Tao te Ching / Tao Te Ching — w językach włoskim i kurdyjskim. Strona 2

Włosko-kurdyjska dwujęzyczna książka

Lao-Tse

Tao te Ching

Lao Zî

Tao Te Ching

LI. Lavirtu’ che nutre

51

Il Tao le fa vivere,
la virtù le alleva,
con la materia dà loro la forma,
con le vicende dà loro la completezza.
Per questo le creature tutte
venerano il Tao e onorano la virtù:
venerare il Tao e onorare la virtù
nessuno lo comanda ma viene ognor spontaneo.
Quindi il Tao fa vivere,
la virtù alleva, fa crescere,
sviluppa, completa, matura,
nutre, ripara.
Le fa vivere ma non le tiene come sue
opera ma nulla s’aspetta,
le fa crescere ma non le governa.
Questa è la misteriosa virtù.

Tao jidayikbűnę didęyę,
Qencî ű hęjayî wę lędike
Metiryal wę bi awe dike,
Liv wę pęrfękt dike.
Ji lewre, ti tiţt ji hezaręn tiţtan nîne
Yę ko qedrę Tao nagire an hęjabűna wę
Bilind nanirxîne.
Ev girtina qedrę Tao ű nirxandina wę bi
Bilindî
Tiţtk e ko ew bi awakî xwezayî dikin
Bę ko bęn zor kirin
Loma, Tao jidayikbűnę dide.
Qenciya wę lędike, bi pęţ ve dibe, mezin dike,
serrast dike, dike bi disiplîn,
Bi xwarin dike, dinxumîne ű diparęze,
Beran ű berheman dide lę ji xwe re hilnayine,
Dike bę li bendî kesekî be
Dide pęţ bę zor ű hęz.
Ev e “Qenciya bę mînak ű tije sir ű raz.”

LII. Volgersi all’origine

52

Il mondo ebbe un principio
che fu la madre del mondo.
Chi è pervenuto alla madre
da essa conosce il figlio,
chi conosce il figlio
e torna a conservar la madre
fino alla morte non corre pericolo.
Chi ostruisce il suo varco
e chiude la sua porta
per tutta la vita non ha travaglio,
chi spalanca il suo varco
ed accresce le sue imprese
per tutta la vita non ha scampo.
Illuminazione è vedere il piccolo,
forza è attenersi alla mollezza.
Chi fa uso della vista
e torna ad introvertere lo sguardo
non abbandona la persona alla rovina.
Questo dicesi praticar l’eterno.

Ji her tiţtî re destpękek heye, em dikarin
Mîna Dayika wan lę binerin.
Ko em dayikę nas bikin, dikarin zarokan
Nas bikin.
Zarokan nas bikî, hîn ko
Xwe bi diya xwe ve girtine,
Tu dikarî bimirî bę ęţ.
Kulek ű qulan bixetimîne
Derî bigire,
Tu dikarî jîna xwe bidomîne
Bę tirs.
Deriyan veke,
Tękilî ű dan ű stendinęn xwe pirr bike
Dawî ti kes nikare alîkariya te bike
Hűrbűnan bibînî ew e tu tęyî ronahî kirin.
Nerm bimînî ew e xurtbűn bi nav dibe.
Ronahîbűnę bi kar bîne, lę vegere
Roniyę.
Tadę li xwe meke.
Ev e “ bikaranîna sermediyetę”

LIII. Trarre profitto dalle prove

53

Se avessimo grande sapienza
cammineremmo nella gran Via
e solo di agire temeremmo.
La gran Via è assai piana,
ma la gente preferisce i sentieri.
Quando il palazzo reale è troppo ben tenuto
i campi son del tutto incolti
e i granai son del tutto vuoti.
Indossar vesti eleganti e ricamate,
portare alla cintura spade acuminate,
rimpinzarsi di vivande e di bevande
e ricchezze e beni aver d’avanzo,
è sfarzo da ladrone.
E’ contrario al Tao, ahimé!

Heger tenę hineke hiţmendî li ba min hebe
Divę ez li ser vę riya hęja ű mezin bimeţim
Ji windakirina wę tenę bitirsim.
Bi ser ko rę pirr fireh e
Xelk ji riyęn tengokî hez dikin.
Dadgeh paqij e,
lę męrg ű zevî di bin ţînkayiyęn ziyanker de nema dixuyin,
ű odeyęn genim vala ne,
Ew cilęn hevirmęţane ű xemlandî li xwe dikin,
Di destęn wan de ţűrine tűj wek ęgir,
Xwe li ser xwarin ű vexwarinan diperixînin
Dewletî ne bęhawe.
Navę dizęn pozbilind ű paye li wan dibe
Ev bęguman ne Tao e.

LIV. Coltivare e contemplare

54

Chi ben si fonda non vien divelto,
a chi ben stringe non vien tolto:
con questa Via figli e nipoti
gli offriranno sacrifici ininterrotti.
Se la coltiva nella persona
la sua virtù è la genuinità,
se la coltiva nella famiglia
la sua virtù è la sovrabbondanza,
se la coltiva nel villaggio
la sua virtù è la reverenza,
se la coltiva nel regno
la sua virtù è la floridezza,
se la coltiva nel mondo
la sua virtù è l’universalità.
Per questo
contempla le persone dalla sua persona,
contempla le famiglie dalla sua famiglia,
contempla i villaggi dal suo villaggio,
contempla i regni dal suo regno,
contempla il mondo dal suo mondo.
Come so che il mondo è così?
Da questo.

