուսավորվի: Քո ոտնաձայները ես հազարավոր ոտնաձայներից կտարբերեմ: Մարդկանց ոտնաձայները լսելով՝ ես միշտ փախչում եմ և թաքնվում գետնի տակ: Բայց քո քայլվածքը երգի պես ինձ կկանչի, և ես դուրս կգամ իմ թաքստոցից:

— Скучная у меня жизнь. Я охочусь за курами, а люди охотятся за мною. Все куры одинаковы, и люди все одинаковы. И живётся мне скучновато. Но если ты меня приручишь, моя жизнь словно солнцем озарится. Твои шаги я стану различать среди тысяч других. Заслышав людские шаги, я всегда убегаю и прячусь. Но твоя походка позовёт меня, точно музыка, и я выйду из своего убежища.

Եվ հետո նայիր… Տեսնո՞ւմ ես, այնտեղ՝ արտերի մեջ, հասնում է ցորենը: Ես հաց չեմ ուտում: Հասկերն ինձ պետք չեն: Ցորենի արտերը ինձ ոչինչ չեն հիշեցնում: Եվ դա շատ տխուր բան է: Բայց դու ոսկե մազեր ունես: Եվ ինչքան լավ կլինի, որ դու ինձ ընտելացնես: Ոսկե ցորենը կհիշեցնի ինձ քո մասին: Եվ ես կսկսեմ սիրել քամուց օրորվող հասկերի շրշյունը…

И потом — смотри! Видишь, вон там, в полях, зреет пшеница? Я не ем хлеба. Колосья мне не нужны. Пшеничные поля ни о чём мне не говорят. И это грустно! Но у тебя золотые волосы. И как чудесно будет, когда ты меня приручишь! Золотая пшеница станет напоминать мне тебя. И я полюблю шелест колосьев на ветру…

Աղվեսը լռեց ու երկար ժամանակ նայում էր Փոքրիկ իշխանին: Հետո ասաց.

Лис замолчал и долго смотрел на Маленького принца. Потом сказал:

— Խնդրում եմ, ընտելացրու ինձ:

— Пожалуйста… приручи меня!

— Ես ուրախությամբ այդ կանեի, — պատասխանեց Փոքրիկ իշխանը, — բայց ես այնքան քիչ ժամանակ ունեմ… Ես դեռ բարեկամներ պիտի փնտրեմ և նրանցից դեռ ուրիշ շատ բաներ պիտի իմանամ:

— Я бы рад, — отвечал Маленький принц, — но у меня так мало времени. Мне ещё надо найти друзей и узнать разные вещи.

— Իմանալ կարելի է միայն այն բաները, որոնց հնարավոր է ընտելացնել, — ասաց աղվեսը: — Մարդիկ արդեն ժամանակ չունեն որևէ բան իմանալու համար: Նրանք հիմա իրերն էլ պատրաստի են գնում խանութներում: Բայց չէ՞ որ չկան այնպիսի խանութներ, որտեղ հնարավոր լինի բարեկամներ վաճառել, և հենց դրա համար էլ մարդիկ այլևս բարեկամներ չունեն: Եթե ուզում ես բարեկամ ունենալ, ընտելացրու ինձ:

— Узнать можно только те вещи, которые приручишь, — сказал Лис. — У людей уже не хватает времени что-либо узнавать. Они покупают вещи готовыми в магазинах. Но ведь нет таких магазинов, где торговали бы друзьями, и потому люди больше не имеют друзей. Если хочешь, чтобы у тебя был друг, приручи меня!

— Իսկ դրա համար ի՞նչ է պետք անել, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— А что для этого надо делать? — спросил Маленький принц.

— Հարկավոր է համբերություն ունենալ, — պատասխանեց աղվեսը: — Նախ՝ նստիր այնտեղ՝ խոտի վրա, այ, այդպես: Ես քեզ վրա ծուռ-ծուռ կնայեմ, բայց դու սուս մնա: Խոսքերը միայն խանգարում են իրար լավ հասկանալուն: Նստիր այնտեղ, բայց օր օրի վրա մի փոքր մոտեցիր…

— Надо запастись терпеньем, — ответил Лис. — Сперва сядь вон там, поодаль, на траву — вот так. Я буду на тебя искоса поглядывать, а ты молчи. Слова только мешают понимать друг друга. Но с каждым днём садись немножко ближе…

Հաջորդ օրը Փոքրիկ իշխանը նորից եկավ նույն տեղը:

Назавтра Маленький принц вновь пришёл на то же место.

— Ավելի լավ է միշտ նույն ժամին արի, — խնդրեց աղվեսը: — Ա՜յ, օրինակ, եթե դու գաս ժամը չորսին, ես ժամը 3-ից արդեն ինձ երջանիկ կզգամ: Եվ որքան ավելի մոտենա նշանակված ժամը, այնքան ավելի երջանիկ կզգամ: Ժամը չորսին ես արդեն կսկսեմ հուզվել և անհանգստանալ: Ես կսկսեմ զգալ երջանկության գինը: Իսկ եթե դու ամեն անգամ տարբեր ժամի գաս, ես չեմ իմանա, թե որ ժամի համար նախապատրաստեմ իմ սիրտը… Անհրաժեշտ է պահպանել ծիսակատարությունը:

— Лучше приходи всегда в один и тот же час, — попросил Лис. — Вот, например, если ты будешь приходить в четыре часа, я уже с трёх часов почувствую себя счастливым. И чем ближе к назначенному часу, тем счастливее. В четыре часа я уже начну волноваться и тревожиться. Я узнаю цену счастью! А если ты приходишь всякий раз в другое время, я не знаю, к какому часу готовить своё сердце… Нужно соблюдать обряды.

— Իսկ ի՞նչ բան է ծիսակատարություն, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— А что такое обряды? — спросил Маленький принц.

— Դա էլ վաղուց մոռացված բան է, — բացատրեց աղվեսը: — Դա մի բան է, որի շնորհիվ մի օրը այլևս նման չի լինում մյուս օրերին, ժամը՝ մյուս ժամերին: Այ, օրինակ, իմ որսորդները այսպիսի ծիսակատարություն ունեն. հինգշաբթի օրերը նրանք պարում են գյուղի աղջիկների հետ: Եվ ի՛նչ հիանալի օր է հինգշաբթին: Ես զբոսանքի եմ գնում և հասնում մինչև խաղողի այգիները: Իսկ եթե որսորդները պարեին երբ խելքները փչեր, բոլոր օրերը միանման կլինեին, և ես երբեք չէի հանգստանա:

— Это тоже нечто давно забытое, — объяснил Лис. — Нечто такое, отчего один какой-то день становится не похож на все другие дни, один час — на все другие часы. Вот, например, у моих охотников есть такой обряд: по четвергам они танцуют с деревенскими девушками. И какой же это чудесный день — четверг! Я отправляюсь на прогулку и дохожу до самого виноградника. А если бы охотники танцевали когда придётся, все дни были бы одинаковы и я никогда не знал бы отдыха.

Այսպես Փոքրիկ իշխանը աղվեսին ընտելացրեց: Եվ ահա հասավ հրաժեշտի ժամը:

Так Маленький принц приручил Лиса. И вот настал час прощанья.

— Ես լաց կլինեմ քեզ համար, — հառաչեց աղվեսը:

— Я буду плакать о тебе, — вздохнул Лис.

— Դու ես մեղավոր, — ասաց Փոքրիկ իշխանը: — Ես չէի ուզում, որ քեզ համար դժվար լինի, դու ինքդ խնդրեցիր, որ քեզ ընտելացնեմ:

— Ты сам виноват, — сказал Маленький принц. — Я ведь не хотел, чтобы тебе было больно, ты сам пожелал, чтобы я тебя приручил…

— Այո, իհարկե, — ասաց աղվեսը:

— Да, конечно, — сказал Лис.

— Բայց դու լավ կլինես:

— Но ты будешь плакать!

— Այո՛, իհարկե:

— Да, конечно.

— Նշանակում է, որ դու վատ ես զգում քեզ:

— Значит, тебе от этого плохо.

— Ո՛չ, — առարկեց աղվեսը: — Ես ինձ լավ եմ զգում: Հիշիր, թե քեզ ինչ էի ասում ոսկե հասկերի մասին:

— Нет, — возразил Лис, — мне хорошо. Вспомни, что я говорил про золотые колосья.

Նա լռեց: Հետո ավելացրեց.

Он умолк. Потом прибавил:

— Գնա, մի անգամ էլ նայիր վարդերին: Դու կհասկանաս, որ քո վարդը աշխարհում միակն է: Իսկ երբ վերադառնաս ինձ հրաժեշտ տալու, ես քեզ մի գաղտնիք կասեմ: Դա կլինի իմ նվերը քեզ:

— Поди взгляни ещё раз на розы. Ты поймёшь, что твоя роза — единственная в мире. А когда вернёшься, чтобы проститься со мной, я открою тебе один секрет. Это будет мой тебе подарок.

Փոքրիկ իշխանը գնաց վարդերին նայելու:

Маленький принц пошёл взглянуть на розы.

— Դուք բոլորովին նման չեք իմ վարդին, — ասաց նա: — Դուք դեռ ոչինչ եք: Ոչ ոք ձեզ չի ընտելացրել, և դուք ոչ ոքի չեք ընտելացրել: Առաջ իմ աղվեսն էլ ձեզ նման էր: Նա ոչնչով չէր տարբերվում մյուս հարյուրհազարավոր աղվեսներից: Բայց ես նրա հետ բարեկամացա, և հիմա նա միակն է ամբողջ աշխարհում:

— Вы ничуть не похожи на мою розу, — сказал он им. — Вы ещё ничто. Никто вас не приручил, и вы никого не приручили. Таким был прежде мой Лис. Он ничем не отличался от ста тысяч других лисиц. Но я с ним подружился, и теперь он — единственный в целом свете.

Վարդերը շատ շփոթվեցին:

Розы очень смутились.

— Դուք գեղեցիկ եք, բայց դատարկ, — շարունակեց Փոքրիկ իշխանը: — Ձեզ համար ոչ ոք չի ուզենա մեռնել: Իհարկե, պատահական անցորդը, նայելով իմ վարդին, կասի, որ նա ճիշտ և ճիշտ ձեզ նման է: Բայց ինձ համար մենակ նա ավելի թանկ է, քան դուք բոլորդ: Չէ՞ որ նրա՛ն և ոչ թե ձեզ էի ես ամեն օր ջրում: Նրա՛ն և ոչ թե ձեզ էի ամեն օր ապակիով ծածկում: Քամուց պաշտպանվելու համար նրան էի շիրմայով առանձնացնում: Նրա համար ես սպանեցի թրթուրներին և միայն երկու-երեք հատ թողեցի, որ թիթեռներ դուրս գան: Ես լսում էի, թե ինչպես է նա տրտնջում և ինչպես է պարծենում, ես լսում էի նրան նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նա լռում էր: Նա իմն է:

— Вы красивые, но пустые, — продолжал Маленький принц. — Ради вас не захочется умереть. Конечно, случайный прохожий, поглядев на мою розу, скажет, что она точно такая же, как вы. Но мне она одна дороже всех вас. Ведь это её, а не вас я поливал каждый день. Её, а не вас накрывал стеклянным колпаком. Её загораживал ширмой, оберегая от ветра. Для неё убивал гусениц, только двух или трёх оставил, чтобы вывелись бабочки. Я слушал, как она жаловалась и как хвастала, я прислушивался к ней, даже когда она умолкала. Она — моя.

Եվ Փոքրիկ իշխանը վերադարձավ աղվեսի մոտ:

И Маленький принц возвратился к Лису.

— Մնաս բարով, — ասաց նա:

— Прощай… — сказал он.

— Գնաս բարով, — ասաց աղվեսը: — Ահա իմ գաղտնիքը, որը շատ հասարակ է. միայն սիրտն է սրատես: Ամենագլխավորը աչքով չես տեսնի:

— Прощай, — сказал Лис. — Вот мой секрет, он очень прост: зорко одно лишь сердце. Самого главного глазами не увидишь.

— Ամենագլխավորը աչքով չես տեսնի, — կրկնեց Փոքրիկ իշխանը, որպեսզի լավ հիշի:

— Самого главного глазами не увидишь, — повторил Маленький принц, чтобы лучше запомнить.

— Քո վարդը քեզ համար այդքան թանկ է, որովհետև դու նրան տվել ես քո ամբողջ հոգին:

— Твоя роза так дорога тебе потому, что ты отдавал ей всю душу.

— Որովհետև ես նրան տվել եմ իմ ամբողջ հոգին… — կրկնեց Փոքրիկ իշխանը, որպեսզի լավ հիշի:

— Потому что я отдавал ей всю душу… — повторил Маленький принц, чтобы лучше запомнить.

— Մարդիկ մոռացել են այս ճշմարտությունը, — ասաց աղվեսը: — Բայց դու մի՛ մոռացիր, որ հավիտյան պատասխանատու ես նրա համար, ում ընտելացրել ես: Դու պատասխանատու ես քո վարդի համար:

— Люди забыли эту истину, — сказал Лис, — но ты не забывай: ты навсегда в ответе за всех, кого приручил. Ты в ответе за твою розу.

— Ես իմ վարդի համար պատասխանատու եմ… — կրկնեց Փոքրիկ իշխանը, որպեսզի լավ հիշի:

— Я в ответе за мою розу… — повторил Маленький принц, чтобы лучше запомнить.

XXII

ГЛАВА XXII

— Բարի օր, — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

— Добрый день, — сказал Маленький принц.

