»Wenn ich einem General geböte, nach der Art der Schmetterlinge von einer Blume zu andern zu fliegen oder eine Tragödie zu schreiben oder sich in einen Seevogel zu verwandeln, und wenn dieser General den erhaltenen Befehl nicht ausführte, wer wäre im Unrecht, er oder ich?«

— მე რომ გენერალს ვუბრძანო, ყვავილიდან ყვავილზე პეპელასავით იფრინე, ტრაგედია დაწერე, ან თოლიად იქეცი-მეთქი, და მან ბრძანება ვერ შეასრულოს, ვინ იქნება დამნაშავე, ის თუ მე?

»Sie wären es«, sagte der kleine Prinz überzeugt.

— თქვენ, — მტკიცედ მიუგო პატარა უფლისწულმა.

»Richtig. Man muß von jedem fordern, was er leisten kann«, antwortete der König. »Die Autorität beruht vor allem auf der Vernunft. Wenn du deinem Volke befiehlst, zu marschieren und sich ins Meer zu stürzen, wird es revoltieren. Ich habe das Recht, Gehorsam zu fordern, weil meine Befehl vernünftig sind.«

— სრული სიმართლეა, — დაუდასტურა მეფემ. — ყოველ ადამიანს ის უნდა მოსთხოვო, რისი გაკეთებაც ძალუძს. ძალაუფლება უპირველეს ყოვლისა, გონიერებას უნდა ემყარებოდეს. თუ ხალხს ზღვაში გადავარდნას უბრძანებ, რევოლუციას მოგიწყობს. მე უფლება მაქვს მორჩილება მოვითხოვო, რადგან ჩემი ბრძანებები გონივრულია.

»Was ist also mit meinem Sonnenuntergang?« erinnerte der kleine Prinz, der niemals eine Frage vergaß, wenn er sie einmal gestellt hatte.

— კი მაგრამ მზის ჩასვლა? — მოაგონა პატარა უფლისწულმა, რომელიც რაკი ერთხელ შეგეკითხებოდათ რაიმეს, არ დაგეხსნებოდათ, სანამ პასუხს არ მიიღებდა.

»Deinen Sonnenuntergang wirst du haben. Ich werde ihn befehlen. Aber in meiner Herrscherweisheit werde ich warten, bis die Bedingungen dafür günstig sind.«

— მზის ჩასვლასაც იხილავ: ვუბრძანებ, რომ ჩაესვენოს, მაგრამ ხელმწიფობის სიბრძნის თანახმად, ხელსაყრელ პირობებს დაველოდები.

»Wann wird das sein?« erkundigte sich der kleine Prinz.

— როდის დადგება ეს პირობები?

»Hm, hm!« antwortete der König, der zunächst einen großen Kalender studierte, »hm, hm! Das wird sein gegen … gegen … das wird heute abend gegen sieben Uhr vierzig sein! Und du wirst sehen, wie man mir gehorcht.«

— ჰმ, ჰმ, — წაიბურტყუნა მეფემ და სქელ კალენდარს დაუწყო ფურცვლა. ეს იქნება… ჰმ… დღეს ეს იქნება შვიდ საათზე და ორმოც წუთზე. მაშინ დარწმუნდები, როგორ სრულდება ჩემი ბრძანება.

Der kleine Prinz gähnte. Es tat ihm leid um den versäumten Sonnenuntergang. Er langweilte sich schon ein bißchen.

პატარა უფლისწულმა დაამთქნარა. დასანანი იყო, რომ აქ მზის ჩასვლას მაშინ ვერ ნახავდი, როცა მოისურვებდი. და, გარდა ამისა, აქ ცოტათი მოსწყინდა კიდეც.

»Ich habe hier nichts mehr zu tun«, sagte er zum König. »Ich werde wieder abreisen!«

— მე აქ საქმე აღარა მაქვს, — უთხრა მან მეფეს. — ისევე უნდა გავუდგე გზას.

»Reise nicht ab«, antwortete der König, der so stolz war, einen Untertanen zu haben, »ich mache dich zum Minister!«

— ნუ წახვალ, — მიუგო მეფემ. იგი ხომ ამაყობდა, რომ ერთი ქვეშევრდომის მბრძანებელი გახდა. — დარჩი და მინისტრად დაგნიშნავ.

»Zu was für einem Minister?«

— რის მინისტრად?

»Zum … zum Justizminister!«

— მე შენ დაგნიშნავ… იუსტიციის მინისტრად!

»Aber es ist niemand da, über den man richten könnte!«

— მაგრამ აქ რომ არავინაა გასასამართლებელი?

»Das weiß man nicht«, sagte der König. »Ich habe die Runde um mein Königreich noch nicht gemacht. Ich bin sehr alt, ich habe keinen Platz für einen Wagen und das Gehen macht mich müde.«

— ვინ იცის, — მიუგო მეფემ. — მე ჯერ კიდევ არ შემომივლია ჩემი სამეფო. ძალიან მოვხუცდი. ეტლისათვის ადგილი არა მაქვს, ფეხით სიარული კი მიჭირს.

»Oh! Aber ich habe schon gesehen«, sagte der kleine Prinz, der sich bückte, um einen Blick auf die andere Seite des Planeten zu werfen, »es ist auch dort drüben niemand …«

პატარა უფლისწული წინ გადაიხარა და ისევ მოავლო პლანეტის მეორე მხარეს თვალი.
— მე უკვე დავათვალიერე მთელი პლანეტა! — წამოიძახა მან. — კაცის ჭაჭანება არსადაა…

»Du wirst also über dich selbst richten«, antwortete ihm der König. »Das ist das Schwerste. Es ist viel schwerer, sich selbst zu verurteilen, als über andere zu richten. Wenn es dir gelingt, über dich selbst gut zu Gericht zu sitzen, dann bist du ein wirklicher Weiser.«

— მაშინ საკუთარი თავი გაასამართლე, — უთხრა მეფემ. — ეს ყველაზე ძნელი საქმეა. საკუთარი თავისგასამართლება უფრო ძნელია, ვიდრე სხვებისა. თუ შეძლებ, სწორი მსჯავრი დასდო შენს თავს, ნამდვილი ბრძენი იქნები.

»Ich«, sagte der kleine Prinz, »ich kann über mich richten, wo immer ich bin. Dazu brauche ich nicht hier zu wohnen.«

— საკუთარ თავს მე ყველგან გავასამართლებ, — მიუგო პატარა უფლისწულმა, — ამისთვის აქ დარჩენა არ არის საჭირო.

»Hm, hm!« sagte der König, »ich glaube, daß es auf meinem Planeten irgendwo eine alte Ratte gibt. Ich höre sie in der Nacht. Du könntest Richter über diese alte Ratte sein. Du wirst sie von Zeit zu Zeit zum Tode verurteilen. So wird ihr Leben von deiner Rechtsprechung abhängen. Aber du wirst sie jedesmal begnadigen, um sie aufzusparen. Es gibt nur eine.«

— ჰმ, ჰმ… — წარმოთქვა მეფემ — მგონი ჩემს პლანეტაზე, სადღაც ერთი ბებერი ვირთხა ცხოვრობს. ღამღამობით მესმის ხოლმე მისი ფხაკუნი. შეგიძლია ის გაასამართლო. დროდადრო სიკვდილს მიუსჯი. მისი სიცოცხლე შენს მართმსაჯულებაზე იქნება დამოკიდებული. მერე კი ყოველთვის შეიწყნარებ. ვირთხას უნდა გაუფრთხილდეთ, რადგან მის გარდა არავინა გვყავს.

»Ich liebe es nicht, zum Tode zu verurteilen«, antwortete der kleine Prinz, »und ich glaube wohl, daß ich jetzt gehe.«

— არ მიყვარს სასიკვდილო განაჩენის გამოტანა, — თქვა პატარა უფლისწულმა, — მიჯობს, გზას გავუდგე.

»Nein«, sagte der König.

— ნუ წახვალ, — უთხრა მეფემ.

Aber der kleine Prinz, der seine Vorbereitungen bereits getroffen hatte, wollte dem alten Monarchen nicht wehtun:

პატარა უფლისწული უკვე მზად იყო წასასვლელად, მაგრამ არ უნდოდა ეწყენინებინა მეფისათვის.

»Wenn Eure Majestät Wert auf pünktlichen Gehorsam legen, könnten Sie mir einen vernünftigen Befehl erteilen. Sie könnten mir zum Beispiel befehlen, innerhalb eine Minute zu verschwinden. Es scheint mir, daß die Umstände günstig sind …«

— თუ თქვენს უდიდებულესობას ნებავს, რომ მისი ბრძანება უსიტყვოდ სრულდებოდეს, — თქვა მან, — გონივრული ბრძანება უნდა გასცეს. მაგალითად, თქვენ შეგეძლოთ გებრძანებინათ ჩემთვის, დაუყოვნებლივ გავდგომოდი გზას. მგონია, ახლა ამისთვის ძალიან ხელსაყრელი პირობებია…

Da der König nichts erwiderte, zögerte der kleine Prinz zuerst, dann brach er mit einem Seufzer auf.

მეფემ არაფერი უპასუხა. პატარა უფლისწულმა ერთ ხანს უცადა. მერე კი ამოიოხრა და გაუდგა გზას.

»Ich mache dich zu meinem Gesandten«, beeilte sich der König, ihm nachzurufen.

— ჩემს ელჩად გნიშნავ!

Er gab sich den Anschein großer Autorität.

სწრაფად მიაძახა მას მეფემ მბრძანებლის მედიდური იერით.

Die großen Leute sind sehr sonderbar, sagte sich der kleine Prinz auf seiner Reise.

„უცაური ხალხია დიდები“, — გაიფიქრა პატარა უფლისწულმა და განაგრძო გზა.

KAPITEL XI

თავი XI

Der zweite Planet war von einem Eitlen bewohnt.

მეორე პლანეტაზე ერთი პატივმოყვარე კაცი ცხოვრობდა.

»Ah, ah, schau, schau, ein Bewunderer kommt zu Besuch!« rief der Eitle von weitem, sobald er des kleinen Prinzen ansichtig wurde.

— აი ჩემი თაყვანისმცემელიც! — წამოიძახა მან, როგორც კი თვალი მოჰკრა პატარა უფლისწულს.

Denn für die Eitlen sind die anderenLeute Bewunderer.

პატივმოყვარე კაცის თვალში ხომ ყველა ადამიანი მისი თაყვანისმცემელია.

»Guten Tag«, sagte der kleine Prinz. »Sie haben einen spaßigen Hut auf.«

— გამარჯობა, — მიესალმა მას პატარა უფლისწული, — რა სასაცილო ქუდი გახურავთ!

»Der ist zum Grüßen«, antwortete ihm der Eitle. »Er ist zum Grüßen, wenn man mir zujauchzt. Unglücklicherweise kommt hier niemand vorbei.«

— ამ ქუდით მე სალამს ვიძლევი, — მიუგო პატივმოყვარემ. — როცა აღფრთოვანებით მესალმებიან, ქუდს ვიხდი ხოლმე, მაგრამ, სამწუხაროდ, აქ არავინ მოდის.

»Ach ja?« sagte der kleine Prinz, der nichts davon begriff.

— მართლა? — შეეკითხა პატარა უფლისწული, თუმცა ვერაფერს მიხვდა.

»Schlag deine Hände zusammen«, empfahl ihm der Eitle.

— აბა ტაში შემოჰკარი, — უთხრა პატივმოყვარემ.

Der kleine Prinz schlug seine Hände gegeneinander. Der Eitle grüßtebescheiden, indem er seinen Hut lüftete.

პატარა უფლისწულმა ტაში შემოჰკრა. პატივმოყვარემ ქუდი მოიხადა და მოწიწებით დაუკრა თავი.

Das ist unterhaltender als der Besuch beim König, sagte sich der kleine Prinz. Und er begann von neuem die Hände zusammenzuschlagen. Der Eitle wieder fuhr fort, seinen Hut grüßend zu lüften.

„აქ უფრო გაერთობა კაცი, ვიდრე მეფესთან“, — გაიფიქრა პატარა უფლისწულმა და ისევ შემოჰკრა ტაში. პატივმოყვარემ კვლავ მოიხადა ქუდი და დაუკრა თავი.

Nach fünf Minuten wurde der kleine Prinz der Eintönigkeit dieses Spieles überdrüssig:

ასე გაგრძელდა ხუთი წუთი. ბოლოს პატარა უფლისწული დაიღალა ამ ერთფეროვანი თამაშით.

