(Բնական Ուղու Ուսմունքը)

一章

1

道の道ふべきは常道にはあらず。名の名づくべきは常名にはあらず。無は天地の始めと名づくべく、有は萬物の母と名づくべきなり。故に、常無にして以てその妙を觀んと欲し、常有にして以てその徼を觀んと欲せよ。この兩者は同じきも、出でては名を異にするなり。同なるこれを玄と謂ふも、玄のまた玄にして、衆妙の門なり。

Ուղին, որը կարելի է ոտքով անցնել, հարատն ու անփոփոխ չէ: Անունը, որը կարելի է բառերով արտահայտել, հարատն ու անփոփոխ չէ Աճանուն է երկնքի ու երկրի ակունքը:
Անունով ընկալվում Է միայն ակունքից ելած գոյի ձեր:
Ուղու խորհուրդն ընկալելու համար պիտի ազատվես իղձերից, բայց եթե իղձերդ միշտ քեզ հետ են, կտեսնես միայն ուղու արտաքին ձնը:
Երկուսն էլ միակ ճշմարիւո Ուղու տարբեր ընկալումներն են, ասես պատկերում են այն տարբեր կողմերից, ն տարբեր անուններ ունեն: Միասին դրանք դառնում են հայտնություն: Իսկ այնտեղ, որտեղ հայտնությունն ավելի խորն է, բացվում են գերագույն ու հիասքանչ ընկալման դարպասները:

二章

2

天下はみな美の美たることを知るも、これ惡なるのみ。みな善の善たることを知るも、これ不善なるのみ。故に、有無は相生じ、難易は相成り、長短は相形はれ、高下は相傾き、音聲は相和し、前後は相隨ふなり。是を以て、聖人は無爲の事に處り、不言の敎を行ふ。萬物は作るも辭せず。生ずるも有せず。爲すも恃まず。功成るも居らず。それ惟居らず。是を以て去らざるなり。

Ընկալելով գեղեցկությունը, մարդիկ սկսում են տեսնել տգեղը, ընկալելով իմաստնությունը սկսում են հասկանալ իմաստնության պակասը:
Ուստի գոյությունն ու անգոյությունը ծնում են մեկը մյուսին, դժվարից բխում է հեշտը ն ընդհակառակը, երկարից պատկերացում են կազմում կարճի մասին, ն կարճից ընկալում` երկարը, բարձրն ու ցածրն ընկալվում են միմյանց հակադրությունից, երաժշտական հնչյունները ներդաշնակության են հասնում հարաբերելով միմյանց, իսկ ճախորդն ու հաջորդը գաղաւիար են տալիս հերթականության մասին: Ահա թե ինչու իմաստունն իր գործն անում է առանց գործողության, ահա թե ինչու իմաստունն իր ասելիքն արտահայտում է առանց խոսքի:
Տեսանելի դառնալու համար ամեն ինչ վեր է խոյանում, ն չկա մի բան, որն աշխարհին հայտնվելու համար սեղմվի կամ փոքրանա: Ծնված ամեն ինչն աճում է, ե աճը տեր չունի: Ամեն գոյ շարժվում է գոյության իր ընթացքով, Ն գոյությունը ինքնին ոչ մի ակնկալիք չունի:
Գործն ավարտվում է, բայց ոչինչ չի վերջանում, քանզի ամեն ինչի վերջը ամեն ինչի սկիզբն է:

三章

3

賢を尙ばざれば、民をして爭はざらしめ、得がたきの貨を貴ばざれば、民をして盗たらざらしめ、欲すべきを見さざれば、心をして亂れざらしむるなり。是を以て、聖人の治むるや、その心を虛にし、その腹を實にし、その志を弱にし、その骨を强にし、常に民をして知なく、欲なからしめ、かの知者をして敢てなさざらしむるなり。無爲をなさば治まらざるなし。

Եթե մարդիկ իմաստուններով ու հմուտներով չհիանան, մարդկանց միջն մրցակցություն չի լինի: Եթե մարդիկ բարձր չգնահատեն զարդերն ու հազվագյուտ իրերը, գող ու ավազակ չի լինի: Եթե մարդիկ ցանկություն ու նախանձ հրահրող բաներ չտեսնեն, նրանց ոգին ու միտքը չեն խռովվի'
Ուստի երկրի իմաստուն տիրակալը դատարկում է մարդկանց ուղեղները ն լցնում նրանց ստամոքսները, թուլացնում է կամքը ն ամրացնում ոսկորները:
Նա ձգտում է այնպես անել, որ ժողովուրդը գիտելիքներ ու կրքեր չունենա, իսկ նրանք, ուվքեր ունեն, ձեռնպահ մնան գործելուց:
Քանզի, երբ չկա գործողություն համընդհանուր կարգուկանոն է տիրում:

四章

4

道は冲にしてこれを用ふるも、或は盈ず。淵乎として万物の宗に似たり。その鋭を挫き、その紛を解き、その光を和げ、その塵に同うし、湛乎として或は存するに似たり。吾は誰の子たるかを知らず。帝の先に象たり。

Ուղին (Դաոն) դատարկ է, ն անսպառ են դատարկության կիրառումները: Այնքան անընկալելի խորն է այն, որքան կարող է լինել միայն համայն գոյության ակունքը:
Եթե հարթես սուր անկյուններդ, քանդես խճճված հանգույցներդ, մեղմես պայծառությունդ ու դառնաս մյուսների պես անկարնոր ու աննկատ, կտեսնես Ուղու գերագույն մաքրությունը ն անդրդվելի հանդարտությունը` անսահմանության նման վեհ ու ինքնաբուխ:
Ես չգիտեմ, թե ինչից է այն ծնունդ առել:
Գուցե այն եղել է նույնիսկ ակունքից առաջ:

五章

5

天地は不仁ならんや、萬物を以て芻狗となすほどに。聖人は不仁ならんや、百姓を以て芻狗となすほどに。天地の間は、それ猶ほ槖籥のごときか。虚にして屈せず。動けばいよいよ出づ。多言なればしばしば窮すれば、中を守るにはしかず。

Երկինքն ու երկիրը չեն գործում բարին անելու ցանկությամբ, նրանք ամեն ինչ թողնում են գոյության ինքնահոսին: Իմաստունները չեն գործում բարին անելու ցանկությամբ, նրանք թողնում են, որ մարդիկ ապրեն սեփական հայեցողությամբ:
Մի՞թե երկնքի ու երկրի միջն եղած տարածությունը նման չէ դարբնոցի փուքսի: Երբ օդը դուրս է մղվում, փուքսն իր ուժը չի կորցնում, այլ կրկին շարժման մեջ մտնելով, ավելի շատ օդ է փչում:
Ուստի շատ խոսելուց մարդ շուտ է հոգնում
Ամբողջական պահիր ներքին ուժդ ն թիրախիդ խփելու համար առաջ մղիր այն` դարբնոցի փուքսից ելնող օդի նման:

六章

6

谷神は死せず。これを玄牝と謂ふ。玄牝の門、これを天地の根と謂ふ。綿綿として存するがごとくして、これを用ふるも勤れず。

Անկած (Յին) ոգին չի մեռնում, միշտ նույնն է մնում, ուստի իգական սկիզբ ենք կոչում ղա.
՛ներա դարպասներից է ծնվել համայն աշխարհը, ն դա այն ակունքն Է, որտեղից ելել են երկինքն ու երկիրը: Հանդարտ ու ամբողջական է ներա ուժը:
Այդ ուժը քնքուշ է ու անսպառ:

七章

7

天は長く地は久し。天地のよく長く且つ久しき所以のものは、その自ら生ぜざるを以てなり。故によく長生す。是を以て、聖人はその身を後にするも而も身は先だち、その身を外にするも而も身の存するは、その無私なるを以てにあらずや。故に、よくその私をなすなり。

Երկինքն ու երկիրը հարատն են, քանզի երկինքն ու երկիրն իրենցով կամ իրենց համար չեն ապրում, ն դա Է նրանց հարատնության գաղտնիքը:
Ուստի իմաստունն իր սեփական անձը վերջում է դնում, բայց հայտնվում է առջնում: Նա իր անձին վերաբերվում է այնպես, ինչպես կվերաբերվեր մի անծանոթի, որն ապրում է անկախ իրենից: Իսկ պատճառն այն Լ, որ նա սեփական նպատակներ չունի, ն ազատ է բոլոր անձնական ցանկություններից:

八章

8

上善は水のごとし。水はよく万物を利して爭はず、衆人の悪む所に處る。故に道に幾し。居は善地、心は善淵、與すれば善仁、言へば善信、政は善治、事は善能、動けば善時なり。それたゞ爭はず、故に尤なし。

Բարձրագույն կատարելությունը ջրի նման է:
Ջուրը կաւոարյալ Է, քանզի այն ծառայում է բոլոր էակներին, ջուրը կատարյալ է, քանզի ջուրն ամենահաս Է ու ամենագնաց: Ջուրը մարդուց ավելի հեռու ն ավելի խորն է հասնում Ուստի ջրի ուղին նման է բնական Ուղուն (Դաոյին):
Բնակարանի կատարելությունը նրա հարմարավետության մեջ է, ճիշտ այնպես, ինչպես մտքի կատարելությունը հանդարտության մեջ է, հարաբերությունների կատարելությունը դրանց առաքինության մեջ է, կառավարության կատարելությունը կայուն կարգուկանոն ապահովելու մեջ Է, գործում կատարյալ լինելը կախված Է այդ գործն անելու հմտությունից, իսկ ցանկացած շարժման կատարելությունը կախված Է ճիշտ ժամանակին այն կատարելուց:
Ուստի, երբ որնէ գործում կատարելության հասած մեկը չի բողոքում իր ցածր դիրքից, ոչ ոք չի կարող երբնէ մեղադրել նրան որնէ սխալի մեջ, որովհեւոն իր ցածր դիրքում նա կատարյալ գործ Է անում:

九章

9

持してこれを盈たさんよりは、その已むにしかず。揣つてこれを銳くすれば、長く保つべからず。金玉堂に滿つるも、これを能く守ることなし。富貴にして驕れば、自からその咎を遺さん。功成り名遂げて身退くは、天の道なる載。

Երբ անոթը լի է, այն դժվար է տեղաշարժելը: Ուստի տեղից տեղ շարժելու հաճար անոթը պետք է դատարկել: Եթե անդադար փորձես թրի սրությունը, այն դեռ չօգտագործած կբթանա: Երբ մարդու տունը լի Է ոսկով ու թանկարժեք քարերով, տանտերը չի կարող երկար պահպանել դրանք:
Երբ հարստությունը ն փառքը գոռոզամտություն են ծնում, կարող են փորձանք դառնալ մարդու գլխին: Երբ գործն ավարտված է, ե կատարողի անունը սկսել է մեծ պատվի արժանանալ, ժամանակն է հեռանալ: Դա է երկնային Ուղին:

十章

10

營魄一を抱きて、よく離るゝことなからんか。気を専らにし柔を致して、よく嬰児の如くならんか。滌除玄覽して、よく疵なからんか。民を愛し国を治むるには、よく無爲なからんか。天門開闔して、よく雌たらんか。明白四達して、よく無知ならんか。これを生じこれを畜ふ。生ずるも有せず、爲すも恃まず。長ずるも宰せず。これを玄德と謂ふ。

十一章

11

三十輻は一轂をともにす。その無なるに當つて、車の用あり。埴を埏して以て器をなす。その無なるに當つて、器の用あり。戸牖を鑿つて以て室となす。その無なるに當つて、室の用あり。故に、有の以て利たるは、無の以て用をなす（が故）なり。

Երեսուն ճաղ միանալով անիվ են կազմում, բայց ճաղերի միացման կետում առանցքի համար թողաձ անցքն է հնարավոր դարձնում անվի գործածումը Կավը ձնեավորելով անոթներ են ստեղծում, բայց անոթի գործածումը կախված է դրա դատարկությունից: Պատերի մեջ դուռ ու լուսամուտ են կտրում բնակարան ստեղծելու համար, բայց բնակարանի գործածումը կախված է ներսում եղած դատարկ տարածությունից:
Ուստի այն, ինչ արդեն գոյություն ունի, կարող է փոխակերպվել իր հակադիրին, իսկ այն, ինչ չկա (դատարկ ւոեղ է), կարող է անսահճան կիրառումներ ունենալ:

十二章

12

五色は人の目をして盲ならしめ、五音は人の耳をして聾ならしめ、五味は人の口をして爽ならしめ、馳騁田獵は、人の心をして發狂せしめ、得がたきの貨は、人の行をしてを妨はしむ。是を以て、聖人は腹をなして目をなさず。故に、彼を去りて此を取るなり。

Հինգ գույներից մարդու տեսողությունը մթագնում է: Հինգ հնչյուններից մարդու լսողությունը խլանում է: Հինգ համերից մարդու քիմքն անզգայանում է: Արագընթաց շարժումն ու որսը մաշում են մարդու սիրտն ու պղտորում միտքը: Թանկարժեք ու հազվագյուտ իրերը չարության ու հանցանքի են դրդում մարդուն:
Ուստի իմաստունը կարնորում է շնորհակալ ստամոքսը ն անտեսում անկուշտ աչքը: Նա հրաժարվում է վերջինից ն բավարարվում առաջինով:

十三章

13

寵は辱なり驚くが如し。貴は大患なり身のごとし。何をか竈〔ママ〕は辱なり驚くがごとしと謂ふ。寵を上たり、辱を下たるも、これを得るに驚くがごとく、これを失ふにも驚くがごとし。これを寵は辱なり、驚くがごとしと謂ふ。何をか貴は大患なり身のごとしと謂ふ。吾に大患ある所以は、吾が身を有するがためなり。吾に身なきに及んで、吾に何の患かあらん。故に、貴ぶには身を以てして、天下を爲むる者には、則ち以て天下を寄すべし。愛するには身を以てして、天下を爲むる者には、則ち以て天下を託すべし。

Փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելին են: Մեծ հաջողությունն ու մեծ դժբախտությունը պետք է դիտել որպես հավասարազոր իրավիճակներ:
Ի՞նչ ասել է փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելի են: Անպատվությունը` մեծ փառք ու պատիվ վայելելուց հետո, ցածր ու մերժված վիճակում հայտնվելու փաստն է: Ուստի փառքի ձեռք բերումն իր հետ բերում է նան այն կորցնելու վտանգի ընկալումը, ն փառքի ու պատվի կորուստը հանգեցնում է ավելի մեծ խայտառակության արժանանալու վախին: Ահա թե ինչ նկատի ունենք, երբ ասում ենք, որ փառքն ու անպատվությունը հավասարապես սարսափելին են:
Իսկ ի՞նչ ասել Է` մեծ հաջողությունն ու մեծ դժբախտությունը պետք է դիտել որպես հավասարազոր իրավիճակներ: Այն, ինչը կարող է ինձ մեծ հաջողության հասցնել կամ մեծ դժբախտություն պատճառել, իմ մարմինն է. այն, ինչը ես կոչում եմ «ես»: Եթե ես մարմին չունենամ, ի՞նչ մեծ դժբախտություն կարող է պատահել ինձ.
Ուստի այն առաջնորդը, որը ղեկավարում է իր թագավորությունը այնպես, ինչպես վերաբերվում է իր սեփական անձին, ժողովրդի հարգանքին ու պատվին արժանի տիրակալ Է, նայն առաջնորդը, որը ղեկավարում Է իր թագավորությունը այնպիսի սիրով, ինչպիսին տածում է իր սեփական անձի նկատմամբ, արժանի է պետություն ղեկավարելու վստահությանը:

十四章

14

これを視れども見えず、名づけて夷と曰ふ。これを聽けども聞えず、名づけて希と曰ふ。これを搏へんとするも得ず、名づけて微と曰ふ。その三つの者は、以て致詰すべからず。故に混じて一となす。その上は皦かならず。その下は昧からず。縄縄兮として名づくべからずして、無物に復歸す。これを無狀の狀、無物の象と謂ふ。これを惚恍と謂ふ。これを迎ふるもその首を見ず。これに隨ふもその後を見ず。古の道をとりて、以て今の有を御し、よく古始を知る。これを道紀と謂ふ。

՛Նայում ենք նրան ու չենք տեսնում, ուսւոի ասում ենք՝ «համամասնական» է:
Ականջ ենք դնում նրան ու չենք լսում ուստի ասում ենք՝ «ներդաշնակ» է:
Փորձում ենք բռնել ու չենք հաջողում,
ուստի ասում ենք` «աննյութական» է:
Անհնար է նկարագրել այս երեք հատկություններն ունեցող գոյին, ուստի միասին նրանք կոչվում են Ուղի:
՛Սրա վերին մասը լուսավոր չէ, ն նրա ստորին մասը մութ չէ: Նրա փոխակերւպումներն անվերջ են, ն անհնար է դրանք անվանել Այն կրկին վերադառնում է, որպեսզի կրկին հեռանա: Ահա թե ինչու ենք այն անվանում Անձնության Ձն, Անտեսանելիության Նմանություն, ն նրա անունն է Աներնույթ ու Անբնութագրելի:
Հանդիպում ենք նրան ու չենք ւոեսնում նրա դեմքը: Հետնում ենք նրան ու չենք տեսնում թիկունքը:
Երբ այսօրվա իրողություններում կողմնորոշվելու համար առաջնորդվում ենք հին ժամանակների սկզբունքներով ն կարող ենք ընկալել այն, ինչն ընկալված է եղել շատ հնում, կոչում ենք դա` Ուղու (Դաոյի) անվերջանալի ընթացքը:

十五章

15

古の善く士たる者は、微妙玄通、深くして識るべからず。それただ識るべからず。故に强ひてこれが容をなさば、豫兮として冬に川を渉るがごとく、猶兮として四隣を畏るゝがごとく、儼兮としてそれ客たるが如く、渙兮として冰のまさに釈けんとするがごとく、敦兮としてそれ樸のごとく、曠兮としてそれ谷の若く、混兮としてそれ濁るがごとし。孰かよく濁りて、以て静かにして徐に清からん。孰かよく安んじて、以て動きて徐に生ぜん。この道を保つ者は、盈つることを欲せず。それただ盈たず。故によく敝れて新たに成さず。

Հին ժամանակներում հմուտ վարպետները խորամուխ ն. անվերապահ նվիրումով էին ընկալում Ուղու (Դաոյի) խորհուրդները, ն խորանում էին ճարդկանց մեծամասնության համար անհասանելի ճանաչողության մեջ:
Փորձեմ նկարագրել, թե ինչպիսին Էին նրանք:
Նրանք կծկված էին` ձմռանը գետը ուռքով անցնողի պես, երկյուղած էին` շրջապատում ամեն ինչից վախեցողի պես. զուսպ էին՝ տանտիրոջից ամաչող հյուրի պես, աննկատ էին` հալչող սառույցի պես, համեստ էին` դեռ անմշակ ու անձե. փայտի պես, անտեր էին` չբնակեցված հուլտի պես, վանող էին` ցեխոտ ջրերի պես:
Ո՞վ կարող է ցեխոտ ջուրը պարզ դարձնել: Հանգիստ թող, ն կամաց-կամաց ինքն իրեն կպարզվի: Ո՞վ կարող է հանգստություն ստեղծել: Թույլ տուր, որ շարժումը կատարվի, ն նրա կողքին ինքնըստինքյան հանգստություն կստեղծվի:
՛նրանք, ովքեր հետնում են Ուղու (Դաոյի) այս սկզբունքին, տարված չեն սեփական ցանկություններով: Ուստի չունենալով սեփական ցանկություններ ն կլանված չլինելով սեփական անձով, նրանք կարող են իրենց թույլ տալ խղճուկ տեսք ունենալ ն չամաչել հնամաշ ու աղքատ երնալուց։

十六章

16

虛を致すこと極まり、靜を守ること篤ければ、萬物ならび作るも、吾は以て復を觀る。それ物は芸芸たるも、おのおのその根に歸す。根に歸するを靜と曰ひ、是を命に復すと謂ひ、命に復するを常と曰ひ、常を知るを明と曰ふ。常を知らざれば、妄作して凶なり。常を知れば容。容なれば乃ち公。公なれば乃ち王。王なれば乃ち天。天なれば乃ち道。道なれば乃ち久しくして、身を没するも殆からざるなり。

Կատարելության հասնելու համար առաջին հերթին պետք է հասնել կաւոարյալ անդորրի, քանզի միայն անդորրը չի խանգարում բնակլան ընթացքին Աշխարհում ամեն ինչ անցնում է զարգացման ուրույն ճանապարհով Լ վերադառնում իր նախնական վիճակին: Բուսական աշխարհում յուրաքանչյուր գոյ. լիարժեք աճ ունենալուց հետո, վերադառնում է իր արմատներին: Կատարյալ հանդարտությունը հենց այդ վերադարձն է արմատներին` ճանապարհը կրկին սկսելու համար, ուստի կատարյալ հանդարտությունը կարելի է բնութագրել որպես գոյի կատարյալ բավարարումը իրեն նախանշված նպատակով:
Բավարարման այս դրսնորումը հարատն օրենք է: Հարատն փոխակերպման օրենքի իմացությունը մարդուն իմաստուն է դարձնում: Այս օրենքի չիմացությունը հանգեցնում է չհիմնավորված ու անկանոն շարժման ն դրդում չարիք գործել: Հարատն փոխակերպման օրենքի իմացությունը մեծ հզորություն ու դիմացկունություն Է տալիս, ինչը հանգեցնում է բոլոր գոյերի միջն ստեղծված զգայական միասնությանը: Զգայական միասնությունից ծնվում է արքայական բնավորությունը, իսկ նա, ով առքայատես ու արքայաբարո է երկնային բնութագիր է ստանում, իր երկնային նմանության մեջ միանալով Ուղուն (Դաոյին): Միանալով Ուղուն (Դաոյին)` նա ապրում է երկար ն իր մարմնական կյանքի վերջում խուսափում է փտելու վտանգից

十七章

17

太上には、下これあることを知らず。その次には、これに親しみこれを譽む。その次には、これを畏れ、その次には、これを侮る。故に、信足らざれば、信ぜざることあるなり。猶兮としてそれ言を貴びたり。功成り事遂げて、百姓皆我が自然なりと謂ふ。

Հին դարերում ասում էին, որ լավագույն տիրակալը նա է, ում մասին Ժողովուրդը նույնիսկ չգիտի:
Քիչ ավելի վատն է այն տիրակալը, որը ձգտում է արժանանալ ժողովրդի սիրուն ու վստահությանը:
Իրոք վատն է այն տիրակալը, որից Ժողովուրդը վախենում է: Իսկ բոլորից վատն Է այն տիրակալը, որին ժողովուրդն արհամարհում է:
Ուստի, հնում ասում էին, երբ տիրակալների հավատը Ուղու (Դաոյի) մեջ խոր չէ, նրանք սկսում են ձգտել նվաճել ժողովրդի հավատը:
Որքա՞ն խոհեմ էին հնում տիրող իշխանները` իրենց սակավախոսությամբ ընդգծելով իրենց ասածի կարնորությունը: Նրանց գործերն արվում էին, Ա նախաձեռնությունները հաջողվում, մինչդեռ ժողովուրդը մտածում էր.
«Մենք ենք մեր գլխի տերը»:

十八章

18

大道󠄃廢れて、仁義あり。智慧󠄄出で、大僞あり。六親和せずして、孝慈あり。國家昏亂して、忠臣あるなり。

Երբ մարդիկ դադարում են ճանաչել Մեծ Ուղին, բարեգործությունը ն արդարությունը նույնպես մոռացվում են, ն. արժեվորւվում են խորաճանկությունն ու նենգությունը,
ն ծնվում է մեծ կեղծավորությունը:
Երբ ազգականների միջն կորչում է ներդաշնավությունը, սկսում է արժեվորվել որդիական սերը: Երբ նահանգների ու իշխանական ընտանիքների միջն անհաշտություն է սկսվում, հայտնվում են իշխանին հավատարիմ նախարարները:

十九章

19

聖を絕ち智を棄つれば、民の利は百倍せん。仁を絕ち義を棄つれば、民は孝慈に復せん。巧を絕ち利を棄つれば、盜賊はあることなからん。この三の者は以爲に文のみにして未だ足らざるなり。故に屬する所あらしめよ。素を見はし樸を抱き、私を少なくし欲を寡なからしめよ。

Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր մեծապատվությունից ն. անտեսել ճեր իմաստասիրությունը, մարդիկ հարյուրապատիկ անգամ ավելի լավ կապրեին:
Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր բարեգործությունից ե. անտեսել մեր արդարացիությունը, մարդիկ կրկին կդառնային մարդասեր ու բարեգործ Եթե կարողանայինք հրաժարվել մեր արհեստական ու մտածածին հարմարություններից ն շահամոլ ծրագրերից, գողեր ու կողոպտիչներ այլես չէին լինի.
Կառավարման այս երեք սկզբունքներին հետնողները համարում են, որ հնում կառավարումը զուրկ է եղել նրբագեղությունից ս նոր անուններ են հորինում մեծարման իրենց ծարավը քողարկելու համար: Բայց հասարակ հայեցողությունը ն հստակ ու ճշմարիտ գործողությունները թույլ կտան խուսափել շահամոլ նպատակներից ն գայթակղություններից:

二十章

20

學を絶たば憂なからん。唯と阿との、相去ることはいくばくぞ。善と悪と、相去ることはいかん。人の畏るる所は、畏れざるべからざるも、荒兮としてそれ未だ央らざるかな。衆人は熙熙として、太牢を享くるが如く、春臺に登るが如きも、我は獨り泊兮としてそれ未だ兆さず、嬰児の未だ孩せざるが如く、乘乘兮として帰する所なきがごとし。衆人はみな餘ありて、しかも我は獨り遺れたるがごときも、我は愚人の心ならんや。沌沌兮たるのみ。俗人はみな昭昭たるも、我は獨り昏きがごとし。俗人はみな察察たるも、我は獨り悶悶たり。澹兮として海のごとく、飂兮として止まる所なきがごとし。衆人はみな以することあるも、しかも我は獨り頑かつ鄙なり。我は人に異ならんことを欲して、而して食母を貴ぶなり。

Երբ հրաժարվենք կեղծ իմաստասիրությունից, էլ ոչ մի հոգս չենք ունենա: Թեւ շատ քիչ տարբերություն կա բարձրաձայն ասված անկեղծ, հաստատակամ «այո»-ի ն կեղծ ու շողոքորթ. «այո»-ի միջե, գաղափարային տարբերությունը մի ամբողջ անդունդ է, որը ոչինչ չի կարող լցնել:
Այն, ինչից մարդիկ խորշում են ու վախենում, իրոք վախ ու խորշանք է ներշնչում, բայց որքա՞ն բազմաթիվ ու անսահման խորն են այն հարցերը, որոնք մնում են անպատասխան վախի ու խորշանքի ւպատճառով:
Շատ-շատերը բավարարված ու ինքնագոհ են երնում, ասես ամեն մի օրը նրանց համար տոնական ճաշկերույթ է, ասես գարնանային օրով բարձր աշտարակում նստած ինչ-որ բան են տոնում: Միայն ես եմ անտարբեր ու անհաղորդ: Ցանկություններս ասես դեռ երբեք չեն արթնացել: Ես նման եմ մանկան, որը դեռ ոչ մի անգամ չի ժպտացել:
Կողքից նայողի համար ես մերժված եմ ու միայնակ, կարծես ո՛չ տուն ունեմ, ոչ ինձ սպասող մեկը: Շատ-շատերն ունեն այնքան, որ կարող են բավարարել իրենց կարիքները ն դեռ մի բան էլ խնայել: Միայն ես կարծես կորցրել եմ ամեն ինչ: Միտքս հիմար մարդու մտքի նման է:
Մտքումս ունայնություն է ու քաոս:
Հասարակ մարդիկ լուսավորված ու պայծառամիտ են երնում: Միայն ես եմ տգետ ու մթության մեջ: Հասարակ մարդիկ ասես լի են խորաթափանցությամբ: Միայն ես եմ բթամիտ ու շփոթված Ես նման եմ բաց ծովում մոլորվածի կամ հանգրվանելու տեղ չունեցողի: Բոլորը զբաղված են իրենց գործերով, մինչդեռ ես կարծես մի թափառական անտունի լինեմ, որը ո՛չ գործ ունի, ո՛չ որնէ գործ անելու հմտություն:
Ուստի ես շատ տարբեր եմ ուրիշներից, բայց ես գնահատում եմ ինձ սնող կենսատու Ուղին:

二十一章

21

孔德の容は、ただ道にこれ從ふなり。道の物たる、これ恍たりこれ惚たり。恍兮たり惚兮たるも、その中に象有り。恍兮たり惚兮たるも、その中に物有り。窈兮たり冥兮たるも、その中に精有り。その精甚だ眞にして、その中に信有り。古より今に及びて、その名は去らず。以て衆甫を閲ぶ。吾れなにを以て衆甫の然るを知れるや。これを以てなり。

Բնության ամենահզոր ուժերը բխում են միակ ն անհուն ակունքից Ո՞վ կարող է նկարագրել այն Մեր աչքի համար այն անտեսանելի է, մեր ձեռքի համար` անշոշափելի: Անտեսանելի ն անշոշափելի ակունքից են բխում բոլոր գոյերի նախակերպերը: Ուղին խորն Է, մութ ն անընկալելի: Ուղու մեջ է ամեն ինչի էությունը: ճշմարտությունը, որը տեսնելիս կարելի է նկարագրել բացահայտվում է ուղուց ծնված էությունների բազմազանությամբ:
Ուղին այդպիսին է հիմա ն այդպիսին է եղել միշտ. Անսահման ու անվերջանալի Է այն, ն Ուղու անվերջանալի բազմազանությունից ծնվում է ամեն ինչի ձեր, եոչինչ երբեք չի կորչում:
Որտեղի՞ց գիտեմ, որ դա է գոյերի անվերջանալի
բազմազանության բացատրությունը: Այդ իմացությունն ինձ տվել է ինքը՝ Ուղին:

二十二章

22

曲なれば則ち全く、枉なれば則ち直く、窪なれば則ち盈ち、敝ければ則ち新しく、少ければ則ち得、多ければ則ち惑はん。是を以て、聖人は一を抱きて、天下の式となる。自ら見さず、故に明かなり。自ら是とせず、故に彰る。自ら伐らず、故に功あり。自ら矜らず。故に長し。それただ爭はず。故に天下能くこれと爭ふことなし。古の謂はゆる、曲なれば則ち全しとは、豈虚言ならんや。誠に全くして而してこれに歸するなり。

Հնում ասում էին «Կիսատն ավարտվում է, ծուռն ուղղվում, դատարկը լցվում Է, մաաշվածը ւիոխարինվում նորով: Նա, ում ցանկությունները սակավ են, ստանում է այն աճենը, ինչ ուզում Է, իսկ նա, ում ցանկությունները բազմաթիվ են, մնուն է ձեռնունայն»:
Իմաստունի խոհեմությունը մի սկզբունք ունի: Նա ազատ Է ինքնացուցադրման ձգտումից, ուստի փայլում է: Նա չի ձգտում ինքնամեծարման, ուստի գնահատված է: Նա չունի ինքնագովերգման կարիք, ուստի նրա արժանիքները ճանաչված են: Նա չի հագենում ինքնագոհությամբ, ուստի հասնում Է մեծագույն գերազանցության:
Պատճառն այն Է, որ նա չի ձգտում մրցել, ուստի ոչ ոք չի կարող մրցել նրա հետ:
Իզուր չէին ասում հնում. «Կիսատն ավարտվում Լ»:

二十三章

23

希言は自然なり。故に、飄風は朝を終へず。驟雨は日を終へず。孰かこれをなすものぞ。天地なり。天地すら尙ほ久しきこと能はず。而るを況や人に於てをや。故に、道に従事する者は、道に同じうし、德者とは德に同じうし、失者とは失に同じうす。道に同じうする者は、道もまたこれを得るを樂み、德に同じうする者は、德もまたこれを得るを樂み、失に同じうする者は、失もまたこれを得るを樂むなり。信足ざれば、信ぜざることあり。

՛Նա, ով քիչ է խոսում, ամբողջական է պահում իր անմիջական էությունը: Ուժեղ քամին ամբողջ առավոտ չի փչում, հանկարծ սկսված անձրեն ամբողջ օրը չի գալիս:
Ու՞մ շնորհիվ են լինում քամին ու անձրեը. երկնքի ու երկրի: Եթե նույնիսկ երկինքն ու երկիրը չեն կարող երկար անել իրենց նախաձեռնած գործը.
ուրեմն որքա ն քիչ բան կարող է անել մարդը:
Ուստի, երբ մեկն ուզում է Ուղին (Դաոն) դարձնել իր գործը, Ուղուն հետնողները համակարծիք կլինեն նրա հետ, ն նրանք, ովքեր Ուղու ճշմարիտության ցուցադրումը դարձրել են իրենց կյանքի նպատակը, նույնպես համակարծիք կլինեն նրա հետ, ն. անգամ նրանք, ովքեր, ձախողվել են ուղուն հետնելու գործում ն. չեն կարողացել իրենց կյանքը օրինակելի դարձնել, նույնպես կհամաձայնեն նրա հետ:
Ուստի նրանք, ովքեր համակարծիք են Ուղու մասին, կվայելեն Ուղին ճանաչելու երջանկությունը, նրանք, ովքեր ձգտում են ցուցադրել Ուղու ճշմարիտությունը, կվայելեն իրենց նպատակին հասնելու երջանկությունը Բայց երբ ուսուցիչը կասկածներ ունի, նրա հավատի պակասն ազդում Է աշակերտների վրա:

二十四章

24

跂つ者は立たず。跨ぐ者は行かず。自から見はす者は明かならず。自から是とする者は彰はれず。自から伐る者は功なし。自から矜る者は長からず。その道にありてや、餘食贅行と曰ひ、物或はこれを悪む。故に有道者は處ざるなり。

Նա, ով կանգնած է ուտքերի մաւոներին, չի կարող երկար կանգնել: Նա, ով չափազանց մեծ քայլեր է անում, չի կարող հեռուն գնալ: Ուստի նա, ով ցուցադրում է իրեն, չի փայլում: Նա, ով փառաբանում է ինքն իրեն, փառքի չի հասնում: ՛նա, ով պարծենում է, չի գնահատվում, նա, ով մեծարում է ինքն իրեն, չի բարձրանում:
Ուղին ճանաչողի համար դա նույնքան տհաճ է, որքան ուտելիքի հնացած մնացորդը, կամ մարմնի վրա հայտնված բշտիկը: Ուստի նրանք, ովքեր հավատարիմ են Ուղուն, չեն ընդունում այդ երեույթները աթույլ չեն տալիս, որ դրանք կատարվեն իրենց կողքին:

二十五章

25

物ありて混成し、天地に先だつて生ぜり。寂兮たり寞兮たり。獨立して改めず、周行して殆からず。以て天下の母たるべし。吾はその名を知らざるも、これに字して道と曰ひ、强ひてこれが名を為して大と曰ひ、大を逝と曰ひ、逝を遠と曰ひ、遠を反と曰ふ。故に、道は大、天も大、地も大、王も又大なり。域中に四大ありて、王はその一に居る。人は地に法とり、地は天に法とり、天は道に法とり、道は自然に法とるなり。

Կար մի ամբողջական, բայց անանուն տարր, որը գոյություն ուներ մինչն Երկինքն ու Երկիրը: Որքա՛ն հանդարտ էր այն ու անձն, միայնակ, անհաղորդ, անւոոփոխ, ամենահաս ու անսպառ: Այն կարող էր համարվել համայն գոյության Մայրը:
Ես չգիտեմ նրա անունը, ուստի անվանում եմ այն Ուղի: Փորձելով նկարագրել այն, կանվանեմ Մեծ Ուղի:
Մեծ է այն, քանզի հոսում է անվերջանալի ընթացքով: Անցնում, հեռանում է, որպեսզի կրկին վերադառնա: Դա է նրա մեծությունը: Երկինքը մեծ է, Երկիրը մեծ է, մեծ Է ճան իմաստուն տիրակալը: Համայն տիեզերքում չորս մեծություն կա, Ա իմաստուն տիրակալը այդ չորսից մեկն Է:
Մարդկային օրենքները բխում են Երկրից: Երկրի օրենքները ծնվում են Երկնքից: Երկնքի օրենքները սկիզբ են առնում Ուղուց (Դաոյից):
Ուղու օրենքը բխում է հենց իրենից:

二十六章

26

重は輕の根たり、靜は躁の君たり。是を以て、聖人は終日行けども、而も輜重を離れず。榮觀ありと雖も、燕処して超然たり。如何ぞ萬乘の主にして、而も身を以て天下に輕くせるぞ。輕ければ則ち臣を失ひ、躁しければ則ち君を失はん。

Ծանրը թեթնի արմատն է: Անշարժությունը շարժման սկիզբն է:
Ուստի իմաստուն իշխանը ամբողջ օրը մարտաշարժի մեջ ընթանալով, հեռու չի գնում իր բեռնատար սայլերից: Թեն նրան կարող են հիասքանչ հեռանկարներ սպասել առջնում, բայց նա համբերատար մնում է իրեն վայել տեղում, անտարբեր բոլոր խոստումնալից հեռանկարների նկատմամբ: Ինչպե՞ս կարող է հազարավոր մարտակառքերով զորք կառավարող իշխանը թեթն պահել իրեն թագավորության առաջ: Եթե նա թեթնամիտ գործի, ուրեմն կորցրել է իր ծանրության արմաւտը, եթե անհամբեր լինի ու շտասյի, կկորցնի իր գահն ու իշխանությունը:

二十七章

27

善行には轍迹なし。善言には瑕謫なし。善計には籌索を用ひず。善閉には関楗なくして、而も開くべからず。善結には縄約なくして、而も解くべからず。是を以て、聖人は常に善く人を救ふ。故に棄人なし。常に善く物を救ふ。故に棄物なし。是を襲明と謂ふ。故に、善人は不善人の師にして、不善人は善人の資なり。その師を貴ばず、その資を愛せざれば、知たりと雖も大に迷へる。これを要妙と謂ふ。

Հմուտ ճամփորդը ո՛չ անվի, ոչ էլ ոտքի հետք չի թողնում: Հմուտ ճառասացը ոչ մի այնպիսի բան չի ասում, որը կարող են օգտագործել իր դեմ: Հմուտ հաշվապահը համրիչով չի հաշվում, բայց երբեք չի սխալվում: Հմուտ փականագործը կողպեք ու սողնակ չի օգտագործում, բայց նրա փակածն անհնար է բացել: Հմուտ հյուսողը հանգույցներ չի անում, բայց նրա հյուսածն անհնար է քանդել: Ճիշտ այդպես իմաստուն ղեկավարը մեծ հմտությամբ է վարվում իր մարդկանց հետ ն ոչ մեկի վստահությունը երբեք չի կորցնում: Իմաստունը մեծ հմտությամբ փրկում է բոլոր իրերը, ուստի ոչինչ դեն չի նեւոում: Սա կոչում են. «Մութ ճանապարհը լուսավորել անտեսանելի լույսով»:
Ուստի հմտություն ունեցողը վարպետ է, որից պետք է օրինակ վերցնի նա, ով հմտություն չունի: Իսկ նա, ով հմտություն չունի, պետք է բարձրացնի ն ուժեղացնի իր վարպետի հեղինակությունը: Եթե աշակերտը չի մեծարում իր վարպետին, իսկ վարպետը չի գովում իր աշակերտին, կողքից նայողը, որքան էլ խորաթափանց լինի, կարող Է սխալ կարծիք կազմել նրանց մասին:
Սա կոչում են «Փոխադարձության գերագույն հայտնություն»:

二十八章

28

その雄を知りて、その雌を守れば、天下の谿となる。天下の谿となれば、常德は離れずして、嬰兒に復歸す。その白を知り、その黑を守れば、天下の式と為る。天下の式となれば、常の德は忒はずして、無極に復歸す。その榮を知り、その辱を守れば、天下の谷となる。天下の谷となれば、常德は乃ち足つて、樸に復歸す。樸散ずれば則ち器となる。聖人これを用ひて、則ち官長となる。故に、大制にして割かざるなり。

Նա, ով ճանաչում Է Ուղու արական հզոր ուժը, երբ տեսանելի է միայն նրա քնքուշ կանացի մեղմությունը, տեսնում է, թե ինչպես են բազում կարկաչուն առուները, լցվելով մի հունի մեջ, մեծ գեւո դառնում: Երկնքի տակ եղած ամեն ինչը վերադառնում է Ուղու մեջ, Ա այդպիսով Ուղին պահպանում է իր մնայուն կատարելությունը միշտ պարզ ու անբիծ, մաքուր ն անմեղ մանկան պես:
Նա, ով գիտի, թե ինչպես է գրավում ճերմակը, մինչդեռ ինքն իր խոհեմ համեստությամբ միշտ մնում է սնի ստվերում՝ խոհեմության օրինակ ցուցադրելով համայն երկնքի տակ բոլոր ապրողներին, վերադառնում է անւիուիոխ ու կատարյալ բազմազանության հունը, այսինքն մարդու նախնական վիճակին:
Նա, ով գիտի փառքի փայլը, բայց գերադասում է անհայտությունը. իր ներկայությունը քողարկում է անթափանց վարագույրով, որի տակ, հասնելով իր ճանապարհի վերջին, հանգչում է համայն աշխարհում եղած ամեն ինչը: Այդպես է հարաւոն կատարելությունը կատարում իր ճանապարհի բոլորաշրջանը, ն տարեց մարդու մեջ մենք կրկին տեսնում ենք անմեղ մանկանը:
Անմշակ կավը, երբ տրորում ու ձե են տալիս դրան, գեղեցիկ ու պետքական անոթներ է դառնում: Իմաստունը, երբ նրան ընդգրկում են երկրի կառավարման մեջ, կատարյալ առաջնորդ է դառնում ն իր կիրառած օրենքներում ոչ մի բռնություն թույլ չի տալիս:

二十九章

29

天下を取つて、これを爲めんと將欲するも、吾はその得ざるを見るのみ。天下は神器なれば、爲むべからざるなり。爲めんとする者はこれを敗り、執らんとする者はこれを失はん。凡そ物は、或は行き、或は隨ひ、或は噓き、或いは吹き、或は强くし、或は羸くし、或は載り、或いは墮る。是を以て聖人は甚を去り、奢を去り、泰を去るなり。

Երբ ինչ-որ մեկն ուզում է զավթել իշխանությունը ն ձգտում է իրականացնել դա բռնությամբ, ես գիտեմ, որ ճա հաջողության չի հասնի: Իշխանությունը ոգու պես ւիխրուն ն անորսալի է Լ չի կարող նվաճվել բռնի գործողությամբ: Ով փորձում է բռնությամբ նվաճել մի բան, միայն ոչնչացնում է այն: Ով փորձում է ուժով պահպանել մի բան, անպայման կորցնում է այն:
Իրերի ընթացքն ու կեցության բնույթն այնպիսին են, որ այն, ինչն առջնում էր, կռայտնվի հետնում, այն, ինչը ջերմացնում էր, կսառչի, ուժեղը կդառնա թույլի զոհը: Ճիշտ այդպես հինավուրց, մեծ քաղաքների ավերակները ծաղրում են մեր ծրագրերն ու կատարած աշխատանքը:
Ուստի իմաստունը հրաժարվում է ավելորդ ջանքերից, անմիտ շքեղությունից ն անցողիկ գայթակղություններից:

三十章

30

道を以て人主を佐くる者は、兵を以て天下に强くせず。その事は還るを好むなり。師の處りし所には、荊棘生じ、大軍の後には、必ず凶年あり。故に、善者は果して已む。敢て强を取らず。果して矜ることなかれ。果して伐ることなかれ。果して驕ることなかれ。果して已むを得ざれ。果して强なることなかれ。物は壯なれば則ち老ゆ。これを不道と謂ふ。不道なれば早く已むなり。

Նա, ով Ուղուն համահունչ սկզբունքով ծառայում է իր իշխանին,
երբեք իշխանությունը բռնությամբ չի վերցնի իր ձեռքը: Քանզի բռնության հատուցումը բռնություն է
Զորքի անցած տեղում, փուշ ու տատասկ է աճում: Մեծ պատերազմներին հաջորդում Է սովը:
Հմուտ զորավարը որոշիչ հարված հասցնելուց հետո դադարեցնում Է բռնությունը: Նա չի շարունակում հարձակվել` իր ուժն ու գերազանցությունը ցուցադրելու համար: Հաղթական հարվածից հետո նա կանգ է առնում, ինքն իրեն թույլ չտալով պարծենալ կամ գոռոզանալ: Նա հարվածում է, որովհետն հարկադրված է: Հարձակվում Է միայն կարիքից ելնելով, բայց ոչ իր վարպետությունը ցուցադրելու համար:
Հասնելով կատարյալ հասունության վիճակին, ամեն ինչ սկսում է ծերանալ: Այն, ինչը համահունչ չի շարժվում Ուղուն, ժամանակից շուտ Է մահանում:

三十一章

31

夫れ佳兵は不祥の器にして、物或はこれを悪む。故に、有道者は處らざるなり。是を以て、君子は、居るには則ち左を貴び、兵を用ふるには則ち右を貴ぶ。兵は不祥の器にして、君子の器にあらず。やむを得ずしてこれを用ふるも、恬淡を上となし、勝つとも而も美とせざるなり。これを美とする者は、これ殺人を楽むなり。殺人を楽む者は、則ち志を天下に得べからず。（故に、吉事には左を尙び、凶事には右を尙ぶ。是を以て、偏将軍は左に處り、上将軍は右に處る。喪禮を以てこれに處るを言ふなり。）人を殺すことの衆多なれば、則ち悲哀を以てこれを泣き、戰に勝てば、則ち喪禮を以てこれに處るなり。

Զենքերը, որքան էլ գեղեցիկ լինեն, չարի գործիք են` ատելի բոլոր ապրող արւսրաձների համար: Ուստի նրանք, ովքեր ճանաչում են Ուղին, խուսափում են զենքերից: Իմաստուն իշխանի համար խաղաղության օրոք առավել պատվավոր է ձախ կողմը, բայց պատերազմի օրոք` աջը: Քանզի նա զենքը վերցնում է միայն կարիքից ելնելով: Սուր զենքերը չարի գործիք են ն վայել չեն գերապատիվ իշխանին, նա օգտագործում է դրանք միայն անհրաժեշտության դեպքում ն գնահատում է խաղաղությունն ու անդորրը: Նրա համար զենքի ուժով տարած հաղթանակը պատվաբեր չէ: Տոնել զենքի ուժով տարած հաղթանակը՝ նշանակում է գովերգել ու մեծարել մարդասպանությունը:
Նա, ով հրճվում է մարդասպանությամբ տարած հաղթանակով, չի կարող երկար իշխել:
Տոնական արարողությունների Ժամանակ իշխանի ձախ ուսին մոտ կանգնելը մեծագույն պատիվ է: Սգո արարողության ժամանակ առավել պատվավոր է աջը:
Բանակի հրամանատարական կազմում Երկրորդ զորապեւոը միշտ կանգնում Է Իշխանի ձախ կողմում: Գլխավոր զորապետը կանգնում Է Իշխանի աջ կողմում: Գլխավոր զորապետին հատկացվում է աջ կողմը, ինչպես սգո արարողությունների ժամանակ: Քանզի նա, ով բազում կյանքեր է խլել, պետք է դառնագին ողբա իր զոհերի համար, ահա թե ինչու մարտում հաղթողը միշտ պետք է կանգնի սգո արարողության համար հատկացված տեղում:

三十二章

32

道は常にして名なく、朴なりにして小なりと雖も、天下に敢て臣とせず。侯王もしよく守らば、万物はまさに自ら賓せんとす。天地は相合ひて、以て甘露を降し、民はこれを令するなくして、而も自から均しからん。はじめて制して名あり。名も亦すでにあるも、それ亦止まることを知らんとす。止まることを知るは、殆からざる所以なり。道の天下にあるを譬ふれば、猶ほ川谷の江海に於けるがごときなり。

Անսպառ ու անփոփոխ Ուղին (Դաոն) անուն չունի:
Թեն իր սաղմնային պարզության մեջ այն կարող Է անսահման փոքր լինել, աշխարհում ոչինչ չի կարող նվաճել այն: Ամենակարող Կայսրն իսկ. ճանաչելով Ուղին, կդառնա նրա խոհեմ հպատակը:
Երկինքն ու երկիրը զուգավորվում են Ուղու (Դաոյի) խորհուրդով ն կենարար ցողով ոռոգում համայն աշխարհը ն առանց մարդկանց միջամտության, ասես սեւիական ընթացքով, հասնում են ամենուր:
Գործողություն դառնալով` Ուղին անուն է ստանում: Անուն ստանալով` ճանաչելի է դառնում մարդկանց համար: ճանաչելով Ուղին` մարդիկ սկսում են վայելել Ուղու տված խաղաղությունը: Երբ մարդիկ սովորում են վայելել Ուղու տված խաղաղությունը, փրկվում են ձախողվելու ն սխալվելու վտանգներից:
Ուղին (Դառն) համայն աշխարհի հետ կապված է այնպես, ինչպես հովիտներից հոսող վտակները կապված են մեծ գետերի ու ծովերի հետ:

三十三章

33

人を知るものは智にして、自らを知るものは明なり。人に勝つ者は力ありて、自らに勝つ者は强なり。足ることを知るものは富み、行ひを强むるものは志を有つ。その所を失はざる者は久しく、死するも亡びざるものは壽なり。

Նա, ով գիտի ուրիշներին, խորաթափանց է: Նա, ով գիտի ինքն իրեն, իմաստուն է: Նա, ով հաղթում է ուրիշներին, ուժեղ է: Նա ու| հաղթում է ինքն իրեն, հզոր է: Նա, ով բավարարված է իր ունեցածով, հարուստ է: Նա, ով չի դադարում եռանդով կատարել իր սկսած գործը, մեծ կամքի տեր է:
Նա, ով իր զբաղեցրած դիրքում բավարարում է իրենից սպասվող պահանջները, երկար է դիմանում: Նա, ով մեռնում Է, բայց չի մոռացվում, ապրում է հավերժ:

三十四章

34

大道は汎兮として、其れ左右すべし。萬物はこれに恃みて、以て生ずるも辭せず。功あるも名とし有せず。萬物を愛養して、而も主とならず。小と名くべし。萬物は歸すれども、而も主とならず。名づけて大となすべし。是を以て、聖人は終に自ら大とならず。故によくその大を成すなり。

Մեծ Ուղին (Դառն) ամենուր Է: Ուղին ն ձախից Է, ն աջից:
Ամեն ինչ վերարտադրվում է Ուղու շնորհիվ, ամեն ինչ ծնվում ն. սնվում է Ուղուց: Երբ նրա աշխատանքն ավարտվում է, նա չի հավակնում իր գործն ավարտված համարել: Նա կյանք ու ձն է պարգնում բոլոր գոյերին` չհավակնելով լինել նրանց տերն ու աստվածը, նա անխտիր ներկա է բոլոր աննշան փոքր գոյերում:
Բոլոր գոյերը վերադառնում են իրենց արմատներին ու վերջանում ն չգիտեն, որ Ուղին է տանում նրանց այդ ճանապարհով, ն նա անխտիր ներկա է բոլոր վիթխարի զոյերում:
Ուստի ճիշտ նույն կերպ իմաստունը կարող Է իրագործել իր մեծ գործերը, ն միայն չձգտելով մեծության` կարող է իրոք հասնել մեծության:

三十五章

35

大象を執れば天下は往く。往くも而も害せず。安平泰なり。楽と餌とには、過客も止まるも、道の口より出づるは、淡乎としてそれ味ひなし。これを視れども見るに足らず、これを聽けども聞くに足らざるも、これを用ふれば旣󠄁すべからず。

՛նրան, ով հետնում է Մեծ Ուղուն (Դաոյին), ծառայում է համայն աշխարհը: Մարդիկ նրա մոտ են գալիս, որովհետն նա չի վնասում, նա միայն խաղաղություն ն անդորր է պարգնում:
Գեղեցիկ երաժշտությունն ու առատ հյուրասիրությունը կստիպեն հյուրին միառժամանակ մնալ ու վայելել դրանք, բայց դա երկար չի տնի: Մինչդեռ, թեն բառերով նկարագրված Ուղին ո՛չ համ ունի, ո՛չ հոտ, թեն այն անտեսանելի է ու անլսելի, նրա գործածման ձներն ու գոյությունը անսպառ են ու անվերջանալի:

三十六章

36

これを歙めんと將欲すれば、必ず固くこれを張れよ。これを弱めんと將欲すれば、必ず固くこれを强くせよ。これを廃せんと將欲すれば、必ず固くこれを興せよ。これを奪はんと將欲すれば、必ず固くこれを與へよ。これを微明と謂ふなり。柔は剛に勝ち、弱は强に勝つ。魚は淵より脱すべからず。國の利器は以て人に示すべからず。

Ներշնչելուց առաջ, անշուշտ պետք է արտաշնչել: Ուրիշին թուլացնելուց առաջ պետք է նախ ինքդ ուժ հավաքես: Եթե մեկն ուզում է գահընկեց անել մի իշխանի, ուրեւճմն ինքը պետք է իշխան դառնա: Եթե ոչ մի բան չես նվիրել, չես էլ կարող հետ պահանջել: Սա է «Ճանապարհը լուսավորող անտեսանելի լույսը»: Նուրբն ու թույլը հաղթում են կարծրին ն ուժեղին:
Ձուկը չի կարելի հանել ջրից, ճիշտ այնպես ինչպես ւոիրակալը չպետք է ի ցույց դնի Ժողուվրդին երկրի հարստացման ուղիները:

三十七章

37

道は常にして爲すことなきも、而も爲さざることなし。侯王もしよく守らば、萬物はまさに自から化せんとす。化して作らんとすれば、吾はこれを鎭するに無名の樸を以てせんとす。無名の樸も、亦まさに欲せざらんとす。欲せずして以て靜なれば、天下はまさに自から正しからんとす。

Ուղին իր բնական ընթացքով ոչինչ չի անում (ոչինչ չի անում զուտ անելու համար), բայց չկա աշխարհում մի բան, որ այն չանի:
Եթե իշխաններն ու արքաները կարողանային Ուղուն համընթաց շարժվել, երկրում ամեն ինչ նրանց կառավարման ներքո ինքնըստինքյան ու բնականոն ընթացքով կշարժվեր:
Եթե այդ շարժումը լիներ իմ գերագույն ցանկության առարկան, ես այն կարտտահայտեի անանուն պարզությամբ:
Անանուն պարզությունը ազատ Է բոլոր արտաքին նպատակներից:
Առանց մեր ցանկության, ամեն ինչ շարժվում է խաղաղ ու հանգիստ, բնականոն ընթացքով, ասես սեփական կամքով:

三十八章

38

上德は德とせず。是を以て德あり。下德は德を失はざらんとす。是を以て德なし。上德は爲すことなくして、而も爲さざることなし。下德はこれを爲して、而も以て爲すことなし。上仁はこれを爲して、而も以て爲すことなし。上義はこれをなして、而も以て爲すことあり。上禮はこれを爲して、而もこれに應ずることなければ、則ち臂を攘げてこれを仍く。故に、道を失つて而して後に德あり。德を失つて而して後に仁あり。仁を失つて而して後に義あり。義を失つて而して後に禮あり。夫れ禮は、忠信の薄にして、而して亂の首なり。前識者は、道の華にして、而して愚の始なり。是を以て大丈夫は、その厚きに處つて、その薄きに處らず。その實に處つて、その華に處らず。故に、彼を去つて此れを取るなり。

Նա, ով առավելագույն չափով տիրապետելով Ուղու (Դաոյի) առաքինություններին, չի ձգտում ցուցադրել դրանք, ոչինչ չի կորցնում: Նա, ով ունենալով Ուղու ամենաչնչին առաքինությունը, աճեն կերպ ձգտում է ցուցադրել այն, իրականում ոչինչ էլ չունի:
Նա, ով առավելագույն չաւիով ւտտիրւսպետելով Ուղու (Դաոյի) առաքինություններին, ոչ մի անբնական բան չի անում, որնէ բան անելու կարիքը չունի: Նա, ով ունենալով Ուղու ամենաչնչին առաքինությունը, անդադար բանում Է հանուն ինչ-որ շահի, ստիպված կլինի միշտ ն ունայն բանել:
Նա, ով օժտված է մեծ մարդասիրությամբ, միշտ ձգտում է արտահայտել դա, թեն դրա կարիքը չունի: Նա, ով օժտված է մեծ արդարամտությամբ, միշտ ձգտում է իրականացնել այն, որովհետն միշտ արդարադատության կարիքն ունի ՛նա, ով մեծապես ավանդապաշտ է, միշտ ձգտում է ցուցադրել դա, ն երբ մարդիկ չեն ընդունում նրա ավանդապաշտությունը, պատրաստ է բռնությամբ հաստատել այն:
Ուստի, երբ մարդիկ կորցնում են Ուղին (Դառն), հայտնվում Է առաբինությունը, երբ կորցնում են առաքինությունը, հայտնվում է մարդասիրությունը, երբ կորչում է մարդասիրությունը, հայտնվում է արդարադատությունը, իսկ երբ կորչում է արդարադատությունը, հայտնվում է ավանդապաշտությունը: Իսկ ավանդապաշտությունը, որը բխում է խեղաթյուրված նվիրվածությունից ն կույր հավատից, միշտ պատրաստ է խռովություն ծնել:
Ուստի նա, ով ասում է, որ գիտի Ուղին, տեսնում է ծաղիկը, բայց չի նկատում պտուղը:
Իմաստունը սպասում է մնայուն պտուղին ն չի տարվում անցողիկ ծաղիկներով: Ուստի իմաստունը ընտրում է ամձենակարնորը ն հրաժարվում է մնացածից.

三十九章

39

昔は一を得たる者なり。天は一を得て以て淸く、地は一を得て以て寧く、神は一を得て以て靈となり、谷は一を得て以て盈ち、萬物は一を得て以て生じ、侯王は一を得て以て天下の正となる。そのこれを致すは一なり。天淸きを以てことなければ、將恐らくは裂けん。地寧きを以てすることなければ、將恐らくは發せん。神靈を以てすることなければ、將恐らくは歇ん。谷盈つるを以てすることなければ、將恐らくは竭きん。萬物生ずるを以てすることなければ、將恐らくは滅せん。侯王正しきを以てすくことなく、而も貴高ならば、將恐らくは蹙れん。故に、貴は賤を以て本となし、高きは下きを以て基となすなり。是を以て侯王は自から孤寡不穀と謂ふ。これ、その賤を以て本となすか、あらずや。故に、輿を數ふることを致せば輿なし。琭琭として玉の如く、珞珞として石の如くなるを欲せず。

Հնուց ի վեր կատարյալ ամեն ինչը ձիասնական է եղել Ուղու (Դաոյի) հետ. երկինքը՝ իր պարզությամբ ու պայծառությամբ, երկիրը՝ իր կարծրությամբ ու կայունությամբ, ուղուց սնվող ոգիները` հզորացած ուղուց ստացած ուժով, առատ ու բերքատու հովիւտները՝ հարստացած ուղու փթթանքով: Բոլոր ողջ արարածները, ովքեր ապրում են ուղու ընթացքով, տիրակալներն ու իշխանները, ովքեր կառավարում են ուղու իմաստնությամբ, բոլորը ծնվում են Ա սնվում մեկ ու միակ Ուղուց (Դաոյից): Եթե երկինքը մաքուր չլիներ, շուտով կքայքայվեր:
Եթե երկիրը կայուն չլիներ, շուտով կճաքեր ու կքանդվեր Առանց ուղու հզորության ոգիները շուտով կընկճվեին, Եթե հովիտները հարուստ ու բերքառատ չլինեին կդատարկվեին քամիներից:
Առանց ուղու կենսական ուժի բոլոր արարածները կվերանային: Առանց ուղու բարոյական ուժի իշխաններն ու ւոիրակալները կւտապալվեին:
Անկախ մեծությունից ու բարձրությունից ամեն ինչը կոչնչանար ու կփտեր:
Ուստի արժանապատվությունը աճում ն ուժ է ստանում նվաստությունից, պատիվը կառուցվում է նսեմության վրա, իսկ գոռոզությունն ու մեծամտությունը հանդարտվում ու հավասարակշռվում են իրենց ծնած խոհեմությամբ:
Ահա թե ինչու իմաստուն իշխաններն ու արքաներն իրենք իրենց «որբ», «նվաստ» ու «մոլորված» են անվանում: Որովհետե. իրենց նվաստ համարելով, նրանք տեսնում են իրենց արժանապատվության իրական հիմքը: Քանզի միայն թվարկելով կառքի տարբեր մասերը, չես կարող բացատրել, թե ո՞րն Է այդ իրի ուլատակը: Ուստի նրանք չեն ձգտում երեալ նեֆրիտի պես բարետես ու շքեղ, այլ գերադասում են նմանվել անհրապույր ու հասարակ քարին

四十章

40

反は道の動にして、弱は道の用なり。天地萬物は、有より生じ、有は無より生ず。

Ուղին (Դաոն) շարժվում է` անդադար փոխակերպվելու| հակադիրների: Եվ Ուղու հզոր գորձերի ամենաճիշտ բնութագիրը խոհեմությունն է:
Երկնքի տակ եղած բոլոր գոյերը ծնունդ են առնում ն անուն են ստանում ուղուց: Գոյությունն ինքը` անանուն ն անգոյ, ծնվում է ուղուց:

四十一章

41

上士は道を聞けば、勤めてこれを行ふ。中士は道を聞けば、存るが若く亡ずるが若し。下士は道を聞けば、大いにこれを笑ふ。笑はざれば以て道となすにたらず。故に、建言者にこれあり。明道は昧きが若く、進道は退くが若く、夷道は纇のが若く、上德は谷の若く、太白は辱の若く、廣德は足らざるが若く、建德は偸れるが若く、質直は渝るが若く、大方は隅なく、大器は晩成し、大音は希聲にして、大象は無形なりと。道は隱れて名なし。それ唯道は善く貸して且く成すなり。

Իմաստունը ճանաչելով Ուղին, ձգտում է ամեն ինչում հետնել նրան: Ուսյալը, ճանաչելով Ուղին, երբեմն հետնում է նրան, երբեմն մոռանում՝ նրա մասին: Անմիտ տգետը, լսելուլ Ուղու մասին ծիծաղում ու ծաղրում է ճրա ուսմունքը Իրոք, եթե Ուղին ծաղրանքի չենթարկվեր, իսկական ուսմունք չէր լինի:
Ուստի ասում են. ճանաչելով Ուղին, իմաստունը նմանվում Է հիմարի, Ուղիով առաջ ընթացողը նման է նահանջողի, հարթ ուղին իրականում քարքարոտ ճանապարհ է, Ուղու բարձրագույն արժեքն անւոեսանելի Է աչքի համար, իսկ Ուղու գեղեցկությունը աչք է ցավեցնում, նրա առաւոությունը կոչված է լրացնելու ամենաչնչին կարիքը, նրա ամենամեծ արժանիքը առաջին հայացքից թույլ ու անշուք է երնում:
Քանզի ամենամեծ ուղղանկյունը անկյուն չունի, ամենամեծ կառքը բոլորից դանդաղ է շարժվում, ամենահզոր ձայնը անլսելի է մարդու ականջի համար, ամենամեծ պատկերն անտեսանելի է մարդու աչքի համար, իսկ ուղին նման է անտեսանելու թողած ստվերին Ուղին (Դառն) անտեսանելի Է ե անանուն, բայց կյանք ու ամբողջականություն է տալիս բոլոր գոյերին:

四十二章

42

道は一を生じ、一は二を生じ、二は三を生じ、三は萬物を生ず。萬物は陰を負ひて陽を抱く。沖氣以て和することをなす。人の惡む所は、唯孤寡不轂のみ。而して王公は以て稱となす。故に、物或はこれを損して益し、或はこれを益して損するなり。人の敎ふる所は、我もまたこれを敎ふ。强梁なる者は、その死を得ず。吾れ以て敎の父となさんとす。

Ուղին (Դառն) ունի մեկ ակունք, ակունքը ծնում է երկու հակադիրներին: Երկուսից բխում է երրորդը` անդադար փոխակերսայվող շարժումը: Երեքը ձնում են բոլոր գոյերին: Բոլոր գոյերը ծնվում են մութ ու անտեսանելի աճսահմանությունից ն ընթանում դեպի լուսավոր կեցություն` ներդաշնակված դատարկության շնչից բխած Յին ն Յան հակադիր ուժերով:
Ոչ մի մարդ չի ուզում որբ լինել, ոչ ոք չի բավարարվում նսեմությամբ, ոչ ոք չի ցանկանում մոլորված լինել` առանց նավապեւոի մնացած նավի նման, մինչդեռ հենց այսպես են իմաստունները` բնութագրում իրենց. որբ, նսեմ ու մոլորված:
Ուստի որոշ գոյեր վեր են ելնում՝ իջնելով, իսկ մյուսները իջնում են` վեր ելնելով: Ես սովորեցնում եմ այն, ինչը քարոզում են նան ուրիշները Բռնության ն ուժին ապավինողը իր բնական մահով չի մեռնում Սա է իմ ուսմունքի հիմքը:

四十三章

43

天下の至柔は、天下の至堅を馳騁し、無有は無間に入る。吾は是を以て無爲の益あることを知るなり。不言の敎と無爲の益とには、天下これに及ぶこと希し。

Աշխարհում գոյություն ունեցող ամենափափուկ ն զիջող բանը կարող է դիմադրել ն հաղթել ամենակարծրին: Այն, ինչը չունի կեցության բավարար պայմաններ, լցնում ն զբաղեցնում է դատարկ ճեղքերը: Ուստի ես շատ լավ գիտեմ, թե ինչ առավելություն է տալիս չգործելը:
Աշխարհում շատ քչերը կան, ովքեր հետնում են առանց բառերի ուսմունքին ն հասկանում են չգործելուց բխող առավելությունները:

四十四章

44

名と身とは孰れか親しきぞ。身と貨とは孰れか多なるぞ。得と亡とは孰れか病なるぞ。甚だ愛すれば必ず大いに費え、多く藏すれば必ず厚く亡ふ。足ることを知れば辱められず。止まることを知れば殆からず。以て長久なるべし。

Ի՞նչն է ավելի կարնոր, փա՞ռքը, թե կյանքը: Ի՞նչն է ավելի արժեքավոր, կյա՝նքը, թե հարստությունը: Ի՞նչն է ավելի գերադասելի, հրաժարվել ամեն ինչից հանուն կյանքի, թե պահպանել մնացած ամեն ինչը ն զրկվել կյանքից: Ի՞նչն է ավելի շատ ցավ ու վիշտ պատճառում:
Նա, ով կառչում է փառքից, հրաժարվում է ավելի մեծ հարստությունից Այն տիրակալը, որը լցնում է իր անձնական գանձարանը, կորցնում է առավել մեծ գանձերով հարուստ երկիրը
Նա, ով բավարարվում է իր ունեցածով, չի վախենում խայտառակությունից: Նա, ով չափի զգացողություն ունի, փորձանքի մեջ չի ընկնում: Նա, ով գիտի, երբ է պետք կանգ առնել, խուսափում է վտանգից ու երկար է ապրում:

四十五章

45

大成は缺けたるがごときも、その用は弊ならず。大盈は沖しきがごときも、その用は窮まらず。大直は屈せるがごとく、大功は拙なるがごとく、大辯は訥なるがごとし。躁は寒に勝ち、靜は熱に勝つも、淸靜は天下の正たり。

Նա, ով գիտի, որ իր մեծագույն նվաճումը ամենաչնչին արժեքն իսկ չունի, երկար կպահպանի իր եռանդը: Մեծագույն լիությունը հավասար է դատարկության: Մակընթացությունը երբեք չի հոգնում: Լլմենամեծ ուղիղ գիծը կոր է երեում, ամենախոր արվեստը հիմարության նման Է, ն ամենաճարտար պերճախոսությունը կակազի բարբաջանք է հիշեցնում:
Անդադար շարժումը հաղթահարում է ցուրտը, կատարյալ հանդարտությունը հաղթահարում է շոգը: Համայն աշխարհի ամենաճշգրիտ օրենքը բխում Է հանդարւոությունից:

四十六章

46

天下に道あれば、走馬を却けて以て糞するも、天下に道なければ、戎馬は郊に生ぜん。罪は欲すべきよりも大なるはなく、禍は足ることを知らざるよりも大なるはなく、咎は得んと欲するより大なるはなし。故に、足ることを知るの足るは、常に足るなり。

Երբ երկրում իշխում է Ուղին (Դաոն), իշխաններն իրենց արագավազ նժույգներին ուղարկում են դաշտերը հերկելու: Երբ աշխարհում մոռանում են Ուղու (Դաոյի) մասին, ռազմական նժույգները տրորում են բերքով լի արտերը:
Չկա ավելի մեծ մեղք. քան սին պատվախնդրությունը, չկա ավելի մեծ արհավիրք, քան ազգակիցների միջն. անհաշտությունը: Չկա ավելի մեծ հիմարություն, քան շահի հետնից ընկնելը:
Ուստի եղածով բավարարվողը միշտ գոհ է:

四十七章

47

戶より出でざるも天下を知り、牖より窺はずして天道を見る。その出づること彌遠ければ、その知ること彌少し。是を以て聖人は行かずして知り、見ずして名に、爲さずして成すなり。

Առանց տանից դուրս գալու կարելի է ճանաչել աշխարհը, առանց լուսամուտից դուրս նայելու կարելի է տեսնել երկնային ուղին: Բայց որքան հեռու գնաս, այնքան ավելի քիչ կիմանաս:
Ուստի իմաստունը ոչ մի տեղ չի գնում, բայց ամեն ինչ գիտի: Իմաստունը, նույնիսկ առանց տեսնելու, ամեն ինչ իր ճիշտ անունով է կոչում: Իմաստունը հասնում Է իր նպատակին առանց անբնական ջանք թափելու

四十八章

48

學を爲むれば日に益し、道を爲むれば日々に損す。これを損してまた損し、以て爲すなきに至る。爲すなくして而も爲さざることなきなり。故に、天下を取るには、常に事なきを以てす。事あるに及べば、以て天下を取るに足らざるなり。

Նա, ով նվիրում է իրեն ուսմանը, օրեցօր ընդլայնում է իր գիտելիքները: Նա, ով նվիրում է իրեն Ուղուն, օրեցօր սակավեցնում է իր գործողությունները:
՛նա դադարում է գործել ն ի վերջո այնքան է հանդարտվում, որ այլես ոչինչ չի անում (բնականից առավել պահանջվող ջանքով): Հասնելով չգործելու կատարյալ աստիճանին, նա հասկանում Է, որ իրականում չկա աշխարհում մի բան, որն ինքը չանի:
Նա, ով իրոք տիրում է աշխարհին, ոչ մի ջանք չի գործադրում դրա համար: Նա, ով ջանում է տիրանալ աշխարհին, ոչնչի չի տիրանում:

四十九章

49

聖人には常の心なく、百姓の心を以て心となす。善なる者は吾これを善とし、不善なる者も吾またこれを善とす。徳善なればなり。信なる者は吾これを信とし、不信なる者も吾またこれを信とす。徳信なればなり。聖人の天下にあるや、惵惵として天下のために、その心を渾にす。百姓は皆その耳目を注ぐ。聖人は皆これを孩にす。

Իմաստունը չունի իր սեփական անփոփոխ կարծիքը, նա ճտածում է այնպես, ինչպես մւտածում են բոլոր մարդիկ:
Իմաստունը բարի է նրանց նկատմամբ, ովքեր բարի են իր նկատմամբ: Իմաստունը բարի է նան նրանց նկատմամբ, ովքեր բարի չեն իր նկատմամբ: Քանզի իսկական բարությունը ընտրություն չի անում:
Իմաստունը անկեղծ է նրանց հետ, ովքեր անկեղծ են իր հետ: Իմաստունը անկեղծ է նան նրանց հետ, ովքեր անկեղծ չեն իր հեւո: Քանզի իսկական անկեղծությունը խտրական չէ:
Իմաստունը բոլոր մարդկանցից ավելի անվճռական է երեում, որովհետն նրա միտքն ու զգացմունքները հավասար են բաշխված ամեն ինչի նկատմամբ: Մարդիկ աչքերն ու ականջները զգոն պահած հետնում են նրան, իսկ նա բոլորին վերաբերվում է այնպես, ինչպես կվերաբերվեր սեւիական երեխաներին:

五十章

50

生に出れば（これ）死に入るなり。生の徒は、十に三あり。死の徒は、十に三あり。民の生んとして、動もすれば死地に之く（もの）、また十に三あり。それ何の故ぞ。その生を生とすることの厚きを以てなり。蓋し聞く、善く生を攝する者は、陸行するも、兕虎に遇はず。軍に入るも、甲兵を避けずと。兕はその角を投ずるところなく、虎はその爪を措くところなく、兵もその刃を容るるところなき（がため）なり。それ何の故ぞ。その死地なきを以てなり。

Մարդիկ ծնվում են ու մահանում, հետո ծնվում են ուրիշները Ա նույնպես մահանում: Յուրաքանչյուր տասից երեքը նոր են կյանք մտնում, իսկ երեքն արդեն հեռանում են կյանքից: Յուրաքանչյուր տասից երեքը ապրելու մեծ ցանկությամբ են տոգորված, բայց նրանց նախաձեռնություններն ու արարքները նրանց ուղղակիորեն տանում են դեպի անխուսափելի մահ: Իսկ պատճառն այն է, որ նրանք ձգտում են հավերժ ապրել:
Բայց ես լսել եմ, որ նա, ուվ հասկացել Է կյանքի իմաստը, կարողանում Է ապրել իր կյանքը՝ ստիպված չլինելով երբեէ կռվել ռնգեղջյուրների կամ առյուծների դեմ, ն հասնում է կյանքի բնական վերջին` խուսափելով ինչպես մուրացիկի ցնցոտիներից, այնպես էլ մահաբեր թրից: Նրա ճանապարհին ռնգեղջյուր չի պատահում, որ իր եղջյուրով խոցի նրան, նրա ճանապարհին վագր չի հայտնվում, որ իր ճանկերով հոշոտի նրան, ոչ էլ սուր զենք է սպասում, որ թրատի նրան:
Իսկ պատճառն այն է, որ նա մահվան համար առիթ չի ստեղծում: