Tao Te Ching / Daodejing — w językach kurdyjskim i interlingua. Strona 2

Kurdyjsko-interlingua dwujęzyczna książka

Lao Zî

Tao Te Ching

Lao Zi

Daodejing

51

51

Tao jidayikbűnę didęyę,
Qencî ű hęjayî wę lędike
Metiryal wę bi awe dike,
Liv wę pęrfękt dike.
Ji lewre, ti tiţt ji hezaręn tiţtan nîne
Yę ko qedrę Tao nagire an hęjabűna wę
Bilind nanirxîne.
Ev girtina qedrę Tao ű nirxandina wę bi
Bilindî
Tiţtk e ko ew bi awakî xwezayî dikin
Bę ko bęn zor kirin
Loma, Tao jidayikbűnę dide.
Qenciya wę lędike, bi pęţ ve dibe, mezin dike,
serrast dike, dike bi disiplîn,
Bi xwarin dike, dinxumîne ű diparęze,
Beran ű berheman dide lę ji xwe re hilnayine,
Dike bę li bendî kesekî be
Dide pęţ bę zor ű hęz.
Ev e “Qenciya bę mînak ű tije sir ű raz.”

Cata esser in le universo
es un expression del Tao.
Illo proveni a in existentia,
inconsciente, perfecte, libere,
assume un corpore physic,
lassa que le circumstantias se compli.
Illo es proque cata esser
spontaneemente honora le Tao.
Le Tao parturi a tote esseres,
los nutri, los mantene,
los custodia, los conforta, los protege,
los reprende a se mesme,
crear sin posseder,
ager sin expectar,
guidar sin ingerer.
Illo es proque le amor del Tao
es in le natura mesme de cosas.

52

52

Ji her tiţtî re destpękek heye, em dikarin
Mîna Dayika wan lę binerin.
Ko em dayikę nas bikin, dikarin zarokan
Nas bikin.
Zarokan nas bikî, hîn ko
Xwe bi diya xwe ve girtine,
Tu dikarî bimirî bę ęţ.
Kulek ű qulan bixetimîne
Derî bigire,
Tu dikarî jîna xwe bidomîne
Bę tirs.
Deriyan veke,
Tękilî ű dan ű stendinęn xwe pirr bike
Dawî ti kes nikare alîkariya te bike
Hűrbűnan bibînî ew e tu tęyî ronahî kirin.
Nerm bimînî ew e xurtbűn bi nav dibe.
Ronahîbűnę bi kar bîne, lę vegere
Roniyę.
Tadę li xwe meke.
Ev e “ bikaranîna sermediyetę”

In le initio era le Tao.
Omne cosas flue de illo;
tote cosas retorna a illo.
Pro trovar le origine,
retracia le manifestationes.
Quando on recognosce le infantes
e trova le matre,
on sera libere de tristessa.
Si on claude su mente in judicamentos
e traffica con desiros,
su corde se disturbara.
Si on lassa que su mente judica
e non que le sensos se duce,
su corde trovara le pace.
Vider a in obscuritate es claritate.
Saper submitter se es resistentia.
Usa tu proprie lumine
e retorna al fonte del lumine.
Isto se appella le practicar del eternitate.

53

53

Heger tenę hineke hiţmendî li ba min hebe
Divę ez li ser vę riya hęja ű mezin bimeţim
Ji windakirina wę tenę bitirsim.
Bi ser ko rę pirr fireh e
Xelk ji riyęn tengokî hez dikin.
Dadgeh paqij e,
lę męrg ű zevî di bin ţînkayiyęn ziyanker de nema dixuyin,
ű odeyęn genim vala ne,
Ew cilęn hevirmęţane ű xemlandî li xwe dikin,
Di destęn wan de ţűrine tűj wek ęgir,
Xwe li ser xwarin ű vexwarinan diperixînin
Dewletî ne bęhawe.
Navę dizęn pozbilind ű paye li wan dibe
Ev bęguman ne Tao e.

Le grande Via es facile,
totevia gente prefere le vias lateral.
Guarda te quando cosas es disequilibrate.
Resta centrate intra le Tao.
Quando speculatores ric prospera
durante que fermeros perde lor terreno;
quando officiales governamental dispende moneta pro
armas in loco de remedios;
quando le del classe alte es prodige e irresponsabile
durante que le povre ha nulle fonte de adjuta
tote isto es furto e chaos.
Illo non es in accordo con le Tao.

54

54

Tiţtę baţ- di cih de ye
Nayę rakirin.
Tiţtę baţ- zeftkirî ye ji te nakeve.
Nifţekî piţtî yę dî rahiţtin
Ręzgirtina pęţiyan ű bi kar anîn bę ţkenandin
Wę di xwe de biçîne ű wę qencî
Rastiqîn bin.
Wę di malbatę de biçîne ű wę
Hęjayî ű nirx biherikin ű di ser re herin.
Wę di bajęr de biçîne ű hęjayî ű ciwamęrî wę
Mezin bin.
Wę di welat de biçîne ű wę nirx ű ciwamęrî
Dewlemend bin.
Wę di çihanę de biçîne ű wę hęjayî ű nirx ű sűd
Li hemű derę bin.
Ji lewre xwe bistîne ű nobedarę xwe be
Malbatę bistîne ű hay ję hebe.
Bajar bistîne ű hay ję hebe.
Welat bistîne ű hay ję hebe.
Cîhanę bistîne ű hay ji cîhanę hebe.
Çawa ez cîhanę nas dikim ko ew wisa ye?
Bi vę riyę.

Quicunque se planta in le Tao
non sera displantate.
Quicunque imbracia le Tao
non cadera.
On honorara su nomine
de generation a generation.
Que le Tao es presente in tu vita
e tu devenira genuine.
Que illo es presente in tu familia
e tu familia florescera.
Que illo es presente in tu pais
e tu pais sera un examplo
a tote paises in le mundo.
Que illo es presente in le universo
e le universo cantara.
Como sape io que isto es ver?
Per reguardar intra me mesme.

55

55

Kesę di hęza binirx de dewletî dijî ű dimîne
Mîna zarokekî nűçębűyî ye.
Mozqirtk ű tűpiţk ű marę jehrdar
Pęvenadin,
Lawiręn bejî ęrîţî wî nakin,
Balendęn goţtxwer lepűţkęn xwe tę ranadin.
Bi ser ko hestiyęn wî qels in
Ű laţę wî bę qewet e,
zeftkirina wî bi tiţtan xurt e.
Bę bîrbirina tevheviya nęritî ű męyitiyę
Ew berhemek xwerű ye,
Di liv ű hęza jiyanę de yę herî bilind e.
Roję giţî bang ű qîrqîrę dike bę ko dengę wî bikev.
Ew e yę herî biserketî di dűzan ű lihevkirinę ű harmoniy
de.
Tęgihiţtina di harmonî ű dűzanę de
Xurtbűna bi kok e.
Naskirina xurtbűna kokane
Xweronahîkirin e.
Bixwarinkirina jiyanę
Xęr ű berekt e
Bęhnderxistin ű bęhnkiţandin
Bi destę te be
Ev hęz ű xurtbűn e.
Piţtî tiţt gul didin ű dibiţkivin ew diçilmisin ű tęk diçin
ű
Ev navę wę ne-Tao e.
Tiţtę ne-Tao e zű hildiweţe.

Ille qui es in harmonia con le Tao
es como un neonato.
Su ossos es molle, su musculos es debile,
ma su prisa es potente.
Ille non sape del union
del masculo el feminina,
totevia su penis pote star erecte,
assi intense es su vital fortia.
Ille pote critar fortissime tote le die,
totevia ille nunquam deveni rauc,
assi comple es su harmonia.
Le fortia del Maestro es como isto.
Ille lassa que tote cosas veni e va
sin effortio, sin desiro.
Ille nunquam expecta resultatos;
dunque ille es nunquam disappunctate
Ille es nunquam disappunctate;
dunque su spirito nunquam invetera.

56

56

Yę dizane naaxive.
Yę ko diaxive nizane.
Penceręn laţę xwe bigire, deriyę xwe bigire,
tűjiya xwe nerm ű ko bike, girękęn xwe
winda bike.
Ţewq ű ronahiya xwe hűr bike ű tev herroj
Bibe.
Ev navę wę yekitiya bicihanî ya tije raz ű hęja ye.
Erę tu nikarî wę bike ya xwe, lę
Tu dostę wę yę nęzîk î
Ű di eynî demę de, tu dűr î.
Erę tu nikarî wę bike ya xwe,
Lę tu li def wę sűd ű fędę werdigirî
Ű ziyan li te dibe li ba wę.
Tu nikarî wę bikî ya xwe, lę
Tu qedirgiran î li ba wę
Ű bęnirx î li ba wę.
Ji lerwre cîhan te qenc dinirxîne.

Ille qui sape non parla.
Ille qui parla non sape.
Claude tu bucca,
obstrue tu sensos,
obtunde tu acutessa,
disnoda tu nodos,
amolli tu reguardo,
subside tu pulvere.
Isto es le identitate primal.
Sia como le Tao.
On non pote approchar lo o retirar lo,
beneficiar lo o nocer a illo,
honorar lo o disgratiar lo.
Illo se rende continuemente
Illo es proque illo indura.

57

57

Rastiyę ű baţiyę di biręvebirina dewletę de
Bi kar bîne.
Tektîkęn jinivkęde di cengę de bi kar bîne.
Pirr guh nede cîhanę ű cîhan wę ya te be.
Çawa dizanim ko mîna wisa ye?
Ji lewre:
Çiqa qanűn pirr bibin,
Dę wilqasî merov belengaz bibin.
Çiqa merov çekęn kujer bi dest xin,
Wilqasî wę welat ű ęl tarî ű ţevreţ bin.
Çiqa merov ţehreza bin,
wilqasî wę kirin nexwezayî bin.
Çiqa qanűn hűr be,
Wilqasî wę diz ű nijdevan pirr bin.
Ji lewre hiţmend dibęje:
‘ ez riya xwe bi zorę çęnakim
ű merov xwe diguherin.
Ez bi aramiya xwe re rihet im ű xelk
Xwe serrast dikin.
Ez xwe tev îţęn xelkę nakim ű xelk
Xwe dewlemend dikin.
Ti daxazęn min nînin
Ű xelk zanebűna xwe ya kokane dibînin.

Si on vole esser un grande leader,
on debe apprender a sequer le Tao.
Cessa tentar a controllar.
Lassa que vade le planos e conceptos fixe,
e le mundo governara se mesme.
Le plus prohibitiones on ha,
le minus virtuose sera le gente.
Le plus armas on ha,
le minus secur sera le gente.
Le plus subsidios on ha,
le minus independente sera le gente.
Dunque le Maestro dice:
io relinque direction del lege,
e le gente deveni honeste.
Io relinque direction del economia politic,
e le gente deveni prospere.
Io relinque direction del religion,
e le gente deveni seren.
Io relinque direction del tote desiro pro le bon communal,
e le bon deveni tanto commun como herbas.

58

58

Ko hikűmetę xwe dabe paţ
Merov bi xweţî dijîn.
Heger hikűmet rexnan bike
Merov bi tirs in.
Bextę pîs li gor bextę baţ e.
Bextę baţ bextę pîs vediţęre.
Çi baţbűna sînorzanîna eţkere ye?
An ne li gor sînoran?
Yę normal vedigere ű dibe xerîb ű seyr.
Baţbűn vedigere ű dibe ţaţtî ű xwarbűn.
Merov bi rastî ev demeke diręje ko
Tevhev ű ţaţo-maţo ne.
Ji lewre hiţmend tiţtan li hev tîne
Bę birrîn ű jękirin.
Bi kęlek dike bę jihevveqetandin.
Rast dike bę ko tęxe ręzekę de.
Dibiriqe bę çavan bięţîne.

Si un pais se governa con tolerantia,
le gente es confortabile e honeste.
Si un pais se governa con repression,
le gente es depresse e astute.
Quando le voler-a-fortia es incargate,
le plus alte le ideales, le plus basse le resultos.
Essaya a facer que le gente es felice,
e tu pone le fundamentos de miseria.
Essaya a facer que le gente es moral,
e tu pone le fundamentos de vitio.
Dunque le Maestro es contente
a servir como un examplo
e non a imponer su voler.
Ille es punctate, ma non penetrante,
Franc, ma flexibile.
Radiante, ma dulce al oculos.

59

59

Di biręvebirina welatekî ű xizmeta
Ezman de
Ti tiţt mîna destgirtinę nîne.
Tenę ko tu destgirtî bî tu zű
Rihet dibî.
Dema tu zű rihet ű bi ser xwe ve tęyî
Tu hęjayan kom dikî.
Ko te hęjayî ű qencî pirr kirin,
ti tiţt namîne tu nikaribî zorę bibî.
Heger ti tiţt tinne be ko tu karibî zorę bibî
Kî dę kenar ű pileyęn karîbűna te nas bike?
Ev pileyęn karîbűnę ęn nayęn pîvan
Tu dikarî welat hemî bistînî.
Diya ko welat yę wę ye
Dę temenę wę dűdiręj be.
Ev wisa tę bi nav kirin“çandina rehan
Kűr ű xurt.’
Riya jîna diręj ű ţehrezayiya sermedî.

Pro ben governar un pais
il ha nil melio que moderation.
Le marca de un homine moderate
es le libertate de su proprie ideales.
Tolerante como le celo,
omne-penetrante como lumine solar,
firme como un monte,
flexibile como un arbore in le vento,
ille ha nulle destination in vista
e face uso de alique
le qual le vita per fortuna le apporta.
Nil es impossibile pro ille.
Proque ille ha relinque,
ille pote custodiar le ben-esser del populo
como un matre custodia su infante.

60

60

Biręvebirina welatekî fireh mîna çękirina
Masiyekî biçűk e.
Heger tu merovan bi Tao biręve bibî
Dę ji Iblîs ű ţeytan re ti hęz tine be.
Ne ko wę bęhęz bin,
lę wę qewet ű hęl ű hęza wan nikaribe
ziyan ű tadę li mirovan bike.
Ji lewre hiţmend tadę li xelkę nake,
Herdu dę ziyanę negihînin hev.
Li vir hęza wan tevhev dibe ű li wan
Vedigere.

Le governar de un pais grande
es como le frir de un piscette.
On lo avaria con troppo pulsar.
Centra tu pais in le Tao
e mal habera nulle fortia.
Non proque illo non es la,
ma proque tu potera remover te de su via.
Da a mal nil a opposer
e illo disparera per se mesme.

61

61

Dewleta herî mezin divę mîna
Newala çemekî be.
Cihę tevheviyę yę dinyayę,
Pîrekiya cîhanę.
Herdem mętî bi ser nęrtiyę dikev
Bi riya nermatiyę
Ji ber nermatî kęmtir e
Ji lewre heger dewleta mezin xizmeta ya biçűk kir
Ew dę dewleta biçűk ji xwe re bistîne.
Heger dewleta biçűk xizmeta ya mezin bike
Ew dę wę ji xwe re bistîne.
Ji lewre hin xizmetę dikin bo fędę bikin
Ű hin fędę dikin bi ser koletî ű dîlitiya xwe de.
Dewleta mezin tiţtekî ji yekkirina ű bixwarindana
Merovęn xwe pirrtir naxwaze.
Dewleta biçűk tiţtekî ji ko tękeve bin destę
Merovekî rast zędetir naxwaze.
Wisa herdu tiţtęn dixwazin bi cih tînin.
Hęjayî ű mezinahî ye ko tu xwe li jęr bihęlî.

Quando un pais obtene fortia grande,
illo deveni como le mar:
tote rivos curre a in illo.
Le plus potente illo deveni,
le plus grande le besonio pro humilitate.
Humilitate significa haber fide in le Tao,
pro isto nunquam haber besonio de esser defensive.
Un nation grande es como un homine grande:
Quando ille face un error, ille lo comprende.
Habente comprendite lo, ille lo admitte.
Habente admittite lo, ille lo corrige.
Ille considera le qui indica su faltas
como su inseniante le plus benevolente.
Ille pensa de su inimico
como le umbra que ille se mesme projecta.
Si un nation se centra in le Tao,
si illo nutri su proprie gente
e non se ingere in le affaires de alteres,
illo sera un lumine a tote nationes in le mundo.

62

62

Tao kűr di her tiţtî de veţartî ye.
Ew xizna baţan e
Ű warę revę ye ji yęn ne- wilqasî-baţ re.
Bi gotinine haydar ű ţehreza tu dikarî
Serkeftî bî.
Bi kirinine ciwamęr tu dikarî bę bijartin.
Merov belkî ne wisa baţ bin, lę tę
Çawa guh li wan meke?
Ji lewre, ű heger komęn hespan pirr mor ű mircanęn
Hęja ű biha anîbin bo ţahiya bitackirina impirator
Ű danîna hersî mîran jî,
ev ne çętir e ji mana te li cihę tu
aniha lę yî
ű di Tao de pęţ dikevî.
Çima kevnaran wisa Tao nirxbiha
Dîtin ?
Tu nikarî bibęjî ko ev bo xatirę
Ji xwe re ję peran bigirin
An cezak ű tirsek di destęn wan de
hebe pę kuţtinę
Rawestînin.
Ji lewre ew ya herî pesndayî ű bihadîtî ye
Li cîhanę.

Le Tao es le centro del universo
le tresor del bon homine
le refugio del mal homine.
On pote comprar le honores con parolas belle,
on pote ganiar le respecto con bon actos;
ma le Tao es ultra tote valor,
e necuno pote complir lo.
Le gente pote vider su lumine
Dunque, quando on selige un nove leader,
non offere a adjutar le
con tu ricchessa o tu competentia.
In su loco offere
a inseniar le del Tao.
Proque le Maestros ancian estima le Tao?
Proque, essente un con le Tao,
quando on cerca, on trova;
e quando on face un error, on se pardonna.
Illo es proque tote le mundo lo ama.

63

63

Bike bę ‘tu bikî.’
Bibe beţdarek bę tu tękevî tękiliyan ű rolekę
Bilîzî.
Bitehmîne bę tu bitehmînî
Yę mezin biçűk bike,
Pirr hindik bike.
Bersiva bęhntengiyę ű aciziyę bi baţiyę bide.
Îţęn xwe bi zehmetiyan re biqedîne hîn ko
Ew hesan in .
Bi yę mezin re bide ű bistîne hîn ko ew kiçik e.
Teţqelęn mezin di jiyanę de
Herdem sade ű hesan dest pę dikin.
Tękiliyęn mezin herdem biçűk dest pę dikin.
Ji lewre hiţmend bi yę mezin re nade ű nastîne
Ű dikare mezinahiya xwe bike birra.
Aniha gotinine sivik baweriyeke hindik çędikin
Pirr hesanî dibe pirr zehmetî
Ji lewre hiţmend bi tiţtan re dide ű distîne
Mîna ko zehmet bin,
Ű ji ber wisa, ti zehmetiyęn wî nînin.

Age sin facer;
travalio sin effortio.
Pensa del parve como large
e le poc como multe.
Confronta le difficile
durante que illo es ancora facile;
compli le labor grande
per un serie de parve actos.
Le Maestro nunquam essaya a attinger le grande;
dunque ille compli grandor.
Quando ille incontra un difficultate,
ille stoppa e da se mesme a illo.
Ille non adhere a su proprie conforto;
dunque problemas es nulle problema pro ille.

64

64

Yę radizę pirr hesan e pę bę girtin.
Yę hîn neqewimiye ű çęnebűye
Hesan e amadekirina ję re.
Yę ko lawaz e ű tenik e hesan e bę ţkenandin.
Yę pirr biçűk e ű hűr e hesan e bę
Belav kirin.
Tiţtan bi kar bîne berî mezin bibin.
Bi kęrî îţan were berî tękevin nav hev.
Dareke gewre ji navkekę kiçik mezin dibe.
Lękirineke bilind ji komeke axę bi jor dikeve.
Ręwîtiyeke ji hezar mîlî bi gavekę dest pę dike.
Planan çędike, zora te dire
Bi tiţtan digire, tu wan winda dikî.
Hiţmendî ji tinebűnę naafirîne, wisa
Zora wę nare.
Bi tiţtan nagire, ji lewre winda nake
Dema merov procekt ű planęn xwe
Bi kar tînin
Ew pirrę caran di dawiyę de lanetę
Li wan tînin.
Eger tu di dawiyę de wisa haydar bî
Mîna di pęţiyę de bűyî ,
Tę nemîne bęhęvî ű bęçare
Ji lewre hiţmendî ne-hęvîkirinę hęvî dike,
Firaxęn entîke bazar nake,
Tiţtę nayę hînbűn dixwîne
Da karibe ţaţtiyęn merovęn neţehreza
Serrast bike
Ű alîkariya hemű tiţtan bike bo xwezaya
Xwe ya rast kifţ ű eţkere bikin
Bę xwe bi avętina gava pęţî paye bike.

Que es radicate es facile a nutrir.
Que es recente es facile a corriger.
Que es fragile es facile a rumper.
Que es parve es facile a dispersar.
Evita enoio ante que illo surge.
Pone cosas in ordine ante que illos existe.
Le pino gigante
cresce ex un planton miniscule.
Le viage de mille millias
comencia con un passo.
Pulsante a in action, on falle.
Essayante a apprender cosas, on los perde.
Fortiante un projecto a completion,
on ruina lo que era quasi matur.
Dunque le action del Maestro es
le lassar que le cosas prende lor curso.
Ille remane tanto calme
al fin como al initio.
Ille ha nil,
dunque il ha nil pro perder.
Lo que ille desira es non-desiro;
lo que ille apprende es a disapprender.
Ille simplemente rememora gente
de que illes ha sempre essite.
Ille ama nil ma le Tao.
Dunque ille pote amar tote cosas.

65

65

Yęn kevnar yęn di Tao de pirr
Zîrek bűn
Xelk ronahî nedikirin
Lę ew sade dihiţtin.
Dema ko biręvebirina merovan zehmet be
Ev wisa ye ji ber jîrbűna wan ya xurt.
Ji lewre
Heger tu jîrbűnę bo biręvebirina dewletę
Bi kar bînî
Tu dizę welat î.
Heger tu jîrbűnę ji bo biręvebirina dewletę
Bi kar neyinî
Tu xęr ű bereket î ji dewletę re.
Ko te ev herdu xal fam kirin,
ji xwe te
awayę rast ji biręvebirinę re
nas kiriye .
Ko herdem awayę rast ű ligor tę bigihęjî
Hęjaya tije raz ű sir wisa ev tiţt tę bi nav kirin .
Çikasî kűr ű dűr e
Nirx ű hęjaya pirr bi sir ű raz!
Dihęle hemű vegerin
Ta bigihęn awayę herî mezin ű pak.

Le Maestros ancian
non essayava a educar le gente,
ma amabilemente les inseniava a non-saper.
Quando illes pensa que illes sape le responsas,
gente es difficile a guidar.
Quando illes sape que illes non sape,
gente pote trovar lor proprie via.
Si tu vole apprender a governar,
evita esser habile o ric.
Le patrono le plus simple es le le plus clar.
Contente con un vita ordinari,
on pote monstrar a tote gente le via
a lor proprie ver natura.

66

66

Sedema ko li çeman ű li derya tę nerîn
Mîna ew serok ű serdestę kaniyęn newalę bin
Ew e ko ew li jęrî wan in.
Ji lewre dikarin qiralęn wan bin.
Wisa ko tu bixwazî di ser merovan re bî
Divę tu bi kęmayî ű xwebiçűkî bi wan re biaxivî.
Ko tu bixwazî bidî pęţ wan
Divę tu xwe deynî paţ wan.
Wisa hiţmend cihę wî li jor e
Ű merov bi bindestiyę nahisin.
Ew li pęţî ye ű ew nabînin
bę ti ţaţtî peyda dibe.
Ji lewre ew dihebînin wî bajon bi
Pęţî de ű wî venegerînin.
Ű lewra ew bi kesî re pevnaçine
Ti kes pę re jî pevnaçine.

Omne rivos flue al mar
proque illo es plus basse que illes es.
Humilitate lo da su fortia.
Si on vole governar le gente,
on debe placiar se mesme sub illes.
Si on vole ducer le gente,
on debe apprender a sequer les.
Le Maestro es super le gente,
e necuno senti opprimite.
Ille va in avante del gente,
e necuno senti manipulate.
Le integre mundo es grate a ille.
Proque ille comple con necuno,
necuno pote compler con ille.

67

67

Sedema ko her kes Tao a min mezin ű hęja
Dibîne
Ew e ko ti tiţt mîna wę nîne.
Ji ber ew pirr hęja ye ű mezin e
Ti tiţt mîna wę nîne.
Heger tiţtek heba timî mîna
Wę ba
Wę çawa ew biçűk ba?
Sę xiznęn min hene ko hiltînim
Ű li wan miqate me.
Ya pęţî dilovanî ű diltenikî ye,
ya diwemîn zihd ű rebenî,
ya sęyemîn ew e ko newęrim
xwe tęxim pęţiya ti kesî.
Dilovaniya min hebe, dikarim męr bim.
Zihd ű rebeniya min hebe, dikarim çavfireh ű
ciwamęr bim
Newęribim xwe tęxim pęţiya ti kesî
Dikarim wisa demę bi dest xim
Da karîbűnęn xwe temam ű jîr bikim.
Heger ez męr bim bę diltenikî
Ciwamęr bę zihd , an
Herim bi pęţî de bę ko îţęn xwe deynim
Dawî,
Dibe ko aniha ez mirî bama.
Heger tu ţerekî bi dilovaniyę bajoyî
Tę bi ser keve.
Ko tu xwe bi dilovaniyę biparęzî
Ti tiţt di te re derbas nabe.
Wę ezman li te miqate be,
Te biparęze bi dilovaniyę

Alicunos dice que mi doctrina es nonsenso.
Alteres lo appella elevate ma impractic.
Ma a ille qui ha reguardate intra se mesme,
iste nonsenso face senso perfecte.
E a ille qui lo applica,
iste elevation ha radices que cresce profundemente.
Io ha solmente tres doctrinas:
simplicitate, patientia, compassion.
Iste tres es le tresores le plus grande de uno.
Simple in actiones e in pensamentos,
on retorna al fonte de esser.
Patiente con ambe amicos e inimicos,
on accorda con le via que cosas es.
Mesericorde a se mesme,
on reconcilia tote esseres in le mundo.

68

68

Leţkerę herî baţ ne xwînxwer ű çavsor e.
Ţervanę herî baţ ne bęhnteng e.
Tektîkzanę herî baţ dijmin
Mijűl nake.
Yę dikare sűdę herî baţ ji karîbűn
Ű talentę merovan bigire
Ew e yę xwe li jęr wan datîne.
Ev e ko tę bi nav kirin baţî ű
Hęjaya bę- gengeţe ű cîdal.
Karîbűna mijűlkirina talentęn merovan
Wisa ew tę bi nav kirin.
Navę wę yekitiya dawîne bi ezman re ye.

Le optime athleta
vole que su opponente es a su optime.
Le optime general
entra le mente de su inimico.
Le optime homine de affaires
servi le bon communal.
Le optime leader
seque le voler del gente.
Omne de illes incarna
le virtute de non-competition.
Il non es que illes non ama compler,
ma que illes lo face in le spirito de joco.
In isto illes es como infantes
e in harmonia con le Tao.

69

69

Stratîcîzan gotineke wan heye:
“ çętir dibînim ko karibim bilivim, ne ko
di cihę xwe de rawestim
ko gavekę bi paţ de vegerim ű ne
inçekę bi pęţ de herim. “
Ev e ję re tę gotin pęţveçuna
Bę pęţveçűn;
Amadekirin bę payebűn;
Ęrîţkirin ű hilweţandina cihę bę parastin;
Stendina wî bę pevçűn.
Ti ţaţtî mezintir ji nerîna bi kęmanî li hęza
Dijberę xwe nîne.
Heger ez bi kęmanî li hęza dijberę xwe
Binerim
Ez dę delalę dilę xwe yę herî delalî winda bikim.
Ji lewre
Dema dijber li hev dikevin
Ew ę herî pirr li ber vî tiţtî dikev
Dę bi ser keve.

Le generales diceva
«In loco de facer le movimento prime
il es melior attender e vider.
In loco de advantiar un uncia de longor
il es melior retirar se un yard.»
Isto se appella
mover in avante sin advantiar,
repulsar sin usar del armas.
Il ha nulle infortuna plus grande
que le subestimar de un inimico
Le subestimar de un inimico
significa le pensar que ille es mal.
Dunque on destrue su tres tresores
e deveni un inimico se mesme.
Quando duo grande fortias se oppose a un le altere,
le victoria vadera
al uno que sape submitter se.

70

70

Gotinęn min hesan in ji bo tęgihiţtinę
Ű hesan in bo bęn bi kar anîn.
Bi ser de jî ti kes di wan de nagihęje
Ű wan bi kar nayine.
Gotinęn min çavkanî ű kokek wan heye;
Kirinęn min bingeh ű pirnsîpę wan heye.
Tenę ji ber netęgihiţtina te di vî tiţtî de
Tu min fam nakî .
Ji ber kęm merov hene ko di min de digihęjin
Ez binirx im ű biha me.
loma yę hiţmend cilęn hiţk ű qalind
Li xwe dike.
Bi ser ko ew mor ű mircanan li ser sînga xwe vediţęre.

Mi doctrinas es facile a comprender
e facile a applicar
Totevia le intellecto nunquam los apprendera,
e si on essaya a practicar los, on fallera.
Mi doctrinas es plus vetule que le mundo.
Como pote on apprender lor signification?
Si tu vole saper me
reguarda intra tu corde.

71

71

Ti tiţt çętir ji zanebűna ko
Tu nizanî nîne.
Nizanibî, bi ser de bifikirî
Ko tu zanî-
Ev nexweţî ye.
Tenę dema tu nexweţ bî ji ko tu nexweţ î
Tu dę bę rihet kirin
Hiţmendî ew e ko ne nexweţbűn e
Wisa ye ji ber ew nexweţ e ji nexweţiyę .
Ji lewre ew ne nexweţ e.

Non-saper es ver scientia.
Presumer saper es un maladia.
Primo comprende que tu es malade;
pois tu pote approchar le sanitate.
Le Maestro es su proprie medico.
Ille se mesme ha curate de tote saper.
Dunque ille es vermente integre.

72

72

Dema merov ji hęz ű qeweta te
metirsin
Wę çaxę tu bi rastî bűyî
Mezin.
Tiliya xwe mexe kar ű baręn wan yęn
Malbatî de.
Mebe zordar ű qutkerę rizqę wan.
Heger tu zordariyę li wan mekî
Ew dę bi bindestiyę mehisin.
Wiha hiţmendî di xwe de digihęje
Lę xwe nade pęţ ű xwe bi xwe dernaxe
Ji xwe hez dike
Lę pesn ű wesfę xwe nade.
Lew dev ji wî tiţtî berdide
Ű vî tiţtî ji xwe re dibe.

Quando illes perde lor senso de pavor reverential,
gente torna a religion.
Quando illes non jam ha fide a se mesme,
illes comencia a depender super authoritate.
Dunque le Maestro se retira
a fin que le gente non sera confuse.
Ille insenia sin inseniar,
a fin que le gente habera nil a apprender.

73

73

Ko tu męr bî di węrîbűna
Xwe de tu dę bimirî.
Ko tu męr bî di ne-węrîbűna
Xwe de tu dę bijî.
Di navbera van herdiwan de, yek tijenirx e
Ű ya dî ziyantije ye.
Kî sedemę çima
Ezman ji tiţtę ko hez nake hez nake
Fam dike?
Ta bi yę hiţmend zehmet e
Naskirina vî tiţtî ję re.
Riya ezman ew e ko tu bi hesanî
Bi ser kevî bę westan ű ţer.
Baţ bersivę bidî bę gotin,
Tu biçî ű bęyî bi xwezayî bę vexwendineke
Taybet,
Ji pęţeroję re kar bikî bę tevlihevî ű tirs.
Toreya ezman berfirh e
Ne xurt girędayî ye.
Ű ti tiţt ję nakeve jî

Le Tao es sempre in repose.
Illo supera sin compler,
responda sin parlar un parola,
arriva sin esser advocate,
compli sin un plano.
Su rete coperi le universo integre.
E ben que su malias es large,
illo non lassa que un cosa passa.

74

74

Ko merov ji mirinę netirsin
Çawa tę wan bi mirinę bitirsîne?
Ko tu bihęlî merov bi berdewamî
Ji mirinę bitirsin
Bi zindankirina herkesę tiţtekî
Seyr ű ne li gor adetę bike
Ű bi kuţtina wan,
Kî wę biwęribe bilive ű here-were?
Herdem męrkujek karbidest heye
Bo vî tiţtî bibe serî.
Ko tu rola męrkuję karbidest bilîzî
Wisa ye mîna birandina text bi karîbűn
Ű jęhatîbűna textbirekî hoste .
Ęn dę destęn xwe birîn mekin
Pirr kęm in.

Si on sape que tote cosas se cambia,
on non essayara a tener a alique.
Si on non ha timor de morir,
il ha nil que on non pote complir.
Essayar a controllar le futura
es como essayar a prender le loco del carpentero principal.
Quando on manea le utensiles del carpentero principal,
probabilemente on secara tu mano.

75

75

Sedema ko xelk ji birçîna dimirin
Ew e ji ber serokęn wan bi çavnebarî ű çavbirçîbűn
Bacan li wan giran dikin.
Zehmet e biręvebirina wan
Da serokęn wan bi tenę armancęn wan di hiţęn wan
De ne ű ne ęn gelęn wan.
Sedema ko merov bętirs li mirinę dinerin
Ew e lewra dixwazin jîn dewletî ű dewlemend be.
Tenę bi jiyana ne ji bo armancęn xwe bitenę
Tu dikarî herî jiyana giranbiha

Quando taxas es troppo grande,
le gente habera fame.
Quando le governamento es troppo inportunate
le gente perde lor spirito.
Age pro le beneficio del gente.
Ha fide a illes; lassa les sol.

76

76

Dema merov ji dayik dibin cirxweţ ű
Nerim in.
Dema mirinę hiţk ű zuha ne.
Dema ţînkayî zindî ne ew ter ű
Nerm ű tenik in.
Dema dimirin, diçilmisin ű zuha
Dibin.
Ji lewre yęn hiţk ű zuha
dandűyęn mirinę ne.
Yęn cirxweţ ű nerm dandű ű peyęn
Jînę ne.
Wilo, ko tu bęhnteng ű ţerhez ű hiţk bî,
tę bi ser nekevî.
Ko dar tęr hiţk be, tę pirîn.
Ji lewre
Yęn hiţk ű mezin nizm in,
yęn cirxweţ ű nerm mezintir ű hęjatir in

Homines quando nascite es molle e flexibile;
quando morte, illes es rigide e dur.
Plantas quando nascite es tenere e flexibile;
quando morte, illes es fragile e sic.
Dunque quicunque es rigide e inflexible
es un discipulo del morte.
Quicunque es molle e cedente
es un discipulo de vita.
Le dur e le rigide sera rupte.
Le molle e flexibile prevalera.

77

77

Riya ezman
Mîn vezilandina kevan e
Jor bi binî de tę kiţandin,
Binî bi jor ve tę kiţandin
Tęla zęde tę hilanîn
Li kű pirrbűn pęwîst be, tę zęde kirin.
Riya ezman e
Ko pirrbűn li cihę ko lę zęde be hilîne
Ű zęde bike li cihę kęmbűn tę de hebe.
Riya merovan cuda ye:
ko pęwîstî hebe ji wî cihî dibin
ű zęde dikin li cihę ko pirrbűn tę de hebe.
Kî dikare vę zędebűnę bistîne ű wę
Bide xelkę?
Tenę yę ko Tao di dest de ye.
Ji lewre yę hiţmend dide ű distîne
Bę hay ji ko wę lę bę vegerandin hebe
Di bidawîanîna xwe de ji tiţtekî re namîne
Naxwaze jęhatîbűna xwe eţkere bike.

Le modo que illo age in le mundo, le Tao
es como le curvar de un arco.
Le alto se curva a basso;
le basso se curva in alto.
Illo adjusta excesso e deficientia
a fin que il ha balantia perfecte.
Illo subtrahe de illo que es troppo
e da a illo que non es bastante.
Ille qui essaya a controllar,
qui usa fortia a protectar su poter,
va contra le direction del Tao.
Illos subtrahe de ille qui non ha bastante
e da a ille qui ha multo troppo.
Le Maestro pote continuar dar
proque il ha nulle fin a su ricchessa.
Ille age sin expectation,
succede sin assumer credito,
e non pensa que ille es melior
que alicuno altere.

78

78

Ti tiţt ji avę nermtir
Nîne,
bi ser de jî ti tiţt ję çętir li hemberî
hiţkayę ű xurtiyę nîne.
Wisa ye lewra ti tiţt nikare wę biguhere.
Biserkeftina nermiyę li hember hiţkiyę
Ű cirxweţiyę li beramber çavsoriyę
Tiţtek e ko hemű merov dinasin
Lę ti kes nikare bi xwe wisa bike.
Ji lewre hiţmend dibęjin :
Ť Yę ko gemar ű qiręjiya dewletę
dierîne(qebűl dike)
dibe serokę wę.
Yę ko katastrof ű belę wę dierîne
Dibe ţah ű qiralę cîhanę.
Rastî paradoks ű nakok dixuye.

Nil in le mundo
es tanto molle e cedente como aqua.
Totevia pro dissolver le dur e inflexible,
nil pote superar lo.
Le molle supera le dur;
le dulce supera le rigide.
Tote le mundo sape que isto es ver,
ma poc pote applicar lo.
Dunque le Maestro remane
seren in medio de tristessa.
Le mal non pote entra su corde.
Proque ille ha abandonate le adjutar,
ille es le adjuta le plus grande del gente.
Ver parolas pare esser paradoxe.

79

79

Piţtî hedinandina bęhntengiyeke mezin
Herdem poţmanî ű nexweţbűnek
Bi ser dikeve.
Çawa ev bęhntengî wę mîna
Baţiyekę bę dîtin?
Ji lewre hiţmendî para xwe ji
Danűstendinę ű bersivdanę ji xwe re dihęle
Ű merovę dî kontrol nake.
Ű wisa karbidestęn rast ű pak
Sozęn xwe bi cih tînin
Ű yęn xwar ű derew wan diţkenînin.
Tao ya pîroz ya ezmanî ti delalęn ber dil ję re
Nînin:
Yęn baţ bilind dike ű dibiţkivîne.

Fallimento es un opportunitate.
Si on blasma alicuno altere,
il ha nulle fin al blasmo.
Dunque le Maestro
satisface su proprie obligationes
e corrige su proprie errore.
Ille face lo que ille debe facer
e demanda nil de alteres.

80

80

Bera welatek biçűk hebe bi hindik
Xelk,
yęn, li gel ko pirr mekînęn wan hene jî,
lę wan bi kar nayinin.
Yęn li mirinę bi hayjębűn dinerin ű naçin
Pirr dűr nagerin.
Li gel ko qeyikęn wan hene ű
Erebeyęn wan, li wan ti caran siwar nabin.
Li gel mertal ű çekęn wan hene, lę
yekcar naçin ceng ű ţer.
Bera vegerin pîvandinę bi
Girędana girękan di werîs de.
Bera xwarina wan xweţ bibe, cilin
spehî bide wan, warekî tije aţtî ű
jînek rihet.
Li gel ko welatę nęzîkî wan tę dîtin
Ű kűçikęn wî ű mirîţkęn wî
Tęn bihîstin,
Dę merov kal bibin ű bimirin
Bę ko herin serdana welatęn hevdu

Si un pais se governa sagemente,
su habitantes sera contente.
Illes gaude del labor de su manos
e non guasta tempore inventante
machinas que allevia travalio.
Proque illes carmente ama su casas,
le viages non les interessa.
Il pote haber un poc de carros e barcas,
ma istos non va alicubi.
Il pote haber un arsenal de armas,
ma necuno jamais los usa.
Le gente gaude de su alimentos,
prende placia in esser con su families,
passa le weekends travaliante in su jardines,
se delecta in le evenimentos del vicinitate.
E etiam ben que le pais proxime es assi proxime
que gente pote audir su gallos cantante e su canes latrante,
illes es contente a morir de vetulessa
sin jamais vader pro vider lo.

81

81

Gotinęn rast ne qure ű xemilandî ne.
Gotinęn qure ű xemilandî ne rast in.
Yęn baţ gengeţę ű nîqaţę nakin.
Nîqaţhez ne baţ in.
Ew ę bi rastî dizane ne
Bi firehî zanyar e,
zanyarę bi dorfirehî dizane bi rastî
nizane.
Hiţmendî hilnayine ű venaţęre,
Ji pirratî ű zędebűna xwe dide xelkę.
Bi dana xelkę ew
Dewlemend dibe.
Riya ezmanan alîkarî ye ű ne
Tade ű gihandina ziyanę ye.

Ver parolas non es eloquente;
eloquente parolas non es ver.
Homines sage non debe provar su puncto;
homines qui debe provar su puncto non es sage.
Le Maestro ha nulle possessiones.
Le plus que ille face pro alteres,
le plus felice ille es.
Le plus que ille da a alteres,
le plus opulente ille es.
Le Tao nutri per non fortiar.
Per non dominar, le Maestro duce.