»Und was muß man tun«, fragte er, »damit der Hut herunterfällt?«

— რა უნდა ქნას კაცმა, რომ ეს ქუდი დაგივარდეს? — შეეკითხა პატარა უფლისწული.

Aber der Eitle hörte ihn nicht. Die Eitlen hören immer nur die Lobreden.

მაგრამ პატივმოყვარეს არ გაუგონია მისი ნათქვამი: პატივმოყვარეებს ქების გარდა არაფერი ესმით.

»Bewunderst du mich wirklich sehr?« fragte er den kleinen Prinzen.

— ხომ ნამდვილად მცემ თაყვანს? — შეეკითხა იგი პატარა უფლისწულს.

»Was heißt bewundern?«

— რა არის თაყვანისცემა?

»Bewundern heißt erkennen, daß ich der schönste, der bestangezogene, der reichste und der intelligenteste Mensch des Planeten bin.«

— თაყვანისცემა იმის აღიარებას ნიშნავს, რომ ამ პლანეტაზე მე ყველაზე ლამაზი, ყველაზე მოხდენილი, ყველაზე მდიდარი და ყველაზე ჭკვიანი კაცი ვარ.

»Aber du bist doch allein auf deinem Planeten!«

— მაგრამ შენ ხომ მარტო ხარ ამ პლანეტაზე.

»Mach mir die Freude, bewundere mich trotzdem!«

— მაამე და მეცი თაყვანი.

»Ich bewundere dich«, sagte der kleine Prinz, indem er ein bißchen die Schultern hob, »aber wozu nimmst du das wichtig?«

— თაყვანს გცემ, — უთხრა პატარა უფლისწულმა და ოდნავ აიჩეჩა მხრები, — მაგრამ რად გინდა ეს თაყვანისცემა?

Und der kleine Prinz machte sich davon.

და იგი სწრაფად გაეცალა იქაურობას.

Die großen Leute sind entschieden sehr verwunderlich, stellte er auf seiner Reise fest.

„დიდები მართლაც უცნაური ხალხია“, — გაიფიქრა მან და განაგრძო გზა.

KAPITEL XII

თავი XII

Den nächsten Planeten bewohnte ein Säufer. Dieser Besuch war sehr kurz, aber er tauchte den kleinen Prinzen in eine tiefe Schwermut.

მომდევნო პლანეტაზე ლოთი ცხოვრობდა. პატარა უფლისწულმა სულ ცოტა ხანი დაჰყო მასთან, მაგრამ ამ პლანეტაზე ნანახმა საგონებელში ჩააგდო,

»Was machst du da?« fragte er den Säufer, den er stumm vor einer Reihe leerer und einer Reihe voller Flaschen sitzend antraf.

— რას აკეთებ აქ? — ჰკითხა მან ლოთს, რომელიც მდუმარედ იჯდა და წინ აურაცხელი ცარიელი და სავსე ბოთლი ელაგა.

»Ich trinke«, antwortete der Säufer mit düsterer Miene.

— ვსვამ, — პირქუშად მიუგო ლოთმა.

»Warum trinkst du?« fragte ihn der kleine Prinz.

— რატომ სვამ?

»Um zu vergessen«, antwortete der Säufer.

— რომ დავივიწყო.

»Um was zu vergessen?« erkundigte sich der kleine Prinz, der ihn schon bedauerte.

— რა უნდა დაივიწყო? — ისევ შეეკითხა პატარა უფლისწული, რომელსაც უკვე ებრალობოდა იგი.

»Um zu vergessen, daß ich mich schäme«, gestand der Säufer und senkte den Kopf.

— დავივიწყო, რომ მრცხვენია, — გაანდო ლოთმა და თავი ჩაქინდრა.

»Weshalb schämst du dich?« fragte der kleine Prinz, der den Wunsch hatte, ihm zu helfen.

— რისი გრცხვენია? — შეეკითხა პატარა უფლისწული და ძალიან მოუნდა რომ დახმარებოდა მას.

»Weil ich saufe!« endete der Säufer und verschloß sich endgültig in sein Schweigen.

— მრცხვენია, რომ ვსვამ!.. — დაასრულა საუბარი ლოთმა და დადუმდა.

Und der kleine Prinz verschwand bestürzt.

პატარა უფლისწული დაიბნა.

Die großen Leute sind entschieden sehr, sehr wunderlich, sagte er zu sich auf seiner Reise.

„დიდები მართლა უცნაური ხალხია“, — გაიფიქრა მან და განაგრძო გზა.

KAPITEL XIII

თავი XIII

Der vierte Planet war der des Geschäftsmannes. Dieser Mann war so beschäftigt, daß er bei der Ankunft der kleinen Prinzen nicht einmal den Kopf hob.

მეოთხე პლანეტა საქმოსანს ეკუთვნოდა. იგი ისე იყო ჩაფლული საქმეში, რომ არც კი აუღია თავი პატარა უფლისწულის გამოჩენაზე.

»Guten Tag«, sagte dieser zu ihm. »Ihre Zigarette ist ausgegangen.«

— გამარჯობა, — მიესალმა მას პატარა უფლისწული. — სიგარეტი ჩაგქრობიათ.

»Drei und zwei ist fünf. Fünf und sieben ist zwölf. Zwölf und drei ist fünfzehn. Guten Tag. Fünfzehn und sieben ist zweiundzwanzig. Zweiundzwanzig und sechs ist achtundzwanzig. Keine Zeit, sie wieder anzuzünden. Sechsundzwanzig und fünf ist einunddreißig. Uff! Das macht also fünfhunderteine Million, sechshundertzweiundzwanzigtausendsiebenhunderteinunddreißig.«

— სამს მივუმატოთ ორი, იქნება ხუთი. ხუთი და შვიდი — თორმეტი. თორმეტი და სამი — თხუთმეტი. გაგიმარჯოს. თხუთმეტი და შვიდი — ოცდაორი. ოცდაორი და ექვსი — ოცდარვა. იმის დროც არა მაქვს, რომ სიგარეტს მოვუკიდო. ოდსაექვსი და ხუთი — ოცდათერთმეტი. უჰ… სულ იქნება ხუთას ერთი მილიონ ექვსას ოცდაორი ათას შვიდას ოცდათერთმეტი.

»Fünfhundert Millionen wovon?«

— რა ხუთასი მილიონი?.. — შეეკითხა პატარა უფლისწული.

»Wie? Du bist immer noch da? Fünfhunderteine Million von …ich weiß nicht mehr … ich habe so viel Arbeit! Ich bin ein ernsthafter Mann, ich gebe mich nicht mit Kindereien ab. Zwei und fünf ist sieben …«

— აა, შენ ისევ აქა ხარ? ხუთასი მილიონი… არც კი ვიცი, რა… იმდენი საქმე მაქვს. მე სერიოზული კაცი ვარ, სალაყბოდ არა მცალია! ორს მივუმატოთ ხუთი, იქნება შვიდი…

»Fünfhunderteine Million wovon?« wiederholte der kleine Prinz, der niemals in seinem Leben auf eine Frage verzichtete, die er einmal gestellt hatte.

— რა ხუთასი მილიონი? — გაუმეორა პატარა უფლისწულმა. იგი ხომ ვერ დამშვიდდებოდა, სამან პასუხს არ მიიღებდა.

Der Geschäftsmann hob den Kopf.

საქმოსანმა თავი ასწია.

»In den vierundfünfzig Jahren, die ich auf diesem Planeten da wohne, bin ich nur dreimal gestört worden. Das erstemal war es vor zweiundzwanzig Jahren ein Maikäfer, der von weiß Gott wo heruntergefallen war. Er machte einen schrecklichen Lärm, und ich habe in einer Addition vier Fehler gemacht.

— ორმოცდათოთხმეტი წელია, რაც ამ პლანეტაზე მცხოვრობ და ამ ხნის განმავლობაში მხოლოდ სამჯერ შემიშალეს ხელი. პირველად, ამ ოცდაორი წლის წინათ, ღმერთმა იცის საიდან გაჩნდა მაისის ხოჭო და ისეთი საშინელი ბზუილი ატეხა, რომ ოთხი შეცდომა მომივიდა ანგარიშში.

