51

LI. Lavirtu’ che nutre

Ամեն ինչ ծնվում է Ուղուց (Դաոյից) ն սնվում ու զարգանում շնորհիվ նրա անվերջանալի ու անդադար շարժման:
Ամեն ինչ ձն է ստանում՝ ըստ իր բնույթի ն ամբողջական դառնում` համաձայն իր գոյության հանգամանքների: Ուստի ամեն ինչ, առանց բացառության, պատկանում է Ուղուն ե դառնում նրա անդադար ու հավերժ շարժման մասնիկը:
Ուղուն երկրպագելը ու նրա անվերջանալի շարժմանը համալրող մասնիկ դառնալը որնէ օրենքով չի պարտադրվում, կաճ որեէ կանոնի չի ենթարկվում, դա ինքնաբուխ ն ինքնաշարժ դրսնորում է:
Պատճառն այն է, որ իրոք Ուղին է ստեղծում ամեն ինչը, Ուղին է սնունդ ու կյանք տալիս ամեն ինչին, Ուղին է ամբողջականացնում ու զարգացնում ամեն ինչը, Ուղին է խնամում, հասունացնում, վերականգնում, պահպանում ն տարածում ամեն ինչը:
Ուղին Է ծնում ամեն ինչ, բայց չի հավակնում լինել ոչնչի տերը: Ուղին է ուղղորդում ամեն ինչ` յուրաքանչյուրին իր հատուկ զարգացման ընթացքով, բայց չի պարծենում սեփական իշխանությամբ կամ կարողություններով: Ուղին է հասունացնում ն ամբողջականացնում ամեն ինչ, բայց ոչինչ չի վերահսկում: Դա է Ուղու գերագույն խորհուրդը:

Il Tao le fa vivere,
la virtù le alleva,
con la materia dà loro la forma,
con le vicende dà loro la completezza.
Per questo le creature tutte
venerano il Tao e onorano la virtù:
venerare il Tao e onorare la virtù
nessuno lo comanda ma viene ognor spontaneo.
Quindi il Tao fa vivere,
la virtù alleva, fa crescere,
sviluppa, completa, matura,
nutre, ripara.
Le fa vivere ma non le tiene come sue
opera ma nulla s’aspetta,
le fa crescere ma non le governa.
Questa è la misteriosa virtù.

52

LII. Volgersi all’origine

Ուղին (Դառն), որից սկիզբ է առել համայն աշխարհը. ամեն ինչի մայրն է:
Ճանաչելով մորը, կճանաչես ճան ճերա զավակներին Նա, ով ինքն իրեն ճանաչում Է որպես իր մոր զավակը ն մինչե կյանքի վերջը պահպանում է մորից ժառանգած հատկությունները, որոնք նան իր սեփականն են դառնում, կխուսափի բազում փորձանքներից:
Եթե բերանդ փակ պահես ու թույլ չտաս ավելորդ կրքերին ու ցանկություններին խռովել հոգիդ, ամբողջ կյանքում կխուսաւիես տառապալից աշխատանքից ու տանջալից փորձանքներից: Եթե բերանդ փակ չպահես ու թույլ տաս, որ ոգիդ կլանեն անհագուրդ ցանկություններն ու կրքերը, կյանքում երբեք չես ազատվի փորձանքներից ու տանջալից աշխատանքից:
Փոքրը տեսնելու ն ընկալելու համար պետք է լավ տեսողություն ունենալ: Ուժեղ լինելու համար պետք է պաշտպանել թույլին ու անօգնականին: Իմաստունը ուղղորդվում է Ուղու տված պայծառ լույսուլ ն արդյունքում հասնում է լույսի ակունքին: Անվերջանալի շարժման խորհրդի ընկալումը փրկում է մարդու մարմինը հիվանդություններից, ն ընդունելով նրան կենսատու փոփոխության բոլորաշրջանի մեջ, թույլ չի տալիս, որ նա կուլ գնա անփոփոխ անկենդանությանը:

Il mondo ebbe un principio
che fu la madre del mondo.
Chi è pervenuto alla madre
da essa conosce il figlio,
chi conosce il figlio
e torna a conservar la madre
fino alla morte non corre pericolo.
Chi ostruisce il suo varco
e chiude la sua porta
per tutta la vita non ha travaglio,
chi spalanca il suo varco
ed accresce le sue imprese
per tutta la vita non ha scampo.
Illuminazione è vedere il piccolo,
forza è attenersi alla mollezza.
Chi fa uso della vista
e torna ad introvertere lo sguardo
non abbandona la persona alla rovina.
Questo dicesi praticar l’eterno.

53

LIII. Trarre profitto dalle prove

Եթե ես հանկարծ այնքան հանրահայտ դառնայի, որ ինձ վստահվեր մի տերություն ղեկավարելու գործը, ապա ինձ սպառնացող առավելագույն վտանգը կտեսնեի գոռոզամիտ աճբարտավանության ու մեծամիտ ցուցամոլության մեջ:
Մեծ Ուղին կամ Դաոն շատ հարթ է ու լայնածիր, բայց մարդիկ սիրում են կարճ ու շրջանցող ճանապարհները:
Իշխանության հասնելով` մարդիկ մաքրում ն բարեկարգում են իրենց բակերն ու տները, բայց մոռանում են մեծ ճանապարհների, արտերի ու դատարկ շտեմարանների մասին: ՛նրանք հագնում են նրբագեղ ու հարուստ զարդարված հագուստներ, կրում սրասայր թանկարժեք թրեր, շռայլում են իրենց ուտելիքի ու խմիչքի վրա ն ավելորդ ունեցվածք ու հարստություն կուտակում: Եվ ժողովուրդը նրանց կողոպտիչ ու ավազակ է անվանում, քանզի նրանք խախտում են Ուղու (Դաոյի) խորհուրդները:

Se avessimo grande sapienza
cammineremmo nella gran Via
e solo di agire temeremmo.
La gran Via è assai piana,
ma la gente preferisce i sentieri.
Quando il palazzo reale è troppo ben tenuto
i campi son del tutto incolti
e i granai son del tutto vuoti.
Indossar vesti eleganti e ricamate,
portare alla cintura spade acuminate,
rimpinzarsi di vivande e di bevande
e ricchezze e beni aver d’avanzo,
è sfarzo da ladrone.
E’ contrario al Tao, ahimé!

54

LIV. Coltivare e contemplare

Հմուտ հողագործի տնկած ծառն արմատախիլ չի լինում: Վարպետի ձեռքերի հմտությունը ոչ ոք չի կարող խլել նրանից: Անձնազոհ ձնողի դամբարանին որդիներն ու թոռները միշտ հիշողության ընծաներ են բերում:
Նա, ով Ուղին իր սրտում է պահում, հզոր եռանդի ու կենսունակության տեր է դառնում Այն ընտանիքը, որն Ուղիով է ապրում մեծ հարստության տեր է դառնում: Այն համայնքը կամ գյուղը, որը ճշմարիտ Ուղիով է ղեկավարվում, լիության ու խաղաղության մեջ է ապրում: Այն գավառը, որն Ուղիով է կանոնակարգում իր գործերը, մեծագույն հզորության ու հարստության է հասնում: Ուստի, երբ ամբողջ թագավորության մեջ իշխում է Ուղին, համայնքները, ընտանիքներն ու անհատները բարգավաճում են:
ճանաչելով Ուղու ազդեցությունը մեկ անձի վրա, կարող ես պատկերացնել Ուղու նշանակությունը ընտանիքի հաճար, ճան Ուղու զորությունը համայնքում ն նւսհանգում, ե Ուղու կարնորությունը ամբողջ թագավորության համար: Ուստի կարող եմ ասել, որ Ուղու ազդեցությունը հավիտյան է Ը. անսպառ: Քանզի մեկ անհատի համար Ուղին նույնքան կարնոր է, որքան մի ամբողջ թագավորության: Մեկ անհատի վրա Ուղին նույնքան զորեղ է ազդում, որքան մի ամբողջ թագավորության:

Chi ben si fonda non vien divelto,
a chi ben stringe non vien tolto:
con questa Via figli e nipoti
gli offriranno sacrifici ininterrotti.
Se la coltiva nella persona
la sua virtù è la genuinità,
se la coltiva nella famiglia
la sua virtù è la sovrabbondanza,
se la coltiva nel villaggio
la sua virtù è la reverenza,
se la coltiva nel regno
la sua virtù è la floridezza,
se la coltiva nel mondo
la sua virtù è l’universalità.
Per questo
contempla le persone dalla sua persona,
contempla le famiglie dalla sua famiglia,
contempla i villaggi dal suo villaggio,
contempla i regni dal suo regno,
contempla il mondo dal suo mondo.
Come so che il mondo è così?
Da questo.

55

LV. Il simbolo del mistero

՛նա, ով իր մեջ կրում ու պահպանում է Ուղու տարրերն ու խորհուրդները, նման է նորածին մանկան Թունավոր միջատները նրան չեն խայթում, գիշատիչ գազաններն ու թռչունները նրան չեն հոշոտում Մանկան ոսկորները թույլ են, մկանճերը` մհափուկ, բայց մանկան ափը շատ ամուր է բռնում:
Նա դեռ չգիտի սեռերի տարբերության ու միության մասին, բայց նրա սեռանդամը զգայուն է` ցուցադրելով իր ֆիզիկական էության կատարելությունը: Ամբողջ օրը նա գոռում է, բայց ձայնը չի կտրվում, ի ապացույց նրա կատարյալ ներդաշնակ կառուցվածքի:
Նա ով, հասկանում Է այս ներդաշնակությունը, տեսնում է անփոփոխ Ուղու մեծագույն գաղտնիքը: Իմացությունը նրան իմաստնություն է տալիս ու տանում դեպի կատարելություն:
Բոլոր կենարար արվեստները չարիք են դառնում, երբ մարդու միտքն օգտագործում Է կենսատու ուժը ` կործանելու ն ոչնչացնելու նպատակով:
Կեղծ է այդ ուժը ն չար: Ողբացե՛ք՝ Ճանաչելով այն:
Ուժ կուտակելով, ամեն ինչ սկսում է ծերանալ:
Դա Ուղու առաջընթացին հակառակ ուղղությունն է:
Իսկ այն, ինչ հակառակ է Ուղուն, արագ է մահանում:

Quei che racchiude in sé la pienezza della virtù
è paragonabile ad un pargolo,
che velenosi insetti e serpi non attoscano,
belve feroci non artigliano,
uccelli rapaci non adunghiano.
Deboli ha l’ossa e molli i muscoli
eppur la sua stretta è salda,
ancor non sa dell’unione dei sessi
eppur tutto si aderge:
è la perfezione dell’essenza,
tutto il giorno vagisce
eppur non diviene fioco:
è la perfezione dell’armonia.
Conoscer l’armonia è eternità,
conoscer l’eternità è illuminazione,
vivere smodatamente la vita è prodromo di
sventura,
con la mente comandare al ch’i significa indu
rirsi.
Quel che s’invigorisce allor decade:
questo vuol dire che non è conforme al Tao.
Ciò che non è conforme al Tao presto finisce.

56

LVI. La misteriosa virtu’

Նա, ով գիտի, չի խոսում: Նա, ով միշտ պատրատ է խոսել, չգիտի:
Նա, ով գիտի, բերանը փակ է պահում, իսկ շնչառությունը` համաչափ: Նա բթացնում Է իր սուր անկյունները, պարզեցնում է իրողությունների բարդությունը, մեղմում Է իր պայծառությունը Ա. ներդաշնակվում շրջապատի անորոշության հետ:
Սա կոչվում է «համամասնության հայտնություն»:
Նման մճեկին չես կարող ո՛չ ծանոթ համարել, ո՛չ օտար: Նա վեր է շահի ու կորուստի բոլոր պատկերացումներից: ՛Նա հեռու է ազնիվ ու չարանենգ բարքի ընկալումներից:
Նա է աշխարհում ամենամաքուր անձնավորությունը:

Quei che sa non parla,
quei che parla non sa.
Chi ostruisce il suo varco,
chiude la sua porta,
smussa le sue punte,
districa i suoi nodi,
mitiga il suo splendore,
si rende simile alla sua polvere,
dicesi accomunato col mistero.
Per questo costui
non può essere attirato
né può essere respinto,
non può essere avvantaggiato
né può essere danneggiato,
non può essere nobilitato
né può essere umiliato.
Per questo è il più nobile del mondo.

57

LVII. Rendere puri i costumi

Երկիրը կարելի է կառավարել արդարին պատվելու, իսկ անարդարին պատժելու միջոցով (այսինքն արդարադատությամբ), պատերազմը կարելի է վարել զենքեր ու նենգ մարտավարություն վարպետորեն կիրառելու միջոցով, բայց իշխանությունը երկրում կարելի է պահպանել միայն խաղաղ գոյակցությամբ ն խիստ անաչառությամբ: Որտեղի՞ց գիտեմ, որ դա է ճշմարիտը: Եզրակացությունս գալիս է ահա այս փաստերից. Ցանկացած թագավորությունում արգելող ու սահմանափակող օրենքները խորացնում են մարդկանց աղքատությունը, իսկ որքան շատ են հարստանում նրանք, ովքեր արդեն հարուստ են, այնքան ավելի բազմապատկվում են անհաշտությունն ու անկարգությունները պետության ն իշխանավոր ընտանիքների միջն:
Որքան մեծանում Է զենքերի օգտագործման հմտությունը ե. խորանում մարտավարության տեսությունը, այնքան ավելի նենգամիտ ու չարագործ զենքեր են հայտնվում: Որքան ավելի շատ օրենքներ են գրվում, այդքան ավելի շատանում Է կաշառակերությունը ն հանցագործությունը: Ուստի իմաստուն տիրակալն ասում է. «Ես բնականոն ընթացքից ավելի ոչինչ չեմ անի, իսկ մարդիկ իրենք իրենց կզարգանան ու կանցնեն կյանքի փոխակերպումներով:
Ես կհոգամ անհաղորդ հւսնդարւոության ու անհողդողդ խաղաղության մասին, ս մարդիկ իրենք կուղղեն իրենց սխալները: Ես չեմ խառնվի նրանց գործերին, ն մարդիկ իրենք կհարստանան: Ես չեմ հետապնդի պատվո ոչ մի խնդիր, ե ճարդիկ իրենք կգերադասեն հասարակ պարզությունը»:

Quando con la correzione si governa il mondo
con la falsità s’adopran l’armi:
il mondo si regge col non imprendere.
Da che so che è così?
Dal presente.
Più numerosi ha il sovrano
i giorni nefasti e le parole proibite
più il popolo cade in miseria,
più numerosi ha il popolo
gli strumenti profittevoli
più i regni cadono nel disordine,
più numerosi hanno gli uomini
gli artifizi e le abilità
più appaiono cose rare,
più si fa sfoggio di belle cose
più numerosi si fanno ladri e briganti.
Per questo il santo dice:
io non agisco e il popolo da sé si trasforma,
io amo la quiete e il popolo da sé si corregge,
io non imprendo e il popolo da sé s’arricchisce,
io non bramo e il popolo da sé si fa semplice.

58

LVIII. Adattarsi alle vicissitudini

Այն Տիրակալը, որն առավել ծույլ ու ապիկար է թվում, հաճախ ավելի մեծ բարօրություն է անում իր ժողովրդի համար: Այն Տիրակալը, որն ամեն ինչին խառնվում է ու աճեն ինչին ձեռք է մեկնում, միայն փչացնում Է, խանգարում ու հիասթափություն ստեղծում:
Թշվառությու՛ն... Որքա՛ն ձոտ ես երջանկությանը: Երջանկություն, որքա՛ն արագ կարող ես վերածվել թշվառության:
Ո՛վ իմանաս, թե վերջում ինչին կարժանանա:
Ուստի ճիշտ չէ՞ արդյոք ձեռնպահ մնալ ուղղելու ցանկությունից: Փորձելով ուղղել ինչ-որ բան, կարող ես հեշտությամբ փչացնել այն, ն նրանում եղած բարիքը չարիք դարձնել: Մարդիկ. իրոք, շատ վաղուց են մոլորված այս հարցում:
Ուստի իմաստունը նման է քառակուսիներով շրջապատված քառակուսու, որն իր անկյուններով ոչ մեկից ոչինչ չի կւորում, նման է անկյան, որն իր սրությամբ ոչ մեկին չի նեղում: Նրւս ազնվությունը ոչ մի վերապահում չի հանդուրժում, ե նրա պայծառությունը ոչ մեկին չի կուրացնում:

Quando il governo di tutto si disinteressa
il popolo è unito,
quando il governo in tutto si intromette
il popolo è frammentato.
La fortuna si origina dalla sfortuna,
la sfortuna si nasconde nella fortuna.
Chi ne conosce il culmine?
Quei che non corregge.
La correzione si converte in falsità,
il bene si converte in presagio di sventura
e ogni dì lo sconcerto del popolo
si fa più profondo e più durevole.
Per questo il santo
è quadrato ma non taglia,
è incorrotto ma non ferisce,
è diritto ma non ostenta,
è luminoso ma non abbaglia.

59

LIX. Mantenersi nel tao

Մեր մեջ մարդկայինը կանոնավորելու ն երկնայինին ծառայելու ամենաճիշտ ձենը չաւփավորությունն է:
Միայն չափավորության միջոցով կարող է մարդ հնարավորինս արագ ազատվել հիվանդությունից ե վերականգնել առողջությունը:
Ապաքինումը հենց այն է, ինչը ես անվանում եմ վերադարձ Ուղու առաքինություններին: Միայն Ուղու առաքինությունների անդադար կուտակման միջոցով կարելի է վերացնել ապաքինմանը խանգարող խոչընդոտները:
Ուղու արժանիքների բացահայտումը սահման չունի: Միայն նա, ով հասկանում է, որ կատարելությունը սահման չունի, կարող Է լինել երկրի տիրակալը:
Նա, ով կանգնել Է Ուղու վրա, երկար կգնա: Նա նման է այն բույսին, որի մասին ասում են, որ այն խոր արմատներ ն ամուր ցողուն ունի:
Սա է երկար ու առողջ կյանքով ապրելու ձնը:

Nel governare gli uomini e nel servire il Cielo
nulla è meglio della parsimonia,
perchè solo la parsimonia antepone l’ottenere.
Anteporre l’ottenere significa accumulare virtù.
Chi accumula virtù tutto sottomette,
quando tutto sottomette
nessuno conosce il suo culmine,
quando nessuno conosce il suo culmine
ei può possedere il regno.
Chi possiede la madre del regno
può durare a lungo.
Questo si chiama
affondare le radici e rinsaldare il tronco,
via della lunga vita e dell’eterna giovinezza.

60

LX. Stare nella dignita’ regale

Մեծ պետություն կառավարելը նույնն է, ինչ մանր ձկներով ապուր եւիելը:
Թույլ տուր, որ երկիրը կառավարվի Ուղու սկզբունքներով, ե անցյալի ոգիները չեն ցուցադրի իրենց հոգնոր զորությունը: ՛Նրանց հոգնոր զորությունը չի վնասի ապրողներին: Իսկ իմաստուն ապրողները չեն վնասի նրանց հիշատակին:
Երբ այդ երկուսի փոխադարձ ազդեցությունը վնասակար չէ միմյանց համար, այն բարերար է ու արժեքավոր:

Governare un gran regno
è come friggere pesciolini minuti.
Quando si sovrintende al mondo con il Tao
i mani non mostrano la potenza loro.
Non che i mani non abbiano potenza
ma la potenza loro non nuoce agli uomini,
non che la potenza loro non nuoccia agli uomini
ma il santo non nuoce agli uomini.
Questi due non si nuocciono fra loro,
per questo le virtù loro insieme confluiscono

61

LXI. Lavirtu’ dell’umilta’

Ի՞նչն է մեծ տերության մեծության գաղտնիքը: Այն, որ Մեծ տերությունը նման է ցածր ու աննկատ հոսող գետի հոսանքին: Մեծ տերությունը նման է այն կենւորոնին, որին ձգտում են միանալ երկնքի տակ եղած բոլոր փոքր տերությունները:
Դրա լավագույն օրինակը կանացիությունն Է: Կինը միշտ հաղթում է տղամարդուն իր հանդարտությամբ: Նե գիտակցում է, որ հանդարտությունը կարող է որպես թուլություն ճանաչվել, իսկ իր ուժը թուլության մեջ է:
Ուստի մեծ տերությունը, խոնարհվելով փոքր տերությունների առաջ, շահում Է նրանց որպես իր դաշնակից ն հպատակ, իսկ փոքր տերությունները` իրենց ստորադասելով մեծ տերությանը, շահում են նրան որպես հովանավոր ն պաշտպան:
Մի դեպքում խոհեմությունը բերում է դաշնակիցներ ու հպատակներ, մյուս դեպքում խոհեմությունը բերում է հովանավորություն ն պաշտպանություն:
Մեծ տերության միակ նսյատակը մարդկանց միավորելն ու սնելն Է: Փոքր տերության միակ նպատակը է ընդունված լինել մեծի կողմից ու ծառայել նրան` մյուսների հետ հավասարի պես: Նրանցից յուրաքանչյուրը խոհեմությամբ է ստանում իր ուզածը, բայց մեծ տերությունը նույսպես պետք է սովորի ստորադասել իրեն:

Il gran regno che si tiene in basso
è la confluenza del mondo,
è la femmina del mondo.
La femmina sempre vince il maschio con la quiete,
poiché chetamente se ne stà sottomessa.
Per questo
il gran regno che si pone al disotto del piccolo regno
attrae il piccolo regno,
il piccolo regno che sta al disotto del gran regno
attrae il gran regno:
l’uno si abbassa per attrarre,
l’altro attrae perchè sta in basso.
Il gran regno non ecceda
per la brama di pascere ed unire gli altri,
il piccolo regno non ecceda
per la brama d’essere accetto e servire gli altri.
Affinchè ciascuno ottenga ciò che brama
al grande conviene tenersi in basso.

62

LXII. Praticare il tao

Ուղին (Դառն) բոլոր իրողությունների անգերագնահատելի հիմքն է: Ոչ մի գանձ չի կարող լավ մարդուն այնպիսի հարստություն ու պատիվ տալ, ինչպես Ուղին, քանզի նյութական արժեքներն ու պատիվը հրահրում են վատ մարդկանց ագահությունն ու նախանձը ն դժբախտություն ու փորձանք դառնում լավ մարդու գլխին:
Ուղու ներշնչած իմաստուն խոսքերը կարող են անգնահատելի մեծ պատիվ բերել դրանք ասողին: Ուղու ոգեշնչած գործողությունները կարող են բոլորից վեր բարձրացնել կատարողին: Ուղին չի լքում նույնիսկ վատ մարդկանց: Ուստի, երբ Տիրակալը զբաղեցնում է իր արժանի տեղը որպես Երկնային որդի ե նշանակում իր երեք նահանգապետերին, թեն. իշխանը, ըստ արարողակարգի, պետք է ստանա իր պաշտոնը խորհրդանշող այնպիսի թանկարժեք նվեր, որը կարողանա բռնել միայն երկու ձեռքով, իսկ արքունիքում դրան էլ դեռ որպես ընծա պետք է հաջորդի մի քանի զույգ ձի, նույնիսկ նման արժեքավոր ընծան չի կարող համեմատվել Ուղու մեկ դասի հետ, որը կարելի է ընդունել միայն ծնկների վրա նստած: Ուստի ինչու՞ էին հնում մարդիկ այդքան գնահատում Ուղու դասերը: Արդյոք պատճառն այն չէ՞ր, որ Ուղու դասերը կարող Է ստանալ յուրաքանչյուր ոք, ով ձգտում է դրանց, ն նույնիսկ նա ով մեղք է գործել, կարող է դրանց միջոցով ազատվել իր մեղքի բեռից ու խարանից: Ահա թե ինչու են երկնի տակ բոլոր ապրողները գնահատում Ուղին որպես աշխարհում ամենաթանկարժեք բանը

Ecco che cosa è il Tao:
il rifugio delle creature,
tesoro per il buono,
protezione per il malvagio.
A parlarne con elogio si può tener mercato,
a seguirlo con rispetto si può emergere sugli altri.
Degli uomini malvagi quale può essere respinto?
Per questo si pone sul trono il Figlio del Cielo
e si nominano i tre gran ministri.
Anche se costoro hanno il gran pi
per ottenere precedenza alla loro quadriga,
è meglio che se ne stiano seduti
ad avanzare in questo Tao.
Quale era la ragione per cui gli antichi
apprezzavano questo Tao?
Non dicevano forse: ottiene chi con esso cerca,
con esso sfugge chi è in colpa?
Per questo è ciò che v’è di più prezioso al mondo.

63

LXIII. L’inizio favorevole

Ուղին սովորեցնում է գործել առանց գործելու մասին մտածելու, աշխատել առանց աշխատանքի հոգսը զգալու, համտեսել առանց որնէ համ ճանաչելու, չնչինը տեսնել մեծության մեջ ն սակավը տեսնել որպես բազմություն, իսկ թշնամանքին պատասխանել բարությամբ:
Ուստի իմաստունը գնահատում է իրողությունները որպես խրթին, մինչդեռ դրանք դյուրին են, Ա մեծ գործեր է կատարում, երբ դրանք դեռ փոքր են ընկալվում:
Աշխարհում բոլոր խրթին բաները սկզբում շատ դյուրին են եղել, աշխարհում բոլոր մեծ բաները սկսվել են փոքրից: Ուստի իմաստունը, երբեք ոչ մի մեծ գործ չանելով, իրականում հենց մեծ գործեր Է կատարում` իր փոքր գործերով:
՛Նա, ով հեշտորեն է խոստանում, հաստատ կկորցնի մարդկանց վստահությունը: Նա, ով միշտ կարծում է, որ ամեն ինչ հեշտ է, հաստատ կընդհարվի մեծ դժվարությունների: Իմաստունը դժվարություն է տեսնում նույնիսկ ակնհայտորեն հեշւո թվացող բաներում ն ուստի երբեք ոչ մի դժվարության չի հանդիպում:

Pratica il non agire,
imprendi il non imprendere,
assapora l’insapore,
considera grande il piccolo e molto il poco,
ripaga il torto con la virtù.
Progetta il difficile nel suo facile,
opera il grande nel suo piccolo:
le imprese più difficili sotto il cielo
certo cominciano nel facile,
le imprese più grandi sotto il cielo
certo cominciano nel piccolo.
Per questo il santo non opera il grande
e così può completare la sua grandezza.
Chi promette alla leggera trova scarso credito,
chi reputa tutto facile trova tutto difficile.
Per questo al santo tutto pare difficile
e così nulla gli è difficile.

64

LXIV. Attenersi al piccolo

Դժվար չէ ձեռքում պահել այն, ինչը հանդարտ է: Դժվար չէ ուղղել սխալը, երբ այն դեռ չի արտահայտվել հեւոնանքների մեջ: Դժվար չէ կուտրել ճի բան, որը փխրուն է ու դյուրաբեկ: Դժվար չէ կորցնել մի բան, որը շատ փոբր է: Ուստի ուղղել պետք Է մինչն սխալի արտահայտումը, իսկ կարգավորել պետք է մինչն անկարգության դրսնորումը:
Քանզի ամենահաստաբուն ծառն իսկ սկսել է աճել կորիզից Ինը հարկանի աշտարակը սկսել են կառուցել մի բուռ հողից: Հազար օրվա ճանապարհը սկսվել է մեկ քայլից:
Այն, ինչը հատուկ ճպատակու| է արվում, միայն վնաս է բերում Այն, ինչից ամուր կառչում են, որպեսզի չկորցնեն, կորցնում են: Իմաստունը ոչինչ հատուկ չի անում, ուստի ն ոչ մի բանի չի վնասում: Իմաստունը ոչնչից չի կառչում, ուստի ն ոչինչ էլ չի կորցնում: Բայց մարդիկ իրենց ավելորդ գործողություններով սովորաբար փչացնում են ամեն ինչ, երբ իրականում արդեն մոտ են հաջողությանը:
Եթե միայն վերջում նույնքան զգույշ ու աչալուրջ լինեն, որքան սկզբում էին, ոչինչ չեն միչացնի:
Ուստի իմաստունը ցանկանում Է այն, ինչն ուրիշները չեն ցանկանում, ն բարձր չի գնահատում այն, ինչը դժվար է ձեռք բերել: Նա սովորում Է այն, ինչն ուրիշները չեն սովորում ն հետ է դառնում այն ուղուց, որով շտապում Է գնալ մարդկանց բազմությունը: Նա թողնում է, որ ամեն ինչ զարգանա իր բնական ընթացքով ն ոչինչ չի անում հատուկ նպատակով:

Quello che è fermo con facilità si trattiene,
quello che non è cominciato con facilità si divisa,
quello che è fragile con facilità si spezza,
quello che è minuto con facilità si disperde:
opera quando ancora non è in essere,
ordina quando ancora non è in disordine.
Un albero che a braccia aperte si misura
nasce da un minuscolo arboscello,
una torre di nove piani
comincia con un cumulo di terra,
un viaggio di mille li
principia da sotto il piede.
Chi governa corrompe,
chi dirige svia.
Per questo il santo
non governa e perciò non corrompe,
non dirige e perciò non svia.
La gente nel condurre le proprie imprese
sul punto di compierle sempre le guasta,
se curasse la fine come il principio
allora non vi sarebbero imprese guaste.
Per questo il santo
brama quello che non è bramato
e non pregia i beni che con difficoltà si ottengono,
studia quello che non viene studiato
e ritorna su quello che gli altri han travalicato.
Per favorire la spontaneità delle creature
non osa agire.

65

LXV. La pura virtu’

Հին իմաստունները, ցուցադրելով Ուղու իմացությունը, չէին ձգտում լուսավորել կամ իրազեկել մարդկանց, ընդհակառակը` նրանք իրենց գերազանցությունը ցուցադրում էին Ժողովրդին պարզության ու անգիտության մեջ պահելու համար:
Դժվար է ղեկավարել մարդկանց, երբ նրանք չափազանց իրազեկ են: Ուստի գիտելիքի միջոցով երկիր կառավարելը կործանիչ անեծքի նման է, մինչդեռ կառավարման մեջ իրազեկումից խուսափելը` բարերար օրհնանք է երկրի համար:
Նա, ու| ճանաչում է այս երկու խորհուրդները, դրանց մեջ գտնում է կառավարման իր չաւիօրինակը: Այս խորհուրդները ճանաչելու ն դրանցով կառավարելու ունակությունը հենց այն է, ինչը մենք անվանում ենք «տիրակալի խորհրդավոր գերազանցությունը»: Խորն է ու հեռահար այդ խորհրդավոր գերազանցությունը, որն իրոք մարդկանց բազմությանը հակադրում է գերազանցության տիրապետողին, բայց նան մեծ ներդաշնակություն է ստեղծում գերազանցությանը տտիրապետող տիրակալի ու ժողովրդի միջն:

In antico chi ben praticava il Tao
con esso non rendeva perspicace il popolo,
ma con esso si sforzava di renderlo ottuso:
il popolo con difficoltà si governa
poiché la sua sapienza è troppa.
Perciò governare il regno con la sapienza
è la rovina del regno,
governare il regno non con la sapienza
è la prosperità del regno.
Chi sa queste due cose diviene simile al modello,
saper divenire simile al modello
è la misteriosa virtù.
Profonda e imperscrutabile è la misteriosa virtù
e contrapposta alle creature,
ma alla fine arriva alla grande conformità.

66

LXVI. Posporre sé stesso

Գետերն ու ծովերն իրենց ցածրադիր դիրքի շնորհիվ սնվում են լեռներից դեպի դաշտավայրերը հոսող ջրային հոսանքներով: Ճիշտ այդպես իմաստունը, ձգտելու մյուսներից վեր լինել, ինքն իրեն մյուսներից ցածր է դասում, ե ցանկանալով լինել մարդկանց առջնում, ինքն իրեն նրանցից հետ է դնում:
Ուստի, թեն իմաստուն տիրակալն իշխում Է մարդկանց վրա, մարդիկ չեն զգում նրա իշխանության ծանրությունը, ոչ էլ վիրավորվում են նրանից, երբ դիրքով նա իրենցից առաջ է:
Ուստի Ժողուլուրդը հրճվում Է նման տիրակալին երկրպագելուլ ու չի հոգնում նրանից: Եվ քանի որ նա ինքը չի պայքարում, ոչ ոք չի կարող պայքարել նրա դեմ:

La ragione per cui fiumi e mari
possono essere sovrani di cento valli
è che ben se ne tengono al disotto:
perciò possono essere sovrani di cento valli.
Così chi vuole stare disopra al popolo
con i detti se ne pone al disotto,
chi vuol stare davanti al popolo
con la persona ad esso si pospone.
Per questo il santo
sta disopra ed il popolo non ne è gravato,
sta davanti ed il popolo non ne è ostacolato.
Così il mondo gioisce
di sospingerlo innanzi e mai ne è sazio.
Poiché ei non contende
nessuno al mondo può muovergli contesa.

67

LXVII. Le tre cose preziose

Համայն աշխարհն ասում Է, որ թեն Ուղու ուսմունքը մեծ Է, այն ավելի ցածր է թվում` համեմաւոած այլ ուսմունքների հետ: Իսկ ես կասեմ, որ Ուղու ուսմունքն իր մեծությունից է համեստ թւլում: Եթե այն նման լիներ ցանկացած այլ ուսմունքի, նրա փոքրությունը վաղուց ի վեր բացահայտված կլիներ:
Սակայն ես երեք արժեք ունեմ, որոնք ամեն ինչից բարձր եմ գնահատում: Առաջինը մարդասիրությունն է, երկրորդը` խնայողությունը ն երրորդը` խոհեմությունը:
Մարդասիրությունը ինձ համարձակություն է տալիս, խնայողությունը ինձ առատաձեռն է դարձնում, խոհեմությունը թույլ չի տալիս, որ ձգտեմ ուրիշներից առաջ անցնել, ն օգնում է բարձր ու մաքուր պահել պատիվս: Մեր օրերում մարդիկ մոռանում են մարդասիրությունը, ն համարձակությունը դառնում է ամբարտավանություն: Երբ մարդիկ մոռանում են խնայողության մասին, առատաձեռնությունը դառնում է
շվայտություն: Մոռանալով խոհեմությունը՝ մարդիկ ձգտում են ճեկը մյուսից առաջ անցնել, իսկ դրա վերջը մահն է:
Մարդասիրությունը հաղթանակ կբերի նույնիսկ դաժան մարտում ն կօգնի մարտնչողին պահպանել իր տերությունը: Երկինքը կպաշտպանի նրան իր բնական մարդասիրությամբ:

Tutti al mondo dicono che il mio Tao è grande
ma che sembra non esser simile a nulla.
Proprio perché è grande
sembra che non sia simile a nulla,
se fosse simile a qualcosa
l’impaccerebbe la sua piccolezza.
Io ho tre cose preziose
che mi tengo ben strette e custodisco:
la prima è la misericordia,
la seconda è la parsimonia,
la terza è il non ardire d’esser primo nel mondo.
Sono misericordioso e perciò posso essere intrepido,
sono parsimonioso e perciò posso essere generoso,
non ardisco d’esser primo nel mondo
e perciò posso esser capo degli strumenti perfetti.
Oggi si è intrepidi trascurando la misericordia,
si è generosi trascurando la parsimonia,
si è primi trascurando di posporsi.
E’ la morte!
Chi è misericordioso
nel guerreggiare è vittorioso,
nel difendere è saldo.
Quei che il cielo vuol salvare
facendolo misericordioso lo preserva.

68

LXVIII. Rendersi eguale al cielo

Հմուտ զորավարը ռազմատենչ չէ: Հճուտ ռազմիկն անգութ չէ Իրապես հաղթողը չի տանջում պարտվողին: Լավ տիրակալը չի ստորացնում իր հպատակներին:
Ուստի ասում են. «Հզոր Է նա, ով չի կռվում»: Ուստի ասում են. «Հաղթել է նա, ով առանց կռվի է տիրել». Ուստի ասում են. «Իմաստուն է նա, ով իր ունեցածից ավելի մեծ պարգն չի ակնկալում Երկնքից»:

Chi ben fa il capitano non è irruente,
chi ben guerreggia non è impetuoso,
chi ben vince il nemico non dà battaglia,
chi bene adopera gli uomini se ne pone al di sotto:
questa è la virtù del non contendere,
questa è la forza dell’adoprar gli uomini,
questo è rendersi eguale al Cielo,
il culmine per gli antichi.

69

LXIX. L’uso del mistero

Պատերազմելու արվեստում հմուտ զորավարն ասել է. «Ես չեմ համարձակվի պատերազմում տանտերը լինել, կգերւսդասեմ պատերազմում հյուրը լինել: Ես չեմ համարձակվի ճի քայլ իսկ առաջ գնալ, երբ կարող եմ երկու քայլ նահանջել»:
Սա կոչում են «զորաշարժ անել` առանց զորքի, զինված լինել` առանց զենքի, հաղթել թշնամուն` առանց մարտի:»
Չկա ավելի մեծ արհավիրք, քան առանց երկմտանքի պատերազմի մեջ մտնելը: Ով առաջինն է սկսում պատերազմը, կորցնում Է մի գանձ, որը ճարդասիրությունն է: Ուստի երբ առճակատող կողմերի զենքերը խաչվեն, կհաղթի նա, ով առաջինը կսգա իր կորուստները

Sull’adoperar gli eserciti c’è un detto:
non oso far da padrone e faccio l’ospite,
non oso avanzar d’un pollice e indietreggio di un piede.
Questo vuol dire
che non vi sono truppe da schierare,
che non vi sono braccia da denudare,
che non vi sono armi da impugnare.
Sventura non v’è maggiore che osteggiare alla leggera.
Se osteggio alla leggera
son vicino a perdere quel che m’è più prezioso.
Perciò quando gli eserciti
si mettono in campagna per scontrarsi,
quello che è più pietoso vince.

70

LXX. La difficolta’ di intendere

Բառերս հեշտ է հասկանալ ն ուսմունքս հեշտ է կիրառել, բայց շատ քչերն են բառերս հասկանում, ն առավել քչերն են ուսմունքս կիրառում:
Բառերիս մեջ արարիչ ու համապարփակ սկզբունք կա, ն ուսմունքս կանգնած Է բոլոր իրողությունների համար ընդհանուր մի օրենքի վրա:
Չհասկանալով բառերս` մարդիկ չեն ճանաչում նան ինձ
Քչերը գիտեն ինձ, ի պատիվ ինձ:
Քանզի իմաստունը իր անգին գանձը կրում Է անշուք ցնցոտիների տակ:

Le mie parole facilmente si intendono
e facilmente si attuano,
ma nessuno al mondo sa intenderle,
nessuno al mondo sa attuarle.
Le mie parole hanno un progenitore,
le mie imprese hanno un principe,
ma appunto perchè non le intendono
non intendono me.
Poiché quelli che mi intendono sono rari
quelli che mi imitano sono da tenere in pregio.
Per questo il santo indossa rozze vesti
e cela nel seno la giada.

71

LXXI. Il difetto della sapienza

Իմանալ, բայց գիտակցել, որ չգիտես, գերագույն նվաճում է: Չիմանալ, մինչդեռ կարծել, թե գիւոես, հիվանդություն է:
Հիվանդությամբ տառապելու գիտակցումի ցավն է մեզ զերծ պահում հիվանդությունից: Իմաստունը առողջ Է, քանզի ճանաչում է այն ցավը. որն ուղեկցում Է հիվանդությանը:

Somma cosa è l’ignoranza del sapiente,
insania è la sapienza dell’ignorante.
Solo chi si affligge di questa insania
non è insano.
Il santo non è insano
perchè si affligge di questa insania.
Per questo non è insano.

72

LXXII. Aver cura disé

Երբ մարդիկ չեն վախենում, ինչից պետք է վախենան, ապա, ինչից իրոք վախենում են, կկաւոարվի նրանց հետ:
Մարդիկ պետք է խուսափեն ցուի վայելքներին անմտորեն տրվելուց: Մարդիկ պետք է խուսափեն ապրել այնպես, ասես հոգնել են այն վայելքներից, որոնցից կազմված է իրենց կյանքը:
Միայն խուսափելով ցոփ ու շվայտ ապրելուց, մարդը չի հոգնում կյանքից:
Ուստի իմաստունը ամեն ինչ գիտի իր մասին, բայց չի ցուցադրում իր իմացությունը: Իմաստունը սիրում Է իր կյանքը, բայց ինքն իր կյանքն անչափ չի արժեվորում:
Իսկ նա, ով գիտի, հրաժարվում է ցուցադրել իր իմացությունը Կ գերադասում է խոհեմ անհայտությունը:

Quando il popolo non teme la tua autorità
allora sopravviene la grande autorità.
Non trovare angusto ciò che ti dà pace,
non disgustarti di ciò che ti fa vivere,
poiché solo chi non se ne disgusta
non disgusta.
Per questo il santo
di sé conosce ma di sé non fa mostra,
di sé ha cura ma di sé non fa pregio.
Perciò respinge l’uno e preferisce l’altro.

73

LXXIII. Quel che lascia agire

Նա, ում խիզախությունը արտահայտվում է օրենքին հակառակ գործելու համարձակության մեջ, արժանանում է մահվան: Նա, ում խիզախությունը արտահայտվում Է օրենքին հակառակ չգործելու համարձակության մեջ, երկար է ապրում:
Իսկ ո՞վ կարող է ասել, թե ի՞նչն է մարդու գլխին եկած երկնային ցասման պատճառը Այդ կապակցությամբ իմաստունը ասելիք չունի.
Երկնքին բնորոշ չէ պայքարելը մինչդեռ այն հեշւտությամբ տիրում է ամեն ինչին Երկնքին բնորոշ չէ խոսելը, մինչդեռ նրա չարտասանած հարցերի պատասխանները մարդիկ իրենք են տալիս: Երկնքին բնորոշ չէ իր մոտ կանչելը, մինչդեռ մարդիկ իրենք են ձգտում հասնել նրան: Երկինքը չի գոռում իր գործերի մասին, մինչդեռ նրա գործունեությունը արարիչ է ու անզուգական: Երկնային ցանցի վանդակները շատ մեծ են, սակայն նրա ցանցն ընկած ոչ մի բան չի փախչում:

Muore chi nell’osare pone il coraggio,
vive chi nel non osare pone il coraggio:
di questi due l’uno è profitto e l’altro è danno.
Di quel che il cielo ha in odio
chi conosce la ragione?
Per questo il santo reputa difficile il primo.
La Via del Cielo
è di ben vincere senza contendere,
è di ben suscitar risposta senza parlare,
è di ben attrarre senza chiamare,
è di ben divisare con ampiezza.
La rete del Cielo tutto avvolge,
ha maglie larghe ma nulla ne sfugge.

74

LXXIV. Reprimere gli inganni

Մարդիկ մահից չեն վախենում, ուստի ի՞նչ իմաստ ունի մահով նրանց վախեցնելը: Եթե մարդիկ միշտ ահ ու սարսաւիով լցված լինեին մահվան նկատմաճբ, իսկ ես ուժ ու իրավունք ունենայի բռնելու ն մահապատժի ենթարկելու բոլոր նրանց, ովքեր հանցանք են գործում, ո՞վ կհամարձակվեր հանցանք գործել Ուղին հենց այն Մեկն Է, որը գերիշխում է մահվան վրա: Նա, ով փորձում է գերիշխել մահվան վրա, երբ կա Մեկը. ով իրոք գերիշխում Լ մահվան վրա, նման է նրան, ով կյանքում առաջին անգամ ձեռքը կացին վերցնելով, իրեն հմուտ փայտահատի տեղ է դնում: Շաւո հազվադեպ է պատահում, որ նա, ով կացին բռնել չիմանալով, իրեն հմուտ փայտահատի տեղ է դրել, իր ձեռքն ու ոտքը չկտրի:

Quando il popolo non teme di morire
a che vale impaurirlo con la morte?
Se faccio si che il popolo sempre tema di morire
e quei che induce in inganno
io possa prenderlo e metterlo a morte,
chi sarà tanto ardito?
Sempre mandi a morte chi ne ha la potestà,
mettere a morte in vece di chi ne ha la potestà
significa maneggiar l’ascia in vece del gran mastro.
Quelli che maneggian l’ascia in vece del gran mastro
raramente non si feriscono le mani.

75

LXXV. I danni della cupidigia

Մարդիկ տառապում են սովից` տիրակալների կողմից հավաքվող բազում հարկերի պատճառով: Անտեղի հարկերն են պատճառը, որ մարդիկ տառապում են սովից:
Մարդկանց դժվար է ղեկավարել, ղեկավարելու գործում նրանց տիրակալների չափանց եռանդի պատճառով: Դա Է մարդկանց ղեկավարելու դժվարության պատճառը:
Մարդիկ հեշտությամբ են ընդունում մահը, որովհետե չաւիազանց շատ են տառապում` աւպրուսւո վաստակելու համար օրնիբուն աշխատելով: Դա Է նրանց ստիպում հեշտությամբ ընդունել մահը:
Ուստի ավելի լավ է կյանքի մասին ընդհանրապես չմտահոգվել, ջան չափից դուրս արժեվորել այն:

Il popolo soffre la fame
perché chi sta sopra divora troppe tasse:
ecco perché soffre la fame.
Il popolo con difficoltà si governa
perché chi sta sopra s’affaccenda:
ecco perché con difficoltà si governa.
Il popolo dà poca importanza alla morte
perché chi sta sopra cerca l’intensità della vita:
ecco perché da poca importanza alla morte.
Solo chi non si affaccenda per vivere
è più saggio di chi la vita tiene in pregio.

76

LXXVI. Guardarsi dalla forza

Մարդը ծնվելու պահին փափուկ է ու թույլ, իսկ մահվան պահին` կոշտ ու մարմնեղ: Այդպիսին են ընդհանրապես բոլոր գոյերը: Ծառերն ու բույսերը ծլելու պահին նուրբ են ու իափուկ, մինչդեռ մճեռնելիս՝ չոր են ու թորշնած:
Ուստի կոշտությունն ու ուժը մահվան սուրհանդակներն են, մինչդեռ կյանքին ուղեկցում են փափկությունն ու թուլությունը:
Ուստի նա, ով գերագնահատում է իր ուժերը, չի հաղթում: Հասո ու ուժեղ բնով ծառը գայթակղում է ւհայւռահատին:
Ուստի կոշտի ն ուժեղի տեղը ներքնում է, իսկ փափուկի ու թույլի տեղը` վերնում:

Alla nascita l’uomo è molle e debole,
alla morte è duro e forte.
Tutte le creature, l’erbe e le piante
quando vivono son molli e tenere
quando muoiono son aride e secche.
Durezza e forza sono compagne della morte,
mollezza e debolezza sono compagne della vita.
Per questo
chi si fa forte con le armi non vince,
l’albero che è forte viene abbattuto.
Quel che è forte e robusto sta in basso,
quel che è molle e debole sta in alto.

77

LXXVII. La via del cielo

Մի՞թե երկնային Ուղու գործը նման չէ աղեղ լարելուն: Աղեղի այն մասը, որը բարձր էր, ցած է իջեցվում, իսկ այն մասը, որը ցածր էր, վեր է բարձրացվում: Ճիշտ այդպես երկինքը պակասեցնում է այնտեղ, որտեղ մեծագույն առատություն կա, ն. լրացնում այնտեղ, որտեղ պակասություն կա:
Երկնքի գործը հենց դա է` պակասեցնել չափանց առատությունը նլրացնել պակասությունը: Սակայն մարդն այդպես չի գործում: Մարդը վերցնում է նրանից, ով մեծագույն կարիքի մեջ է, ն. ավելացնում իր արդեն իսկ չաւիանց առատությանը:
Ո՞վ կարող է հրաժարվել իր չափանց առատությունից` երկնի տակ բոլորին ծառայելու համար: Միայն նա, ով գիտի Ուղին:
Ուստի իմաստուն տիրակալն իր գործի արդյունքները չի համարում իր սեփականությունը: Նա հասնում է մեծ նվաճումների, սակայն մեծամտաբար չի գոհանում դրանցով: ՛Նա չի տենչում ցուցադրել իր գերազանցությունը:

La Via del Cielo
come è simile all’armar l’arco!
Quel ch’è alto viene abbassato,
quel ch’è basso viene innalzato,
quello che eccede viene ridotto,
quel che difetta viene accresciuto.
La Via del Cielo
è di diminuire a chi ha in eccedenza
e di aggiungere a chi non ha a sufficienza.
Non è così la Via dell’uomo:
ei diminuisce a chi non ha a sufficienza
per donare a chi ha in eccedenza.
Chi è capace di donare al mondo
ciò che ha in eccedenza?
Solo colui che pratica il Tao.
Per questo il santo
opera ma nulla s’aspetta
compiuta l’opera non rimane,
non vuole mostrare di eccellere.

78

LXXVIII. Portare il fardello della sincerita’

Աշխարհում չկա ջրից ավելի փափուկ ն թույլ բան, սակայն չկա նան կարծրին ու ամուրին հաղթող ավելի հզոր բան, քան ջուրը, որուվհետն չկա աշխարհում ճի բան, ինչի ձեր ջուրը չկարողանա ընդունել:
Բոլորը գիտեն, որ փափուկը հաղթում է կոշտին, իսկ թույլը՝ ուժեղին, բայց քչերն են կարողանում իրականացնել դա գործում:
Ուստի իմաստունը ասել է, «Նրան, ու| ընդունում է իրենց կշտամբառնքը, մարդիկ ընդմիշտ գամում են զոհասեղանին, իսկ նրան, ով անտարբեր դիտում է իրենց անտանելի տառապանքները, կոչում են Տեր Արքա»:
Բացարձակ ճշմարտությունը հակասական է, ուստի միշտ անհավատալի է թվում:

Nulla al mondo è più molle e più debole dell’acqua
eppur nell’abradere ciò che è duro e forte
nessuno riesce a superarla,
nell’uso nulla può cambiarla.
La debolezza vince la forza,
la mollezza vince la durezza:
al mondo non v’è nessuno che non lo sappia,
ma nessuno v’è che sia capace di attuarlo.
Per questo il santo dice:
chi prende su di sé le sozzure del regno
è signore dell’altare della terra e dei grani,
chi prende su di sé i mali del regno
è sovrano del mondo.
Un detto esatto che appare contraddittorio.

79

LXXIX. Ottemperare ai patti

Երբ մեծ թշնամանքից հետո երկու կողմերը հաշտություն են կնքում, անպայման քեն է մնում այն կողմի մտքում, որը սխալ է եղել, ն հաշտությունը ոչինչ չի տալիս մյուս կողմին:
Ուստի դրանից զգուշանալով, իմաստունը ընդունում է հաշտության պայմանները, բայց չի պնդում, որ մյուս կողմը դրանք շատ արագ կատարի: Քանգի նա, ով հասկանում Է Ուղու խորհուրդը, հաշվի է առնում հաշտության բոլոր պայմանները իսկ նա, ով չի հասկանում Ուղու խորհուրդը, հաշվի է առնում հաշտության միայն այն պայմանը, որը ձեռնտու է իրեն:
Երկնային Ուղու սերը մասնակի չի լինում, այն ամբողջությամբ ու միշտ լավ մարդու հետ է:

Se cancelli un’offesa, ma un po’ offeso
rimani ancora, credi che sia un bene?
Se, per contratto, il saggio è creditore,
dal debitore non esige nulla.
Adempie al proprio impegno chi è virtuoso;
bada agli impegni altrui chi non è virtuoso.
La Via del cielo non fa parentele,
ma sta costantemente con il buono.

80

LXXX. Isolarsi

Սակավ բնակչությամբ փոքր պետությունում ես այնպես կկառավարեի, որ այն անհաւոները, ովքեր տաս կամ նույնիսկ հարյուր մարդու հմտություն ու տաղանդ ունեն, երբեք պահանջված չլինեն: Այնպես կկառավարեի, որ մարդիկ ահ ու սարսափով մտածելով մահվան մասին, այդուհանդերձ չհեռանան երկրից` նույնիսկ մահից փրկվելու համար:
Առիթ չէի ստեղծի, որպեսզի մարդիկ, ունենալով նավեր ու կառքեր, դրանցով հեռանան երկրից: Ունենալով զրահասգեստ ու սուր զենքեր, ամեն գնով կխուսափեի դրանց գործածման հաճար առիթ ստեղծելուց Այնպես կկառավարեի, որ մարդիկ գրավոր հիերոգլիֆների փոխարեն կապերով թելեր գործածեն հաղորդակցվելու համար: Այնպես կկառավարեի, որ մարդիկ իրենց հասարակ սնունդը քաղցր ու համադամ համարեն, որ իրենց հագած հասարակ հագուստը նրանց աչքին գեղեցիկ երնա, որ իրենց աղքատիկ կացարանները նրանց համար հանգստի երջանիկ հանգրվան լինեն, իսկ իրենց ընդհանուր հասարակ ավանդույթները` ուրախության ու բերկրանքի աղբյուր:
Կուզենայի, որ հարնան տերությունը հեռու չլիներ: Եվ հարնան տերությունից մինչն իմ տերությունը ճանապարհին լսվեր աքաղաղների կանչն ու շների հաչոցը. բայց կուզենայի որ իմ մարդիկ երբեք չզուգավորվեին հարնան տերության մարդկանց հետ:

Piccoli regni con pochi abitanti:
arnesi da lavoro in luogo d’uomini
(sian dieci o cento) il popolo non usi.
Tema la morte e fuori non emigri.
Se anche vi son navigli e vi son carri,
il popolo non tenti di salirvi;
se anche vi son corrazze e vi son armi,
mai e poi mai le tiri fuori il popolo.
E ritorni ad usar nodi di corda;
e trovi gusto in cibi e vesti suoi;
ed ami la sua casa, i suoi costumi.
Se stati vi vedessero vicini
tanto che cani e galli se ne udissero,
invecchino così, fino alla morte
quei due popoli: senza alcun contatto.

81

LXXXI. L’emersione del naturale

Անկեղծ խոսքերը գեղեցիկ չեն: Գեղեցիկ խոսքերն անկեղծ չեն: Նա, ով ճանաչում է Ուղին, չի խոսում Ուղու մասին: Նա, ու| խոսում է, չի ճանաչում Ուղին: ՛նա, ով ճանաչում է Ուղին, խորապես ուսյալ չէ:
՛Նա, ով խորապես ուսյալ է, չի ճանաչում Ուղին: Իմաստունը իր համար ոչինչ չի կուտակում: Որքան ավելի շատ է անում ուրիշների համար, այնքան ավելի շատ է նրա ստացածը: Որքան ավելի շատ է տալիս ուրիշներին, այնքան ավելի շատ Է նրա ունեցածը:
Երկնային ուղին միանշանակ է ու հստակ, բայց իր սրությամբ ոչ. մեկին չի վնասում: Ուղին անդադար փոխակերպվում է, բայց ոչինչ չի անում ն ոչնչի չի ձգտում:

Parole autentiche non sono adorne;
parole adorne autentiche non sono.
Colui che è buono, non sfoggia parole,
e chi sfoggia parole, non è buono.
Chi sa di tutto, certo con è saggio;
né chi è saggio, di certo, sa di tutto.
Il vero saggio per sé non provvede:
se si spende negli altri, per sé acquista;
e, più dona, più ottiene per se stesso.
La Via del cielo aiuta, non fa danni;
la Via del saggio agisce senza lotta.