Tiţtę baţ- di cih de ye
Nayę rakirin.
Tiţtę baţ- zeftkirî ye ji te nakeve.
Nifţekî piţtî yę dî rahiţtin
Ręzgirtina pęţiyan ű bi kar anîn bę ţkenandin
Wę di xwe de biçîne ű wę qencî
Rastiqîn bin.
Wę di malbatę de biçîne ű wę
Hęjayî ű nirx biherikin ű di ser re herin.
Wę di bajęr de biçîne ű hęjayî ű ciwamęrî wę
Mezin bin.
Wę di welat de biçîne ű wę nirx ű ciwamęrî
Dewlemend bin.
Wę di çihanę de biçîne ű wę hęjayî ű nirx ű sűd
Li hemű derę bin.
Ji lewre xwe bistîne ű nobedarę xwe be
Malbatę bistîne ű hay ję hebe.
Bajar bistîne ű hay ję hebe.
Welat bistîne ű hay ję hebe.
Cîhanę bistîne ű hay ji cîhanę hebe.
Çawa ez cîhanę nas dikim ko ew wisa ye?
Bi vę riyę.

LV. Il simbolo del mistero

55

Quei che racchiude in sé la pienezza della virtù
è paragonabile ad un pargolo,
che velenosi insetti e serpi non attoscano,
belve feroci non artigliano,
uccelli rapaci non adunghiano.
Deboli ha l’ossa e molli i muscoli
eppur la sua stretta è salda,
ancor non sa dell’unione dei sessi
eppur tutto si aderge:
è la perfezione dell’essenza,
tutto il giorno vagisce
eppur non diviene fioco:
è la perfezione dell’armonia.
Conoscer l’armonia è eternità,
conoscer l’eternità è illuminazione,
vivere smodatamente la vita è prodromo di
sventura,
con la mente comandare al ch’i significa indu
rirsi.
Quel che s’invigorisce allor decade:
questo vuol dire che non è conforme al Tao.
Ciò che non è conforme al Tao presto finisce.

Kesę di hęza binirx de dewletî dijî ű dimîne
Mîna zarokekî nűçębűyî ye.
Mozqirtk ű tűpiţk ű marę jehrdar
Pęvenadin,
Lawiręn bejî ęrîţî wî nakin,
Balendęn goţtxwer lepűţkęn xwe tę ranadin.
Bi ser ko hestiyęn wî qels in
Ű laţę wî bę qewet e,
zeftkirina wî bi tiţtan xurt e.
Bę bîrbirina tevheviya nęritî ű męyitiyę
Ew berhemek xwerű ye,
Di liv ű hęza jiyanę de yę herî bilind e.
Roję giţî bang ű qîrqîrę dike bę ko dengę wî bikev.
Ew e yę herî biserketî di dűzan ű lihevkirinę ű harmoniy
de.
Tęgihiţtina di harmonî ű dűzanę de
Xurtbűna bi kok e.
Naskirina xurtbűna kokane
Xweronahîkirin e.
Bixwarinkirina jiyanę
Xęr ű berekt e
Bęhnderxistin ű bęhnkiţandin
Bi destę te be
Ev hęz ű xurtbűn e.
Piţtî tiţt gul didin ű dibiţkivin ew diçilmisin ű tęk diçin
ű
Ev navę wę ne-Tao e.
Tiţtę ne-Tao e zű hildiweţe.

LVI. La misteriosa virtu’

56

Quei che sa non parla,
quei che parla non sa.
Chi ostruisce il suo varco,
chiude la sua porta,
smussa le sue punte,
districa i suoi nodi,
mitiga il suo splendore,
si rende simile alla sua polvere,
dicesi accomunato col mistero.
Per questo costui
non può essere attirato
né può essere respinto,
non può essere avvantaggiato
né può essere danneggiato,
non può essere nobilitato
né può essere umiliato.
Per questo è il più nobile del mondo.

Yę dizane naaxive.
Yę ko diaxive nizane.
Penceręn laţę xwe bigire, deriyę xwe bigire,
tűjiya xwe nerm ű ko bike, girękęn xwe
winda bike.
Ţewq ű ronahiya xwe hűr bike ű tev herroj
Bibe.
Ev navę wę yekitiya bicihanî ya tije raz ű hęja ye.
Erę tu nikarî wę bike ya xwe, lę
Tu dostę wę yę nęzîk î
Ű di eynî demę de, tu dűr î.
Erę tu nikarî wę bike ya xwe,
Lę tu li def wę sűd ű fędę werdigirî
Ű ziyan li te dibe li ba wę.
Tu nikarî wę bikî ya xwe, lę
Tu qedirgiran î li ba wę
Ű bęnirx î li ba wę.
Ji lerwre cîhan te qenc dinirxîne.

LVII. Rendere puri i costumi

57

Quando con la correzione si governa il mondo
con la falsità s’adopran l’armi:
il mondo si regge col non imprendere.
Da che so che è così?
Dal presente.
Più numerosi ha il sovrano
i giorni nefasti e le parole proibite
più il popolo cade in miseria,
più numerosi ha il popolo
gli strumenti profittevoli
più i regni cadono nel disordine,
più numerosi hanno gli uomini
gli artifizi e le abilità
più appaiono cose rare,
più si fa sfoggio di belle cose
più numerosi si fanno ladri e briganti.
Per questo il santo dice:
io non agisco e il popolo da sé si trasforma,
io amo la quiete e il popolo da sé si corregge,
io non imprendo e il popolo da sé s’arricchisce,
io non bramo e il popolo da sé si fa semplice.

Rastiyę ű baţiyę di biręvebirina dewletę de
Bi kar bîne.
Tektîkęn jinivkęde di cengę de bi kar bîne.
Pirr guh nede cîhanę ű cîhan wę ya te be.
Çawa dizanim ko mîna wisa ye?
Ji lewre:
Çiqa qanűn pirr bibin,
Dę wilqasî merov belengaz bibin.
Çiqa merov çekęn kujer bi dest xin,
Wilqasî wę welat ű ęl tarî ű ţevreţ bin.
Çiqa merov ţehreza bin,
wilqasî wę kirin nexwezayî bin.
Çiqa qanűn hűr be,
Wilqasî wę diz ű nijdevan pirr bin.
Ji lewre hiţmend dibęje:
‘ ez riya xwe bi zorę çęnakim
ű merov xwe diguherin.
Ez bi aramiya xwe re rihet im ű xelk
Xwe serrast dikin.
Ez xwe tev îţęn xelkę nakim ű xelk
Xwe dewlemend dikin.
Ti daxazęn min nînin
Ű xelk zanebűna xwe ya kokane dibînin.