Das zweitemal, vor elf Jahren, war es ein Anfall von Rheumatismus. Es fehlt mir an Bewegung. Ich habe nicht Zeit, herumzubummeln. Ich bin ein ernsthafter Mann. Und das ist nun das drittemal! Ich sagte also, fünfhunderteine Million …«

მეორედ — ეს იყო თორმეტი წლის წინათ, ნეკრესის ქარმა დამრია ხელი. ალბათ იმიტომ, რომ არ ვვარჯიშობ. საყიალოდ არა მცალია. მე საქმის კაცი ვარ. მესამედ კი აი!.. ჰო, სად შევჩერდი? ხუთას ერთი მილიონ…

»Millionen wovon?«

— რა იქნება ხუთასი მილიონი?

Der Geschäftsmann begriff, daß es keine Aussicht auf Frieden gab:

საქმოსანი მიხვდა, რომ ასე ადვილად ვერ დაიხსნიდა თავს.

»Millionen von diesen kleinen Dingern, die man manchmal am Himmel sieht.«

— ხუთასი მილიონი აი ის პატარა რაღაცეები, ხანდახან რომ მოჩანან ცაზე.

»Fliegen?«

— ბუზები?

»Aber nein, kleine Dinger, die glänzen.«

— არა, პაწაწინები, რომ ციმციმებენ…

»Bienen?«

— ფუტკრები?

»Aber nein. Kleine goldene Dinger, von denen die Nichtstuer träumerisch werden. Ich bin ein ernsthafter Mann. Ich habe nicht Zeit zu Träumereien.«

— არა, არა, სულ პაწაწკინტელები რომ არიან, ოქროსფერები, უქნარებს რომ ამაო ოცნებებს აღუძრავენ ხოლმე. მაგრამ მე ოცნებისთვსი არა მცალია, მე საქმის კაცი ვარ.

»Ach, die Sterne?«

— აა, ვარსკვლავები?

»Dann sind es wohl die Sterne.«

— ჰო, ჰო, ვარსკვლავები.

»Und was machst du mit fünfhundert Millionen Sternen?«

— მერე რად გინდა ხუთასი მილიონი ვარსკვლავი?

»Fünfhunderteine Millionen, sechshundertzweiundzwanzigtausendsiebenhunderteinunddreißig. Ich bin ein ernsthafter Mann, ich nehme es genau.«

— ხუთას ერთი მილიონ ექვსას ოცდაორი ათას შვიდას ოცდათერთმეტი. მე საქმის კაცი ვარ და სიზუსტე მიყვარს.

»Und was machst du mit diesen Sternen?«

— კი მაგრამ რად გინდა ამდენი ვარსკვლავი?

»Was ich damit mache?«

— რად?

»Ja.«

— ჰო.

»Nichts. Ich besitze sie.«

— აღარაფრად. მე მათი მფლობელი ვარ.

»Du besitzt die Sterne?«

— ვარსკვლავების მფლობელი?

»Ja.«

— დიახ.

»Aber ich habe schon einen König gesehen, der …«

— მაგრამ უკვე ვნახე ერთი მეფე, რომელიც…

»Könige besitzen nicht, sie ›regieren über‹. Das ist etwas ganz anderes.«

— მეფეები არაფერს არ ფლობენ. ისინი მხოლოდ — „მეფობენ“. ეს სრულიად სხვადასხვა რამაა.

»Und was hast du davon, die Sterne zu besitzen?«

— მერე რად გინდა ვარსკვლავები?

»Das macht mich reich.«

— მათ სიმდიდრე მოაქვთ ჩემთვის.

»Und was hast du vom Reichsein?«

— სიმდიდრე რაღად გინდა?

»Weitere Sterne kaufen, wenn jemand welche findet.«

— სხვა ვარსკვლავების საყიდლად, თუ ისინი ვინმემ აღმოაჩინა.

Der da, sagte sich der kleine Prinz, denkt ein bißchen wie mein Säufer.

„ესეც თითქმის ისე მსჯელობს, როგორც ის ლოთი“, — გაიფიქრა პატარა უფლისწულმა და ისევ შეეკითხა:

Indessen stellte er noch weitere Fragen:

»Wie kann man die Sterne besitzen?«

— როგორ შეიძლება გახდეს კაცი ვარსკვლავების მფლობელი?

»Wem gehören sie?« erwiderte mürrisch der Geschäftsmann.

— ვის ეკუთვნიან ვარსკვლავები? — წამოიღრინა უცბად საქმოსანმა.

»Ich weiß nicht. Niemandem.«

— არ ვიცი. არავის.