— Բարի օր, — արձագանքեց սլաքավարը:

— Добрый день, — отозвался стрелочник.

— Այդ ի՞նչ ես անում այստեղ, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— Что ты здесь делаешь? — спросил Маленький принц.

— Ուղևորներին եմ տեսակավորում, — պատասխանեց սլաքավարը: — Ամեն մի գնացքում հազար հոգի նստեցրած ուղարկում եմ մեկը՝ դեպի աջ, մեկը՝ ձախ:

— Сортирую пассажиров, — отвечал стрелочник. — Отправляю их в поездах по тысяче человек за раз — один поезд направо, другой налево.

Եվ այդ ժամանակ սլացավ-անցավ ճեպընթաց գնացքը՝ շողացնելով պատուհանների լույսերը: Սլաքավարի փոքրիկ տնակը ամբողջովին սկսեց ցնցվել:

И скорый поезд, сверкая освещёнными окнами, с громом промчался мимо, и будка стрелочника вся задрожала.

— Ինչքա՜ն են շտապում, — զարմացավ Փոքրիկ իշխանը: — Ի՞նչ են փնտրում նրանք:

— Как они спешат, — удивился Маленький принц. — Чего они ищут?

— Նույնիսկ ինքը՝ մեքենավարը, դա չգիտի, — ասաց սլաքավարը:

— Даже сам машинист этого не знает, — сказал стрелочник.

Այս անգամ էլ լույսերը շողացնելով՝ հակառակ կողմը սլացավ մի ուրիշ ճեպընթաց:

И в другую сторону, сверкая огнями, с громом пронёсся ещё один скорый поезд.

— Նրանք արդեն վերադառնո՞ւմ են, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— Они уже возвращаются? — спросил Маленький принц.

— Ո՛չ, սա ուրիշ է, — ասաց սլաքավարը: — Սա հանդիպակացն է:

— Нет, это другие, — сказал стрелочник. — Это встречный.

— Նրանց համար վատ էր այնտեղ, որտեղ առաջ էին:

— Им было нехорошо там, где они были прежде?

— Այնտեղ է լավ, որտեղ մենք չկանք, — ասաց սլաքավարը:

— Там хорошо, где нас нет, — сказал стрелочник.

Եվ շողալով ու դղրդալով անցավ երրորդ ճեպընթացը:

И прогремел, сверкая, третий скорый поезд.

— Սրանք ուզում են հասնել այն առաջինների՞ն, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— Они хотят догнать тех, первых? — спросил Маленький принц.

— Նրանք ոչինչ էլ չեն ուզում, — ասաց սլաքավարը: — Նրանք վագոններում կամ քնած են, կամ նստած հորանջում են: Միայն երեխաներն են քթները հպել պատուհանների ապակիներին:

— Ничего они не хотят, — сказал стрелочник. — Они спят в вагонах или просто сидят и зевают. Одни только дети прижимаются носами к окнам.

— Միայն երեխաները գիտեն, թե ինչ են փնտրում, — շշնջաց Փոքրիկ իշխանը: — Նրանք իրենց ամբողջ հոգին տալիս են լաթե տիկնիկին, և այդ տիկնիկը նրանց համար շատ թանկ է դառնոմ, և եթե նրանցից տիկնիկը խլեն, երեխաները կսկեն լալ…

— Одни только дети знают, чего ищут, — промолвил Маленький принц. — Они отдают всю душу тряпочной кукле, и она становится им очень-очень дорога, и если её у них отнимут, дети плачут…

— Երջանիկ են նրանք, — ասաց սլաքավարը:

— Их счастье, — сказал стрелочник.

XXIII

ГЛАВА XXIII

— Բարի օր, — ասաց Փոքրիկ իշխանը:

— Добрый день, — сказал Маленький принц.

— Բարի օր, — պատասխանեց առևտրականը:

— Добрый день, — ответил торговец.

Նա ծարավը հագեցնող հաբեր էր վաճառում: Ով որ մի այդպիսի հաբ լուլ տար, հետո ամբողջ մի շաբաթ ջուր չէր խմի:

Он торговал усовершенствованными пилюлями, которые утоляют жажду. Проглотишь такую пилюлю — и потом целую неделю не хочется пить.

— Ինչի՞ համար ես դրանք վաճառում, — հարցրեց Փոքրիկ իշխանը:

— Для чего ты их продаёшь? — спросил Маленький принц.

— Սրանք ահագին ժամանակ են խնայում, — պատասխանեց առևտրականը: — Մասնագետների հաշվարկներով՝ կարելի է շաբաթական հիսուներեք րոպե խնայել:

— От них большая экономия времени, — ответил торговец. — По подсчётам специалистов, можно сэкономить пятьдесят три минуты в неделю.

— Իսկ ի՞նչ պիտի անեն այդ հիսուներեք րոպեում:

— А что делать в эти пятьдесят три минуты?

— Ինչ ուզես:

— Да что хочешь.

«Ես որ հիսուներեք րոպե ազատ ժամանակ ունենայի, ուղղակի կգնայի աղբյուրը՝ ջուր խմելու…»:

«Будь у меня пятьдесят три минуты свободных, — подумал Маленький принц, — я бы просто-напросто пошёл к роднику…»

XXIV

ГЛАВА ХXIV

Այն օրից, ինչ ես վթարի էի ենթարկվել, անցել էր ուղիղ մեկ շաբաթ և լսելով հաբ վաճառողի պատմությունը՝ ես խմեցի իմ վերջին կում ջուրը:

Миновала неделя с тех пор, как я потерпел аварию, и, слушая про торговца пилюлями, я выпил последний глоток воды.

— Այո՛,— ասացի Փոքրիկ իշխանին, — այն, ինչ դու պատմում ես, շատ հետաքրքիր է, բայց ես դեռ չեմ նորոգել իմ օդանավը, ոչ մի կաթիլ ջուր չունեմ այլևս, և ես նույնպես երջանիկ կլինեի, եթե ուղղակի աղբյուր գնալու ժամանակ ունենայի:

— Да, — сказал я Маленькому принцу, — всё, что ты рассказываешь, очень интересно, но я ещё не починил свой самолёт, у меня не осталось ни капли воды, и я тоже был бы счастлив, если бы мог просто-напросто пойти к роднику.

— Այն աղվեսը, որի հետ ես բարեկամացա…

— Лис, с которым я подружился…

— Սիրելի՛ս, ես հիմա քո աղվեսի մասին լսելու ժամանակ չունեմ:

— Милый мой, мне сейчас не до Лиса!

— Ինչո՞ւ:

— Почему?

— Որովհետև ստիպված պիտի ծարավից մեռնեմ…

— Да потому, что придётся умереть от жажды…

Նա չհասկացավ, թե ինչ կապ կա աղվեսի և ծարավից մեռնելու մեջ, և առարկեց.

Он не понял, какая тут связь. Он возразил:

— Նույնիսկ երբ պետք է մեռնել, լավ է, երբ բարեկամ կա: Ա՛յ, ես շատ ուրախ եմ, որ բարեկամացել եմ աղվեսի հետ…

— Хорошо, когда есть друг, пусть даже надо умереть. Вот я очень рад, что дружил с Лисом…

«Նա չի հասկանում, թե վտանգն ինչքան մեծ է: Նա երբեք քաղց ու ծարավ չի զգացել: Նրան բավականացնում է անգամ արևի մի ճառագայթը»:

«Он не понимает, как велика опасность. Он никогда не испытывал ни голода, ни жажды. Ему довольно солнечного луча…»

Ես սա բարձրաձայն չասեցի, այլ միայն մտածեցի: Բայց Փոքրիկ իշխանը նայեց ինձ ու շշնջաց.

Я не сказал этого вслух, только подумал. Но Маленький принц посмотрел на меня — и промолвил:

— Ես էլ եմ ուզում խմել… գնանք ջրհոր փնտրենք…

— Мне тоже хочется пить… пойдём поищем колодец…

Ես ձեռքով մի հոգնած շարժում արեցի… Ի՞նչ օգուտ անծայր անապատում ենթադրաբար ջրհոր փնտրելուց: Բայց, այնուամենայնիվ, մենք ճամփա ընկանք:

Я устало развёл руками: что толку наугад искать колодцы в бескрайней пустыне? Но всё-таки мы пустились в путь.

Երկար ժամանակ մենք քայլում էինք լուռ: Վերջապես մթնեց, և աստղերն սկսեցին երկնքում մեկիկ-մեկիկ վառվել: Ծարավից ես տենդի մեջ էի ընկել, և ինձ թվում էր, թե երազիս մեջ եմ աստղերը տեսնում: Անընդհատ հիշում էի Փոքրիկ իշխանի խոսքերը, և ես նրան հարցրի.

Долгие часы мы шли молча; наконец стемнело, и в небе стали загораться звёзды. От жажды меня немного лихорадило, и я видел их будто во сне. Мне всё вспоминались слова Маленького принца, и я спросил:

— Ուրեմն դո՞ւ էլ գիտես, թե ինչ բան է ծարավը:

— Значит, и ты тоже знаешь, что такое жажда?