Capítulo I

1

O Tao que se pode discursar
Não é o eterno Tao.
O Nome que pode ser nomeado
Não é o eterno Nome.
O Não-ser
É o nome da origem do céu e da terra.
O Ser
Nomeia a mãe das dez-mil-coisas.
Por isto:
No Não-ser
Contempla-se o deslumbramento.
No Ser
Contempla-se sua delimitação.
Ambos, o mesmo, com nomes diversos
O mesmo diz-se mistério.
Mistério dos mistérios
Portal de todo deslumbramento.

Yolun istiqaməti müəyyəndirsə — o haqq yolu deyil
Ad səsləndirilə bilərsə — o əbədi ad deyil
Göyün və yerin atası — adsızdır
Ad sahibi — saysız-hesabsız cisimlərin anasıdır
Ehtirassız halda onun ecazkar sirrini duyarsan
Ehtiraslarla dolu olaraq — onun izhar səthini görərsən
Biri və başqası — adları fərqli, həqiqi mahiyyətləri eynidir
Birgə onlara Sirr Dəryası deyərlər
Dəryanın dibində birindən başqasına keçid var —
O sirrin zərif möcüzələrinə aparan qapıdır

Capítulo II

2

Sob o céu:
Quando reconhecemos o que faz o belo ser belo
Surge o feio!
Quando reconhecemos o que faz o bem ser bom
Surge o mal!

Por isto:
O Ser e o Não-ser
Surgem mutuamente;
O fácil e o difícil
Complementam-se;
O longo e o curto
Condizem;
O alto e o baixo
Convivem entre si;
O som e a voz
Casam-se;
O antes e o depois
Seguem-se.

Por isto:
O homem santo cumpre suas ações sem agir,
Pratica o ensino sem falar,
E as dez-mil-coisas agem sem serem impedidas.
Ele cria e nada possui,
Atua e não nada guarda,
Realizada a obra ele não se apega.
E justamente por não se apegar
Ela não se esvai.

Hamı gözəlliyin gözəlliyini dərk edib — buna görə də eybəcərlik peyda oldu
Hamı xeyrin xeyirli olduğunu dərk edib — buna görə də şər peyda oldu
Ona görə də
Varlıq ilə yoxluq bir-birini törədir
Çətin və asan biri-birinə gətirib çıxarır
Uzun və qısa biri-birlə tutuşdurulur
Hündür və alçaq bir-birini təyin edir
Səslər bir-birlə həmahəng olur
Əvvəl və axır bir-birini növbələyir
Buna görə Arif Aqil iş görəndə biəməldir, öyüd verəndə dinməzdir
Məşğul olduqda iştirak etmir
Yaratdığına yiyəlik etmir
Hərəkətdə cəhd etmir
Zəhmətini yönəltmir məqsədə
Nəticələrlə vaxtını itirmir fəxr edə
Buna görə də ruhu tükənməzdir

Capítulo III

3

Se não privilegiarmos os bons, o povo não compete;
Se não valorizarmos os bens custosos, o povo não rouba;
Se não exibirmos coisas desejáveis, o coração do povo não erra.
Por isso o governo do homem santo:
Esvazia os corações e sacia as entranhas;
Enfraquece as vontades e revigora os ossos;
Nunca deixa o povo ter conhecimento e desejos;
Para o douto não ousar agir.
Agindo o não-agir então não há desgoverno.

Qabiliyyətlilər sayılmazsa — eldə mübahisə və rəqabət olmaz.
Cavahiratın dəyəri olmazsa — eldə oğruluq olmaz.
Ehtiras doğuran şeylər görünməzsə - qəlblər çaxnaşmaz.
Buna görə Arif Aqilin qaydası budur ki,
Ürək boş olmalı, qarın isə dolu;
Şövq olmalı zəif, özək isə möhkəm.
İstək az olmalı — naşükürlük olmasın,
Bilik az olmalı — narahatçılıq olmasın.
Biliyi çox olanlar isə fəaliyyətdən kənar qalmalıdır, çünki
Biəməllik ahəng eylər.

Capítulo IV

4

O Tao é um vaso vazio
Cujo uso nunca transborda.
Abismo!
Parece o ancestral das dez-mil-coisas!
Abranda o cume;
Desfaz o emaranhado;
Modera o brilho;
Une o pó.
Profundo!
Parece existir algo!
Eu não sei de quem ele é filho
Parece ser o anterior ao Ancestral.

Yolunun içi yox, lakin bu üzdən hər bir şey var və varlığını aşmır
Onun səthi yox — ülgünün tiyə xətti kimi incə və zərifdir — lakin özü bütün səthlərin səbəbidir
Dəryalar Dəryasından də dərin — o bütün varlıqların ulu cəddinə bənzər
Kəskinliyini azalt
Şəfəqini boğ
Xüsusiyyətlərini tarazla
Necə də sakit və aydındır o ali yol!
Bilmirəm nədən əmələ gəlib, bilirəm ki ululardan da uludur

Capítulo V

5

O Céu e a Terra não têm amor humano;
Consideram as dez-mil-coisas como cães de palha
O homem santo não possui amor humano;
Considera as dez-mil-coisas como cães de palha.
O espaço entre o céu e a terra é como um fole!
Esvazia sem contrair-se, ao soprar-se mais sons produz.
Mas muitas palavras e números o esgotam
Melhor guardar o que está no íntimo.

Yernən göyün şəfqəti yox — onlar üçün hər bir varlıq elə bil səmənidir
Arif Aqilin şəfqəti yox — onun üçün hər bir adam elə bil səmənidir
Yernən göyün arası körüyə bənzəmirmi?
Boşluğu da xeyir, boşalması da...
Neyə bənzəmirmi?
Boş içi hərəkətə gələndə nələr doğur...
Çoxlu söz yorar
Həddini bilmək yaxşı

Capítulo VI

6

O espírito do vale nunca morre
Ele chamado de mulher misteriosa.
O portal da mulher misteriosa
É a raiz do céu e da terra.
Initerrupta e perpétua
Parece lá existir
Contudo age sem esforço.

Dərənin (vadi) ruhu ölməzdir — əsrarəngiz Ulu Ana
O — zülmətdən aydınlığa, “ola bilər”-dən “var”-a aparan qapıdır
Yernən göyün ən dərin kökü ondan doğur
Görsənməyən o dönməyi əbədi davam edir
Sevgisi, ehmalı isə tükənməzdir

Capítulo VII

7

O céu é eterno e a terra duradoura:
O céu e terra são eternos e duradouros
Por não viverem para si mesmos
Isto lhes faz durarem eternamente.
Por isto o homem santo:
Ficando atrás, aparece em primeiro;
Ficando fora, persiste.

Não é por ter nada seu
Que poderá realizar o que é seu?

Yernən göyün ömrü uzundur
Yernən göy özləri üçün yaşamırlar
yalnız bunun üçün də ömürləri o qədər uzundur
Arif Aqil hamıya yol verir, bunun üçün də hamıdan öndədir
Öz qeydinə qalmır, buna görə də salamatdır
Özünə qarşı deyil mi onun bu yanaşması?
Əksinə, keyfiyyətlərin bütövlüyünə çatmağın yolu budur!

Capítulo VIII

8

O bem supremo é como a água.
Água:
Beneficia às dez-mil-coisas sem conflito
Habita os lugares que os homens abominam
Por isto aproxima-se do Tao.
Para a moradia : bom é onde morar.
Para o coração : bom é a profundidade.
Para a doação : bom é o amor.
Para o falar : bom é a sinceridade.
Para o governo : bom é a ordem.
Para o trabalho: bom é a competência.
Para o movimento: bom é a ação.
Eis que se não existe disputa não existe oposição.

Su bir örnəkdir kəramətin
Bütün məxluqlara xeyir gətirər
Heç mübarizə etməz, özü üçün ən alçaq yer axtar
Onun bu qaydası yola bənzər
Evin məziyyəti yaxşı yerdə durmaqdadır
Qəlbin — niyyətin dərinliyindədir
Ünsiyyətlərin — insanlıqdadır
Sözlərin — ixlasdadır
Hökmün — xeyri-nizamdadır
İşin — məharətdə
Hərəkətin — vaxtı-vaxtında olduğundadır
Özünü suya bənzədən yanlışlıq etməz

Capítulo IX

9

Manter transbordando, melhor parar.
Manter afiando, não vai durar.
Uma sala cheia de ouro e jade, não se pode guardar.
Ser rico e famoso, e ainda arrogante, por si só leva ao danar.
Ao concluir a obra deve-se afastar-se
Este é o Tao do céu.

Qabı ağzına kimi doldursan — aparanda dağılacaq
Qab sızırsa — onu doldurmaqdansa qoy boşalsın
Bizin itiliyini dəqiqədə bir yoxlasan — kütləşər
Həddindən çox itiləsən — yeyilər, yoxa çıxar
Hədsiz var-dövləti qorumaq mümkün deyil
Rifahı ilə çox öyünənə salamat qalmaq mümkün deyil
İşini bitirib kənara çəkilmək — yolu budur

Capítulo X

10

Conseguir:
Unir a alma e o espírito em uma unidade inseparável;
Ter o sopro maleável de uma criança;
Polir a visão interior até torná-la sem mácula;
Amar os homens e reger o estado sem-agir;
No abrir e fechar da porta do céu, ser como a fêmea de um pássaro;
Penetrar nos quatro quadrantes sem saber.
Gerar e criar;
Gerar e não possuir;
Agir sem depender;
Presidir e não controlar.
Eis a vida secreta.

Axını düzümdən ayırd etməmiş vəhdətini tapmaq mümkündürmü?
Nəfəsi an-layib ruhun ali zərifliyinə nail olmaqla körpənin halına çatmaq mümkündürmü?
Seyrin güzgüsünü saf edib qüsursuz olmaq mümkündürmü?
Bir fənd işlətməmiş sevdiyinə yol göstərmək mümkündürmü?
Ana kimi sevərək göyün qapılarını ehtirassız açmaq və bağlamaq, həyatı nəfəs kimi aramla alıb və vermək mümkündürmü?
Aləmin dörd yanını da dərk edib biəməl qalmaq mümkündürmü?
Həm doğmaq, həm yetişdirmək
Yaratdığına malik olmamaq
Qət etdiyini iddia etməmək
Hökm etdiyinə nəzarət etməmək
Budur kəramətin əsl qüvvəsi

Capítulo XI

11

Trinta raios cercam o eixo;
A utilidade do carro está no seu vazio.
O jarro é feito de barro moldado;
A utilidade do jarro está no seu vazio.
Fazem-se portas e janelas para a casa;
A utilidade da casa está no seu vazio.
Portanto:
O ser serve para ser possuído;
E o não-ser para ser utilizado.

Otuz dəndə birləşib təkərdə, lakin
Ortası deşik olmazsa əgər — təkərin xeyri olmaz ki
Gildən yapırlar qabı, lakin
İçi boş olmazsa əgər — qabın xeyri olmaz ki
Evi tikəndə divar içində açırlar qapı-baca, həm də
Divarların arasını saxlamazsan əgər boş — evin xeyri olmaz ki
Onun üçün də
Varlıq yalnız hüdududur yoxluğun
Hər bir şeyin əsl dəyəri - onun içidir

Capítulo XII

12

As cinco cores cegam à visão do homem;
Os cinco tons ensurdecem à audição do homem;
os cinco sabores embotam ao paladar do homem;
Galopar e caçar aceleram ao coração do homem;
Bens custoso atrapalham às ações do homem.
Por isto o homem santo:
Atendendo ao interior e não à visão;
Afasta uma coisa e adota outra.

Rənglər çoxluğu gözü kor edər
Səslər çoxluğu qulağı kar edər
Dadlar çoxluğu tamın şitini çıxardar
Ov və cıdır qəlbi küt edər
Cavahirat arzusu azğınlıq gətirər
Buna görə də Arif Aqil zahiri ilə yox — daxili ilə məşğuldur
Birindən imtina edərək başqasına nail olmaq mümkündür!

Capítulo XIII

13

Honra e desonra são como cavalos em fuga:
Causam grandes aflições ao corpo.
Mas por que se diz:
Honra e desonra são como cavalos em fuga?
A honra eleva;
A desonra derruba;
Ganhar esta ou perder aquela é assustador.
Por isto que se diz:
Honra e desonra são como cavalos em fuga.
Mas por que se diz:
Causam grandes aflições ao corpo?
Por ter um corpo que tenho grandes aflições:
Mas sem corpo que aflições teria eu?
Portanto:
Quem honra ao mundo como o seu corpo;
A este pode-se confiar o mundo.
Quem ama ao mundo como o seu corpo;
A este pode-se entregar o mundo.

Şərəf, rüsvay — bir lərzədir bunlar
Ad-san — bir bəladır həyatda
Niyə şərəf də rüsvay da bir lərzədir?
Çünki onlardan asılı olursan:
Şərəfi qorxursan ki qazanmazsan,
Qazandın da — qorxursan ki itirərsən.
Buna görə şərəf və rüsvay — bir lərzədir
Niyə bəs ad-san bir bəladır?
Çünki bədəndə olduğumuzdan özümüzün üstündə yaman əsirik
Özümüzü əsirgəməsək nə bəlamız ola bilir ki?
Bu üzdən:
Bəşəriyyətə xidmətdə özünü əsirgəməyənə bəşəriyyət də güvənər
Yaşadığı torpağı öz bədənini sevdiyi kimi sevən bir kəs yerdə bərk durar

Capítulo XIV

14

Olhamos e não vemos: o nome soa semente.
Escutamos e não ouvimos: o nome soa sutil.
Tocamos e não sentimos: o nome soa pequeno.
Estes três não podem ser decompostos:
Entrelaçados constituem um.
Seu alto não é luminoso;
Seu baixo não é escuro;
Contínuo…não se pode nomear;
Retorna ao não-ser.
Isto é chamado: forma sem-forma;
Imagem da não-coisa;
Isto é chamado: claro-escuro;
Ao encontrá-lo não se vê rosto;
Ao segui-lo não se vê as costas.
Voltando ao caminho antigo
Poderemos reger o presente
E conhecer a origem da antiguidade.
Isto é: o fio condutor do Tao.

Görmək tək baxmaq deyil — daxilən dinc olub ətrafa qovuşmaq deməkdir
Eşitmək tək qulaq asmaq deyil — daxilən sakit və boş qalmaq deməkdir
Mənimsəmək tək ani anlamaq deyil — zərrə bə zərrə, elə bil özündən gizlin, dərk edib qəbul etmək deməkdir
Bu üç qaydanın nəticəsi onların kökü ilə birdir — vahiddir
Nədir ki o vahid həqiqət?
Zirvəsi nur tanımır
Dibi deyil zülmət
Sezilməz hərəkəti, lakin ani olsa da belə dayanmır əbədi
Adlanılmazdır və hər an yenə də yoxluğa qayıdır
Buna deyərəm: formasızlıq forması, vücudsuz vücud
Bu surətə deyərəm: mübhəm və qeyri müəyyən
Rastlaşıram onunla, lakin üzünü görmürəm
Təqib edirəm — lakin arxasını görmürəm
Qədim bu yoldan bərk tutsan
Gərçəyin açarsan tam sirrini
Varlığın duyarsan mənbəyini
Buna deyərlər yolun özülü

Capítulo XV

15

Na Antiguidade os que atuavam pelo Tao
Estavam sutilmente penetrados no místico
Tão profundamente que eram irreconhecíveis
E por serem irreconhecíveis força-se a descrever seu aspecto exterior.
Cautelosos! Como quem cruza águas no inverno!
Vacilantes! Como quem teme vizinhos dos quatro lados!
Reverentes! Como hóspedes!
Evanescentes! Como o gelo que derrete!
Genuínos! Como a lenha não trabalhada!
Abertos! Como o vale!
Opacos! Como a água escura!
Quem pode, no repouso, clarear pouco a pouco o escuro?
Quem pode, no movimento, produzir pouco a pouco a paz?
Quem guarda o Tao não deseja o muito
E por não buscar o muito pode renovar-se.

Yol əhli-nin qədim ustadları elə incə və zərif ərəfələrə çatmışdır ki
Onların bildiklərinin dərinliyi başqaları üçün qaranlıq — bilinməz idi
Daxili bilinməzdirsə — zahirinin təsviri ilə eyham edərəm:
Qışda çayı keçənlər kimi — diqqətli
Dörd yandan təhlükə ilə dövrələnmişlər kimi — ehtiyatlı
Evin sahibi ilə üzləşən qonaq kimi — təmkinli, ədəb-ərkanlı
Yazda gölün üzündə əriyib-gedən buz kimi — görkəmsiz
İşlənməmiş girdin kimi — sadə
Vadi kimi — açıq
Sel suyu kimi — tutqun
Tutqun idilər, lakin sükutları ilə aydınlıq gətirərdilər
Biəməl idilər, lakin əbədi dövranı yönərək həyatı bəsləyərdilər
Bu yolu qorumaqla kifayətlənərdilər — əlavə istəməzdilər və etməzdirlər.
Elə qorunan köhnələr, amma üzülməz.

Capítulo XVI

16

Atingindo o vazio absoluto;
Conservando-se firme no repouso;
As dez-mil-coisas fluem.
E eu as contemplo no refluxo:
As coisas florescem
E retornam todas à raiz.
O retorno à raiz soa: repouso;
Isto é chamado retorno ao destino.
O retorno ao destino soa: eternidade
Conhecer a eternidade soa: iluminação.
Não conhecer a eternidade é o erro que traz o azar
Conhecer a eternidade é ser abrangente.
Ao conhecer a eternidade, há justiça
Ao haver justiça há mediação.
Ao haver mediação, há o céu;
Ao haver o céu, há o Tao;
Ao haver o Tao há duração.
Dissolvendo-se o corpo não há perigo.

İçim tam boş, tam asudə olaraq
Edirəm səy, bu sükutu səbatla qoruyuram
Hər şey özü dövran edir — bitir, çiçəklənir,
Toxum atır və qayıdır kökünə
O heç nəyə qayıdışı mən seyr edirəm
Qismətdir hər şeyə o qayıdış sükuta
O əbədi dövran sabitdir, daimidir
Bunu bilən — tapar ziya, aydınlığa çıxar
Bilməzsə — budur şər — çapalayar çılğınca
Dərk et — o son mənzil sirrlər xəzinəsidir
Göyün özü hökmdarı onun — səxavətlidir
Ora gedən də yol — göylər yoludur — haqq yoludur
Yolun da ki nə bədəni var nə də ki nəfsi
Demək o dövrandan kənardır — əbədidir

Capítulo XVII

17

A alta antiguidade desconhecia regentes:
Tempos depois os regentes foram amados e louvados;
Tempos depois os regentes foram temidos;
Tempos depois os regentes são desprezados…
Estes não merecem fé.
Pensativos!
Aqueles sim ponderavam as palavras;
E concluindo a obra as coisas seguiam sua natureza;
E as cem famílias diziam:
«Por nós, somos o que somos».

Ali o hökmdar təbəələrə şüur bəxş edir
Lakin bununla nə xeyirxahlıq edir
Nə də ki özünə etimad qazandırır
Nə qorxutmaq nə də ki lərzəyə salmaq niyyəti var
Kor-koranə inanan — bilməz
Aydın görən — inanmağı bir yol bilməz
Dərrakədən dərin, sözə yerləşməyən və biəməl
O hökmünü duyub deyərlər — hər şey təbiidir

Capítulo XVIII

18

Quando o grande Tao se retrai
Surgem o amor humano e a justiça.
Quando a sabedoria e a crítica prosperam
Surgem as grandes mentiras.
Quando os laços familiares se rompem
Surgem o dever filial e paternal.
Quando as nações estão em desordem
Surgem os funcionários leais.

İnsanpərvərlik və ədalət yoldan uzaqdır xeyli
Riyakarlıq da yalnız biliyin hədsiz çoxluğuna bağlıdır
Sazlıq olmazsa ailədə, onda tələb olar “böyük-kiçik”-ə
Vəfa və sədaqətin dəyəri — nizamsızlıq, düzümsüzlük nəticəsidir

Capítulo XIX

19

Quando se diz não à santidade e fora ao saber
O povo é favorecido cem vezes mais.
Quando se diz não ao amor humano e fora à justiça
O povo volta a ser filial e paternal.
Quando se diz não à habilidade e fora ao lucro
Não há roubos não há assaltos.
Se, nestas três sentenças, só existir aparência
Aparência não será, por si só, suficiente.
Por isto deve-se seguir esta regência:
Mostrar-se como a seda;
Abraçar a simplicidade;
Diminuir os interesses;
Dissolver as paixões.

Əllaməlik eləmə — fayda-xeyrin yüz dəfə artar
Mürüvvət və ədaləti hər şeydən yüksək bilmə —
onda duyarsan övlad hörmətini, və ata-ana sevgisini
Məharəti, fərasəti varlanmağın yolu bilmə — amandır bu yol — axırı oğruluq, canilikdir
Elm, mürüvvət, fərasət — bu adlar yenidir,
lakin üçü də hərislik üfunətini ört-basdır edə bilmir istəsə də
Hayıf deyil qədim yol?..
Sadə ol, təbii — bununla mənliyini və ehtiraslarını rəf edərsən
Bildiyini unut — dərddən-kədərdən uzaq olarsan

Capítulo XX

20

Quando se diz «não» ao estudo vai-se a inquietação.
Entre um sim e um não qual a distinção?
Quando bem e mal se diferenciam?
O que os homens temem não pode-se não temer?
Estéril! Esse nem sim nem não!
O povo está radiante
Como na alegria da festa sagrada
Como no subir nos altos na primavera…
E só eu, hesitante, não recebi sinais auspiciosos;
Como um recém-nascido que não sabe brincar;
Uma marionete sem saber para onde voltar.
O povo tem o supérfluo;
E só eu sou como esquecido.
Eu, com um coração idiota;
Confuso e obscuro.
As pessoas são brilhantes;
E só eu sou ofuscado e tolo.
As pessoas são vibrantes;
E só eu sou melancólico.
Irrequieto como o mar
Rodopiando como o vento sem lugar.
O povo tem suas metas
E só eu sou teimoso e tosco.
Mas só eu sou diferente dos outros
Pois honro a Mãe nutriente.

Hörmətlə nifrətin arasında böyükmü fərq var?
Şərlə Xeyiri ayırd etmək mümkündürmü asanca?
Ölüm və təklikdən hamı qorxur, lakin onlar labüd müqəddəratdır
Həqiqətən isə tarazsızlıq, şübhə dəryası qat-qat dəhşətlidir
Ey izdiham, kefdəsən şənlikdəsən,
elə bil ki Novruz gəlib ya qurban bayramıdır...
Tək mənəm süst, sakit — elə bil heç doğulmayıb arzum
Bənzərəm gülməyə öyrənməmiş hələ körpəyə
Məyus olmuş bikəs, səfil sərsəriyə oxşaram —
nə çatası məqsəd, nə dönəsi yerim var
Hamının arzusu — bolluqdur, arzusu da bol
Mən sə aldığımı həmən paylayıb saçıram
Qəlbim — dəli qəlbidir, mən sə divanə
Dünya əhli üçün dünya aydın aşkardır
Mən sə fağır, avam və aləmim torandır
Dünya əhli təcrübəlidir, maraqlıdır
Mən sə ancaq laqeyd, təfavütsüzəm
Bir lal axın kimi sakit,
küləyin əsməsi kimi hədsizəm
Hərənin peşəsi, işi, bir sahəsi var
Tək mən sahələrin sərhədində tam faydasızam
Başqalardan tək mən fərqli olsam da lakin
Hər cür (kobud, zərif) qida yetişdirən
Dayə - ana təbiətin - ağuşundan çıxmazam

Capítulo XXI

21

O conteúdo da grande virtude
Provém inteiramente do Tao.
O Tao gera todas as coisas
De modo tão ofuscante que obscurece.
Obscuras e ofuscantes são suas imagens.
Ofuscantes e obscuras, nele estão as coisas.
Tenebrosa e insondável, nele está a semente.
E esta semente é a verdade
E no seu interior está a autenticidade.

Da antiguidade até hoje
Temos de usar nomes
Para examinar todas as coisas.
Mas como sei como surgem todas as coisas?
Justamente por sua semente.

Dərkedilməzdir kəramət — hər səthin altı, hər şeyin içidir
Yoldur onun mənbəyi də məcrası da
Yolun isə özündən nə demək mümkündür ki?
Yolun mübhəm özəyində surəti var hər şeyin
Onun qeyri-müəyyənliyində bütün məna-mahiyyətlər var
Onun inanılmaz zülmətində hər varlığın toxum-mayası var
Hər toxumun əsli isə — ali həqiqət, haqqdır
Qədimdən indiyə kimi də onun adı daimidir
Ondan dərk edilir saysız halların dəyişilməsi
Haradan duydum indi saysız halların dəyişilməsini?
Buradan

Capítulo XXII

22

Ao curvar-se, fica-se inteiro;
ao torcer-se, fica-se reto;
ao esvaziar-se, fica-se cheio;
ao envelhecer, fica-se novo.
Quando se tem pouco, obtêm-se;
quando se tem demais, perturba-se.
Desta forma:
O homem santo abraça a unidade
e torna-se modelo debaixo do céu.
Não se exibindo, brilha;
não se afirmando, aparece;
não se vangloriando, obra;
não se enaltecendo, perdura.
Não disputa;
logo ninguém sob o céu pode com ele disputar.
A palavra antiga: ao curvar-se, fica-se inteiro;
não é uma palavra vazia,
em verdade, está nela a unidade.

Qədim bir söz var:
Hissə mislidir bütövün — (hissə olsa da yenə də bütövdür)
Əyri yalan də yalnız düzlüyün mislidir
Boşluq - boşluq ilə doludur
Sökmək də tikməyin bir üsuludur
Az-az irəliləyən çox bir şeyə çatar
Çoxluq üçün qaçan əlbət azar
Buna görə Arif Aqil bu vəhdəti duyaraq qəlbən
Bənzər göynən yerin arasında çobana
Görünmür adətən, lakin özü aydın itigörəndir,
Bildirmir haqqını — buna görə haqlıdır
Axtarmır şöhrəti və zəhməti qəbuldur
Deyil məğrur — buna görə başdadır
Bir şeyə deyil zidd — bununla yenilməzdir
Deyil boş söz o qədimi kəlmə:
“Mislidir Bütövün Hissə”
Bütöv olan bunu kamil bilər

Capítulo XXIII

23

Falar pouco é o natural.
Um ciclone não dura uma manhã inteira;
Um temporal não dura um dia inteiro.
Quem os produz?
Céu e terra.
Mas se as coisas do céu e da terra não duram;
Quanto mais devem durar as coisas humanas.
Portanto:
Quem segue o Tao é um com o Tao;
Quem segue a Virtude é um com a Virtude;
Quem segue a Perdição é um com a Perdição.
Quem se une ao Tao
O Tao o acolhe alegremente.
Quem se une à virtude
A virtude o acolhe alegremente.
Quem se une à perdição
A perdição o acolhe alegremente.
Onde há pouca fé
Não se encontra fé.

Sükut labüddür, təbiidir — sözün hüdudu var bəlli
Bütün günü çəkməz əlbət səhərin şiddətli yeli
Leysan da ki əlbət yağmaz sonsuz olaraq şimşəkli
Budur yer-göyün hallarının qaydası
Və əgər yer-göydəki şiddətlər uzun çəkmir
Haradan olsun insanda o hey?
Buna görə, yol adamı
Yolunu getsə — yol ilə bir olar
Təmiz qəlbi ilə kəraməti duysa — kəramət ilə bir olar
İtirsə — itirdiyi ilə bir olar
Yol ilə bir olan isə yolunu tapar
Kəramət ilə bir olan isə kəramətini tapar
İtirdiyi ilə bir olan isə itirdiyini tapar
İnam kifayət deyil deyə, sübut-dəlil də yoxdur

Capítulo XXIV

24

Colocar-se na ponta dos pés
Não se obtém firmeza.
Com as pernas abertas
Não se pode andar.
Quem aparece
Não pode brilhar.
Quem se afirma
Não pode figurar.
Quem se gloria
Não terá méritos.
Quem se enaltece
Não pode perdurar.
Para o Tao ele soará:
Supérfluo.
Parasita.
Coisas que todos abominam.
Por isto, quem está no Tao
Nelas não cai.

Yolun əvvəlində duran dayanıqlı olmaz
Tələsən — tez yorular, uzaqlara çatmaz
Özünü göstərən aydınlıq tapmaz
Haqqını düşünən haqqı tapmaz
Özünü zorlayan müvəffəq olmaz
Özünü əsirgəyən kamilləşə bilməz
Yol adamı üçün bu çapalama artıq yük, ağır qida kimi mənfurdur
Yolu düz gedən bunlara ilişməz

Capítulo XXV

25

Há uma coisa indefinida, mas perfeita,
Que existe antes do Céu e da Terra.
Silenciosa e separada
Fica sozinha e imutável
Tudo permeia, mas nada põe em risco.
Pode ser chamada de Mãe sob o céu.
Não sei seu nome:
Escrevo Tao.
Forçado a nomear:
Chamo de Grande.
Grande significa além;
Além significa longe;
Longe significa retorno.
Por isto:
O Tao é grande;
O Céu é grande;
A Terra é grande;
O Homem é grande.
No Universo há quatro grandes:
O Homem é um dos quatro.
O Homem segue a terra;
A Terra segue o céu;
O Céu segue o Tao;
O Tao segue a si mesmo.

Birbaşa xaosdan yaranmış — qeyri-müəyyən, formasız
Yer-göydən doğulmamış — olub onlardan əvvəl
Səssiz! Səthsiz!
Təkdir və dəyişməzdir — nə əvvəli var nə axırı
Hər tərəfə uzanır və tükənməzdir — qarşısı yoxdur
Yer-göyün Ulu Anasına bənzər
Bilmirəm adını
İşarə edərək ona Yol deyirlər
Ad vermiş olsam, deyərəm ona Böyük
Böyükdür — deməli sezilməzdir
Sezilməzdir — deməli hüdudsuzdur
Hüdudsuzdur — deməli zidd əksləri birləşdirir
Buna görə də
Yol böyükdür
Göy böyükdür
Yer böyükdür
İnsan da böyükdür
Kainatda dördü böyükdür — İnsan da onlardan biridir
Adamın qanunu - yerdəndir
Yerin qanunu - göydəndir
Göyün qanunu - yoldandır
Yolun da ki qanunu özündəndir

Capítulo XXVI

26

O pesado é a raiz do que é leve;
O repouso é o senhor da agitação.
Por isto o homem santo:
Em viagem não larga o peso de sua bagagem;
É solitário e calmo mesmo com visões gloriosas.
Mas o senhor de dez mil carros
Por eles desprezará seu Império?
Pela pressa perde-se a raiz;
Pela agitação perde-se a soberania.

Yüngüllüyün köküdür, ağırlıq, və əsasıdır
Makam, sükutdur əsl sahibi hərəkətin
Bundan yolu gündüz-gecə yorulmadan gedərək
Yük çəkməkdən qaçmağı yoxdur Arif Aqilin
Ətrafdakı ilğımların — dövlət, saray, geniş imkanların
xəyalına uymaz — bir fəsilə gələn bir qaranquş kimi
yüngül və qayğısız o qonağıdır aləmin
Cazibənin vəsvəsəni qıran tapar yüngüllüyü
Azad olmaq üçün dayaq-söykənəcək axtarma

Capítulo XXVII

27

Quem bem caminha não deixa rastros.
Quem bem fala não necessita desmentir.
Quem bem calcula não usa ábaco.
Quem bem fecha não precisa de trancas;
E ninguém abre o fechado.
Quem bem liga não usa cordas;
E nada se solta.
Por isto o homem santo:
Sabe bem como salvar homens:
Não há homens rejeitados.
Sabe bem como salvar coisas:
Não há coisas rejeitadas.
Isto é chamado: entrar na lucidez.
Portanto:
O homem bom é modelo para o não-bom.
O homem não-bom é o incentivo para o bom.
Mas se não reconhecemos o modelo;
Nem cuidamos do incentivo;
Haverá erro mesmo que com acúmulo de conhecimento.
Isto é chamado: grande segredo.

Kamil yolçu yolda nə iz görər nə də ki iz qoyar tapılası
Kamil natiq nə duruxmaz nə də ki suala bir yer saxlar veriləsi
Haqq-hesabı kamil edən çötkə-rəqəm bilməz
Kamil bir plan düzən qəti planlaşdırmaz
Bir qapını bir kəs kamil bilirsə qapada —
o qapıda olmaz kilid, qıfıl-cəftə,
məhz qapalıdırsa — heç açılmaz onda
Və bir bağlamanı kamil düyünləyə bilsə —
onu bağsız elə düyünləyər ki, məhz
onu bir şey saxlamasa da açılmaz
Buna görə Arif Aqil kamilliyi yetişdirərək
Hər kəsi bəsləyir, və heç kəsdən döndərmir üzünü
Hər şeyi bəsləyir, və heç nədən döndərmir üzünü
Buna deyirlər “dərinlikdən saçan nur”
Lakin
Başqasını təkmilləşdirmək istəyənin öyüd-nəsihəti xeyir gətirməz
Əsl yardımçı ola bilənin iltifat etmək niyyəti olmaz
Öz öyüd-nəsihətini qiymətli bilmə
Malik olduğunun qədrini bilmə
Çünki bilik — böyük yanılmadır
Budur sirli həqiqət qurşağı

Capítulo XXVIII

28

Quem conhece o masculino;
E preserva o feminino;
É o abismo do mundo.
Sendo o abismo do mundo;
A virtude eterna não escorre para fora;
E ele volta a ser um recém-nascido.
Quem conhece o claro;
E preserva o escuro;
É o modelo do mundo.
Sendo o modelo do mundo;
A virtude eterna não escorre para fora;
E ele retorna à unidade.
Quem conhece a honra;
E preserva a vergonha;
É o vale do mundo.
Sendo o vale do mundo;
A virtude eterna é o bastante;
E ele retorna à simplicidade.
Se a simplicidade é decomposta
Compõem-se as funções.
O homem santo usa-a;
E torna-se mestre dos funcionários.
Portanto:
O grande governo não necessita de Cortes.

Kişilik sərtliyini duyub qadınlıq incəliyini gözləyən
Bənzər göyün altındakı bütün çayları birləşdirən dəryaya
Dəryaya bənzəyəni kəramət tərk etməz
Tərk etməzsə bir kəsi kəramət, qaytarar o kəsi uşaq halına
Nurunu duyub zülmətini gözləyən
Olar göyün altındakı bütün varlığın örnək-ölçüsü
Göyün altındakı bütün varlığın örnək-ölçüsü olanı kəramət qüsursuz saxlar
Bir kəsi kəramət qüsursuz saxlarsa, qaytarar o kəsi hədsizliyə
Ağ gününü görüb qara gününə şükür edən
Bənzər göyün altındakı ucsuz-bucaqsız bir dərəyə
Dəryaya bəzəyən kəramət ilə dolu olduğuna qane olar
Kəramət ilə dolu olduğuna qane olan qayıdar ilk yonulmamış halına
Yonulmamış təbiət şaxələnərək yayılır və kəraməti yayır
Budur Arif Aqilin qüdrətinin mənbəyi
Bundan da, haqqın hökmü zor etməz və qabağı alınmazdır

Capítulo XXIX

29

Querer abarcar e manipular o mundo:
Eu vejo que não é possível.
O mundo é uma coisa espiritual;
É impossível manipular.
O manipulador iria arruiná-lo;
O abarcador iria perdê-lo.
Pois as coisas:
Ora precedem, ora seguem;
Ora se acalmam , ora se enfurecem;
Ora se fortalecem, ora fraquejam;
Ora ascendem, ora descendem.
Por isto o homem santo evita:
O excessivo.
O desmedido.
O desqualificado.

Cəhd ilə, zor ilə, əməl ilə, təsir ilə göyün altındakı aləmi fəth edib
ona istədiyi kimi hökm etməyə səy edən
müvəffəq olmaz — aydın görürəm bunu
Həqiqət — ruhun sirrləri ilə dolu müqəddəs bir piyalədir
Ona heç bir təsir yol verilməzdir
Ona hökm etmək istəyən — məhkum olar
Ona sahib olmaq istəyən — onu itirər
Halların axını dəyişkəndir
Gah öndəsən, gah arxada
Gah yanırsan, gah buzlayırsan
Gah qüvvətlisən, gah da zəif
Gah yaradırsan, gah da dağıdırsan
Buna görə də, Arif Aqil
Artığı istəməz
İfratlardan çəkinər
Çoxluqdan uzaqlaşar

Capítulo XXX

30

Quem ajuda o soberano através do Tao
Nâo viola o mundo com armas:
Porque tal ação sempre leva a uma reação.
Onde acampam exércitos crescem espinhos;
Sempre após combates seguem anos de miséria.
Boa é apenas a decisão e nada mais que isto!
Não há ousadia de conquistar pela violência!
Decisão sem auto-glorificação;
Decisão sem repressão;
Decisão sem orgulho;
Decisão devido a ser único modo de atuação;
Decisão sem violência.
Coisas que necessitam de reforço constante;
Logo envelhecem;
Isto é chamado: sem Tao.
Sem Tao logo não há Tao atuante.

Düz yolunu gedən xidmət edər adamlara, İnsana
Silah və gücünü işlətmədən təsir edər hər yana
Çünki hər bir təsir tarazlanır uyğun cavab taparaq
Xarabalıq, tikan cəngəlliyi — cəngin izidir
Yoxsul illər — böyük orduların mütləq izidir
Əsil qalib zora heç ehtiyac duymaz — çəkinər
Qələbəni öyünmədən qəbul edər
Hücum etməz, cəngsiz qalib gələr
Tükəndirməz, üzməz — qalib gələr
Qalib gələr ki, ehtiyac duymaz — çəkinər
Bir kəs yetkin olaraq üzülürsə — o yolunda deyil
Yolunda deyilsə — demək axırı yaxındır

Capítulo XXXI

31

Armas não são instrumentos de boa-sorte
São coisas que todos odeiam.
Portanto:
Quem está no Tao não se ocupam delas.
Quando em casa, o nobre honra seu lado esquerdo;
Quando usa armas, honra seu lado direito.
Armas não são instrumentos de boa-sorte
Não são instrumentos para nobres.
Mas se é impossível deixar de usá-las;
Utilize-as com calma e ponderação.
Ao vencer não louve a vitória.
Quem o faz alegra-se em assassinar;
E não pode alcançar seus objetivos no mundo.
Nos dias felizes prefere-se o lado esquerdo;
Nos dias infelizes prefere-se o lado direito.
O vice-comandante fica à esquerda;
O comandante fica a direita;
Do mesmo modo que o serviço fúnebre.
Massacres devem ser chorados com ais e lamentos;
Na vitória militar deve-se agir como em um serviço fúnebre.

Döyüş silahların ən gözəli, ən yaxşısı belə -
qorxu və dərd-qəmin bir alətidir
Ona hər bir bəndə nifrət edər
Yol adamı isə heç istəməz onu alsın ələ
Əsil adam hörmət edər barışığa, sülhə
Digər çıxış olmazsa, yalnız, əl atar cəngə
Əsil adam silahları alət bilməz
Onlar qorxu və dərd-qəmin bir alətidir
Ehtirassız sükut üstündür hər şeydən
Və qələbə olsa da fəxr edək nədən?
Bir çox bəndələrin ölümünə mi sevinək?
Ölümə şad olar yalnız ruhsuz bədən
Qələbədən sonra yürüş-mərasimdə
Sərkərdəni aparar qoşun əllərdə
Eynən ölüləri aparar ailələr
Yas yerindən yürüyəndə dəfnə
Minlər qırılanda necə olmasın qəm-kədər
Buna görə zəfər mərasimi yasa bənzər

Capítulo XXXII

32

Tao… Intocável e Inominável;
Embora muito pequeno;
O mundo inteiro não o pode controlar.
Se reis e príncipes o preservarem;
As dez-mil-coisas por si mesmas se controlam.
Céus e terra se unem para destilar doce orvalho;
E o povo sem governo por si mesmo se coordena.
Mas quando ocorre a limitação
Logo surgem os nomes.
Quando os nomes surgem
Deve-se então saber parar.
Sabendo-se parar
Não se corre perigo.
Uma similaridade do Tao no mundo:
Os riachos da montanhas e águas do vales;
Indo para o rio e mar.

Əbədi yol adlanılmazdır, dəyişməzdir
Heç bir şeyə onun yoxudur nisbəti
Yalnız özü-özünə müadildir
Alilər ona əməl-riayət edirsə
Bütün varlıqlar ona təslim və tabe olur
Yer-göy ona köklənərək şəbnəm yetirir
İnsanlar bir kəsin göstərişi ilə yox —
Təbii olaraq sülh tapır
İdarəetmə isə fərqləndirməni tələb edir
Bundan adlar və sözlər çoxluğu əmələ gəlir
Sözün ağası sözlərin hüdudunu tanıyır
Buna görə də dərd-bəladan uzaqdır
Çünki yolayrıcılar çox olsa da - yol birdir
Axınlar çox olsa da axırları dənizdir

Capítulo XXXIII

33

Quem conhece os outros é inteligente;
Quem conhece a si mesmo é sábio.
Quem vence os outros é forte;
Quem vence a si mesmo é poderoso.
Quem é auto-suficiente é rico;
Quem persevera tem aspiração.
Quem não perde seu lugar é estável;
Quem na morte não morre é vivo.

İnsanları dərk etmiş Aqildir
Özünü dərk etmiş isə - Arif
İnsanlara hökm edən qüvvətlidir
Özünə hökm edən isə - qüdrətli
Bütövlükdə halı ilə razı olan - varlıdır
Bütöv olaraq yolu davam edən isə - vardır
Özünü tapıb itirməyən uzunömürlüdür
Ölümündən sonra da yox olmayan isə - əbədi

Capítulo XXXIV

34

O grande Tao é transbordante:
Está à direita,
Está à esquerda.
As dez-mil-coisas provêm dele;
E ele não as rejeita.
Realiza a obra;
E não as chama de propriedade.
Ele veste e alimenta as dez-mil-coisas
E não se assenhora delas.
Não tem desejos
E por isto é pequeno.
Mas como tudo depende dele
Chamamos grande.
Assim o homem santo:
Não se engrandece
Por isto executa a grande obra.

Ey hər yana aşıb-daşan yol!
Solda olduğu qədər sağdadır!
Hər bir varlıq ondan əmələ gəlir və ona uyğun olmaqdan qaçmır
Hər şeyi yaradır, lakin nəinki məşhurdur — heç adı da yoxdur
Hər şeyi bəsləyir və bəzəyir, lakin hökm sürməyə niyyəti yoxdur
Görünməzdir, lakin deyərsən mi ona "cüzi"?
Bütün varlıqlar ona qayıdır, lakin o özünü onların sahibi bilmir
Buna görə deyirlər ona "böyük!"
Arif Aqil iş tərzini bu örnəkdən alar
Özünü qabağa verməyərək uğur tapar

Capítulo XXXV

35

Quem é fiel ao Princípio
O mundo submete-se a ele.
Submete-se e não é prejudicado
E há grande paz.
Música e iguarias
Fazem o peregrino estagnar.
Mas o Tao surge da boca
Sem som e sem sabor.
Olha-se e nada se vê;
Ouve-se e nada se escuta;
Usa-se e nunca se esgota.

Yolun ulu örnəyindən möhkəm yapış — ziyan olmaz
Onda bütün dünya tapar sükut, sülh, bütövlük
Onda yolçu tapar öz yurdunu — makamını
Səssiz ahəng ilə, sevinc ilə dolu ali rahatlığı
İncə, zərif o yol sözün hüduduna sığmaz
Dadsız və qoxusuz — nə görünər, nə də eşidilər
Ondan faydalansan belə — heç tükənməz

Capítulo XXXVI

36

Para comprimir
Deve-se, primeiro, deixar expandir.
Para enfraquecer
Deve-se, primeiro, deixar fortalecer.
Para destruir
Deve-se, primeiro, deixar desabrochar.
Para retirar
Deve, primeiro, dar.
Isto é chamado:
Conhecer o invisível.
A leveza é maior que a dureza.
A fraqueza maior do que a fortaleza.
Não se tira o peixe das profundezas.
Não se mostra ao povo
Os mecanismos pela qual age o reino.

Toplamaq olsun deyə
Paylayan olmalı gərək
Bir şeyi yumşaldıb zəiflətmək olsun deyə
Onu əvvəl bərk və güclü edən olmalı gərək
Bir şeyi yıxıb tənəzzülə gətirmək olsun deyə
Onu əvvəl yüksəldib inkişaf etdirən olmalı gərək
Bir şeyi zorla almaq olsun deyə
Onu verib bağışlayan olmalı gərək
Buna deyərlər - gizli aydınlıq
Yumşaq möhkəmi məğlub edir
Zəif güclünü yıxır
İri balıq dərində gizlənər
Ölkənin ən iti silahını camaata göstərməzlər

Capítulo XXXVII

37

O Tao é eterno não-fazer:
E nada fica por fazer.
Se reis e príncipes o preservarem;
As dez-mil-coisas por si mesmas se transformam.
Se tudo se faz provocando desejo
Eu o evito através da simplicidade.
A simplicidade inominável não gera desejos;
A ausência de desejos cria a paz;
E o mundo se endireita por si mesmo.

Yol daima biəməldir, buna görə hər bir əməl onun əməlidir
Alilər bu tərzi qəbul edirsə, hər bir şey öz təbii qaydasına düşür
Qaydasında olan isə sözsüz sadəliyə üstünlük verir
Adsız sadəlik həvəs-ehtiras tanımır
Bağlılıqdan azaddır, məqsədsizdir
Bu ehtirassızlıq sülh və sükut gətirir
Onda bütün Kainat özü sakitləşir

Capítulo XXXVIII

38

A virtude superior não se ostenta virtude
Por isto tem virtude.
A virtude inferior não larga a virtude
Por isto não tem virtude.
A virtude superior não age
E por isto não deixa de agir.
A virtude inferior não age
E por isto deixa de agir.
Quando a moralidade atua e ninguém reage
Ela então atua com grande provocação.
Portanto:
Perdendo-se o Tao, eis a virtude;
Perdendo-se a virtude, eis o amor humano;
Perdendo-se o amor humano, eis a justiça;
Perdendo-se a justiça, eis a moralidade.
A moralidade reduz a fé e a fidelidade;
Sendo a origem de toda desordem.
O saber prematuro é mera aparência do Tao
E o começo de toda loucura.
Por isto o homem maduro:
Atem-se ao real e não à aparência;
Atem-se ao palpável e não ao impalpável;
Afasta o ali e agarra o aqui.

Ali kəramət sahibinin öz kəramətini büruzə verməyə ehtiyacı yoxdur —
buna görə də onun kəraməti var və qorunulur
Cüzi kəramət sahibi isə öz kəramətini nümayiş etdirməməyi bacarmır —
buna görə də, əslində, onun heç kəraməti yoxdur

Ali xeyirxahlıq və insansevərlik mövqeyindən əməl edənin etdiyinə ehtiyacı yoxdur
Ali ədalət mövqeyindən çıxış edənin mənəvi borcu var,
lakin nə edirsə etsin, yenə də bir çox əməl etməyə ehtiyacı qalır
Ali ədəb mövqeyindən çıxış edənin bir çox əməl etməyə ehtiyacı var, lakin hay verən yoxdur:
onda ədəb tam pozulur və əməl etməyənlər zor gücü ilə rədd edilir
Həqiqətən də
Yol itiriləndə — kəramət özünü büruzə verir
Kəramət itiriləndə — xeyirxahlıq və insansevərlik özünü büruzə verir
İnsaniyyət itiriləndə — mənəvi borc hissi özünü büruzə verir
Mənəviyyat itiriləndə — ayin və ədəb qaydaları özünü büruzə verir
Ayin-ədəb doğru iman-vəfanın cecə-qabığıdır və qarğaşalığın başlanğıcıdır
Səthi anlayış ilə heyran olmaq — cəhalətin başlanğıcıdır
Böyük adam üzdəkinə çox fikir vermir — mahiyyət ilə məşğuldur,
Gül ilə yayındırılmır — kök-toxum ilə məşğuldur

Capítulo XXXIX

39

Esta é a unificação dos príncipios:
O céu uno ficou limpo
A terra una ficou sólida
O espírito uno ficou avivado
O vale uno ficou cheio
As dez-mil-coisas unas ficaram geradoras
Os reis e príncipes unos ficaram dignos
Isto pela unificação.
O céu não limpo talvez rachasse
A terra não sólida talvez vacilasse
O espírito não avivado talvez sucumbisse
O vale não cheio talvez se esgotasse
As dez-mil-coisas não geradoras talvez se extinguissem
Os reis e príncipes não dignos talvez se destronariam.
Por isto:
O nobre tem suas raízes no humilde
O alto tem seu fundamento no baixo.
Por isto
Reis e príncipes devem ser intitulados:
Orfãos, viúvos e sem mérito
Porque suas raízes está na humildade. Ou não?
Portanto:
A glória verdadeira não se gloria.
Não deve-se buscar o esplendor do jade
Mas sim a rudeza da pedra.

Əzəldən, hərə tək sadə bir şeydən ötrü çalışır-vuruşur:
Göy çalışır təki tam aydın və təmiz olsun
Yer çalışır təki tam sakit və sabit olsun
Ruhlar çalışır təki sehrli quvvələri tam olsun
Dərə-vadilər çalışır təki münbitlik və bolluq olsun
Canlılar çalışır təki doğulsun, yaşasın
Alilər çalışır təki yer ilə göyün arasında tam haqq-ədalət olsun
Çünki sadəlik, vahidlik, bütövlük və tamamlıq - birdir
Aydınlıq və təmizlik olmazsa - göy qarışmaq təhlükəsindədir
Sükut və sabitlik olmazsa - yer dağılmaq təhlükəsindədir
Sehrli quvvələri olmazsa - ruhlar sovrulmaq təhlükəsindədir
Münbitlik və bolluq olmazsa - dərə-vadilər biyaban olmaq təhlükəsindədir
Doğum-artım olmazsa - canlılar qırılmaq təhlükəsindədir
Haqq-ədalət olmazsa - alilər devrilmək təhlükəsindədir
Sadəlikdədir ucalığın kökü
Alçaqdır ucaldılanın özülü
Buna görə alilər özlərinə “fağır”, “yetim” deyərlər
Bununla mı sadəliyə köklənirlər? Xeyir!
Lakin əzəmətlilik də hələ ucalıq deyil
Buna görə
Nə yaşmanın şərəfi gərəkdir
Nə də ki gəmbər daşın qabalığı

Capítulo XL

40

O retorno é o movimento do Tao;
Suavidade é a operação do Tao.
Sob o céu:
As dez-mil-coisas nascem do ser
E o ser nasce do não-ser.

İnkar və əksinə dönmək — dəyişiklik yoludur
Zərif və üzüyola olmaq — qüdrət yoludur
Dünyada hər şey doğulur varlıqdan
Varlıq isə doğulur yoxluqdan

Capítulo XLI

41

Quando uma pessoa superior escuta o Tao;
Ele o pratica zelosamente.
Quando uma pessoa mediana escuta o Tao;
Ela o segue alguns momentos;
Mas não o segue em outros.
Quando uma pessoa inferior escuta o Tao;
Ela ri dele às gargalhadas:
Se não rir alto,
Então não ouviu sobre o Tao.
Por isto existem as sentenças:
O Tao é claro, mas parece escuro;
O Tao é progressivo, mas parece retrógrado;
O Tao é plano, mas parece escabroso.
A Virtude é suprema, mas parece um vale;
A Virtude é firme, mas parece vazia;
A Virtude é sólida, mas parece vacilante.
O grande quadrado não tem cantos;
O grande talento não termina cedo;
A grande música não se ouve;
A grande imagem não tem definição.
O Tao oculta-se no sem-nome
E só o Tao pode bem atuar
Dando a si mesmo.

Əsl xadim yol haqqında eşıdərək cidd-cəhd edər və yola düşər
Adi adam yol haqqında eşıdərək gah çalışar, gah unutar
Axmaq isə yol haqqında eşıdərək qəhqəhə çəkir
Amma heç gülməyəndən də yol adamı şıxmaz
Buna görə natiqlər cümlələri belə qoşublar:
Yolun aydınlığı bir qaranlığa bənzər
Yolda irəlləyiş bir qeriyə addıma bənzər
Yolun ən rahat yeri çətin bir ilişiyə bənzər
Kəramətin yüksək zirvələri boş bir dərəyə bənzər
Böyük saflıq bir küfr ya biabırçılığa bənzər
Kəramətdən bolluq — kəsir, kasıbçılığa bənzər
Kəraməti yaymaq bir alçaqlıq ya oğruluğa bənzər
Əsil bir həqiqət fani yalana bənzər
Ən böyük sahənin sərhədi yoxdur
Ən böyük istedadın faydası yoxdur
Ən böyük səsi qulaq eşitməz
Ən böyük gözəllik gözə görsənməz
Yol gizlindir və isimlərin xaricindədir,
Lakin hər bir şeyi o bitirir

Capítulo XLII

42

O Tao gera o Um;
O Um gera o Dois;
O Dois gera o Três;
O Três gera as dez-mil-coisas.
As dez-mil-coisas tem atrás de si escuridão;
A sua frente elas abraçam a luz;
E o vazio lhes dá a harmonia.
O que os homens mais detestam;
É serem orfãos, viúvos ou sem méritos;
Títulos de reis e príncipes.
Portanto:
As coisas se perdem quando se ganham;
E se ganham quando se perdem.
Eu também ensino conforme a tradição dos homens:
Os violentos não alcançam morte natural
Isto eu considero o fundamento do ensino.

Yol doğur Biri
Bir doğur İkini
İki doğur Üçü
Üç isə doğur bütün varlığları
Bütün varlıqların çevrəsindəki Zülmət (Yanq)
Içindəki Nur (Yin) və
Hər yana yayılan Boşluğun Nəfəsi (Çi) ahəng yaradır
Göyün altında ən bədbəxt yazıq yetimlərdir
Lakin alilər bilə-bilə öz-özlərinə belə deyir
Bunları adamlardan öyrənmişəm
Elə bunu da adamlara öyrədirəm:
Amansız və zalım adam öz ölümü ilə ölməz
Sözlərimin duzu, elmimin əsası - budur

Capítulo XLIII

43

Sob o céu:
O mais suave
Vence aquilo que é mais firme.
O não-manifesto
Penetra naquilo que é impenetrável.
Nisto reconheço o valor da não-ação.
O ensino sem palavras;
O valor da não-ação;
Sob o céu poucos conseguem.

Kainatın ən zərif və yumşağ maddəsi
Ən möhkəm və güvvətliyə üstün gəlir
Qeyri-maddi olan isə
Ara olmayan yerdən də keçir
Biəməl olmağın qədrini bundan bilirəm
Sözsüz öyüd verib öyrətmək
Biəməlliyin xeyirini görmək
Hər kəsin qisməti deyil

Capítulo XLIV

44

O nome ou sua pessoa:
O que deveremos privilegiar?
A pessoa ou suas posses:
O que deveremos valorizar?
O ganho ou a perda:
O que é pior?
Por isto:
Acumular coisas traz grande gasto.
Juntar coisas traz enorme desperdício.
Tendo-se o suficiente não se passa vergonha;
Sabendo controlar-se não se corre perigo;
E por isto pode-se durar permanentemente.

Adın və şərəfindir mi daha əziz ya həyatın, mahiyyətin ozü?
Varlıq ya varlılıq — hansı dəyərə yapışmaqdır seçimin düzü?
Daha ağırdır mı qazanc uğrunda çəkilən zəhmət
və ya itki kədəri, zərərin qara üzü?
Həqiqətən,
Ad-şərəfi seçən daha çox xərc edər
Var-dövləti güdən — daha çox itirər
Şükür edən isə üzüqara olmaz
Hədd-qədəri bilənin bəxti bəd olmaz
Ömrü uzun olar, əndişəsi olmaz

Capítulo XLV

45

A Grande Realização parece insuficiente;
Mas seu efeito é permanente.
A Grande Abundância parece vazia;
Mas seu efeito é inesgotável.
A Grande Retidão parece tortuosa;
A Grande Habilidade parece tolice;
A Grande eloquência parece balbuciante.
O movimento vence o frio;
O repouso vence o calor;
Pureza e repouso são os padrões do mundo.

Ali yaradıcılıq dağıntıya bənzər: düzəlməzdir
Tam dolğunluq boşluğa bənzər: tükənməzdir
Böyük düzgünlük əyri gələr
Böyük ustalıq sefehliyə bənzər
Böyük fəsahət diliağır gələr
Hərəkət soyuğun öhdəsindən gələr
Hərəkətsizlik istiliyin öhdəsindən gələr
Sakit aydınlıq isə dünyanı qaydaya salar

Capítulo XLVI

46

Quando o Tao reina sob o céu
Usamos corcéis para carregar esterco.
Quando o Tao não reina sob o céu
Cavalos de batalha procriam nos pastos verdes.
O maior erro é submeter-se ao desejo;
A maior violação é ser insaciável;
A maior falta é querer possuir.
Por isto:
Saber bastar-se no que basta é o bastante.

Dünyada hər şey yolundadırsa
Yəhərlənməmiş atlar çəmənləri gübrələyir
Dünya yolunu itirəndə
Cəng arabalarına qoşulmuş atlar civarda çapır
Ən yaman şər — şöhrətpərəstlikdir
Ən acınacaqlı safalət - naşükürlükdür
Ən acı cinayət — tamahkarlıqdır
Həqiqətən,
Kim qədərini bilər və kifayətlənər
O adama həmişə yetərincə yetər

Capítulo XLVII

47

Sem sair de casa
Pode-se conhecer o mundo.
Sem olhar pela janela
Pode-se ver o Tao do céu.
Quanto mais longe se vai
Menos se conhece.
Por isto:
O homem santo
Não viaja e conhece;
Não olha e sabe;
Não age e realiza.

Evdən çölə heç çıxmayan da dünyanı dərk edib anlaya bilər
Pencərədən baxmayan da göylərin yolunu aydın görə bilər
İnsan nə qədər uzağa getsə bir o qədər də az bilər
Arif Aqillər uzağlara getməmiş bilərdi
Gözləri ilə baxmamış mahiyyəti görərdi
Əməl etməmiş işlərini başa çatdırardı

Capítulo XLVIII

48

No estudo a cada dia se cresce mais
No Tao a cada dia se decresce mais
E decresce, decresce
Até chegar-se à não-ação.
Na não-ação nada deixa de agir.
Conquista-se o mundo
Quando não se tem o que fazer.
Quando se tem o que fazer
Não se conquista o mundo.

Elm adamı gündə nə isə tapır
Yol adamı gündə nə isə itirir
İtə bilən şeyləri itirmək üçün heç bir şey eləmək lazım deyil
Heç bir şey eləməyən isə bikar-avaraçılıq da eləyən deyil
Aləmi əhatə edən daim biəməldir
Öz işi ilə məşğul olan aləmi əhatə edə bilməz

Capítulo XLIX

49

O homem santo não tem coração:
Ele faz seu o coração das cem-famílias.
«Para os bons, sou bom;
Para os não-bons também sou bom;
Esta é a bondade da virtude.»
«Com o fiel, sou fiel;
Com o infiel também sou fiel;
Esta é a fidelidade da virtude.»
Sob o céu, o homem santo é pacífico
E faz com que os corações se unam.
As cem-famílias lhe dão olhos e ouvidos
E o homem santo as recebe como suas crianças.

Arif Aqilin öz dəyişməz könülü yoxdur
Onun könülü elin min nəslinin könülləridir
Yaxşı insanlara yaxşılıq edir
Amma pis insanlara da yaxşılıq edir
Bu cür yaxşılıq kəramətdəndir
İmanlı insanlardan əmindir
Amma imansızlardan da əmindir
Bu cür əmniyyət kəramətdəndir
Arif Aqil dünya ilə həmahəngdir, lakin bitərəfdir
Dünyadan ötrü qəlblərini bulandıran
elin min nəslinin gözləri və gulaqları vasitəsi ilə
Arif Aqil hər şeyə körpə uşaq kimi diqqət yetirir

Capítulo L

50

Expôr vida é impôr morte.
Três em dez são companheiros na vida;
Três em dez são companheiros na morte;
Três em dez são companheiros que caminham para o campo de morte.
E qual é a razão?
Por viverem intensamente a vida.
Ouve-se do que bem cultiva a vida:
Por terra não encontra rinocerontes ou tigres
Entre um exército não sofre com armas e escudos.
O rinoceronte não encontra onde cravar o chifre;
O tigre não tem onde cravar as garras;
As armas não encontram onde cravar a lâmina.
E qual é a razão?
O homem santo não tem campo de morte.

Doğmaq — həyata aiddir
Batmaq isə — ölümə
On nəfərdən
üçü — doğulur
üçü — batır
üçü isə — həyatdan ötrü çapalasa da ölüm yerinə yaxınlaşır
Niyə belə? Çünki yaşamağa yaman can atırlar
Birinin də haqqında eşitməşəm ki,
Dövri-həyatı tam qavrayan o
Səfərdə kərgədanın və pələngin qorxusundan qaçmır
Döyüşdə düşmən qorxusundan yaraq-əsləhə qeyinmir
Kərgədan buynuzunu batıra bildiyi bir yeri tapmaz
Pələng dırnaqlarını batıra bildiyi bir yeri tapmaz
Silah ucunu batıra bildiyi bir yeri tapmaz
Niyə belə?
Çünki onun öləsi yeri qalmayıb