Traduit en francais, et publié avec le texte chinois et un commentaire perpetuel par Stanislas Julien

(Բնական Ուղու Ուսմունքը)

Chapitre I

1

La voie qui peut être exprimée par la parole n’est pas la Voie éternelle; le nom qui peut être nommé n’est pas le Nom éternel.
(L’être) sans nom est l’origine du ciel et de la terre; avec un nom, il est la mère de toutes choses.
C’est pourquoi, lorsqu’on est constamment exempt de passions, on voit son essence spirituelle; lorsqu’on a constamment des passions, on le voit sous une forme bornée.
Ces deux choses ont une même origine et reçoivent des noms différents. On les appelle toutes deux profondes. Elles sont profondes, doublement profondes. C’est la porte de toutes les choses spirituelles.

Ուղին, որը կարելի է ոտքով անցնել, հարատն ու անփոփոխ չէ: Անունը, որը կարելի է բառերով արտահայտել, հարատն ու անփոփոխ չէ Աճանուն է երկնքի ու երկրի ակունքը:
Անունով ընկալվում Է միայն ակունքից ելած գոյի ձեր:
Ուղու խորհուրդն ընկալելու համար պիտի ազատվես իղձերից, բայց եթե իղձերդ միշտ քեզ հետ են, կտեսնես միայն ուղու արտաքին ձնը:
Երկուսն էլ միակ ճշմարիւո Ուղու տարբեր ընկալումներն են, ասես պատկերում են այն տարբեր կողմերից, ն տարբեր անուններ ունեն: Միասին դրանք դառնում են հայտնություն: Իսկ այնտեղ, որտեղ հայտնությունն ավելի խորն է, բացվում են գերագույն ու հիասքանչ ընկալման դարպասները:

Chapitre II

2

Dans le monde, lorsque tous les hommes ont su apprécier la beauté (morale), alors la laideur (du vice) a paru.
Lorsque tous les hommes ont su apprécier le bien, alors le mal a paru.
C’est pourquoi l’être et le non-être naissent l’un de l’autre.
Le difficile et le facile se produisent mutuellement.
Le long et le court se donnent mutuellement leur forme.
Le haut et le bas montrent mutuellement leur inégalité.
Les tons et la voix s’accordent mutuellement.
L’antériorité et la postériorité sont la conséquence l’une de l’autre.
De là vient que le saint homme fait son occupation du non-agir.
Il fait consister ses instructions dans le silence.
Alors tous les êtres se mettent en mouvement, et il ne leur refuse rien.
Il les produit et ne se les approprie pas.
Il les perfectionne et ne compte pas sur eux.
Ses mérites étant accomplis, il ne s’y attache pas.
Il ne s’attache pas à ses mérites; c’est pourquoi ils ne le quittent point.

Ընկալելով գեղեցկությունը, մարդիկ սկսում են տեսնել տգեղը, ընկալելով իմաստնությունը սկսում են հասկանալ իմաստնության պակասը:
Ուստի գոյությունն ու անգոյությունը ծնում են մեկը մյուսին, դժվարից բխում է հեշտը ն ընդհակառակը, երկարից պատկերացում են կազմում կարճի մասին, ն կարճից ընկալում` երկարը, բարձրն ու ցածրն ընկալվում են միմյանց հակադրությունից, երաժշտական հնչյունները ներդաշնակության են հասնում հարաբերելով միմյանց, իսկ ճախորդն ու հաջորդը գաղաւիար են տալիս հերթականության մասին: Ահա թե ինչու իմաստունն իր գործն անում է առանց գործողության, ահա թե ինչու իմաստունն իր ասելիքն արտահայտում է առանց խոսքի:
Տեսանելի դառնալու համար ամեն ինչ վեր է խոյանում, ն չկա մի բան, որն աշխարհին հայտնվելու համար սեղմվի կամ փոքրանա: Ծնված ամեն ինչն աճում է, ե աճը տեր չունի: Ամեն գոյ շարժվում է գոյության իր ընթացքով, Ն գոյությունը ինքնին ոչ մի ակնկալիք չունի:
Գործն ավարտվում է, բայց ոչինչ չի վերջանում, քանզի ամեն ինչի վերջը ամեն ինչի սկիզբն է:

Chapitre III

3

En n’exaltant pas les sages, on empêche le peuple de se disputer.
En ne prisant pas les biens d’une acquisition difficile, on empêche le peuple de se livrer au vol.
En ne regardant point des objets propres à exciter des désirs, on empêche que le cœur du peuple ne se trouble.
C’est pourquoi, lorsque le saint homme gouverne, il vide son cœur, il remplit son ventre (son intérieur), il affaiblit sa volonté, et il fortifie ses os.
Il s’étudie constamment à rendre le peuple ignorant et exempt de désirs.
Il fait en sorte que ceux qui ont du savoir n’osent pas agir.
Il pratique le non-agir, et alors il n’y a rien qui ne soit bien gouverné.

Եթե մարդիկ իմաստուններով ու հմուտներով չհիանան, մարդկանց միջն մրցակցություն չի լինի: Եթե մարդիկ բարձր չգնահատեն զարդերն ու հազվագյուտ իրերը, գող ու ավազակ չի լինի: Եթե մարդիկ ցանկություն ու նախանձ հրահրող բաներ չտեսնեն, նրանց ոգին ու միտքը չեն խռովվի'
Ուստի երկրի իմաստուն տիրակալը դատարկում է մարդկանց ուղեղները ն լցնում նրանց ստամոքսները, թուլացնում է կամքը ն ամրացնում ոսկորները:
Նա ձգտում է այնպես անել, որ ժողովուրդը գիտելիքներ ու կրքեր չունենա, իսկ նրանք, ուվքեր ունեն, ձեռնպահ մնան գործելուց:
Քանզի, երբ չկա գործողություն համընդհանուր կարգուկանոն է տիրում:

Chapitre IV

4

Le Tao est (le) vide; si l’on en fait usage, il paraît inépuisable.
Ô qu’il est profond! Il semble le patriarche de tous les êtres.
Il émousse sa subtilité, il se dégage de tous liens, il tempère sa splendeur, il s’assimile à la poussière.
Ô qu’il est pur! Il semble subsister éternellement.
J’ignore de qui il est fils; il semble avoir précédé le maître du ciel.

Ուղին (Դաոն) դատարկ է, ն անսպառ են դատարկության կիրառումները: Այնքան անընկալելի խորն է այն, որքան կարող է լինել միայն համայն գոյության ակունքը:
Եթե հարթես սուր անկյուններդ, քանդես խճճված հանգույցներդ, մեղմես պայծառությունդ ու դառնաս մյուսների պես անկարնոր ու աննկատ, կտեսնես Ուղու գերագույն մաքրությունը ն անդրդվելի հանդարտությունը` անսահմանության նման վեհ ու ինքնաբուխ:
Ես չգիտեմ, թե ինչից է այն ծնունդ առել:
Գուցե այն եղել է նույնիսկ ակունքից առաջ:

Chapitre V

5

Le ciel et la terre n’ont point d’affection particulière. Ils regardent toutes les créatures comme le chien de paille (du sacrifice).
Le saint homme n’a point d’affection particulière; il regarde tout le peuple comme le chien de paille (du sacrifice).
L’être qui est entre le ciel et la terre ressemble à un soufflet de forge qui est vide et ne s’épuise point, que l’on met en mouvement et qui produit de plus en plus (du vent).
Celui qui parle beaucoup (du Tao) est souvent réduit au silence.
Il vaut mieux observer le milieu.

Երկինքն ու երկիրը չեն գործում բարին անելու ցանկությամբ, նրանք ամեն ինչ թողնում են գոյության ինքնահոսին: Իմաստունները չեն գործում բարին անելու ցանկությամբ, նրանք թողնում են, որ մարդիկ ապրեն սեփական հայեցողությամբ:
Մի՞թե երկնքի ու երկրի միջն եղած տարածությունը նման չէ դարբնոցի փուքսի: Երբ օդը դուրս է մղվում, փուքսն իր ուժը չի կորցնում, այլ կրկին շարժման մեջ մտնելով, ավելի շատ օդ է փչում:
Ուստի շատ խոսելուց մարդ շուտ է հոգնում
Ամբողջական պահիր ներքին ուժդ ն թիրախիդ խփելու համար առաջ մղիր այն` դարբնոցի փուքսից ելնող օդի նման:

Chapitre VI

6

L’esprit de la vallée ne meurt pas; on l’appelle la femelle mystérieuse.
La porte de la femelle mystérieuse s’appelle la racine du ciel et de la terre.
Il est éternel et semble exister (matériellement).
Si l’on en fait usage, on n’éprouve aucune fatigue.

Անկած (Յին) ոգին չի մեռնում, միշտ նույնն է մնում, ուստի իգական սկիզբ ենք կոչում ղա.
՛ներա դարպասներից է ծնվել համայն աշխարհը, ն դա այն ակունքն Է, որտեղից ելել են երկինքն ու երկիրը: Հանդարտ ու ամբողջական է ներա ուժը:
Այդ ուժը քնքուշ է ու անսպառ:

Chapitre VII

7

Le ciel et la terre ont une durée éternelle.
S’ils peuvent avoir une durée éternelle, c’est parce qu’ils ne vivent pas pour eux seuls. C’est pourquoi ils peuvent avoir une durée éternelle.
De là vient que le saint homme se met après les autres, et il devient le premier.
Il se dégage de son corps, et son corps se conserve.
N’est-ce pas qu’il n’a point d’intérêts privés?
C’est pourquoi il peut réussir dans ses intérêts privés.

Երկինքն ու երկիրը հարատն են, քանզի երկինքն ու երկիրն իրենցով կամ իրենց համար չեն ապրում, ն դա Է նրանց հարատնության գաղտնիքը:
Ուստի իմաստունն իր սեփական անձը վերջում է դնում, բայց հայտնվում է առջնում: Նա իր անձին վերաբերվում է այնպես, ինչպես կվերաբերվեր մի անծանոթի, որն ապրում է անկախ իրենից: Իսկ պատճառն այն Լ, որ նա սեփական նպատակներ չունի, ն ազատ է բոլոր անձնական ցանկություններից:

Chapitre VIII

8

L’homme d’une vertu supérieure est comme l’eau.
L’eau excelle à faire du bien aux êtres et ne lutte point.
Elle habite les lieux que déteste la foule.
C’est pourquoi (le sage) approche du Tao.
Il se plaît dans la situation la plus humble.
Son cœur aime à être profond comme un abîme.
S’il fait des largesses, il excelle à montrer de l’humanité.
S’il parle, il excelle à pratiquer la vérité.
S’il gouverne, il excelle à procurer la paix.
S’il agit, il excelle à montrer sa capacité.
S’il se meut, il excelle à se conformer aux temps.
Il ne lutte contre personne; c’est pourquoi il ne reçoit aucune marque de blâme.