LVIII. Adattarsi alle vicissitudini

58

Quando il governo di tutto si disinteressa
il popolo è unito,
quando il governo in tutto si intromette
il popolo è frammentato.
La fortuna si origina dalla sfortuna,
la sfortuna si nasconde nella fortuna.
Chi ne conosce il culmine?
Quei che non corregge.
La correzione si converte in falsità,
il bene si converte in presagio di sventura
e ogni dì lo sconcerto del popolo
si fa più profondo e più durevole.
Per questo il santo
è quadrato ma non taglia,
è incorrotto ma non ferisce,
è diritto ma non ostenta,
è luminoso ma non abbaglia.

Ko hikűmetę xwe dabe paţ
Merov bi xweţî dijîn.
Heger hikűmet rexnan bike
Merov bi tirs in.
Bextę pîs li gor bextę baţ e.
Bextę baţ bextę pîs vediţęre.
Çi baţbűna sînorzanîna eţkere ye?
An ne li gor sînoran?
Yę normal vedigere ű dibe xerîb ű seyr.
Baţbűn vedigere ű dibe ţaţtî ű xwarbűn.
Merov bi rastî ev demeke diręje ko
Tevhev ű ţaţo-maţo ne.
Ji lewre hiţmend tiţtan li hev tîne
Bę birrîn ű jękirin.
Bi kęlek dike bę jihevveqetandin.
Rast dike bę ko tęxe ręzekę de.
Dibiriqe bę çavan bięţîne.

LIX. Mantenersi nel tao

59

Nel governare gli uomini e nel servire il Cielo
nulla è meglio della parsimonia,
perchè solo la parsimonia antepone l’ottenere.
Anteporre l’ottenere significa accumulare virtù.
Chi accumula virtù tutto sottomette,
quando tutto sottomette
nessuno conosce il suo culmine,
quando nessuno conosce il suo culmine
ei può possedere il regno.
Chi possiede la madre del regno
può durare a lungo.
Questo si chiama
affondare le radici e rinsaldare il tronco,
via della lunga vita e dell’eterna giovinezza.

Di biręvebirina welatekî ű xizmeta
Ezman de
Ti tiţt mîna destgirtinę nîne.
Tenę ko tu destgirtî bî tu zű
Rihet dibî.
Dema tu zű rihet ű bi ser xwe ve tęyî
Tu hęjayan kom dikî.
Ko te hęjayî ű qencî pirr kirin,
ti tiţt namîne tu nikaribî zorę bibî.
Heger ti tiţt tinne be ko tu karibî zorę bibî
Kî dę kenar ű pileyęn karîbűna te nas bike?
Ev pileyęn karîbűnę ęn nayęn pîvan
Tu dikarî welat hemî bistînî.
Diya ko welat yę wę ye
Dę temenę wę dűdiręj be.
Ev wisa tę bi nav kirin“çandina rehan
Kűr ű xurt.’
Riya jîna diręj ű ţehrezayiya sermedî.

LX. Stare nella dignita’ regale

60

Governare un gran regno
è come friggere pesciolini minuti.
Quando si sovrintende al mondo con il Tao
i mani non mostrano la potenza loro.
Non che i mani non abbiano potenza
ma la potenza loro non nuoce agli uomini,
non che la potenza loro non nuoccia agli uomini
ma il santo non nuoce agli uomini.
Questi due non si nuocciono fra loro,
per questo le virtù loro insieme confluiscono

Biręvebirina welatekî fireh mîna çękirina
Masiyekî biçűk e.
Heger tu merovan bi Tao biręve bibî
Dę ji Iblîs ű ţeytan re ti hęz tine be.
Ne ko wę bęhęz bin,
lę wę qewet ű hęl ű hęza wan nikaribe
ziyan ű tadę li mirovan bike.
Ji lewre hiţmend tadę li xelkę nake,
Herdu dę ziyanę negihînin hev.
Li vir hęza wan tevhev dibe ű li wan
Vedigere.

LXI. Lavirtu’ dell’umilta’

61

Il gran regno che si tiene in basso
è la confluenza del mondo,
è la femmina del mondo.
La femmina sempre vince il maschio con la quiete,
poiché chetamente se ne stà sottomessa.
Per questo
il gran regno che si pone al disotto del piccolo regno
attrae il piccolo regno,
il piccolo regno che sta al disotto del gran regno
attrae il gran regno:
l’uno si abbassa per attrarre,
l’altro attrae perchè sta in basso.
Il gran regno non ecceda
per la brama di pascere ed unire gli altri,
il piccolo regno non ecceda
per la brama d’essere accetto e servire gli altri.
Affinchè ciascuno ottenga ciò che brama
al grande conviene tenersi in basso.

Dewleta herî mezin divę mîna
Newala çemekî be.
Cihę tevheviyę yę dinyayę,
Pîrekiya cîhanę.
Herdem mętî bi ser nęrtiyę dikev
Bi riya nermatiyę
Ji ber nermatî kęmtir e
Ji lewre heger dewleta mezin xizmeta ya biçűk kir
Ew dę dewleta biçűk ji xwe re bistîne.
Heger dewleta biçűk xizmeta ya mezin bike
Ew dę wę ji xwe re bistîne.
Ji lewre hin xizmetę dikin bo fędę bikin
Ű hin fędę dikin bi ser koletî ű dîlitiya xwe de.
Dewleta mezin tiţtekî ji yekkirina ű bixwarindana
Merovęn xwe pirrtir naxwaze.
Dewleta biçűk tiţtekî ji ko tękeve bin destę
Merovekî rast zędetir naxwaze.
Wisa herdu tiţtęn dixwazin bi cih tînin.
Hęjayî ű mezinahî ye ko tu xwe li jęr bihęlî.

LXII. Praticare il tao

62

Ecco che cosa è il Tao:
il rifugio delle creature,
tesoro per il buono,
protezione per il malvagio.
A parlarne con elogio si può tener mercato,
a seguirlo con rispetto si può emergere sugli altri.
Degli uomini malvagi quale può essere respinto?
Per questo si pone sul trono il Figlio del Cielo
e si nominano i tre gran ministri.
Anche se costoro hanno il gran pi
per ottenere precedenza alla loro quadriga,
è meglio che se ne stiano seduti
ad avanzare in questo Tao.
Quale era la ragione per cui gli antichi
apprezzavano questo Tao?
Non dicevano forse: ottiene chi con esso cerca,
con esso sfugge chi è in colpa?
Per questo è ciò che v’è di più prezioso al mondo.

Tao kűr di her tiţtî de veţartî ye.
Ew xizna baţan e
Ű warę revę ye ji yęn ne- wilqasî-baţ re.
Bi gotinine haydar ű ţehreza tu dikarî
Serkeftî bî.
Bi kirinine ciwamęr tu dikarî bę bijartin.
Merov belkî ne wisa baţ bin, lę tę
Çawa guh li wan meke?
Ji lewre, ű heger komęn hespan pirr mor ű mircanęn
Hęja ű biha anîbin bo ţahiya bitackirina impirator
Ű danîna hersî mîran jî,
ev ne çętir e ji mana te li cihę tu
aniha lę yî
ű di Tao de pęţ dikevî.
Çima kevnaran wisa Tao nirxbiha
Dîtin ?
Tu nikarî bibęjî ko ev bo xatirę
Ji xwe re ję peran bigirin
An cezak ű tirsek di destęn wan de
hebe pę kuţtinę
Rawestînin.
Ji lewre ew ya herî pesndayî ű bihadîtî ye
Li cîhanę.

LXIII. L’inizio favorevole

63

Pratica il non agire,
imprendi il non imprendere,
assapora l’insapore,
considera grande il piccolo e molto il poco,
ripaga il torto con la virtù.
Progetta il difficile nel suo facile,
opera il grande nel suo piccolo:
le imprese più difficili sotto il cielo
certo cominciano nel facile,
le imprese più grandi sotto il cielo
certo cominciano nel piccolo.
Per questo il santo non opera il grande
e così può completare la sua grandezza.
Chi promette alla leggera trova scarso credito,
chi reputa tutto facile trova tutto difficile.
Per questo al santo tutto pare difficile
e così nulla gli è difficile.

Bike bę ‘tu bikî.’
Bibe beţdarek bę tu tękevî tękiliyan ű rolekę
Bilîzî.
Bitehmîne bę tu bitehmînî
Yę mezin biçűk bike,
Pirr hindik bike.
Bersiva bęhntengiyę ű aciziyę bi baţiyę bide.
Îţęn xwe bi zehmetiyan re biqedîne hîn ko
Ew hesan in .
Bi yę mezin re bide ű bistîne hîn ko ew kiçik e.
Teţqelęn mezin di jiyanę de
Herdem sade ű hesan dest pę dikin.
Tękiliyęn mezin herdem biçűk dest pę dikin.
Ji lewre hiţmend bi yę mezin re nade ű nastîne
Ű dikare mezinahiya xwe bike birra.
Aniha gotinine sivik baweriyeke hindik çędikin
Pirr hesanî dibe pirr zehmetî
Ji lewre hiţmend bi tiţtan re dide ű distîne
Mîna ko zehmet bin,
Ű ji ber wisa, ti zehmetiyęn wî nînin.

LXIV. Attenersi al piccolo

64

Quello che è fermo con facilità si trattiene,
quello che non è cominciato con facilità si divisa,
quello che è fragile con facilità si spezza,
quello che è minuto con facilità si disperde:
opera quando ancora non è in essere,
ordina quando ancora non è in disordine.
Un albero che a braccia aperte si misura
nasce da un minuscolo arboscello,
una torre di nove piani
comincia con un cumulo di terra,
un viaggio di mille li
principia da sotto il piede.
Chi governa corrompe,
chi dirige svia.
Per questo il santo
non governa e perciò non corrompe,
non dirige e perciò non svia.
La gente nel condurre le proprie imprese
sul punto di compierle sempre le guasta,
se curasse la fine come il principio
allora non vi sarebbero imprese guaste.
Per questo il santo
brama quello che non è bramato
e non pregia i beni che con difficoltà si ottengono,
studia quello che non viene studiato
e ritorna su quello che gli altri han travalicato.
Per favorire la spontaneità delle creature
non osa agire.

Yę radizę pirr hesan e pę bę girtin.
Yę hîn neqewimiye ű çęnebűye
Hesan e amadekirina ję re.
Yę ko lawaz e ű tenik e hesan e bę ţkenandin.
Yę pirr biçűk e ű hűr e hesan e bę
Belav kirin.
Tiţtan bi kar bîne berî mezin bibin.
Bi kęrî îţan were berî tękevin nav hev.
Dareke gewre ji navkekę kiçik mezin dibe.
Lękirineke bilind ji komeke axę bi jor dikeve.
Ręwîtiyeke ji hezar mîlî bi gavekę dest pę dike.
Planan çędike, zora te dire
Bi tiţtan digire, tu wan winda dikî.
Hiţmendî ji tinebűnę naafirîne, wisa
Zora wę nare.
Bi tiţtan nagire, ji lewre winda nake
Dema merov procekt ű planęn xwe
Bi kar tînin
Ew pirrę caran di dawiyę de lanetę
Li wan tînin.
Eger tu di dawiyę de wisa haydar bî
Mîna di pęţiyę de bűyî ,
Tę nemîne bęhęvî ű bęçare
Ji lewre hiţmendî ne-hęvîkirinę hęvî dike,
Firaxęn entîke bazar nake,
Tiţtę nayę hînbűn dixwîne
Da karibe ţaţtiyęn merovęn neţehreza
Serrast bike
Ű alîkariya hemű tiţtan bike bo xwezaya
Xwe ya rast kifţ ű eţkere bikin
Bę xwe bi avętina gava pęţî paye bike.

LXV. La pura virtu’

65

In antico chi ben praticava il Tao
con esso non rendeva perspicace il popolo,
ma con esso si sforzava di renderlo ottuso:
il popolo con difficoltà si governa
poiché la sua sapienza è troppa.
Perciò governare il regno con la sapienza
è la rovina del regno,
governare il regno non con la sapienza
è la prosperità del regno.
Chi sa queste due cose diviene simile al modello,
saper divenire simile al modello
è la misteriosa virtù.
Profonda e imperscrutabile è la misteriosa virtù
e contrapposta alle creature,
ma alla fine arriva alla grande conformità.

Yęn kevnar yęn di Tao de pirr
Zîrek bűn
Xelk ronahî nedikirin
Lę ew sade dihiţtin.
Dema ko biręvebirina merovan zehmet be
Ev wisa ye ji ber jîrbűna wan ya xurt.
Ji lewre
Heger tu jîrbűnę bo biręvebirina dewletę
Bi kar bînî
Tu dizę welat î.
Heger tu jîrbűnę ji bo biręvebirina dewletę
Bi kar neyinî
Tu xęr ű bereket î ji dewletę re.
Ko te ev herdu xal fam kirin,
ji xwe te
awayę rast ji biręvebirinę re
nas kiriye .
Ko herdem awayę rast ű ligor tę bigihęjî
Hęjaya tije raz ű sir wisa ev tiţt tę bi nav kirin .
Çikasî kűr ű dűr e
Nirx ű hęjaya pirr bi sir ű raz!
Dihęle hemű vegerin
Ta bigihęn awayę herî mezin ű pak.

LXVI. Posporre sé stesso

66

La ragione per cui fiumi e mari
possono essere sovrani di cento valli
è che ben se ne tengono al disotto:
perciò possono essere sovrani di cento valli.
Così chi vuole stare disopra al popolo
con i detti se ne pone al disotto,
chi vuol stare davanti al popolo
con la persona ad esso si pospone.
Per questo il santo
sta disopra ed il popolo non ne è gravato,
sta davanti ed il popolo non ne è ostacolato.
Così il mondo gioisce
di sospingerlo innanzi e mai ne è sazio.
Poiché ei non contende
nessuno al mondo può muovergli contesa.

Sedema ko li çeman ű li derya tę nerîn
Mîna ew serok ű serdestę kaniyęn newalę bin
Ew e ko ew li jęrî wan in.
Ji lewre dikarin qiralęn wan bin.
Wisa ko tu bixwazî di ser merovan re bî
Divę tu bi kęmayî ű xwebiçűkî bi wan re biaxivî.
Ko tu bixwazî bidî pęţ wan
Divę tu xwe deynî paţ wan.
Wisa hiţmend cihę wî li jor e
Ű merov bi bindestiyę nahisin.
Ew li pęţî ye ű ew nabînin
bę ti ţaţtî peyda dibe.
Ji lewre ew dihebînin wî bajon bi
Pęţî de ű wî venegerînin.
Ű lewra ew bi kesî re pevnaçine
Ti kes pę re jî pevnaçine.

LXVII. Le tre cose preziose

67

Tutti al mondo dicono che il mio Tao è grande
ma che sembra non esser simile a nulla.
Proprio perché è grande
sembra che non sia simile a nulla,
se fosse simile a qualcosa
l’impaccerebbe la sua piccolezza.
Io ho tre cose preziose
che mi tengo ben strette e custodisco:
la prima è la misericordia,
la seconda è la parsimonia,
la terza è il non ardire d’esser primo nel mondo.
Sono misericordioso e perciò posso essere intrepido,
sono parsimonioso e perciò posso essere generoso,
non ardisco d’esser primo nel mondo
e perciò posso esser capo degli strumenti perfetti.
Oggi si è intrepidi trascurando la misericordia,
si è generosi trascurando la parsimonia,
si è primi trascurando di posporsi.
E’ la morte!
Chi è misericordioso
nel guerreggiare è vittorioso,
nel difendere è saldo.
Quei che il cielo vuol salvare
facendolo misericordioso lo preserva.

Sedema ko her kes Tao a min mezin ű hęja
Dibîne
Ew e ko ti tiţt mîna wę nîne.
Ji ber ew pirr hęja ye ű mezin e
Ti tiţt mîna wę nîne.
Heger tiţtek heba timî mîna
Wę ba
Wę çawa ew biçűk ba?
Sę xiznęn min hene ko hiltînim
Ű li wan miqate me.
Ya pęţî dilovanî ű diltenikî ye,
ya diwemîn zihd ű rebenî,
ya sęyemîn ew e ko newęrim
xwe tęxim pęţiya ti kesî.
Dilovaniya min hebe, dikarim męr bim.
Zihd ű rebeniya min hebe, dikarim çavfireh ű
ciwamęr bim
Newęribim xwe tęxim pęţiya ti kesî
Dikarim wisa demę bi dest xim
Da karîbűnęn xwe temam ű jîr bikim.
Heger ez męr bim bę diltenikî
Ciwamęr bę zihd , an
Herim bi pęţî de bę ko îţęn xwe deynim
Dawî,
Dibe ko aniha ez mirî bama.
Heger tu ţerekî bi dilovaniyę bajoyî
Tę bi ser keve.
Ko tu xwe bi dilovaniyę biparęzî
Ti tiţt di te re derbas nabe.
Wę ezman li te miqate be,
Te biparęze bi dilovaniyę

LXVIII. Rendersi eguale al cielo

68

Chi ben fa il capitano non è irruente,
chi ben guerreggia non è impetuoso,
chi ben vince il nemico non dà battaglia,
chi bene adopera gli uomini se ne pone al di sotto:
questa è la virtù del non contendere,
questa è la forza dell’adoprar gli uomini,
questo è rendersi eguale al Cielo,
il culmine per gli antichi.

Leţkerę herî baţ ne xwînxwer ű çavsor e.
Ţervanę herî baţ ne bęhnteng e.
Tektîkzanę herî baţ dijmin
Mijűl nake.
Yę dikare sűdę herî baţ ji karîbűn
Ű talentę merovan bigire
Ew e yę xwe li jęr wan datîne.
Ev e ko tę bi nav kirin baţî ű
Hęjaya bę- gengeţe ű cîdal.
Karîbűna mijűlkirina talentęn merovan
Wisa ew tę bi nav kirin.
Navę wę yekitiya dawîne bi ezman re ye.

LXIX. L’uso del mistero

69

Sull’adoperar gli eserciti c’è un detto:
non oso far da padrone e faccio l’ospite,
non oso avanzar d’un pollice e indietreggio di un piede.
Questo vuol dire
che non vi sono truppe da schierare,
che non vi sono braccia da denudare,
che non vi sono armi da impugnare.
Sventura non v’è maggiore che osteggiare alla leggera.
Se osteggio alla leggera
son vicino a perdere quel che m’è più prezioso.
Perciò quando gli eserciti
si mettono in campagna per scontrarsi,
quello che è più pietoso vince.

Stratîcîzan gotineke wan heye:
“ çętir dibînim ko karibim bilivim, ne ko
di cihę xwe de rawestim
ko gavekę bi paţ de vegerim ű ne
inçekę bi pęţ de herim. “
Ev e ję re tę gotin pęţveçuna
Bę pęţveçűn;
Amadekirin bę payebűn;
Ęrîţkirin ű hilweţandina cihę bę parastin;
Stendina wî bę pevçűn.
Ti ţaţtî mezintir ji nerîna bi kęmanî li hęza
Dijberę xwe nîne.
Heger ez bi kęmanî li hęza dijberę xwe
Binerim
Ez dę delalę dilę xwe yę herî delalî winda bikim.
Ji lewre
Dema dijber li hev dikevin
Ew ę herî pirr li ber vî tiţtî dikev
Dę bi ser keve.

LXX. La difficolta’ di intendere

70

Le mie parole facilmente si intendono
e facilmente si attuano,
ma nessuno al mondo sa intenderle,
nessuno al mondo sa attuarle.
Le mie parole hanno un progenitore,
le mie imprese hanno un principe,
ma appunto perchè non le intendono
non intendono me.
Poiché quelli che mi intendono sono rari
quelli che mi imitano sono da tenere in pregio.
Per questo il santo indossa rozze vesti
e cela nel seno la giada.

Gotinęn min hesan in ji bo tęgihiţtinę
Ű hesan in bo bęn bi kar anîn.
Bi ser de jî ti kes di wan de nagihęje
Ű wan bi kar nayine.
Gotinęn min çavkanî ű kokek wan heye;
Kirinęn min bingeh ű pirnsîpę wan heye.
Tenę ji ber netęgihiţtina te di vî tiţtî de
Tu min fam nakî .
Ji ber kęm merov hene ko di min de digihęjin
Ez binirx im ű biha me.
loma yę hiţmend cilęn hiţk ű qalind
Li xwe dike.
Bi ser ko ew mor ű mircanan li ser sînga xwe vediţęre.

LXXI. Il difetto della sapienza

71

Somma cosa è l’ignoranza del sapiente,
insania è la sapienza dell’ignorante.
Solo chi si affligge di questa insania
non è insano.
Il santo non è insano
perchè si affligge di questa insania.
Per questo non è insano.

Ti tiţt çętir ji zanebűna ko
Tu nizanî nîne.
Nizanibî, bi ser de bifikirî
Ko tu zanî-
Ev nexweţî ye.
Tenę dema tu nexweţ bî ji ko tu nexweţ î
Tu dę bę rihet kirin
Hiţmendî ew e ko ne nexweţbűn e
Wisa ye ji ber ew nexweţ e ji nexweţiyę .
Ji lewre ew ne nexweţ e.

LXXII. Aver cura disé

72

Quando il popolo non teme la tua autorità
allora sopravviene la grande autorità.
Non trovare angusto ciò che ti dà pace,
non disgustarti di ciò che ti fa vivere,
poiché solo chi non se ne disgusta
non disgusta.
Per questo il santo
di sé conosce ma di sé non fa mostra,
di sé ha cura ma di sé non fa pregio.
Perciò respinge l’uno e preferisce l’altro.

Dema merov ji hęz ű qeweta te
metirsin
Wę çaxę tu bi rastî bűyî
Mezin.
Tiliya xwe mexe kar ű baręn wan yęn
Malbatî de.
Mebe zordar ű qutkerę rizqę wan.
Heger tu zordariyę li wan mekî
Ew dę bi bindestiyę mehisin.
Wiha hiţmendî di xwe de digihęje
Lę xwe nade pęţ ű xwe bi xwe dernaxe
Ji xwe hez dike
Lę pesn ű wesfę xwe nade.
Lew dev ji wî tiţtî berdide
Ű vî tiţtî ji xwe re dibe.

LXXIII. Quel che lascia agire

73

Muore chi nell’osare pone il coraggio,
vive chi nel non osare pone il coraggio:
di questi due l’uno è profitto e l’altro è danno.
Di quel che il cielo ha in odio
chi conosce la ragione?
Per questo il santo reputa difficile il primo.
La Via del Cielo
è di ben vincere senza contendere,
è di ben suscitar risposta senza parlare,
è di ben attrarre senza chiamare,
è di ben divisare con ampiezza.
La rete del Cielo tutto avvolge,
ha maglie larghe ma nulla ne sfugge.

Ko tu męr bî di węrîbűna
Xwe de tu dę bimirî.
Ko tu męr bî di ne-węrîbűna
Xwe de tu dę bijî.
Di navbera van herdiwan de, yek tijenirx e
Ű ya dî ziyantije ye.
Kî sedemę çima
Ezman ji tiţtę ko hez nake hez nake
Fam dike?
Ta bi yę hiţmend zehmet e
Naskirina vî tiţtî ję re.
Riya ezman ew e ko tu bi hesanî
Bi ser kevî bę westan ű ţer.
Baţ bersivę bidî bę gotin,
Tu biçî ű bęyî bi xwezayî bę vexwendineke
Taybet,
Ji pęţeroję re kar bikî bę tevlihevî ű tirs.
Toreya ezman berfirh e
Ne xurt girędayî ye.
Ű ti tiţt ję nakeve jî

LXXIV. Reprimere gli inganni

74

Quando il popolo non teme di morire
a che vale impaurirlo con la morte?
Se faccio si che il popolo sempre tema di morire
e quei che induce in inganno
io possa prenderlo e metterlo a morte,
chi sarà tanto ardito?
Sempre mandi a morte chi ne ha la potestà,
mettere a morte in vece di chi ne ha la potestà
significa maneggiar l’ascia in vece del gran mastro.
Quelli che maneggian l’ascia in vece del gran mastro
raramente non si feriscono le mani.

Ko merov ji mirinę netirsin
Çawa tę wan bi mirinę bitirsîne?
Ko tu bihęlî merov bi berdewamî
Ji mirinę bitirsin
Bi zindankirina herkesę tiţtekî
Seyr ű ne li gor adetę bike
Ű bi kuţtina wan,
Kî wę biwęribe bilive ű here-were?
Herdem męrkujek karbidest heye
Bo vî tiţtî bibe serî.
Ko tu rola męrkuję karbidest bilîzî
Wisa ye mîna birandina text bi karîbűn
Ű jęhatîbűna textbirekî hoste .
Ęn dę destęn xwe birîn mekin
Pirr kęm in.

LXXV. I danni della cupidigia

75

Il popolo soffre la fame
perché chi sta sopra divora troppe tasse:
ecco perché soffre la fame.
Il popolo con difficoltà si governa
perché chi sta sopra s’affaccenda:
ecco perché con difficoltà si governa.
Il popolo dà poca importanza alla morte
perché chi sta sopra cerca l’intensità della vita:
ecco perché da poca importanza alla morte.
Solo chi non si affaccenda per vivere
è più saggio di chi la vita tiene in pregio.

Sedema ko xelk ji birçîna dimirin
Ew e ji ber serokęn wan bi çavnebarî ű çavbirçîbűn
Bacan li wan giran dikin.
Zehmet e biręvebirina wan
Da serokęn wan bi tenę armancęn wan di hiţęn wan
De ne ű ne ęn gelęn wan.
Sedema ko merov bętirs li mirinę dinerin
Ew e lewra dixwazin jîn dewletî ű dewlemend be.
Tenę bi jiyana ne ji bo armancęn xwe bitenę
Tu dikarî herî jiyana giranbiha

LXXVI. Guardarsi dalla forza

76

Alla nascita l’uomo è molle e debole,
alla morte è duro e forte.
Tutte le creature, l’erbe e le piante
quando vivono son molli e tenere
quando muoiono son aride e secche.
Durezza e forza sono compagne della morte,
mollezza e debolezza sono compagne della vita.
Per questo
chi si fa forte con le armi non vince,
l’albero che è forte viene abbattuto.
Quel che è forte e robusto sta in basso,
quel che è molle e debole sta in alto.

Dema merov ji dayik dibin cirxweţ ű
Nerim in.
Dema mirinę hiţk ű zuha ne.
Dema ţînkayî zindî ne ew ter ű
Nerm ű tenik in.
Dema dimirin, diçilmisin ű zuha
Dibin.
Ji lewre yęn hiţk ű zuha
dandűyęn mirinę ne.
Yęn cirxweţ ű nerm dandű ű peyęn
Jînę ne.
Wilo, ko tu bęhnteng ű ţerhez ű hiţk bî,
tę bi ser nekevî.
Ko dar tęr hiţk be, tę pirîn.
Ji lewre
Yęn hiţk ű mezin nizm in,
yęn cirxweţ ű nerm mezintir ű hęjatir in

LXXVII. La via del cielo

77

La Via del Cielo
come è simile all’armar l’arco!
Quel ch’è alto viene abbassato,
quel ch’è basso viene innalzato,
quello che eccede viene ridotto,
quel che difetta viene accresciuto.
La Via del Cielo
è di diminuire a chi ha in eccedenza
e di aggiungere a chi non ha a sufficienza.
Non è così la Via dell’uomo:
ei diminuisce a chi non ha a sufficienza
per donare a chi ha in eccedenza.
Chi è capace di donare al mondo
ciò che ha in eccedenza?
Solo colui che pratica il Tao.
Per questo il santo
opera ma nulla s’aspetta
compiuta l’opera non rimane,
non vuole mostrare di eccellere.

Riya ezman
Mîn vezilandina kevan e
Jor bi binî de tę kiţandin,
Binî bi jor ve tę kiţandin
Tęla zęde tę hilanîn
Li kű pirrbűn pęwîst be, tę zęde kirin.
Riya ezman e
Ko pirrbűn li cihę ko lę zęde be hilîne
Ű zęde bike li cihę kęmbűn tę de hebe.
Riya merovan cuda ye:
ko pęwîstî hebe ji wî cihî dibin
ű zęde dikin li cihę ko pirrbűn tę de hebe.
Kî dikare vę zędebűnę bistîne ű wę
Bide xelkę?
Tenę yę ko Tao di dest de ye.
Ji lewre yę hiţmend dide ű distîne
Bę hay ji ko wę lę bę vegerandin hebe
Di bidawîanîna xwe de ji tiţtekî re namîne
Naxwaze jęhatîbűna xwe eţkere bike.

LXXVIII. Portare il fardello della sincerita’

78

Nulla al mondo è più molle e più debole dell’acqua
eppur nell’abradere ciò che è duro e forte
nessuno riesce a superarla,
nell’uso nulla può cambiarla.
La debolezza vince la forza,
la mollezza vince la durezza:
al mondo non v’è nessuno che non lo sappia,
ma nessuno v’è che sia capace di attuarlo.
Per questo il santo dice:
chi prende su di sé le sozzure del regno
è signore dell’altare della terra e dei grani,
chi prende su di sé i mali del regno
è sovrano del mondo.
Un detto esatto che appare contraddittorio.

Ti tiţt ji avę nermtir
Nîne,
bi ser de jî ti tiţt ję çętir li hemberî
hiţkayę ű xurtiyę nîne.
Wisa ye lewra ti tiţt nikare wę biguhere.
Biserkeftina nermiyę li hember hiţkiyę
Ű cirxweţiyę li beramber çavsoriyę
Tiţtek e ko hemű merov dinasin
Lę ti kes nikare bi xwe wisa bike.
Ji lewre hiţmend dibęjin :
Ť Yę ko gemar ű qiręjiya dewletę
dierîne(qebűl dike)
dibe serokę wę.
Yę ko katastrof ű belę wę dierîne
Dibe ţah ű qiralę cîhanę.
Rastî paradoks ű nakok dixuye.

LXXIX. Ottemperare ai patti

79

Se cancelli un’offesa, ma un po’ offeso
rimani ancora, credi che sia un bene?
Se, per contratto, il saggio è creditore,
dal debitore non esige nulla.
Adempie al proprio impegno chi è virtuoso;
bada agli impegni altrui chi non è virtuoso.
La Via del cielo non fa parentele,
ma sta costantemente con il buono.

Piţtî hedinandina bęhntengiyeke mezin
Herdem poţmanî ű nexweţbűnek
Bi ser dikeve.
Çawa ev bęhntengî wę mîna
Baţiyekę bę dîtin?
Ji lewre hiţmendî para xwe ji
Danűstendinę ű bersivdanę ji xwe re dihęle
Ű merovę dî kontrol nake.
Ű wisa karbidestęn rast ű pak
Sozęn xwe bi cih tînin
Ű yęn xwar ű derew wan diţkenînin.
Tao ya pîroz ya ezmanî ti delalęn ber dil ję re
Nînin:
Yęn baţ bilind dike ű dibiţkivîne.

LXXX. Isolarsi

80

Piccoli regni con pochi abitanti:
arnesi da lavoro in luogo d’uomini
(sian dieci o cento) il popolo non usi.
Tema la morte e fuori non emigri.
Se anche vi son navigli e vi son carri,
il popolo non tenti di salirvi;
se anche vi son corrazze e vi son armi,
mai e poi mai le tiri fuori il popolo.
E ritorni ad usar nodi di corda;
e trovi gusto in cibi e vesti suoi;
ed ami la sua casa, i suoi costumi.
Se stati vi vedessero vicini
tanto che cani e galli se ne udissero,
invecchino così, fino alla morte
quei due popoli: senza alcun contatto.

Bera welatek biçűk hebe bi hindik
Xelk,
yęn, li gel ko pirr mekînęn wan hene jî,
lę wan bi kar nayinin.
Yęn li mirinę bi hayjębűn dinerin ű naçin
Pirr dűr nagerin.
Li gel ko qeyikęn wan hene ű
Erebeyęn wan, li wan ti caran siwar nabin.
Li gel mertal ű çekęn wan hene, lę
yekcar naçin ceng ű ţer.
Bera vegerin pîvandinę bi
Girędana girękan di werîs de.
Bera xwarina wan xweţ bibe, cilin
spehî bide wan, warekî tije aţtî ű
jînek rihet.
Li gel ko welatę nęzîkî wan tę dîtin
Ű kűçikęn wî ű mirîţkęn wî
Tęn bihîstin,
Dę merov kal bibin ű bimirin
Bę ko herin serdana welatęn hevdu

LXXXI. L’emersione del naturale

81

Parole autentiche non sono adorne;
parole adorne autentiche non sono.
Colui che è buono, non sfoggia parole,
e chi sfoggia parole, non è buono.
Chi sa di tutto, certo con è saggio;
né chi è saggio, di certo, sa di tutto.
Il vero saggio per sé non provvede:
se si spende negli altri, per sé acquista;
e, più dona, più ottiene per se stesso.
La Via del cielo aiuta, non fa danni;
la Via del saggio agisce senza lotta.

Gotinęn rast ne qure ű xemilandî ne.
Gotinęn qure ű xemilandî ne rast in.
Yęn baţ gengeţę ű nîqaţę nakin.
Nîqaţhez ne baţ in.
Ew ę bi rastî dizane ne
Bi firehî zanyar e,
zanyarę bi dorfirehî dizane bi rastî
nizane.
Hiţmendî hilnayine ű venaţęre,
Ji pirratî ű zędebűna xwe dide xelkę.
Bi dana xelkę ew
Dewlemend dibe.
Riya ezmanan alîkarî ye ű ne
Tade ű gihandina ziyanę ye.