Բարձրագույն կատարելությունը ջրի նման է:
Ջուրը կաւոարյալ Է, քանզի այն ծառայում է բոլոր էակներին, ջուրը կատարյալ է, քանզի ջուրն ամենահաս Է ու ամենագնաց: Ջուրը մարդուց ավելի հեռու ն ավելի խորն է հասնում Ուստի ջրի ուղին նման է բնական Ուղուն (Դաոյին):
Բնակարանի կատարելությունը նրա հարմարավետության մեջ է, ճիշտ այնպես, ինչպես մտքի կատարելությունը հանդարտության մեջ է, հարաբերությունների կատարելությունը դրանց առաքինության մեջ է, կառավարության կատարելությունը կայուն կարգուկանոն ապահովելու մեջ Է, գործում կատարյալ լինելը կախված Է այդ գործն անելու հմտությունից, իսկ ցանկացած շարժման կատարելությունը կախված Է ճիշտ ժամանակին այն կատարելուց:
Ուստի, երբ որնէ գործում կատարելության հասած մեկը չի բողոքում իր ցածր դիրքից, ոչ ոք չի կարող երբնէ մեղադրել նրան որնէ սխալի մեջ, որովհեւոն իր ցածր դիրքում նա կատարյալ գործ Է անում:

Chapitre IX

9

Il vaut mieux ne pas remplir un vase que de vouloir le maintenir (lorsqu’il est plein).
Si l’on aiguise une lame, bien qu’on l’explore avec la main, on ne pourra la conserver constamment (tranchante).
Si une salle est remplie d’or et de pierres précieuses, personne ne pourra les garder.
Si l’on est comblé d’honneurs et qu’on s’enorgueillisse, on s’attirera des malheurs.
Lorsqu’on a fait de grandes choses et obtenu de la réputation, il faut se retirer à l’écart.
Telle est la voie du ciel.

Երբ անոթը լի է, այն դժվար է տեղաշարժելը: Ուստի տեղից տեղ շարժելու հաճար անոթը պետք է դատարկել: Եթե անդադար փորձես թրի սրությունը, այն դեռ չօգտագործած կբթանա: Երբ մարդու տունը լի Է ոսկով ու թանկարժեք քարերով, տանտերը չի կարող երկար պահպանել դրանք:
Երբ հարստությունը ն փառքը գոռոզամտություն են ծնում, կարող են փորձանք դառնալ մարդու գլխին: Երբ գործն ավարտված է, ե կատարողի անունը սկսել է մեծ պատվի արժանանալ, ժամանակն է հեռանալ: Դա է երկնային Ուղին:

Chapitre X

10

L’âme spirituelle doit commander à l’âme sensitive.
Si l’homme conserve l’unité, elles pourront rester indissolubles.
S’il dompte sa force vitale et la rend extrêmement souple, il pourra être comme un nouveau-né.
S’il se délivre des lumières de l’intelligence, il pourra être exempt de toute infirmité (morale).
S’il chérit le peuple et procure la paix au royaume, il pourra pratiquer le non-agir.
S’il laisse les portes du ciel s’ouvrir et se fermer, il pourra être comme la femelle (c’est-à-dire rester au repos).
Si ses lumières pénètrent en tous lieux, il pourra paraître ignorant.
Il produit les êtres et les nourrit.
Il les produit et ne les regarde pas comme sa propriété.
Il leur fait du bien et ne compte pas sur eux.
Il règne sur eux et ne les traite pas en maître.
C’est ce qu’on appelle posséder une vertu profonde.

Chapitre XI

11

Trente rais se réunissent autour d’un moyeu. C’est de son vide que dépend l’usage du char.
On pétrit de la terre glaise pour faire des vases. C’est de son vide que dépend l’usage des vases.
On perce des portes et des fenêtres pour faire une maison. C’est de leur vide que dépend l’usage de la maison.
C’est pourquoi l’utilité vient de l’être, l’usage naît du non-être.

Երեսուն ճաղ միանալով անիվ են կազմում, բայց ճաղերի միացման կետում առանցքի համար թողաձ անցքն է հնարավոր դարձնում անվի գործածումը Կավը ձնեավորելով անոթներ են ստեղծում, բայց անոթի գործածումը կախված է դրա դատարկությունից: Պատերի մեջ դուռ ու լուսամուտ են կտրում բնակարան ստեղծելու համար, բայց բնակարանի գործածումը կախված է ներսում եղած դատարկ տարածությունից:
Ուստի այն, ինչ արդեն գոյություն ունի, կարող է փոխակերպվել իր հակադիրին, իսկ այն, ինչ չկա (դատարկ ւոեղ է), կարող է անսահճան կիրառումներ ունենալ:

Chapitre XII

12

Les cinq couleurs émoussent la vue de l’homme.
Les cinq notes (de musique) émoussent l’ouïe de l’homme.
Les cinq saveurs émoussent le goût de l’homme.
Les courses violentes, l’exercice de la chasse égarent le cœur de l’homme.
Les biens d’une acquisition difficile poussent l’homme à des actes qui lui nuisent.
De là vient que le saint homme s’occupe de son intérieur et ne s’occupe pas de ses yeux.
C’est pourquoi il renonce à ceci et adopte cela.

Հինգ գույներից մարդու տեսողությունը մթագնում է: Հինգ հնչյուններից մարդու լսողությունը խլանում է: Հինգ համերից մարդու քիմքն անզգայանում է: Արագընթաց շարժումն ու որսը մաշում են մարդու սիրտն ու պղտորում միտքը: Թանկարժեք ու հազվագյուտ իրերը չարության ու հանցանքի են դրդում մարդուն:
Ուստի իմաստունը կարնորում է շնորհակալ ստամոքսը ն անտեսում անկուշտ աչքը: Նա հրաժարվում է վերջինից ն բավարարվում առաջինով:

Chapitre XIII

13

Le sage redoute la gloire comme l’ignominie; son corps lui pèse comme une grande calamité.
Qu’entend-on par ces mots: il redoute la gloire comme l’ignominie?
La gloire est quelque chose de bas. Lorsqu’on l’a obtenue , on est comme rempli de crainte; lorsqu’on l’a perdue, on est comme rempli de crainte.
C’est pourquoi l’on dit: il redoute la gloire comme l’ignominie.
Qu’entend-on par ces mots: son corps lui pèse comme une grande calamité?
Si nous éprouvons de grandes calamités, c’est parce que nous avons un corps.
Quand nous n’avons plus de corps (quand nous nous sommes dégagés de notre corps), quelles calamités pourrions-nous éprouver?
C’est pourquoi, lorsqu’un homme redoute de gouverner lui-même l’empire, on peut lui confier l’empire; lorsqu’il a regret de gouverner l’empire, on peut lui remettre le soin de l’empire.

Փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելին են: Մեծ հաջողությունն ու մեծ դժբախտությունը պետք է դիտել որպես հավասարազոր իրավիճակներ:
Ի՞նչ ասել է փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելի են: Անպատվությունը` մեծ փառք ու պատիվ վայելելուց հետո, ցածր ու մերժված վիճակում հայտնվելու փաստն է: Ուստի փառքի ձեռք բերումն իր հետ բերում է նան այն կորցնելու վտանգի ընկալումը, ն փառքի ու պատվի կորուստը հանգեցնում է ավելի մեծ խայտառակության արժանանալու վախին: Ահա թե ինչ նկատի ունենք, երբ ասում ենք, որ փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելին են:
Իսկ ի՞նչ ասել Է` մեծ հաջողությունն ու մեծ դժբախտությունը պետք է դիտել որպես հավասարազոր իրավիճակներ: Այն, ինչը կարող է ինձ մեծ հաջողության հասցնել կամ մեծ դժբախտություն պատճառել, իմ մարմինն է. այն, ինչը ես կոչում եմ «ես»: Եթե ես մարմին չունենամ, ի՞նչ մեծ դժբախտություն կարող է պատահել ինձ.
Ուստի այն առաջնորդը, որը ղեկավարում է իր թագավորությունը այնպես, ինչպես վերաբերվում է իր սեփական անձին, ժողովրդի հարգանքին ու պատվին արժանի տիրակալ Է, նայն առաջնորդը, որը ղեկավարում Է իր թագավորությունը այնպիսի սիրով, ինչպիսին տածում է իր սեփական անձի նկատմամբ, արժանի է պետություն ղեկավարելու վստահությանը:

Chapitre XIV

14

Vous le regardez (le Tao) et vous ne le voyez pas: on le dit incolore.
Vous l’écoutez et vous ne l’entendez pas: on le dit aphone.
Vous voulez le toucher et vous ne l’atteignez pas: on le dit incorporel.
Ces trois qualités ne peuvent être scrutées à l’aide de la parole. C’est pourquoi on les confond en une seule.
Sa partie supérieure n’est point éclairée; sa partie inférieure n’est point obscure.
Il est éternel et ne peut être nommé.
Il rentre dans le non-être.
On l’appelle une forme sans forme, une image sans image.
On l’appelle vague, indéterminé.
Si vous allez au-devant de lui, vous ne voyez point sa face; si vous le suivez vous ne voyez point son dos.
C’est en observant le Tao des temps anciens qu’on peut gouverner les existences d’aujourd’hui.
Si l’homme peut connaître l’origine des choses anciennes, on dit qu’il tient le fil du Tao.

՛Նայում ենք նրան ու չենք տեսնում, ուսւոի ասում ենք՝ «համամասնական» է:
Ականջ ենք դնում նրան ու չենք լսում ուստի ասում ենք՝ «ներդաշնակ» է:
Փորձում ենք բռնել ու չենք հաջողում,
ուստի ասում ենք` «աննյութական» է:
Անհնար է նկարագրել այս երեք հատկություններն ունեցող գոյին, ուստի միասին նրանք կոչվում են Ուղի:
՛Սրա վերին մասը լուսավոր չէ, ն նրա ստորին մասը մութ չէ: Նրա փոխակերւպումներն անվերջ են, ն անհնար է դրանք անվանել Այն կրկին վերադառնում է, որպեսզի կրկին հեռանա: Ահա թե ինչու ենք այն անվանում Անձնության Ձն, Անտեսանելիության Նմանություն, ն նրա անունն է Աներնույթ ու Անբնութագրելի:
Հանդիպում ենք նրան ու չենք ւոեսնում նրա դեմքը: Հետնում ենք նրան ու չենք տեսնում թիկունքը:
Երբ այսօրվա իրողություններում կողմնորոշվելու համար առաջնորդվում ենք հին ժամանակների սկզբունքներով ն կարող ենք ընկալել այն, ինչն ընկալված է եղել շատ հնում, կոչում ենք դա` Ուղու (Դաոյի) անվերջանալի ընթացքը:

Chapitre XV

15

Dans l’Antiquité, ceux qui excellaient à pratiquer le Tao étaient déliés et subtils, abstraits et pénétrants.
Ils étaient tellement profonds qu’on ne pouvait les connaître.
Comme on ne pouvait les connaître, je m’efforcerai de donner une idée (de ce qu’ils étaient).
Ils étaient timides comme celui qui traverse un torrent en hiver.
Ils étaient irrésolus comme celui qui craint d'être aperçu de ses voisins.
Ils étaient graves comme un étranger (en présence de l’hôte).
Ils s’effaçaient comme la glace qui se fond.
Ils étaient rudes comme le bois non travaillé.
Il étaient vides comme une vallée.
Ils étaient troubles comme une eau limoneuse.
Qui est-ce qui sait apaiser peu à peu le trouble (de son cœur) en le laissant reposer?
Qui est-ce qui sait naître peu à peu (à la vie spirituelle) par un calme prolongé?
Celui qui conserve ce Tao ne désire pas d’être plein.
Il n’est pas plein (de lui-même), c’est pourquoi il garde ses défauts (apparents), et ne désire pas (d’être jugé) parfait.

Հին ժամանակներում հմուտ վարպետները խորամուխ ն. անվերապահ նվիրումով էին ընկալում Ուղու (Դաոյի) խորհուրդները, ն խորանում էին ճարդկանց մեծամասնության համար անհասանելի ճանաչողության մեջ:
Փորձեմ նկարագրել, թե ինչպիսին Էին նրանք:
Նրանք կծկված էին` ձմռանը գետը ուռքով անցնողի պես, երկյուղած էին` շրջապատում ամեն ինչից վախեցողի պես. զուսպ էին՝ տանտիրոջից ամաչող հյուրի պես, աննկատ էին` հալչող սառույցի պես, համեստ էին` դեռ անմշակ ու անձե. փայտի պես, անտեր էին` չբնակեցված հուլտի պես, վանող էին` ցեխոտ ջրերի պես:
Ո՞վ կարող է ցեխոտ ջուրը պարզ դարձնել: Հանգիստ թող, ն կամաց-կամաց ինքն իրեն կպարզվի: Ո՞վ կարող է հանգստություն ստեղծել: Թույլ տուր, որ շարժումը կատարվի, ն նրա կողքին ինքնըստինքյան հանգստություն կստեղծվի:
՛նրանք, ովքեր հետնում են Ուղու (Դաոյի) այս սկզբունքին, տարված չեն սեփական ցանկություններով: Ուստի չունենալով սեփական ցանկություններ ն կլանված չլինելով սեփական անձով, նրանք կարող են իրենց թույլ տալ խղճուկ տեսք ունենալ ն չամաչել հնամաշ ու աղքատ երնալուց։

Chapitre XVI

16

Celui qui est parvenu au comble du vide garde fermement le repos.
Les dix mille êtres naissent ensemble; ensuite je les vois s’en retourner.
Après avoir été dans un état florissant, chacun d’eux revient à son origine.
Revenir à son origine s’appelle être en repos.
Être en repos s’appelle revenir à la vie.
Revenir à la vie s’appelle être constant.
Savoir être constant s’appelle être éclairé.
Celui qui ne sait pas être constant s’abandonne au désordre et s’attire des malheurs.
Celui qui sait être constant a une âme large.
Celui qui a une âme large est juste.
Celui qui est juste devient roi.
Celui qui est roi s’associe au ciel.
Celui qui s’associe au ciel imite le Tao.
Celui qui imite le Tao subsiste longtemps; jusqu’à la fin de sa vie, il n’est exposé à aucun danger.

Կատարելության հասնելու համար առաջին հերթին պետք է հասնել կաւոարյալ անդորրի, քանզի միայն անդորրը չի խանգարում բնակլան ընթացքին Աշխարհում ամեն ինչ անցնում է զարգացման ուրույն ճանապարհով Լ վերադառնում իր նախնական վիճակին: Բուսական աշխարհում յուրաքանչյուր գոյ. լիարժեք աճ ունենալուց հետո, վերադառնում է իր արմատներին: Կատարյալ հանդարտությունը հենց այդ վերադարձն է արմատներին` ճանապարհը կրկին սկսելու համար, ուստի կատարյալ հանդարտությունը կարելի է բնութագրել որպես գոյի կատարյալ բավարարումը իրեն նախանշված նպատակով:
Բավարարման այս դրսնորումը հարատն օրենք է: Հարատն փոխակերպման օրենքի իմացությունը մարդուն իմաստուն է դարձնում: Այս օրենքի չիմացությունը հանգեցնում է չհիմնավորված ու անկանոն շարժման ն դրդում չարիք գործել: Հարատն փոխակերպման օրենքի իմացությունը մեծ հզորություն ու դիմացկունություն Է տալիս, ինչը հանգեցնում է բոլոր գոյերի միջն ստեղծված զգայական միասնությանը: Զգայական միասնությունից ծնվում է արքայական բնավորությունը, իսկ նա, ով առքայատես ու արքայաբարո է երկնային բնութագիր է ստանում, իր երկնային նմանության մեջ միանալով Ուղուն (Դաոյին): Միանալով Ուղուն (Դաոյին)` նա ապրում է երկար ն իր մարմնական կյանքի վերջում խուսափում է փտելու վտանգից

Chapitre XVII

17

Dans la Haute Antiquité, le peuple savait seulement qu’il avait des rois.
Les suivants, il les aima et leur donna des louanges.
Les suivants il les craignit.
Les suivants, il les méprisa.
Celui qui n’a pas confiance dans les autres n’obtient pas leur confiance.
(Les premiers) étaient graves et réservés dans leurs paroles.
Après qu’ils avaient acquis des mérites et réussi dans leurs desseins, les cent familles disaient: Nous suivons notre nature.

Հին դարերում ասում էին, որ լավագույն տիրակալը նա է, ում մասին Ժողովուրդը նույնիսկ չգիտի:
Քիչ ավելի վատն է այն տիրակալը, որը ձգտում է արժանանալ ժողովրդի սիրուն ու վստահությանը:
Իրոք վատն է այն տիրակալը, որից Ժողովուրդը վախենում է: Իսկ բոլորից վատն Է այն տիրակալը, որին ժողովուրդն արհամարհում է:
Ուստի, հնում ասում էին, երբ տիրակալների հավատը Ուղու (Դաոյի) մեջ խոր չէ, նրանք սկսում են ձգտել նվաճել ժողովրդի հավատը:
Որքա՞ն խոհեմ էին հնում տիրող իշխանները` իրենց սակավախոսությամբ ընդգծելով իրենց ասածի կարնորությունը: Նրանց գործերն արվում էին, Ա նախաձեռնությունները հաջողվում, մինչդեռ ժողովուրդը մտածում էր.
«Մենք ենք մեր գլխի տերը»:

Chapitre XVIII

18

Quand la grande Voie eut dépéri, on vit paraître l’humanité et la justice.
Quand la prudence et la perspicacité se furent montrées, on vit naître une grande hypocrisie.
Quand les six parents eurent cessé de vivre en bonne harmonie, on vit des actes de piété filiale et d’affection paternelle.
Quand les États furent tombés dans le désordre, on vit des sujets fidèles et dévoués.

Երբ մարդիկ դադարում են ճանաչել Մեծ Ուղին, բարեգործությունը ն արդարությունը նույնպես մոռացվում են, ն. արժեվորւվում են խորաճանկությունն ու նենգությունը,
ն ծնվում է մեծ կեղծավորությունը:
Երբ ազգականների միջն կորչում է ներդաշնավությունը, սկսում է արժեվորվել որդիական սերը: Երբ նահանգների ու իշխանական ընտանիքների միջն անհաշտություն է սկսվում, հայտնվում են իշխանին հավատարիմ նախարարները:

Chapitre XIX

19

Si vous renoncez à la sagesse et quittez la prudence, le peuple sera cent fois plus heureux.
Si vous renoncez à l’humanité et quittez la justice, le peuple reviendra à la piété filiale et à l’affection paternelle.
Si vous renoncez à l’habileté et quittez le lucre, les voleurs et les brigands disparaîtront.
Renoncez à ces trois choses et persuadez-vous que l’apparence ne suffit pas.
C’est pourquoi je montre aux hommes ce à quoi ils doivent s’attacher.
Qu’ils tâchent de laisser voir leur simplicité, de conserver leur pureté, d’avoir peu d’intérêts privés et peu de désirs.

Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր մեծապատվությունից ն. անտեսել ճեր իմաստասիրությունը, մարդիկ հարյուրապատիկ անգամ ավելի լավ կապրեին:
Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր բարեգործությունից ե. անտեսել մեր արդարացիությունը, մարդիկ կրկին կդառնային մարդասեր ու բարեգործ Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր արհեստական ու մտածածին հարմարություններից ն շահամոլ ծրագրերից, գողեր ու կողոպտիչներ այլես չէին լինի.
Կառավարման այս երեք սկզբունքներին հետնողները համարում են, որ հնում կառավարումը զուրկ է եղել նրբագեղությունից ս նոր անուններ են հորինում մեծարման իրենց ծարավը քողարկելու համար: Բայց հասարակ հայեցողությունը ն հստակ ու ճշմարիտ գործողությունները թույլ կտան խուսափել շահամոլ նպատակներից ն գայթակղություններից:

Chapitre XX

20

Renoncez à l’étude, et vous serez exempt de chagrins.
Combien est petite la différence de weï (un oui bref) et de o (un oui lent)!
Combien est grande la différence du bien et du mal!
Ce que les hommes craignent, on ne peut s’empêcher de le craindre.
Ils s’abandonnent au désordre et ne s’arrêtent jamais.
Les hommes de la multitude sont exaltés de joie comme celui qui se repaît de mets succulents, comme celui qui est monté, au printemps, sur une tour élevée.
Moi seul je suis calme: (mes affections) n’ont pas encore germé.
Je ressemble à un nouveau-né qui n’a pas encore souri à sa mère.
Je suis détaché de tout, on dirait que je ne sais où aller.
Les hommes de la multitude ont du superflu; moi seul je suis comme une homme qui a perdu tout.
Je suis un homme d’un esprit borné, je suis dépourvu de connaissances.
Les hommes de la multitude sont remplis de lumières; moi seul je suis comme plongé dans les ténèbres.
Les hommes du monde sont doués de pénétration; moi seul j’ai l’esprit trouble et confus.
Je suis vague comme la mer; je flotte comme si je ne savais où m’arrêter.
Les hommes de la multitude ont tous de la capacité; moi seul je suis stupide; je ressemble à un homme rustique.
Moi seul je diffère des autres hommes, parce que je révère la mère qui nourrit (tous les êtres).

Երբ հրաժարվենք կեղծ իմաստասիրությունից, էլ ոչ մի հոգս չենք ունենա: Թեւ շատ քիչ տարբերություն կա բարձրաձայն ասված անկեղծ, հաստատակամ «այո»-ի ն կեղծ ու շողոքորթ. «այո»-ի միջե, գաղափարային տարբերությունը մի ամբողջ անդունդ է, որը ոչինչ չի կարող լցնել:
Այն, ինչից մարդիկ խորշում են ու վախենում, իրոք վախ ու խորշանք է ներշնչում, բայց որքա՞ն բազմաթիվ ու անսահման խորն են այն հարցերը, որոնք մնում են անպատասխան վախի ու խորշանքի ւպատճառով:
Շատ-շատերը բավարարված ու ինքնագոհ են երնում, ասես ամեն մի օրը նրանց համար տոնական ճաշկերույթ է, ասես գարնանային օրով բարձր աշտարակում նստած ինչ-որ բան են տոնում: Միայն ես եմ անտարբեր ու անհաղորդ: Ցանկություններս ասես դեռ երբեք չեն արթնացել: Ես նման եմ մանկան, որը դեռ ոչ մի անգամ չի ժպտացել:
Կողքից նայողի համար ես մերժված եմ ու միայնակ, կարծես ո՛չ տուն ունեմ, ոչ ինձ սպասող մեկը: Շատ-շատերն ունեն այնքան, որ կարող են բավարարել իրենց կարիքները ն դեռ մի բան էլ խնայել: Միայն ես կարծես կորցրել եմ ամեն ինչ: Միտքս հիմար մարդու մտքի նման է:
Մտքումս ունայնություն է ու քաոս:
Հասարակ մարդիկ լուսավորված ու պայծառամիտ են երնում: Միայն ես եմ տգետ ու մթության մեջ: Հասարակ մարդիկ ասես լի են խորաթափանցությամբ: Միայն ես եմ բթամիտ ու շփոթված Ես նման եմ բաց ծովում մոլորվածի կամ հանգրվանելու տեղ չունեցողի: Բոլորը զբաղված են իրենց գործերով, մինչդեռ ես կարծես մի թափառական անտունի լինեմ, որը ո՛չ գործ ունի, ո՛չ որնէ գործ անելու հմտություն:
Ուստի ես շատ տարբեր եմ ուրիշներից, բայց ես գնահատում եմ ինձ սնող կենսատու Ուղին:

Chapitre XXI

21

Les formes visibles de la grande Vertu émanent uniquement du Tao.
Voici quelle est la nature du Tao.
Il est vague, il est confus.
Qu’il est confus, qu’il est vague!
Au-dedans de lui, il y a des images.
Qu’il est vague, qu’il est confus!
Au-dedans de lui il y a des êtres.
Qu'il est profond, qu'il est obscur!
Au-dedans de lui il y a une essence spirituelle. Cette essence spirituelle est profondément vraie.
Au-dedans de lui, réside le témoignage infaillible (de ce qu’il est); depuis les temps anciens jusqu’à aujourd’hui, son nom n’a point passé.
Il donne issue (naissance) à tous les êtres.
Comme sais-je qu’il en est ainsi de tous les êtres? (Je le sais) par le Tao.

Բնության ամենահզոր ուժերը բխում են միակ ն անհուն ակունքից Ո՞վ կարող է նկարագրել այն Մեր աչքի համար այն անտեսանելի է, մեր ձեռքի համար` անշոշափելի: Անտեսանելի ն անշոշափելի ակունքից են բխում բոլոր գոյերի նախակերպերը: Ուղին խորն Է, մութ ն անընկալելի: Ուղու մեջ է ամեն ինչի էությունը: ճշմարտությունը, որը տեսնելիս կարելի է նկարագրել բացահայտվում է ուղուց ծնված էությունների բազմազանությամբ:
Ուղին այդպիսին է հիմա ն այդպիսին է եղել միշտ. Անսահման ու անվերջանալի Է այն, ն Ուղու անվերջանալի բազմազանությունից ծնվում է ամեն ինչի ձեր, եոչինչ երբեք չի կորչում:
Որտեղի՞ց գիտեմ, որ դա է գոյերի անվերջանալի
բազմազանության բացատրությունը: Այդ իմացությունն ինձ տվել է ինքը՝ Ուղին:

Chapitre XXII

22

Ce qui est incomplet devient entier.
Ce qui est courbé devient droit.
Ce qui est creux devient plein.
Ce qui est usé devient neuf.
Avec peu (de désirs) on acquiert le Tao; avec beaucoup (de désirs) on s’égare.
De là vient que le saint homme conserve l’Unité (le Tao), et il est le modèle du monde.
Il ne se met pas en lumière, c’est pourquoi il brille.
Il ne s’approuve point, c’est pourquoi il jette de l’éclat.
Il ne se vante point, c’est pourquoi il a du mérite.
Il ne se glorifie point, c’est pourquoi il est le supérieur des autres.
Il ne lutte point, c’est pourquoi il n’y a personne dans l’empire qui puisse lutter contre lui.
L’axiome des anciens: Ce qui est incomplet devient entier, était-ce une expression vide de sens?
Quand l’homme est devenu véritablement parfait, (le monde) vient se soumettre à lui.

Հնում ասում էին «Կիսատն ավարտվում է, ծուռն ուղղվում, դատարկը լցվում Է, մաաշվածը ւիոխարինվում նորով: Նա, ում ցանկությունները սակավ են, ստանում է այն աճենը, ինչ ուզում Է, իսկ նա, ում ցանկությունները բազմաթիվ են, մնուն է ձեռնունայն»:
Իմաստունի խոհեմությունը մի սկզբունք ունի: Նա ազատ Է ինքնացուցադրման ձգտումից, ուստի փայլում է: Նա չի ձգտում ինքնամեծարման, ուստի գնահատված է: Նա չունի ինքնագովերգման կարիք, ուստի նրա արժանիքները ճանաչված են: Նա չի հագենում ինքնագոհությամբ, ուստի հասնում Է մեծագույն գերազանցության:
Պատճառն այն Է, որ նա չի ձգտում մրցել, ուստի ոչ ոք չի կարող մրցել նրա հետ:
Իզուր չէին ասում հնում. «Կիսատն ավարտվում Լ»:

Chapitre XXIII

23

Celui qui ne parle pas (arrive au) non-agir.
Un vent rapide ne dure pas toute la matinée; une pluie violente ne dure pas tout le jour.
Qui est-ce qui produit ces deux choses? Le ciel et la terre.
Si le ciel et la terre même ne peuvent subsister longtemps, à plus forte raison l’homme!
C’est pourquoi si l’homme se livre au Tao, il s’identifie au Tao; s’il se livre à la vertu, il s’identifie à la vertu; s’il se livre au crime, il s’identifie au crime.
Celui qui s’identifie au Tao gagne le Tao; celui qui s’identifie au crime gagne (la honte du) crime.
Si on ne croit pas fortement (au Tao), l’on finit par n’y plus croire.

՛Նա, ով քիչ է խոսում, ամբողջական է պահում իր անմիջական էությունը: Ուժեղ քամին ամբողջ առավոտ չի փչում, հանկարծ սկսված անձրեն ամբողջ օրը չի գալիս:
Ու՞մ շնորհիվ են լինում քամին ու անձրեը. երկնքի ու երկրի: Եթե նույնիսկ երկինքն ու երկիրը չեն կարող երկար անել իրենց նախաձեռնած գործը.
ուրեմն որքա ն քիչ բան կարող է անել մարդը:
Ուստի, երբ մեկն ուզում է Ուղին (Դաոն) դարձնել իր գործը, Ուղուն հետնողները համակարծիք կլինեն նրա հետ, ն նրանք, ովքեր Ուղու ճշմարիտության ցուցադրումը դարձրել են իրենց կյանքի նպատակը, նույնպես համակարծիք կլինեն նրա հետ, ն. անգամ նրանք, ովքեր, ձախողվել են ուղուն հետնելու գործում ն. չեն կարողացել իրենց կյանքը օրինակելի դարձնել, նույնպես կհամաձայնեն նրա հետ:
Ուստի նրանք, ովքեր համակարծիք են Ուղու մասին, կվայելեն Ուղին ճանաչելու երջանկությունը, նրանք, ովքեր ձգտում են ցուցադրել Ուղու ճշմարիտությունը, կվայելեն իրենց նպատակին հասնելու երջանկությունը Բայց երբ ուսուցիչը կասկածներ ունի, նրա հավատի պակասն ազդում Է աշակերտների վրա:

Chapitre XXIV

24

Celui qui se dresse sur ses pieds ne peut se tenir droit; celui qui étend les jambes ne peut marcher.
Celui qui tient à ses vues n’est point éclairé.
Celui qui s’approuve lui-même ne brille pas.
Celui qui se vante n’a point de mérite.
Celui qui se glorifie ne subsiste pas longtemps.
Si l’on juge cette conduite selon le Tao, on la compare à un reste d’aliments ou à un goitre hideux qui inspirent aux hommes un constant dégoût.
C’est pourquoi celui qui possède le Tao ne s’attache pas à cela.

Նա, ով կանգնած է ուտքերի մաւոներին, չի կարող երկար կանգնել: Նա, ով չափազանց մեծ քայլեր է անում, չի կարող հեռուն գնալ: Ուստի նա, ով ցուցադրում է իրեն, չի փայլում: Նա, ով փառաբանում է ինքն իրեն, փառքի չի հասնում: ՛նա, ով պարծենում է, չի գնահատվում, նա, ով մեծարում է ինքն իրեն, չի բարձրանում:
Ուղին ճանաչողի համար դա նույնքան տհաճ է, որքան ուտելիքի հնացած մնացորդը, կամ մարմնի վրա հայտնված բշտիկը: Ուստի նրանք, ովքեր հավատարիմ են Ուղուն, չեն ընդունում այդ երեույթները աթույլ չեն տալիս, որ դրանք կատարվեն իրենց կողքին:

Chapitre XXV

25

Il est un être confus qui existait avant le ciel et la terre.
Ô qu’il est calme! Ô qu’il est immatériel!
Il subsiste seul et ne change point.
Il circule partout et ne périclite point.
Il peut être regardé comme la mère de l’univers.
Moi, je ne sais pas son nom.
Pour lui donner un titre, je l’appelle Voie (Tao).
En m’efforçant de lui faire un nom, je l’appelle grand.
De grand, je l’appelle fugace.
De fugace, je l’appelle éloigné.
D’éloigné, je l’appelle (l’être) qui revient.
C’est pourquoi le Tao est grand, le ciel est grand, la terre est grande, le roi aussi est grand.
Dans le monde, il y a quatre grandes choses, et le roi en est une. L’homme imite la terre; la terre imite le ciel, le ciel imite le Tao; le Tao imite sa nature.

Կար մի ամբողջական, բայց անանուն տարր, որը գոյություն ուներ մինչն Երկինքն ու Երկիրը: Որքա՛ն հանդարտ էր այն ու անձն, միայնակ, անհաղորդ, անւոոփոխ, ամենահաս ու անսպառ: Այն կարող էր համարվել համայն գոյության Մայրը:
Ես չգիտեմ նրա անունը, ուստի անվանում եմ այն Ուղի: Փորձելով նկարագրել այն, կանվանեմ Մեծ Ուղի:
Մեծ է այն, քանզի հոսում է անվերջանալի ընթացքով: Անցնում, հեռանում է, որպեսզի կրկին վերադառնա: Դա է նրա մեծությունը: Երկինքը մեծ է, Երկիրը մեծ է, մեծ Է ճան իմաստուն տիրակալը: Համայն տիեզերքում չորս մեծություն կա, Ա իմաստուն տիրակալը այդ չորսից մեկն Է:
Մարդկային օրենքները բխում են Երկրից: Երկրի օրենքները ծնվում են Երկնքից: Երկնքի օրենքները սկիզբ են առնում Ուղուց (Դաոյից):
Ուղու օրենքը բխում է հենց իրենից:

Chapitre XXVI

26

Le grave est la racine du léger; le calme est le maître du mouvement.
De là vient que le saint homme marche tout le jour (dans le Tao) et ne s’écarte point de la quiétude et de la gravité.
Quoiqu’il possède des palais magnifiques, il reste calme et les fuit.
Mais hélas! les maîtres de dix mille chars se conduisent légèrement dans l’empire!
Par une conduite légère, on perd ses ministres; par l’emportement des passions, on perd son trône.

Ծանրը թեթնի արմատն է: Անշարժությունը շարժման սկիզբն է:
Ուստի իմաստուն իշխանը ամբողջ օրը մարտաշարժի մեջ ընթանալով, հեռու չի գնում իր բեռնատար սայլերից: Թեն նրան կարող են հիասքանչ հեռանկարներ սպասել առջնում, բայց նա համբերատար մնում է իրեն վայել տեղում, անտարբեր բոլոր խոստումնալից հեռանկարների նկատմամբ: Ինչպե՞ս կարող է հազարավոր մարտակառքերով զորք կառավարող իշխանը թեթն պահել իրեն թագավորության առաջ: Եթե նա թեթնամիտ գործի, ուրեմն կորցրել է իր ծանրության արմաւտը, եթե անհամբեր լինի ու շտասյի, կկորցնի իր գահն ու իշխանությունը:

Chapitre XXVII

27

Celui qui sait marcher (dans le Tao) ne laisse pas de traces; celui qui sait parler ne commet point de fautes; celui qui sait compter ne se sert point d’instruments de calcul; celui qui sait fermer (quelque chose) ne se sert point de verrou, et il est impossible de l’ouvrir; celui qui sait lier (quelque chose) ne se sert point de cordes, et il est impossible de le délier.
De là vient que le Saint excelle constamment à sauver les hommes; c’est pourquoi il n’abandonne pas les hommes.
Il excelle constamment à sauver les êtres; c’est pourquoi il n’abandonne pas les êtres.
Cela s’appelle être doublement éclairé.
C’est pourquoi l’homme vertueux est le maître de celui qui n’est pas vertueux.
L’homme qui n’est pas vertueux est le secours de l’homme vertueux.
Si l’un n’estime pas son maître, si l’autre n’affectionne pas celui qui est son secours, quand on leur accorderait une grande prudence, ils sont plongés dans l’aveuglement.
Voilà ce qu’il y a de plus important et de plus subtil!

Հմուտ ճամփորդը ո՛չ անվի, ոչ էլ ոտքի հետք չի թողնում: Հմուտ ճառասացը ոչ մի այնպիսի բան չի ասում, որը կարող են օգտագործել իր դեմ: Հմուտ հաշվապահը համրիչով չի հաշվում, բայց երբեք չի սխալվում: Հմուտ փականագործը կողպեք ու սողնակ չի օգտագործում, բայց նրա փակածն անհնար է բացել: Հմուտ հյուսողը հանգույցներ չի անում, բայց նրա հյուսածն անհնար է քանդել: Ճիշտ այդպես իմաստուն ղեկավարը մեծ հմտությամբ է վարվում իր մարդկանց հետ ն ոչ մեկի վստահությունը երբեք չի կորցնում: Իմաստունը մեծ հմտությամբ փրկում է բոլոր իրերը, ուստի ոչինչ դեն չի նեւոում: Սա կոչում են. «Մութ ճանապարհը լուսավորել անտեսանելի լույսով»:
Ուստի հմտություն ունեցողը վարպետ է, որից պետք է օրինակ վերցնի նա, ով հմտություն չունի: Իսկ նա, ով հմտություն չունի, պետք է բարձրացնի ն ուժեղացնի իր վարպետի հեղինակությունը: Եթե աշակերտը չի մեծարում իր վարպետին, իսկ վարպետը չի գովում իր աշակերտին, կողքից նայողը, որքան էլ խորաթափանց լինի, կարող Է սխալ կարծիք կազմել նրանց մասին:
Սա կոչում են «Փոխադարձության գերագույն հայտնություն»:

Chapitre XXVIII

28

Celui qui connaît sa force et garde la faiblesse est la vallée de l’empire (c’est-à-dire le centre où accourt tout l’empire).
S’il est la vallée de l’empire, la vertu constante ne l’abandonnera pas; il reviendra à l’état d’enfant.
Celui qui connaît ses lumières et garde les ténèbres, est le modèle de l’empire.
S’il est le modèle de l’empire, la vertu constante ne faillira pas (en lui), et il reviendra au comble (de la pureté).
Celui qui connaît sa gloire et garde l’ignominie est aussi la vallée de l’empire.
S’il est la vallée de l’empire, sa vertu constante atteindra la perfection et il reviendra à la simplicité parfaite (au Tao).
Quand la simplicité parfaite (le Tao) s’est répandue, elle a formé les êtres.
Lorsque le saint homme est élevé aux emplois, il devient le chef des magistrats. Il gouverne grandement et ne blesse personne.

Նա, ով ճանաչում Է Ուղու արական հզոր ուժը, երբ տեսանելի է միայն նրա քնքուշ կանացի մեղմությունը, տեսնում է, թե ինչպես են բազում կարկաչուն առուները, լցվելով մի հունի մեջ, մեծ գեւո դառնում: Երկնքի տակ եղած ամեն ինչը վերադառնում է Ուղու մեջ, Ա այդպիսով Ուղին պահպանում է իր մնայուն կատարելությունը միշտ պարզ ու անբիծ, մաքուր ն անմեղ մանկան պես:
Նա, ով գիտի, թե ինչպես է գրավում ճերմակը, մինչդեռ ինքն իր խոհեմ համեստությամբ միշտ մնում է սնի ստվերում՝ խոհեմության օրինակ ցուցադրելով համայն երկնքի տակ բոլոր ապրողներին, վերադառնում է անւիուիոխ ու կատարյալ բազմազանության հունը, այսինքն մարդու նախնական վիճակին:
Նա, ով գիտի փառքի փայլը, բայց գերադասում է անհայտությունը. իր ներկայությունը քողարկում է անթափանց վարագույրով, որի տակ, հասնելով իր ճանապարհի վերջին, հանգչում է համայն աշխարհում եղած ամեն ինչը: Այդպես է հարաւոն կատարելությունը կատարում իր ճանապարհի բոլորաշրջանը, ն տարեց մարդու մեջ մենք կրկին տեսնում ենք անմեղ մանկանը:
Անմշակ կավը, երբ տրորում ու ձե են տալիս դրան, գեղեցիկ ու պետքական անոթներ է դառնում: Իմաստունը, երբ նրան ընդգրկում են երկրի կառավարման մեջ, կատարյալ առաջնորդ է դառնում ն իր կիրառած օրենքներում ոչ մի բռնություն թույլ չի տալիս:

Chapitre XXIX

29

Si l’homme agit pour gouverner parfaitement l’empire, je vois qu’il n’y réussira pas.
L’empire est (comme) un vase divin (auquel l’homme) ne doit pas travailler.
S’il y travaille, il le détruit; s’il veut le saisir, il le perd.
C’est pourquoi, parmi les êtres, les uns marchent (en avant) et les autres suivent; les uns réchauffent et les autres refroidissent; les uns sont forts et les autres faibles, les uns se meuvent et les autres s’arrêtent.
De là vient que le saint homme supprime les excès, le luxe et la magnificence.

Երբ ինչ-որ մեկն ուզում է զավթել իշխանությունը ն ձգտում է իրականացնել դա բռնությամբ, ես գիտեմ, որ ճա հաջողության չի հասնի: Իշխանությունը ոգու պես ւիխրուն ն անորսալի է Լ չի կարող նվաճվել բռնի գործողությամբ: Ով փորձում է բռնությամբ նվաճել մի բան, միայն ոչնչացնում է այն: Ով փորձում է ուժով պահպանել մի բան, անպայման կորցնում է այն:
Իրերի ընթացքն ու կեցության բնույթն այնպիսին են, որ այն, ինչն առջնում էր, կռայտնվի հետնում, այն, ինչը ջերմացնում էր, կսառչի, ուժեղը կդառնա թույլի զոհը: Ճիշտ այդպես հինավուրց, մեծ քաղաքների ավերակները ծաղրում են մեր ծրագրերն ու կատարած աշխատանքը:
Ուստի իմաստունը հրաժարվում է ավելորդ ջանքերից, անմիտ շքեղությունից ն անցողիկ գայթակղություններից:

Chapitre XXX

30

Celui qui aide le maître des hommes par le Tao ne (doit pas) subjuguer l’empire par les armes.
Quoi qu’on fasse aux hommes, ils rendent la pareille.
Partout où séjournent les troupes, on voit naître les épines et les ronces.
À la suite des grandes guerres, il y a nécessairement des années de disette.
L’homme vertueux frappe un coup décisif et s’arrête. Il n’ose subjuguer l’empire par la force des armes.
Il frappe un coup décisif et ne se vante point.
Il frappe un coup décisif et ne se glorifie point.
Il frappe un coup décisif et ne s’enorgueillit point.
Il frappe un coup décisif et ne combat que par nécessité.
Il frappe un coup décisif et ne veut point paraître fort.
Quand les êtres sont arrivés à la plénitude de leur force, ils vieillissent.
Cela s’appelle ne pas imiter le Tao. Celui qui n’imite pas le Tao ne tarde pas à périr.

Նա, ով Ուղուն համահունչ սկզբունքով ծառայում է իր իշխանին,
երբեք իշխանությունը բռնությամբ չի վերցնի իր ձեռքը: Քանզի բռնության հատուցումը բռնություն է
Զորքի անցած տեղում, փուշ ու տատասկ է աճում: Մեծ պատերազմներին հաջորդում Է սովը:
Հմուտ զորավարը որոշիչ հարված հասցնելուց հետո դադարեցնում Է բռնությունը: Նա չի շարունակում հարձակվել` իր ուժն ու գերազանցությունը ցուցադրելու համար: Հաղթական հարվածից հետո նա կանգ է առնում, ինքն իրեն թույլ չտալով պարծենալ կամ գոռոզանալ: Նա հարվածում է, որովհետն հարկադրված է: Հարձակվում Է միայն կարիքից ելնելով, բայց ոչ իր վարպետությունը ցուցադրելու համար:
Հասնելով կատարյալ հասունության վիճակին, ամեն ինչ սկսում է ծերանալ: Այն, ինչը համահունչ չի շարժվում Ուղուն, ժամանակից շուտ Է մահանում:

Chapitre XXXI

31

Les armes les plus excellentes sont des instruments de malheur.
Tous les hommes les détestent. C’est pourquoi celui qui possède le Tao ne s’y attache pas.
En temps de paix, le sage estime la gauche; celui qui fait la guerre estime la droite.
Les armes sont des instruments de malheur; ce ne sont point les instruments du sage.
Il ne s’en sert que lorsqu’il ne peut s’en dispenser, et met au premier rang le calme et le repos.
S’il triomphe, il ne s’en réjouit pas. S’en réjouir, c’est aimer à tuer les hommes.
Celui qui aime à tuer les hommes ne peut réussir à régner sur l’empire.
Dans les événements heureux, on préfère la gauche; dans les événements malheureux, on préfère la droite.
Le général en second occupe la gauche; le général en chef occupe la droite.
Je veux dire qu’on le place suivant les rites funèbres.
Celui qui a tué une multitude d’hommes doit pleurer sur eux avec des larmes et des sanglots.
Celui qui a vaincu dans un combat, on le place suivant les rites funèbres.

Զենքերը, որքան էլ գեղեցիկ լինեն, չարի գործիք են` ատելի բոլոր ապրող արւսրաձների համար: Ուստի նրանք, ովքեր ճանաչում են Ուղին, խուսափում են զենքերից: Իմաստուն իշխանի համար խաղաղության օրոք առավել պատվավոր է ձախ կողմը, բայց պատերազմի օրոք` աջը: Քանզի նա զենքը վերցնում է միայն կարիքից ելնելով: Սուր զենքերը չարի գործիք են ն վայել չեն գերապատիվ իշխանին, նա օգտագործում է դրանք միայն անհրաժեշտության դեպքում ն գնահատում է խաղաղությունն ու անդորրը: Նրա համար զենքի ուժով տարած հաղթանակը պատվաբեր չէ: Տոնել զենքի ուժով տարած հաղթանակը՝ նշանակում է գովերգել ու մեծարել մարդասպանությունը:
Նա, ով հրճվում է մարդասպանությամբ տարած հաղթանակով, չի կարող երկար իշխել:
Տոնական արարողությունների Ժամանակ իշխանի ձախ ուսին մոտ կանգնելը մեծագույն պատիվ է: Սգո արարողության ժամանակ առավել պատվավոր է աջը:
Բանակի հրամանատարական կազմում Երկրորդ զորապեւոը միշտ կանգնում Է Իշխանի ձախ կողմում: Գլխավոր զորապետը կանգնում Է Իշխանի աջ կողմում: Գլխավոր զորապետին հատկացվում է աջ կողմը, ինչպես սգո արարողությունների ժամանակ: Քանզի նա, ով բազում կյանքեր է խլել, պետք է դառնագին ողբա իր զոհերի համար, ահա թե ինչու մարտում հաղթողը միշտ պետք է կանգնի սգո արարողության համար հատկացված տեղում:

Chapitre XXXII

32

Le Tao est éternel et n’a pas de nom.
Quoiqu’il soit petit de sa nature, le monde entier ne pourrait le subjuguer.
Si les vassaux et les rois peuvent le conserver, tous les êtres viendront spontanément se soumettre à eux.
Le ciel et la terre s’uniront ensemble pour faire descendre une douce rosée, et les peuples se pacifieront d’eux-mêmes sans que personne le leur ordonne.
Dès que le Tao se fut divisé, il eut un nom.
Ce nom une fois établi, il faut savoir se retenir.
Celui qui sait se retenir ne périclite jamais.
Le Tao est répandu dans l’univers.
(Tous les êtres retournent à lui) comme les rivières et les ruisseaux des montagnes retournent aux fleuves et aux mers.

Անսպառ ու անփոփոխ Ուղին (Դաոն) անուն չունի:
Թեն իր սաղմնային պարզության մեջ այն կարող Է անսահման փոքր լինել, աշխարհում ոչինչ չի կարող նվաճել այն: Ամենակարող Կայսրն իսկ. ճանաչելով Ուղին, կդառնա նրա խոհեմ հպատակը:
Երկինքն ու երկիրը զուգավորվում են Ուղու (Դաոյի) խորհուրդով ն կենարար ցողով ոռոգում համայն աշխարհը ն առանց մարդկանց միջամտության, ասես սեւիական ընթացքով, հասնում են ամենուր:
Գործողություն դառնալով` Ուղին անուն է ստանում: Անուն ստանալով` ճանաչելի է դառնում մարդկանց համար: ճանաչելով Ուղին` մարդիկ սկսում են վայելել Ուղու տված խաղաղությունը: Երբ մարդիկ սովորում են վայելել Ուղու տված խաղաղությունը, փրկվում են ձախողվելու ն սխալվելու վտանգներից:
Ուղին (Դառն) համայն աշխարհի հետ կապված է այնպես, ինչպես հովիտներից հոսող վտակները կապված են մեծ գետերի ու ծովերի հետ:

Chapitre XXXIII

33

Celui qui connaît les hommes est prudent.
Celui qui se connaît lui-même est éclairé.
Celui qui dompte les hommes est puissant.
Celui qui se dompte lui-même est fort.
Celui qui sait se suffire est assez riche.
Celui qui agit avec énergie est doué d’une ferme volonté.
Celui qui ne s’écarte point de sa nature subsiste longtemps.
Celui qui meurt et ne périt pas jouit d’une (éternelle) longévité.

Նա, ով գիտի ուրիշներին, խորաթափանց է: Նա, ով գիտի ինքն իրեն, իմաստուն է: Նա, ով հաղթում է ուրիշներին, ուժեղ է: Նա ու| հաղթում է ինքն իրեն, հզոր է: Նա, ով բավարարված է իր ունեցածով, հարուստ է: Նա, ով չի դադարում եռանդով կատարել իր սկսած գործը, մեծ կամքի տեր է:
Նա, ով իր զբաղեցրած դիրքում բավարարում է իրենից սպասվող պահանջները, երկար է դիմանում: Նա, ով մեռնում Է, բայց չի մոռացվում, ապրում է հավերժ:

Chapitre XXXIV

34

Le Tao s’étend partout; il peut aller à gauche comme à droite.
Tous les êtres comptent sur lui pour naître, et il ne les repousse point.
Quand ses mérites sont accomplis, il ne se les attribue point.
Il aime et nourrit tous les êtres, et ne se regarde pas comme leur maître.
Il est constamment sans désirs: on peut l’appeler petit.
Tous les êtres se soumettent à lui, et il ne se regarde pas comme leur maître: on peut l’appeler grand.
De là vient que, jusqu’à la fin de sa vie, le saint homme ne s’estime pas grand.
C’est pourquoi il peut accomplir de grandes choses.

Մեծ Ուղին (Դառն) ամենուր Է: Ուղին ն ձախից Է, ն աջից:
Ամեն ինչ վերարտադրվում է Ուղու շնորհիվ, ամեն ինչ ծնվում ն. սնվում է Ուղուց: Երբ նրա աշխատանքն ավարտվում է, նա չի հավակնում իր գործն ավարտված համարել: Նա կյանք ու ձն է պարգնում բոլոր գոյերին` չհավակնելով լինել նրանց տերն ու աստվածը, նա անխտիր ներկա է բոլոր աննշան փոքր գոյերում:
Բոլոր գոյերը վերադառնում են իրենց արմատներին ու վերջանում ն չգիտեն, որ Ուղին է տանում նրանց այդ ճանապարհով, ն նա անխտիր ներկա է բոլոր վիթխարի զոյերում:
Ուստի ճիշտ նույն կերպ իմաստունը կարող Է իրագործել իր մեծ գործերը, ն միայն չձգտելով մեծության` կարող է իրոք հասնել մեծության:

Chapitre XXXV

35

Le saint garde la grande image (le Tao), et tous les peuples de l’empire accourent à lui.
Ils accourent, et il ne leur fait point de mal; il leur procure la paix, le calme et la quiétude.
La musique et les mets exquis retiennent l’étranger qui passe.
Mais lorsque le Tao sort de notre bouche, il est fade et sans saveur.
On le regarde et l’on ne peut le voir; on l’écoute et l’on ne peut l’entendre; on l’emploie et l’on ne peut l’épuiser.

՛նրան, ով հետնում է Մեծ Ուղուն (Դաոյին), ծառայում է համայն աշխարհը: Մարդիկ նրա մոտ են գալիս, որովհետն նա չի վնասում, նա միայն խաղաղություն ն անդորր է պարգնում:
Գեղեցիկ երաժշտությունն ու առատ հյուրասիրությունը կստիպեն հյուրին միառժամանակ մնալ ու վայելել դրանք, բայց դա երկար չի տնի: Մինչդեռ, թեն բառերով նկարագրված Ուղին ո՛չ համ ունի, ո՛չ հոտ, թեն այն անտեսանելի է ու անլսելի, նրա գործածման ձներն ու գոյությունը անսպառ են ու անվերջանալի:

Chapitre XXXVI

36

Lorsqu’une créature est sur le point de se contracter, (on reconnaît) avec certitude que dans l’origine elle a eu de l’expansion.
Est-elle sur le point de s’affaiblir, (on reconnaît) avec certitude que dans l’origine elle a eu de la force.
Est-elle sur le point de dépérir, (on reconnaît) avec certitude que dans l’origine elle a eu de la splendeur.
Est-elle sur le point d’être dépouillée de tout, (on reconnaît) avec certitude que dans l’origine elle a été comblée de dons.
Cela s’appelle (une doctrine à la fois) cachée et éclatante.
Ce qui est mou triomphe de ce qui est dur; ce qui est faible triomphe de ce qui est fort.
Le poisson ne doit point quitter les abîmes; l’arme acérée du royaume ne doit pas être montrée au peuple.

Ներշնչելուց առաջ, անշուշտ պետք է արտաշնչել: Ուրիշին թուլացնելուց առաջ պետք է նախ ինքդ ուժ հավաքես: Եթե մեկն ուզում է գահընկեց անել մի իշխանի, ուրեւճմն ինքը պետք է իշխան դառնա: Եթե ոչ մի բան չես նվիրել, չես էլ կարող հետ պահանջել: Սա է «Ճանապարհը լուսավորող անտեսանելի լույսը»: Նուրբն ու թույլը հաղթում են կարծրին ն ուժեղին:
Ձուկը չի կարելի հանել ջրից, ճիշտ այնպես ինչպես ւոիրակալը չպետք է ի ցույց դնի Ժողուվրդին երկրի հարստացման ուղիները:

Chapitre XXXVII

37

Le Tao pratique constamment le non-agir et (pourtant) il n’y a rien qu’il ne fasse.
Si les rois et les vassaux peuvent le conserver, tous les êtres se convertiront.
Si, une fois convertis, ils veulent encore se mettre en mouvement, je les contiendrai à l’aide de l’être simple qui n’a pas de nom (c’est-à-dire le Tao).
L’être simple qui n’a pas de nom, il ne faut pas même le désirer. L’absence de désirs procure la quiétude.
Alors l’empire se rectifie de lui-même.
LIVRE II.

Ուղին իր բնական ընթացքով ոչինչ չի անում (ոչինչ չի անում զուտ անելու համար), բայց չկա աշխարհում մի բան, որ այն չանի:
Եթե իշխաններն ու արքաները կարողանային Ուղուն համընթաց շարժվել, երկրում ամեն ինչ նրանց կառավարման ներքո ինքնըստինքյան ու բնականոն ընթացքով կշարժվեր:
Եթե այդ շարժումը լիներ իմ գերագույն ցանկության առարկան, ես այն կարտտահայտեի անանուն պարզությամբ:
Անանուն պարզությունը ազատ Է բոլոր արտաքին նպատակներից:
Առանց մեր ցանկության, ամեն ինչ շարժվում է խաղաղ ու հանգիստ, բնականոն ընթացքով, ասես սեփական կամքով:

Chapitre XXXVIII

38

Les hommes d’une vertu supérieure ignorent leur vertu; c’est pourquoi ils ont de la vertu.
Les hommes d’une vertu inférieure n’oublient pas leur vertu; c’est pourquoi ils n’ont pas de vertu.
Les hommes d’une vertu supérieure la pratiquent sans y songer.
Les hommes d’une vertu inférieure la pratiquent avec intention.
Les hommes d’une humanité supérieure la pratiquent sans y songer.
Les hommes d’une équité supérieure la pratiquent avec intention.
Les hommes d’une urbanité supérieure la pratiquent et personne n’y répond; alors ils emploient la violence pour qu’on les paye de retour.
C’est pourquoi l’on a de la vertu après avoir perdu le Tao; de l’humanité après avoir perdu la vertu; de l’équité après avoir perdu l’humanité; de l’urbanité après avoir perdu l’équité.
L’urbanité n’est que l’écorce de la droiture et de la sincérité; c’est la source du désordre.
Le faux savoir n’est que la fleur du Tao et le principe de l’ignorance.
C’est pourquoi un grand homme s’attache au solide et laisse le superficiel.
Il estime le fruit et laisse la fleur.
C’est pourquoi il rejette l’une et adopte l’autre.

Նա, ով առավելագույն չափով տիրապետելով Ուղու (Դաոյի) առաքինություններին, չի ձգտում ցուցադրել դրանք, ոչինչ չի կորցնում: Նա, ով ունենալով Ուղու ամենաչնչին առաքինությունը, աճեն կերպ ձգտում է ցուցադրել այն, իրականում ոչինչ էլ չունի:
Նա, ով առավելագույն չաւիով ւտտիրւսպետելով Ուղու (Դաոյի) առաքինություններին, ոչ մի անբնական բան չի անում, որնէ բան անելու կարիքը չունի: Նա, ով ունենալով Ուղու ամենաչնչին առաքինությունը, անդադար բանում Է հանուն ինչ-որ շահի, ստիպված կլինի միշտ ն ունայն բանել:
Նա, ով օժտված է մեծ մարդասիրությամբ, միշտ ձգտում է արտահայտել դա, թեն դրա կարիքը չունի: Նա, ով օժտված է մեծ արդարամտությամբ, միշտ ձգտում է իրականացնել այն, որովհետն միշտ արդարադատության կարիքն ունի ՛նա, ով մեծապես ավանդապաշտ է, միշտ ձգտում է ցուցադրել դա, ն երբ մարդիկ չեն ընդունում նրա ավանդապաշտությունը, պատրաստ է բռնությամբ հաստատել այն:
Ուստի, երբ մարդիկ կորցնում են Ուղին (Դառն), հայտնվում Է առաբինությունը, երբ կորցնում են առաքինությունը, հայտնվում է մարդասիրությունը, երբ կորչում է մարդասիրությունը, հայտնվում է արդարադատությունը, իսկ երբ կորչում է արդարադատությունը, հայտնվում է ավանդապաշտությունը: Իսկ ավանդապաշտությունը, որը բխում է խեղաթյուրված նվիրվածությունից ն կույր հավատից, միշտ պատրաստ է խռովություն ծնել:
Ուստի նա, ով ասում է, որ գիտի Ուղին, տեսնում է ծաղիկը, բայց չի նկատում պտուղը:
Իմաստունը սպասում է մնայուն պտուղին ն չի տարվում անցողիկ ծաղիկներով: Ուստի իմաստունը ընտրում է ամձենակարնորը ն հրաժարվում է մնացածից.

Chapitre XXXIX

39

Voici les choses qui jadis ont obtenu l’Unité.
Le ciel est pur parce qu’il a obtenu l’Unité.
La terre est en repos parce qu’elle a obtenu l’Unité.
Les esprits sont doués d’une intelligence divine parce qu’ils ont obtenu l’Unité.
Les vallées se remplissent parce qu’elles ont obtenu l’Unité.
Les dix mille êtres naissent parce qu’ils ont obtenu l’Unité.
Les princes et rois sont les modèles du monde parce qu’ils ont obtenu l’Unité.
Voilà ce que l’unité produit.
Si le ciel perdait sa pureté, il se dissoudrait;
Si la terre perdait son repos, elle s’écroulerait;
Si les esprits perdaient leur intelligence divine, ils s’anéantiraient;
Si les vallées ne se remplissaient plus, elles se dessécheraient;
Si les dix mille êtres ne naissaient plus, ils s’éteindraient;
Si les princes et les rois s’enorgueillissaient de leur noblesse et de leur élévation, et cessaient d’être les modèles (du monde), ils seraient renversés.
C’est pourquoi les nobles regardent la roture comme leur origine; les hommes élevés regardent la bassesse de la condition comme leur premier fondement.
De là vient que les princes et les rois s’appellent eux-mêmes orphelins, hommes de peu de mérite, hommes dénués de vertu.
Ne montrent-ils pas par là qu’ils regardent la roture comme leur véritable origine? Et ils ont raison!
C’est pourquoi si vous décomposez un char, vous n’avez plus de char.
(Le sage) ne veut pas être estimé comme le jade, ni méprisé comme la pierre.

Հնուց ի վեր կատարյալ ամեն ինչը ձիասնական է եղել Ուղու (Դաոյի) հետ. երկինքը՝ իր պարզությամբ ու պայծառությամբ, երկիրը՝ իր կարծրությամբ ու կայունությամբ, ուղուց սնվող ոգիները` հզորացած ուղուց ստացած ուժով, առատ ու բերքատու հովիւտները՝ հարստացած ուղու փթթանքով: Բոլոր ողջ արարածները, ովքեր ապրում են ուղու ընթացքով, տիրակալներն ու իշխանները, ովքեր կառավարում են ուղու իմաստնությամբ, բոլորը ծնվում են Ա սնվում մեկ ու միակ Ուղուց (Դաոյից): Եթե երկինքը մաքուր չլիներ, շուտով կքայքայվեր:
Եթե երկիրը կայուն չլիներ, շուտով կճաքեր ու կքանդվեր Առանց ուղու հզորության ոգիները շուտով կընկճվեին, Եթե հովիտները հարուստ ու բերքառատ չլինեին կդատարկվեին քամիներից:
Առանց ուղու կենսական ուժի բոլոր արարածները կվերանային: Առանց ուղու բարոյական ուժի իշխաններն ու ւոիրակալները կւտապալվեին:
Անկախ մեծությունից ու բարձրությունից ամեն ինչը կոչնչանար ու կփտեր:
Ուստի արժանապատվությունը աճում ն ուժ է ստանում նվաստությունից, պատիվը կառուցվում է նսեմության վրա, իսկ գոռոզությունն ու մեծամտությունը հանդարտվում ու հավասարակշռվում են իրենց ծնած խոհեմությամբ:
Ահա թե ինչու իմաստուն իշխաններն ու արքաներն իրենք իրենց «որբ», «նվաստ» ու «մոլորված» են անվանում: Որովհետե. իրենց նվաստ համարելով, նրանք տեսնում են իրենց արժանապատվության իրական հիմքը: Քանզի միայն թվարկելով կառքի տարբեր մասերը, չես կարող բացատրել, թե ո՞րն Է այդ իրի ուլատակը: Ուստի նրանք չեն ձգտում երեալ նեֆրիտի պես բարետես ու շքեղ, այլ գերադասում են նմանվել անհրապույր ու հասարակ քարին

Chapitre XL

40

Le retour au non-être (produit) le mouvement du Tao.
La faiblesse est la fonction du Tao.
Toutes les choses du monde sont nées de l’être; l’être est né du non-être.

Ուղին (Դաոն) շարժվում է` անդադար փոխակերպվելու| հակադիրների: Եվ Ուղու հզոր գորձերի ամենաճիշտ բնութագիրը խոհեմությունն է:
Երկնքի տակ եղած բոլոր գոյերը ծնունդ են առնում ն անուն են ստանում ուղուց: Գոյությունն ինքը` անանուն ն անգոյ, ծնվում է ուղուց:

Chapitre XLI

41

Quand les lettrés supérieurs ont entendu parler du Tao, ils le pratiquent avec zèle.
Quand les lettrés du second ordre ont entendu parler du Tao, tantôt ils le conservent, tantôt ils le perdent.
Quand les lettrés inférieurs ont entendu parler du Tao, imi ils le tournent en dérision. S’ils ne le tournaient pas en dérision, il ne mériterait pas le nom de Tao.
C’est pourquoi les anciens disaient:
Celui qui à l’intelligence du Tao paraît enveloppé de ténèbres.
Celui qui est avancé dans le Tao ressemble à un homme arriéré.
Celui qui est à la hauteur du Tao ressemble à un homme vulgaire.
L’homme d’une vertu supérieure est comme une vallée.
L’homme d’une grande pureté est comme couvert d’opprobre.
L’homme d’un mérite immense paraît frappé d’incapacité.
L’homme d’une vertu solide semble dénué d’activité.
Lihomme simple et vrai semble vil et dégradé.
C’est un grand carré dont on ne voit pas les angles; un grand vase qui semble loin d’être achevé; une grande voix dont le son est imperceptible; une grande image dont on n’aperçoit point la forme!
Le Tao se cache et personne ne peut le nommer.
Il sait prêter (secours aux êtres) et les conduire à la perfection.

Իմաստունը ճանաչելով Ուղին, ձգտում է ամեն ինչում հետնել նրան: Ուսյալը, ճանաչելով Ուղին, երբեմն հետնում է նրան, երբեմն մոռանում՝ նրա մասին: Անմիտ տգետը, լսելուլ Ուղու մասին ծիծաղում ու ծաղրում է ճրա ուսմունքը Իրոք, եթե Ուղին ծաղրանքի չենթարկվեր, իսկական ուսմունք չէր լինի:
Ուստի ասում են. ճանաչելով Ուղին, իմաստունը նմանվում Է հիմարի, Ուղիով առաջ ընթացողը նման է նահանջողի, հարթ ուղին իրականում քարքարոտ ճանապարհ է, Ուղու բարձրագույն արժեքն անւոեսանելի Է աչքի համար, իսկ Ուղու գեղեցկությունը աչք է ցավեցնում, նրա առաւոությունը կոչված է լրացնելու ամենաչնչին կարիքը, նրա ամենամեծ արժանիքը առաջին հայացքից թույլ ու անշուք է երնում:
Քանզի ամենամեծ ուղղանկյունը անկյուն չունի, ամենամեծ կառքը բոլորից դանդաղ է շարժվում, ամենահզոր ձայնը անլսելի է մարդու ականջի համար, ամենամեծ պատկերն անտեսանելի է մարդու աչքի համար, իսկ ուղին նման է անտեսանելու թողած ստվերին Ուղին (Դառն) անտեսանելի Է ե անանուն, բայց կյանք ու ամբողջականություն է տալիս բոլոր գոյերին:

Chapitre XLII

42

Le Tao a produit un; un a produit deux; deux a produit trois; trois a produit tous les êtres.
Tous les êtres fuient le calme et cherchent le mouvement.
Un souffle immatériel forme l’harmonie.
Ce que les hommes détestent, c’est d’être orphelins, imparfaits, dénués de vertu, et cependant les rois s'appellent ainsi eux-mêmes.
C’est pourquoi, parmi les êtres, les uns s’augmentent en se diminuant; les autres se diminuent en s’augmentant.
Ce que les hommes enseignent, je l’enseigne aussi.
Les hommes violents et inflexibles n’obtiennent point une mort naturelle.
Je veux prendre leur exemple pour la base de mes instructions.

Ուղին (Դառն) ունի մեկ ակունք, ակունքը ծնում է երկու հակադիրներին: Երկուսից բխում է երրորդը` անդադար փոխակերսայվող շարժումը: Երեքը ձնում են բոլոր գոյերին: Բոլոր գոյերը ծնվում են մութ ու անտեսանելի աճսահմանությունից ն ընթանում դեպի լուսավոր կեցություն` ներդաշնակված դատարկության շնչից բխած Յին ն Յան հակադիր ուժերով:
Ոչ մի մարդ չի ուզում որբ լինել, ոչ ոք չի բավարարվում նսեմությամբ, ոչ ոք չի ցանկանում մոլորված լինել` առանց նավապեւոի մնացած նավի նման, մինչդեռ հենց այսպես են իմաստունները` բնութագրում իրենց. որբ, նսեմ ու մոլորված:
Ուստի որոշ գոյեր վեր են ելնում՝ իջնելով, իսկ մյուսները իջնում են` վեր ելնելով: Ես սովորեցնում եմ այն, ինչը քարոզում են նան ուրիշները Բռնության ն ուժին ապավինողը իր բնական մահով չի մեռնում Սա է իմ ուսմունքի հիմքը:

Chapitre XLIII

43

Les choses les plus molles du monde subjuguent les choses les plus dures du monde.
Le non-être traverse les choses impénétrables. C’est par là que je sais que le non-agir est utile.
Dans l’univers, il y a bien peu d’hommes qui sachent instruire sans parler et tirer profit du non-agir.

Աշխարհում գոյություն ունեցող ամենափափուկ ն զիջող բանը կարող է դիմադրել ն հաղթել ամենակարծրին: Այն, ինչը չունի կեցության բավարար պայմաններ, լցնում ն զբաղեցնում է դատարկ ճեղքերը: Ուստի ես շատ լավ գիտեմ, թե ինչ առավելություն է տալիս չգործելը:
Աշխարհում շատ քչերը կան, ովքեր հետնում են առանց բառերի ուսմունքին ն հասկանում են չգործելուց բխող առավելությունները:

Chapitre XLIV

44

Qu’est-ce qui nous touche de plus près, de notre gloire ou de notre personne?
Qu’est-ce qui nous est le plus précieux, de notre personne ou de nos richesses?
Quel est le plus grand malheur, de les acquérir ou de les perdre?
C’est pourquoi celui qui a de grandes passions est nécessairement exposé à de grands sacrifices.
Celui qui cache un riche trésor éprouve nécessairement de grandes pertes.
Celui qui sait se suffire est à l’abri du déshonneur.
Celui qui sait s’arrêter ne périclite jamais.
Il pourra subsister longtemps.

Ի՞նչն է ավելի կարնոր, փա՞ռքը, թե կյանքը: Ի՞նչն է ավելի արժեքավոր, կյա՝նքը, թե հարստությունը: Ի՞նչն է ավելի գերադասելի, հրաժարվել ամեն ինչից հանուն կյանքի, թե պահպանել մնացած ամեն ինչը ն զրկվել կյանքից: Ի՞նչն է ավելի շատ ցավ ու վիշտ պատճառում:
Նա, ով կառչում է փառքից, հրաժարվում է ավելի մեծ հարստությունից Այն տիրակալը, որը լցնում է իր անձնական գանձարանը, կորցնում է առավել մեծ գանձերով հարուստ երկիրը
Նա, ով բավարարվում է իր ունեցածով, չի վախենում խայտառակությունից: Նա, ով չափի զգացողություն ունի, փորձանքի մեջ չի ընկնում: Նա, ով գիտի, երբ է պետք կանգ առնել, խուսափում է վտանգից ու երկար է ապրում:

Chapitre XLV

45

(Le Saint) est grandement parfait, et il paraît plein d’imperfections; ses ressources ne s’usent point.
Il est grandement plein, et il paraît vide; ses ressources · ne s’épuisent point.
Il est grandement droit, et il semble manquer de rectitude.
Il est grandement ingénieux, et il paraît stupide.
Il est grandement disert, et il paraît bègue.
Le mouvement triomphe du froid; le repos triomphe de la chaleur.
Celui qui est pur et tranquille devient le modèle de l’univers.

Նա, ով գիտի, որ իր մեծագույն նվաճումը ամենաչնչին արժեքն իսկ չունի, երկար կպահպանի իր եռանդը: Մեծագույն լիությունը հավասար է դատարկության: Մակընթացությունը երբեք չի հոգնում: Լլմենամեծ ուղիղ գիծը կոր է երեում, ամենախոր արվեստը հիմարության նման Է, ն ամենաճարտար պերճախոսությունը կակազի բարբաջանք է հիշեցնում:
Անդադար շարժումը հաղթահարում է ցուրտը, կատարյալ հանդարտությունը հաղթահարում է շոգը: Համայն աշխարհի ամենաճշգրիտ օրենքը բխում Է հանդարւոությունից:

Chapitre XLVI

46

Lorsque le Tao régnait dans le monde, on renvoyait les chevaux pour cultiver les champs.
f Depuis que le Tao ne règne plus dans le monde, les chevaux de combat naissent sur les frontières.
Il n’y a pas de plus grand crime que de se livrer à ses désirs.
Il n’y a pas de plus grand malheur que de ne pas savoir se suffire.
il Il n’y a pas de plus grande calamité que le désir d’acquérir.
Celui qui sait se suffire est toujours content de son sort.

Երբ երկրում իշխում է Ուղին (Դաոն), իշխաններն իրենց արագավազ նժույգներին ուղարկում են դաշտերը հերկելու: Երբ աշխարհում մոռանում են Ուղու (Դաոյի) մասին, ռազմական նժույգները տրորում են բերքով լի արտերը:
Չկա ավելի մեծ մեղք. քան սին պատվախնդրությունը, չկա ավելի մեծ արհավիրք, քան ազգակիցների միջն. անհաշտությունը: Չկա ավելի մեծ հիմարություն, քան շահի հետնից ընկնելը:
Ուստի եղածով բավարարվողը միշտ գոհ է:

Chapitre XLVII

47

Sans sortir de ma maison, je connais l’univers; sans regarder par ma fenêtre, Je découvre les voies du ciel.
Plus l’on s’éloigne et moins l'on apprend.
C’est pourquoi le sage arrive (où il veut) sans marcher; il nomme les objets sans les voir; sans agir, il accomplit de grandes choses.

Առանց տանից դուրս գալու կարելի է ճանաչել աշխարհը, առանց լուսամուտից դուրս նայելու կարելի է տեսնել երկնային ուղին: Բայց որքան հեռու գնաս, այնքան ավելի քիչ կիմանաս:
Ուստի իմաստունը ոչ մի տեղ չի գնում, բայց ամեն ինչ գիտի: Իմաստունը, նույնիսկ առանց տեսնելու, ամեն ինչ իր ճիշտ անունով է կոչում: Իմաստունը հասնում Է իր նպատակին առանց անբնական ջանք թափելու

Chapitre XLVIII

48

Celui qui se livre à l’étude augmente chaque jour (ses connaissances).
Celui qui se livre au Tao diminue chaque jour (ses passions).
Il les diminue et les diminue sans cesse jusqu’à ce qu’il soit arrivé au non-agir.
Dès qu’il pratique le non-agir, il n’y a rien qui lui soit impossible.
C’est toujours par le non-agir que l’on devient le maître de l’empire.
Celui qui aime à agir est incapable de devenir le maître de l’empire.

Նա, ով նվիրում է իրեն ուսմանը, օրեցօր ընդլայնում է իր գիտելիքները: Նա, ով նվիրում է իրեն Ուղուն, օրեցօր սակավեցնում է իր գործողությունները:
՛նա դադարում է գործել ն ի վերջո այնքան է հանդարտվում, որ այլես ոչինչ չի անում (բնականից առավել պահանջվող ջանքով): Հասնելով չգործելու կատարյալ աստիճանին, նա հասկանում Է, որ իրականում չկա աշխարհում մի բան, որն ինքը չանի:
Նա, ով իրոք տիրում է աշխարհին, ոչ մի ջանք չի գործադրում դրա համար: Նա, ով ջանում է տիրանալ աշխարհին, ոչնչի չի տիրանում:

Chapitre XLIX

49

Le Saint n’a point de sentiments immuables. Il adopte les sentiments du peuple.
Celui qui est vertueux, il le traite comme un homme vertueux; celui qui n’est pas vertueux, il le traite aussi comme un homme vertueux. C’est là le comble de la vertu.
Celui qui est sincère, il le traité comme un homme sincère; celui qui n’est pas sincère, il le traité aussi comme un homme sincère. C’est là le comble de la sincérité.
Le Saint vivant dans le monde reste calme et tranquille, et conserve les mêmes sentiments pour tous.
Les cent familles attachent sur lui leurs oreilles et leurs yeux.
Le Saint regarde le peuple comme un enfant.

Իմաստունը չունի իր սեփական անփոփոխ կարծիքը, նա ճտածում է այնպես, ինչպես մւտածում են բոլոր մարդիկ:
Իմաստունը բարի է նրանց նկատմամբ, ովքեր բարի են իր նկատմամբ: Իմաստունը բարի է նան նրանց նկատմամբ, ովքեր բարի չեն իր նկատմամբ: Քանզի իսկական բարությունը ընտրություն չի անում:
Իմաստունը անկեղծ է նրանց հետ, ովքեր անկեղծ են իր հետ: Իմաստունը անկեղծ է նան նրանց հետ, ովքեր անկեղծ չեն իր հեւո: Քանզի իսկական անկեղծությունը խտրական չէ:
Իմաստունը բոլոր մարդկանցից ավելի անվճռական է երեում, որովհետն նրա միտքն ու զգացմունքները հավասար են բաշխված ամեն ինչի նկատմամբ: Մարդիկ աչքերն ու ականջները զգոն պահած հետնում են նրան, իսկ նա բոլորին վերաբերվում է այնպես, ինչպես կվերաբերվեր սեւիական երեխաներին:

Chapitre L

50

L’homme sort de la vie pour entrer dans la mort.
Il y a treize causes de vie et treize causes de mort.
À peine est-il né que ces treize causes de mort l’entraînent rapidement au trépas.
Quelle en est la raison? C’est qu’il veut vivre avec trop d’intensité.
Or j’ai appris que celui qui sait gouverner sa vie ne craint sur sa route ni le rhinocéros, ni le tigre.
S’il entre dans une armée, il n’a besoin ni de cuirasse, ni d’armes.
Le rhinocéros ne saurait où le frapper de sa corne, le tigre où le déchirer de ses ongles, le soldat où le percer de son glaive.
Quelle en est la cause? Il est à l’abri de la mort!

Մարդիկ ծնվում են ու մահանում, հետո ծնվում են ուրիշները Ա նույնպես մահանում: Յուրաքանչյուր տասից երեքը նոր են կյանք մտնում, իսկ երեքն արդեն հեռանում են կյանքից: Յուրաքանչյուր տասից երեքը ապրելու մեծ ցանկությամբ են տոգորված, բայց նրանց նախաձեռնություններն ու արարքները նրանց ուղղակիորեն տանում են դեպի անխուսափելի մահ: Իսկ պատճառն այն է, որ նրանք ձգտում են հավերժ ապրել:
Բայց ես լսել եմ, որ նա, ուվ հասկացել Է կյանքի իմաստը, կարողանում Է ապրել իր կյանքը՝ ստիպված չլինելով երբեէ կռվել ռնգեղջյուրների կամ առյուծների դեմ, ն հասնում է կյանքի բնական վերջին` խուսափելով ինչպես մուրացիկի ցնցոտիներից, այնպես էլ մահաբեր թրից: Նրա ճանապարհին ռնգեղջյուր չի պատահում, որ իր եղջյուրով խոցի նրան, նրա ճանապարհին վագր չի հայտնվում, որ իր ճանկերով հոշոտի նրան, ոչ էլ սուր զենք է սպասում, որ թրատի նրան:
Իսկ պատճառն այն է, որ նա մահվան համար առիթ չի ստեղծում: