LI. Lavirtu’ che nutre

51. Viðhald alls

Il Tao le fa vivere,
la virtù le alleva,
con la materia dà loro la forma,
con le vicende dà loro la completezza.
Per questo le creature tutte
venerano il Tao e onorano la virtù:
venerare il Tao e onorare la virtù
nessuno lo comanda ma viene ognor spontaneo.
Quindi il Tao fa vivere,
la virtù alleva, fa crescere,
sviluppa, completa, matura,
nutre, ripara.
Le fa vivere ma non le tiene come sue
opera ma nulla s’aspetta,
le fa crescere ma non le governa.
Questa è la misteriosa virtù.

Alvaldið framleiðir alla hluti, og aðfall starfsemi þess heldur þeim við. Þeir lagast samkvæmt eðli sínu og fullkomnast eftir því, sem skilyrði eru til. Þess vegna er Alvaldið og starfsemi þess án undartekningar í heiðri haft.
En það er ekki í heiðri haft vegna neinnar skipunar, heldur ósjálfrátt og fúslega.
Því að Alvaldið framleiðir alla hluti og heldur þeim við, veitir þeim vöxt og þroska, fullkomnar þá og varðveitir.
Það farmleiðir en krefst ekki eignar, starfar en hrósar sér ekki, þroskar allt en er ekki ráðríkt. Þannig er hið dularfulla starf þess.

LII. Volgersi all’origine

52. Upphafið sem móðir

Il mondo ebbe un principio
che fu la madre del mondo.
Chi è pervenuto alla madre
da essa conosce il figlio,
chi conosce il figlio
e torna a conservar la madre
fino alla morte non corre pericolo.
Chi ostruisce il suo varco
e chiude la sua porta
per tutta la vita non ha travaglio,
chi spalanca il suo varco
ed accresce le sue imprese
per tutta la vita non ha scampo.
Illuminazione è vedere il piccolo,
forza è attenersi alla mollezza.
Chi fa uso della vista
e torna ad introvertere lo sguardo
non abbandona la persona alla rovina.
Questo dicesi praticar l’eterno.

Það, sem er upphaf alls, má telja móður þess.
Þegar menn þekkja móðurina, vita þeir, hvers vænta má af börnunum. Hver, sem þekkir móðurina og fetar eins og barn í fótspor hennar, hefur ekkert að óttast, þótt líkaminn farist.
Lokaðu munni þínum, láttu aftur augun og byrgðu eyrun; þá muntu verða áhyggjulaus alla ævi. En ef þú er opinmynntur og sífellt önnu kafinn, muntu aldrei verða óhultur.
Sá, er skarpskyggn, sem hyggur að smáu; að haldast hógvær og blíður veitir sannan styrkleik.
Fylgdu ljósinu og láttu það vísa þér veginn heim, þá mun eyðing líkamans ekki verða þér að tjóni. Það er að íklæðast eilífðinni.

LIII. Trarre profitto dalle prove

53. Alvaldið andstætt heimshyggjunni

Se avessimo grande sapienza
cammineremmo nella gran Via
e solo di agire temeremmo.
La gran Via è assai piana,
ma la gente preferisce i sentieri.
Quando il palazzo reale è troppo ben tenuto
i campi son del tutto incolti
e i granai son del tutto vuoti.
Indossar vesti eleganti e ricamate,
portare alla cintura spade acuminate,
rimpinzarsi di vivande e di bevande
e ricchezze e beni aver d’avanzo,
è sfarzo da ladrone.
E’ contrario al Tao, ahimé!

Væri ég nógu vitur, mundi ég fara Veginn eilífa.
Vegurinn eilífi er beinn og greiðfær, en mönnum eru krókaleiðirnar kærari.
Höllin ljómar af skrauti, en akrarnir eru vanhirtir og hlöðurnar tómar.
Að búast í skart og vera gyrtur biturlegu sverði, eta og drekka óhóflega, og hafa fullar hendur fjár — það er ofmetnaður ræningja.
Það er vissulega fjarri Alvaldinu.

LIV. Coltivare e contemplare

54. Vöxtur dyggðarinnar

Chi ben si fonda non vien divelto,
a chi ben stringe non vien tolto:
con questa Via figli e nipoti
gli offriranno sacrifici ininterrotti.
Se la coltiva nella persona
la sua virtù è la genuinità,
se la coltiva nella famiglia
la sua virtù è la sovrabbondanza,
se la coltiva nel villaggio
la sua virtù è la reverenza,
se la coltiva nel regno
la sua virtù è la floridezza,
se la coltiva nel mondo
la sua virtù è l’universalità.
Per questo
contempla le persone dalla sua persona,
contempla le famiglie dalla sua famiglia,
contempla i villaggi dal suo villaggio,
contempla i regni dal suo regno,
contempla il mondo dal suo mondo.
Come so che il mondo è così?
Da questo.

Það, sem gróðursett er á réttan hátt, verður ekki rifið upp; það verður aldrei á braut borið sem vel er varðveitt. Það vekur virðingu niðjanna.
Sá, sem eflir Alvaldið í sjálfum sér, gróðursetur dyggðina. Sá, sem eflir það í ætt sinni, lífgar fjölmarga frjóanga dyggðarinnar. Sá, sem eflir það í byggðarlaginu sínu, veitir dyggðinni vöxt. Sá, sem eflir það í ríkinu, lætur hana blómgast. Sá, sem eflir það í heiminum, lætur limu hennar breiðast um allt.
Við samanburð sér maður þannig áhrifin á sjálfan sig, á ættina, byggðarlagið, ríkið og heiminn.
Hvernig veit ég, að þessi áhrif eru vís? Með þessu móti.

LV. Il simbolo del mistero

55. Hið dásamlega samræmi

Quei che racchiude in sé la pienezza della virtù
è paragonabile ad un pargolo,
che velenosi insetti e serpi non attoscano,
belve feroci non artigliano,
uccelli rapaci non adunghiano.
Deboli ha l’ossa e molli i muscoli
eppur la sua stretta è salda,
ancor non sa dell’unione dei sessi
eppur tutto si aderge:
è la perfezione dell’essenza,
tutto il giorno vagisce
eppur non diviene fioco:
è la perfezione dell’armonia.
Conoscer l’armonia è eternità,
conoscer l’eternità è illuminazione,
vivere smodatamente la vita è prodromo di
sventura,
con la mente comandare al ch’i significa indu
rirsi.
Quel che s’invigorisce allor decade:
questo vuol dire che non è conforme al Tao.
Ciò che non è conforme al Tao presto finisce.

Sá, sem hefur fyllingu dyggðarinnar, er eins og lítið barn.
Eiturkvikindi munu ekki stinga það, villidýr ekki ráðast á það, og ránfuglar ekki hremma það.
Bein barnsins eru lin og sinarnar mjúkar, en þó eru átök þess föst. Þótt það þekki ekki mun á karli og konu, kemur eðli þess greinilega í ljós, og það sýnir fullan líkamsþrótt. Þótt það hríni allan daginn, finnur það ekki til hæsi. Þannig er samræmið í eðlisfari þess.
Sá, sem öðlast þetta samræmi, sér hið Óumbreytanlega. Að sjá hið Óumbreytanlega veitir vizku.
Að lifa hóflaust veldur ógæfu.
Þar, sem ákafinn ofbýður lífsaflinu, er styrkurinn blekking.
Styrkurinn hefur í för með sér elli.
Menn eru fráhverfir Alvaldinu.
Það, sem Alvaldinu er fráhverft, er brátt að þrotum komið.

LVI. La misteriosa virtu’

56. Dásamleg göfgi

Quei che sa non parla,
quei che parla non sa.
Chi ostruisce il suo varco,
chiude la sua porta,
smussa le sue punte,
districa i suoi nodi,
mitiga il suo splendore,
si rende simile alla sua polvere,
dicesi accomunato col mistero.
Per questo costui
non può essere attirato
né può essere respinto,
non può essere avvantaggiato
né può essere danneggiato,
non può essere nobilitato
né può essere umiliato.
Per questo è il più nobile del mondo.

Sá, sem þekkir alvaldið, er fáorður um það; sá, sem er margorður um það, þekkir það ekki.
Að loka vörunum og láta aftur hlið hljóma og sýna, að má brúninrnar, greiða flækjur, slá móðu á það sem glitrar, og vera sem rykið — það er hin dásamlega aðlögun.
Slíkur maður lætur ekki vinarhót né fjandskap á sig fá og er hafinn yfir tjón og hagnað, heiður og vanheiður. Hann er ellra manna göfugastur.

LVII. Rendere puri i costumi

57. Án íhlutunarsemi

Quando con la correzione si governa il mondo
con la falsità s’adopran l’armi:
il mondo si regge col non imprendere.
Da che so che è così?
Dal presente.
Più numerosi ha il sovrano
i giorni nefasti e le parole proibite
più il popolo cade in miseria,
più numerosi ha il popolo
gli strumenti profittevoli
più i regni cadono nel disordine,
più numerosi hanno gli uomini
gli artifizi e le abilità
più appaiono cose rare,
più si fa sfoggio di belle cose
più numerosi si fanno ladri e briganti.
Per questo il santo dice:
io non agisco e il popolo da sé si trasforma,
io amo la quiete e il popolo da sé si corregge,
io non imprendo e il popolo da sé s’arricchisce,
io non bramo e il popolo da sé si fa semplice.

Þjóðinni má stjórna með réttlæti, herliði með slægvizku og dugnaði. En unnt er að hljóta ríkið með því að vera ekki íhlutunarsamur um hag fólksins.
Hvernig veit ég þetta? Svo, sem sagt verður:
Því fleira sem lögin banna, því fátækara verður verður fólkið. Því fleira sem til er af vopnum, því meira verður um óeirðir í landi. Því kænni og duglegri sem menn verða, því óeðlilegra verður allt. Því meira verður um þjófa og ræningja, sem lög og fyrirskipanir eru fleiri.
Þess vegna hefur vitur maður sagt: Ég vil forðast íhlutunarsemi, þá mun fólkið breytast af sjálfu sér. Ég vil hafa hljótt um mig, þá mun fólkið komast sjálfkrafa á rétta leið. Ég vil sleppa öllu umstangi, þá mun fólkið auðgast af sjálfu sér. Ég vil hafna öllum metorðum, og fólkið mun venjast á einfeldni.

LVIII. Adattarsi alle vicissitudini

58. Þjökun þjóðarinnar

Quando il governo di tutto si disinteressa
il popolo è unito,
quando il governo in tutto si intromette
il popolo è frammentato.
La fortuna si origina dalla sfortuna,
la sfortuna si nasconde nella fortuna.
Chi ne conosce il culmine?
Quei che non corregge.
La correzione si converte in falsità,
il bene si converte in presagio di sventura
e ogni dì lo sconcerto del popolo
si fa più profondo e più durevole.
Per questo il santo
è quadrato ma non taglia,
è incorrotto ma non ferisce,
è diritto ma non ostenta,
è luminoso ma non abbaglia.

Stjórn, sem virðirst duglaus, er oft affarsælust fyrir þjóðina. Ströng stjórn, sem skiptir sér af öllu, veldur þjóðinni ófarnaði.
Eymd er á hælum hamingjunnar. Hamingjan hvílir á bágindum. Hvernig fer þetta að lokum?
Á þá að hverfa frá réttlæti? Þá fer allt aflaga, og hið illa vex hinu góða yfir höfuð. Menn hafa sannarlega vaðið lengi í villu og svíma.
Þess vegna vakir vitur maður yfir réttlætinu, en forðast harðneskju. Hann er fastur fyrir, en ekki áleitinn. Hann er hreynskilinn, en varast ónærgætni — ber birtu, en glepur engum sjónir.

LIX. Mantenersi nel tao

59. Hóf er bezt

Nel governare gli uomini e nel servire il Cielo
nulla è meglio della parsimonia,
perchè solo la parsimonia antepone l’ottenere.
Anteporre l’ottenere significa accumulare virtù.
Chi accumula virtù tutto sottomette,
quando tutto sottomette
nessuno conosce il suo culmine,
quando nessuno conosce il suo culmine
ei può possedere il regno.
Chi possiede la madre del regno
può durare a lungo.
Questo si chiama
affondare le radici e rinsaldare il tronco,
via della lunga vita e dell’eterna giovinezza.

Ekkert jafnast á við hófsemi, til þess að leiðbeina mönnum og þjóna hinu himneska.
Með hófsemi komast menn snemma á réttar brautir. Það veitir auðæfi dyggðarinnar, og allar hindranir verða yfirstignar. Þá eru engin takmörk sett. Og þannig er hægt að stjórna ríkinu án fyrirstöðu.
Sá, sem líkist Upphafinu, stendur stöðugur. Hann er eins og jurt, sem á sér djúpar rætur og sterkan legg. Þetta veitir langa ævi og varanlegan orðstír.

LX. Stare nella dignita’ regale

60. Kyrrlát stjórn

Governare un gran regno
è come friggere pesciolini minuti.
Quando si sovrintende al mondo con il Tao
i mani non mostrano la potenza loro.
Non che i mani non abbiano potenza
ma la potenza loro non nuoce agli uomini,
non che la potenza loro non nuoccia agli uomini
ma il santo non nuoce agli uomini.
Questi due non si nuocciono fra loro,
per questo le virtù loro insieme confluiscono

Að stjórna ríki er líkt og að sjóða litla fiska.
Þegar ríkinu er stjórnað í samræmi við Alvaldið, munu andar framliðinna njóta friðar. Ekki á þann hátt, að þeir verði máttvana, en þeir munu ekki ónáða fólk. Þjóðin verður ekki fyrir óskunda af þeim, og vitur stjórnandii hennar móðgar þá heldur ekki.
Og þegar andarnir og þjóðhöfðinginn eru án sundurþykkju, munu áhrif þeirra öll auka vöxt dyggðarinnar.

LXI. Lavirtu’ dell’umilta’

61. Stórt og lítið ríki

Il gran regno che si tiene in basso
è la confluenza del mondo,
è la femmina del mondo.
La femmina sempre vince il maschio con la quiete,
poiché chetamente se ne stà sottomessa.
Per questo
il gran regno che si pone al disotto del piccolo regno
attrae il piccolo regno,
il piccolo regno che sta al disotto del gran regno
attrae il gran regno:
l’uno si abbassa per attrarre,
l’altro attrae perchè sta in basso.
Il gran regno non ecceda
per la brama di pascere ed unire gli altri,
il piccolo regno non ecceda
per la brama d’essere accetto e servire gli altri.
Affinchè ciascuno ottenga ciò che brama
al grande conviene tenersi in basso.

Stórt ríki myndast á sama hátt og fljót, sem vex, þegar það lækkar. Þannig sameinast löndin.
Þannig sigrar konan manninn með blíðu, það er að segja með því að láta undan.
Þess vegna verður stórt ríki að sýna lítillæti til þess að ávinna sér hylli smáríkjanna, og lítið ríki verður að hliðra til við hin stærri, til að fá þau á sitt band. Undanlátssemi veitir þannig bæði vinfengi og liðveizlu.
Stórt ríki vill sameina og vernda, lítið ríki vill þjóna og óskar aðstoðar. Hvort um sig fær óskum sínum fullnægt, ef stóra ríkið sínir lítillæti.

LXII. Praticare il tao

62. Gnægð hinns góða

Ecco che cosa è il Tao:
il rifugio delle creature,
tesoro per il buono,
protezione per il malvagio.
A parlarne con elogio si può tener mercato,
a seguirlo con rispetto si può emergere sugli altri.
Degli uomini malvagi quale può essere respinto?
Per questo si pone sul trono il Figlio del Cielo
e si nominano i tre gran ministri.
Anche se costoro hanno il gran pi
per ottenere precedenza alla loro quadriga,
è meglio che se ne stiano seduti
ad avanzare in questo Tao.
Quale era la ragione per cui gli antichi
apprezzavano questo Tao?
Non dicevano forse: ottiene chi con esso cerca,
con esso sfugge chi è in colpa?
Per questo è ciò che v’è di più prezioso al mondo.

Alvaldið lætur sér annt um alla hluti. Það auðgar huga góðra manna og leysir vonda menn frá hinu illa.
Góð orð afla mönnum hylli, góð breytni hefur enn meiri áhrif. Jafnvel vondir menn eru ekki yfirgefnir.
Þegar keisarinn situr á veldisstóli sínum og velur sér ráðgjafa, kemst sá, sem gengur fram fyrir hann með sveit manna og skrautlegt tignarmerki, ekki til jafns við hinn, sem gengur fram í hógværð Alvaldsins.
Hvers vegna höfðu fornmenn Alvaldið í svo miklum metum? Var það ekki vegna þess, að unnt var að öðlast það með leit og verða fyrir það án saka? Þess vegna var það metið mest af öllu.

LXIII. L’inizio favorevole

63. Fyrirhyggja

Pratica il non agire,
imprendi il non imprendere,
assapora l’insapore,
considera grande il piccolo e molto il poco,
ripaga il torto con la virtù.
Progetta il difficile nel suo facile,
opera il grande nel suo piccolo:
le imprese più difficili sotto il cielo
certo cominciano nel facile,
le imprese più grandi sotto il cielo
certo cominciano nel piccolo.
Per questo il santo non opera il grande
e così può completare la sua grandezza.
Chi promette alla leggera trova scarso credito,
chi reputa tutto facile trova tutto difficile.
Per questo al santo tutto pare difficile
e così nulla gli è difficile.

Það er vegur Alvaldsins, að starfa án strits, hafa umsýslu án áhyggju, að njóta án þess að leita nautna, að sjá hið stóra í hinu smáa, markt í fáu, og að gjalda rangindi með góðleik.
Framkvæmdu það, sem vandasamt er, á meðan að það er auðvelt; byrjaðu smátt á því, sem mikið á úr að verða. Allt torvelt var í upphafi auðvelt; allt stórt var í fyrstu smátt. Þess vegna getur vitur maður framkvæmt það mikilvægasta án stórvirkja.
Sá, sem er ör á loforðum, er sjaldan orðheldinn; sá, sem býst við öllu auðveldu, verður fyrir mörgum erfiðleikum. Þess vegna tekur hinn vitri það jafnvel alvarlega, sem auðvelt virðist, og kemst þannig hjá öllum örðugleikum.

LXIV. Attenersi al piccolo

64. Að gæta smámunanna

Quello che è fermo con facilità si trattiene,
quello che non è cominciato con facilità si divisa,
quello che è fragile con facilità si spezza,
quello che è minuto con facilità si disperde:
opera quando ancora non è in essere,
ordina quando ancora non è in disordine.
Un albero che a braccia aperte si misura
nasce da un minuscolo arboscello,
una torre di nove piani
comincia con un cumulo di terra,
un viaggio di mille li
principia da sotto il piede.
Chi governa corrompe,
chi dirige svia.
Per questo il santo
non governa e perciò non corrompe,
non dirige e perciò non svia.
La gente nel condurre le proprie imprese
sul punto di compierle sempre le guasta,
se curasse la fine come il principio
allora non vi sarebbero imprese guaste.
Per questo il santo
brama quello che non è bramato
e non pregia i beni che con difficoltà si ottengono,
studia quello che non viene studiato
e ritorna su quello che gli altri han travalicato.
Per favorire la spontaneità delle creature
non osa agire.

Því er auðvelt að halda, sem kyrrt er. Auðvelt er að koma í veg fyrir það, sem hefur ekki enn látið á sér bæra. Stökkum hlutum er hætt við að brotna. Smámunir fara hæglega út um þúfur.
Leystu störf þín af hendi, áður en þau safnast fyrir. Komdu á reglu, áður en allt er komið á ringulreið.
Stærstu trén eru vaxin upp af litlum kvisti. Turn með níu loftum rís af lágum grundvelli. Margra mílna ferð byrjar á einu skrefi.
Sá, sem stritar, veldur skaða. Sá, sem lætur greipar sópa, verður að sleppa tökum. Vitur maður er laus við strit og verður því ekki að sleppa tökum.
Flestu fólki bregðast áformin, þegar þeim er því nær að lokið. Ef þeir væru jafn-gætnir síðast sem fyrst, mundi þeim ekki misheppnast þannig.
Þess vegna eru þráir hins vitra ekki hinar sömu og annarra manna, og torgætir hlutir þykja honum ekki eftirsóknarverðir. Hann lætur það, sem aðrir menn læra ekki, og hverfur að því, sem fjöldinn gengur fram hjá. Þannig styður hann að eðlilegum þroska alls og er þó laus við strit.

LXV. La pura virtu’

65. Stjórn án hygginda

In antico chi ben praticava il Tao
con esso non rendeva perspicace il popolo,
ma con esso si sforzava di renderlo ottuso:
il popolo con difficoltà si governa
poiché la sua sapienza è troppa.
Perciò governare il regno con la sapienza
è la rovina del regno,
governare il regno non con la sapienza
è la prosperità del regno.
Chi sa queste due cose diviene simile al modello,
saper divenire simile al modello
è la misteriosa virtù.
Profonda e imperscrutabile è la misteriosa virtù
e contrapposta alle creature,
ma alla fine arriva alla grande conformità.

Fornmenn, sem gengu á vegum Alvaldsins, reyndu ekki að örva hyggindi fólksins, heldur leituðust þeir við að glæða hjá því einfeldni.
Of mikil huggindi gera mönnum erfitt að stjórna þjóðinni. Sá, sem reynir að stjórna með hyggindum, verður harðstjóri, en hinn, sem stjórnar án hyggindanna, verður til blessunar.
Sá, sem skilur þetta, hefur fyrirmynd að starfi sínu. Það er hin dásamlega dyggð, að missa aldrei sjónar á þessari fyrirmynd. Djúp og víðtæk er þessi dásamlega dyggð og ólík breytni annarra. En hún mun semeina alla.

LXVI. Posporre sé stesso

66. Að lækka sjálfan sig

La ragione per cui fiumi e mari
possono essere sovrani di cento valli
è che ben se ne tengono al disotto:
perciò possono essere sovrani di cento valli.
Così chi vuole stare disopra al popolo
con i detti se ne pone al disotto,
chi vuol stare davanti al popolo
con la persona ad esso si pospone.
Per questo il santo
sta disopra ed il popolo non ne è gravato,
sta davanti ed il popolo non ne è ostacolato.
Così il mondo gioisce
di sospingerlo innanzi e mai ne è sazio.
Poiché ei non contende
nessuno al mondo può muovergli contesa.

Vötn og fljót ráða yfir lækjum dalanna, sökum þess, að þau liggja lægra. Þetta veldur fyllingu þeirra. Á sama hátt setur hinn vitri, sem óskar að verða öðrum fremri, sjálfan sig skör lægra, og hann dregur sig í hlé til þess að vera foringi.
Þótt hann beri af öðrum, lætur hann menn ekki finna til þess, og þeim svíður ekki, þótt hann sé fremri.
Þess vegna þykir öllum vænt um að hafa í hávegum, og menn verða ekki leiðir á honum. Og af því að hann er frábitinn deilum, getur engum lent sama við hann.

LXVII. Le tre cose preziose

67. Þrír kostgripir

Tutti al mondo dicono che il mio Tao è grande
ma che sembra non esser simile a nulla.
Proprio perché è grande
sembra che non sia simile a nulla,
se fosse simile a qualcosa
l’impaccerebbe la sua piccolezza.
Io ho tre cose preziose
che mi tengo ben strette e custodisco:
la prima è la misericordia,
la seconda è la parsimonia,
la terza è il non ardire d’esser primo nel mondo.
Sono misericordioso e perciò posso essere intrepido,
sono parsimonioso e perciò posso essere generoso,
non ardisco d’esser primo nel mondo
e perciò posso esser capo degli strumenti perfetti.
Oggi si è intrepidi trascurando la misericordia,
si è generosi trascurando la parsimonia,
si è primi trascurando di posporsi.
E’ la morte!
Chi è misericordioso
nel guerreggiare è vittorioso,
nel difendere è saldo.
Quei che il cielo vuol salvare
facendolo misericordioso lo preserva.

Allur heimur segir, að kenning mín um Alvaldið sé mikil, en óvenjuleg. Einmitt vegna mikilleika síns virðist hún óvenjuleg. Væri hún lík kenningum annarra, mundi lítilvægi hennar fyrir löngu augljóst orðið.
Ég hef þrjá kostgripi, sem ég met mikils og gæti vandlega. Hinn fyrsti er hógværð, annar er sparsemi og hinn þriðji er lítillæti.
Með hógværð get ég verið djarfur. Með sparsemi get ég verið örlátur. Með lítillæti get ég hlotið hinn æðsta heiður.
En nú á tímum hirða menn ekki um hógværð og eru fullir frekju; þeir hirða ekki um sprsemi og eru allir í eyðslusemi; þeir eru horfnir frá lítillæti og keppa um tignarsæti. En þetta er vegur dauðans.
Hógværð er viss um að vinna sigur, jafnvel í orustu, og lætur ekki undan síga. Himinninn veitir þeim hógværð, sem hann vill bjarga.

LXVIII. Rendersi eguale al cielo

68. Hógværð og friðsemi

Chi ben fa il capitano non è irruente,
chi ben guerreggia non è impetuoso,
chi ben vince il nemico non dà battaglia,
chi bene adopera gli uomini se ne pone al di sotto:
questa è la virtù del non contendere,
questa è la forza dell’adoprar gli uomini,
questo è rendersi eguale al Cielo,
il culmine per gli antichi.

Duglegur herforingi lætur ekki ófriðlega. Sá, sem vopnfimastur er, gengur ekki berserksgang. Mikill sigurvegari er ekki áleitinn. Góður foringi kemur sínu fram með hægð.
Þannig er styrkurinn fólginn í því, að deila ekki. Þannig verður mönnum stjórnað. Þetta er að fara veg himnanna, en það var æðsta takmark forvitringanna.

LXIX. L’uso del mistero

69. Tregur til ófriðar

Sull’adoperar gli eserciti c’è un detto:
non oso far da padrone e faccio l’ospite,
non oso avanzar d’un pollice e indietreggio di un piede.
Questo vuol dire
che non vi sono truppe da schierare,
che non vi sono braccia da denudare,
che non vi sono armi da impugnare.
Sventura non v’è maggiore che osteggiare alla leggera.
Se osteggio alla leggera
son vicino a perdere quel che m’è più prezioso.
Perciò quando gli eserciti
si mettono in campagna per scontrarsi,
quello che è più pietoso vince.

Mikill hershöfðingi hefur sagt: "Ég dirfist ekki að leggja til orustu, ég bíð heldur árásar; ég dirfist ekki að færa mig fram um þumlung, ég vil heldur hopa á hæl um skref."
Þetta er nefnt að fylkja liði án hermanna, að reiða vopn sem eru ekki tilbúin, að bregða sverði sem er ekki til, og að leggja til orustu þar sem engir óvinir eru fyrir.
Ekkert er slyslegra en að vera fljótráður til hernaðar. Því að þá eiga menn á hættu að missa það, sem mest er um vert.
Þess vegna mun sá verða sigurvegarinn, sem ber harm í brjósti, þegar lagt er til orustu.

LXX. La difficolta’ di intendere

70. Misskilinn

Le mie parole facilmente si intendono
e facilmente si attuano,
ma nessuno al mondo sa intenderle,
nessuno al mondo sa attuarle.
Le mie parole hanno un progenitore,
le mie imprese hanno un principe,
ma appunto perchè non le intendono
non intendono me.
Poiché quelli che mi intendono sono rari
quelli che mi imitano sono da tenere in pregio.
Per questo il santo indossa rozze vesti
e cela nel seno la giada.

Orð mín eru auðskilin, og auðvelt er að framkvæma þau. Og þó getur enginn skilið þau eða framkvæmt.
Orð mín eiga sér víðtæka uppsprettu, og verk mín stjórnast af máttugu lögmáli. Menn þekkja mig ekki, af því að þeim er þetta ókunnugt.
Fáir þekkja mig, og það er mér til lofs. Því að hinn vitri er fátæklega búinn en ber gimstein í barmi sér.

LXXI. Il difetto della sapienza

71. Þekkingarsýki

Somma cosa è l’ignoranza del sapiente,
insania è la sapienza dell’ignorante.
Solo chi si affligge di questa insania
non è insano.
Il santo non è insano
perchè si affligge di questa insania.
Per questo non è insano.

Að þekkja fáfræði sína er hið æðsta. Að þekkja hana ekki, en hyggja sig fróðan, er sjúkdómur.
Eina vörnin gegn þessum sjúkdómi er að finna til sársaukans við hann. Hinn vitri þjáist ekki af þessum sjúkdómi. Hann þekkir sársaukann, sem fylgir honum, og er því laus við hann.

LXXII. Aver cura disé

72. Að meta sjálfan sig

Quando il popolo non teme la tua autorità
allora sopravviene la grande autorità.
Non trovare angusto ciò che ti dà pace,
non disgustarti di ciò che ti fa vivere,
poiché solo chi non se ne disgusta
non disgusta.
Per questo il santo
di sé conosce ma di sé non fa mostra,
di sé ha cura ma di sé non fa pregio.
Perciò respinge l’uno e preferisce l’altro.

Þegar menn óttast ekki það, sem þeir ættu að óttast, mun hið skelfilegasta koma yfir þá.
Menn skyldu ekki temja sér að láta hugsanarlaust eftir sér, né breyta eins og þeir væru þreyttir á lífinu.
Og ef menn sleppa ekki fram af sér beizlinu, mun lífsþreytan ekki koma í ljós.
Þess vegna þekkir hinn vitri sjálfan sig, en hreykir sér ekki. Hann kann að meta sjálfan sig, en ofmetnast ekki. Þannig hrokast hann ekki, en virðir þó sjálfan sig.

LXXIII. Quel che lascia agire

73. Ekki áleitinn

Muore chi nell’osare pone il coraggio,
vive chi nel non osare pone il coraggio:
di questi due l’uno è profitto e l’altro è danno.
Di quel che il cielo ha in odio
chi conosce la ragione?
Per questo il santo reputa difficile il primo.
La Via del Cielo
è di ben vincere senza contendere,
è di ben suscitar risposta senza parlare,
è di ben attrarre senza chiamare,
è di ben divisare con ampiezza.
La rete del Cielo tutto avvolge,
ha maglie larghe ma nulla ne sfugge.

Sá, sem er djarfur til áleitni, mætir dauða. Hinn lifir, sem hefur dirfsku til að forðast hana. Hugdirfskan er því ýmist ýmist skaðleg eða gagnleg. En getur nokkur skorið úr því, hver ástæðan er, þegar menn verða fyrir reiði himinsins? Þess vegna er þarna erfirt viðfangsefni fyrir hyggindin.
Það er Vegur himnanna, að berjast ekki, en eiga þó vald á öllu; að tala ekki, en veita þó greið svör; að kalla ekki, og þó koma menn fúslega þangað.
Það er vegur himnanna, að berjast ekki, en eiga þó vald á öllu; að tala ekki, en veita þó greið svör; að kalla ekki, og þó koma menn fúslega þangað.
Alvaldið er kyrrlátt, en starfsemi þess örugg. Á neti himinsins eru víðir möskvar, en ekkert sleppur úr því.

LXXIV. Reprimere gli inganni

74. Engin dauðarefsing

Quando il popolo non teme di morire
a che vale impaurirlo con la morte?
Se faccio si che il popolo sempre tema di morire
e quei che induce in inganno
io possa prenderlo e metterlo a morte,
chi sarà tanto ardito?
Sempre mandi a morte chi ne ha la potestà,
mettere a morte in vece di chi ne ha la potestà
significa maneggiar l’ascia in vece del gran mastro.
Quelli che maneggian l’ascia in vece del gran mastro
raramente non si feriscono le mani.

Til hvers er að hræða menn með dauðanum, ef þeir óttast hann ekki? Ef mönnum stæði sífelld ógn af dauðanum, og jafnan væri unnt að handsama illvirkjana og taka þá af lífi, — ætti þá að gera það?
Það vald er jafnan yfir okkur, sem kveður upp dauðadóminn. Að setja í sæti þess, og taka af lífi, líkt því, að klaufi fari að höggva með öxi smíðameistara. Hann kemst sjaldan hjá því að höggva í hendurnar á sjálfum sér.

LXXV. I danni della cupidigia

75. Orsakir að ógæfu þjóðarinnar

Il popolo soffre la fame
perché chi sta sopra divora troppe tasse:
ecco perché soffre la fame.
Il popolo con difficoltà si governa
perché chi sta sopra s’affaccenda:
ecco perché con difficoltà si governa.
Il popolo dà poca importanza alla morte
perché chi sta sopra cerca l’intensità della vita:
ecco perché da poca importanza alla morte.
Solo chi non si affaccenda per vivere
è più saggio di chi la vita tiene in pregio.

Þjóðin þolir hungur vegna þungra skatta, sem stjórnendurnir eyða. Þetta er orsök að hungursneyð.
Það er erfitt að stjórna þjóðinni vegna íhlutunarsemi stjórnendanna. Þetta veldur erfiðleikum við stjórnina.
Fólki veitist auðvelt að deyja, vegna þess að það erfiðar of mikið fyrir gæðum lífsins. Þess vegna lætur það sér dauðann í léttu rúmi liggja.
Þess vegna er betra að láta sér lífið í léttu rúmi liggja, en að gera of mikið úr því.

LXXVI. Guardarsi dalla forza

76. Fallveldi styrkleikans

Alla nascita l’uomo è molle e debole,
alla morte è duro e forte.
Tutte le creature, l’erbe e le piante
quando vivono son molli e tenere
quando muoiono son aride e secche.
Durezza e forza sono compagne della morte,
mollezza e debolezza sono compagne della vita.
Per questo
chi si fa forte con le armi non vince,
l’albero che è forte viene abbattuto.
Quel che è forte e robusto sta in basso,
quel che è molle e debole sta in alto.

Maðurinn er við fæðinguna mjúkur og máttvana, en við dauðann stirður og sterkur. Þannig er um alla hluti. Tré og jurtir eru mjúk og brothætt, þegar þau eru að byrja að vaxa, en að lokum hörð og visin.
Þannig eru stirðleiki og styrkur boðberar dauðans, en mýkt og veikleiki félagar lífsins.
Sá, sem treystir liðsafla sínum, mun því ekki sigra. Það tré verður höggvið, sem er orðið of stórvaxið og sterkt.
Því að hið fasta og sterka er neðar, en hið milda og mjúka ofar.

LXXVII. La via del cielo

77. Alvaldið jafnar

La Via del Cielo
come è simile all’armar l’arco!
Quel ch’è alto viene abbassato,
quel ch’è basso viene innalzato,
quello che eccede viene ridotto,
quel che difetta viene accresciuto.
La Via del Cielo
è di diminuire a chi ha in eccedenza
e di aggiungere a chi non ha a sufficienza.
Non è così la Via dell’uomo:
ei diminuisce a chi non ha a sufficienza
per donare a chi ha in eccedenza.
Chi è capace di donare al mondo
ciò che ha in eccedenza?
Solo colui che pratica il Tao.
Per questo il santo
opera ma nulla s’aspetta
compiuta l’opera non rimane,
non vuole mostrare di eccellere.

Alvaldið himneska starfar á líkan hátt, sem menn benda boga. Það lækkar það, sem hátt er, og hækkar það, sem lágt er. Það tekur þar af, sem of mikið er fyrir, og bætir þar við, sem á vantar.
Það er Vegur himanna, að jafna ofgnótt og skort. Þannig er ekki vegur mannanna; þeir taka frá þeim, sem hafa ekki nóg, til þess að auka ofgnótt sjálfra sín.
Hver mun taka ofgnótt sjálfs sín og miðla henni til gagns öllum heimi? Aðeins þeir, sem fylgja Alvaldinu.
Þess vegna starfar hinn vitri, en krefst einskis handa sjálfum sér; hann framkvæmir sín góðu verk, en telur sér það ekki til gildis. Hann óskar ekki að sýnast öðrum fremri.

LXXVIII. Portare il fardello della sincerita’

78. Máttur hins veika

Nulla al mondo è più molle e più debole dell’acqua
eppur nell’abradere ciò che è duro e forte
nessuno riesce a superarla,
nell’uso nulla può cambiarla.
La debolezza vince la forza,
la mollezza vince la durezza:
al mondo non v’è nessuno che non lo sappia,
ma nessuno v’è che sia capace di attuarlo.
Per questo il santo dice:
chi prende su di sé le sozzure del regno
è signore dell’altare della terra e dei grani,
chi prende su di sé i mali del regno
è sovrano del mondo.
Un detto esatto che appare contraddittorio.

Ekkert er mýkra og gljúpara í heimi en vatnið, en ekkert kemst til jafns við það í því, að eyða hinu harða og sterka; — að því leyti ber það af öllu.
Hið mjúka vinnur bug á hinu harða, og hið veika á hinu sterka. Þetta vita allir en enginn breytir samkvæmt því.
Þess vegna hefur vitur maður sagt: "Sá fram ber fórn landsins, sem tekur á sig böl þjóðarinnar, er í raun og veru konungur hennar."
Orð sannleikans hljóma sem öfugmæli.

LXXIX. Ottemperare ai patti

79. Skyldur mikilsverðari en kröfur

Se cancelli un’offesa, ma un po’ offeso
rimani ancora, credi che sia un bene?
Se, per contratto, il saggio è creditore,
dal debitore non esige nulla.
Adempie al proprio impegno chi è virtuoso;
bada agli impegni altrui chi non è virtuoso.
La Via del cielo non fa parentele,
ma sta costantemente con il buono.

Þegar sættir takast eftir mikinn fjandskap, mun áræðanlega eima eftir af óvild. Getur það haft góð áhrif?
Vitur maður uppfyllir því skyldu sína, en gengur ekki stranglega eftir rétti sínum. Dyggðugur maður hefur aðeins skyldur sínar fyrir augum, en hinn er heimmtufrekur, sem er án dyggðar.
Alvaldið sýnir enga hlutdrægni; það liðsinnir ávallt góðum mönnum.

LXXX. Isolarsi

80. Farsæl þjóð

Piccoli regni con pochi abitanti:
arnesi da lavoro in luogo d’uomini
(sian dieci o cento) il popolo non usi.
Tema la morte e fuori non emigri.
Se anche vi son navigli e vi son carri,
il popolo non tenti di salirvi;
se anche vi son corrazze e vi son armi,
mai e poi mai le tiri fuori il popolo.
E ritorni ad usar nodi di corda;
e trovi gusto in cibi e vesti suoi;
ed ami la sua casa, i suoi costumi.
Se stati vi vedessero vicini
tanto che cani e galli se ne udissero,
invecchino così, fino alla morte
quei due popoli: senza alcun contatto.

Lítið ríki, mannfátt. — Það hefði aðeins herbúnað fyrir tíu eða hundrað menn og þyrfti ekki á honum að halda. Fólkið mundi líta alvarlega á dauðann og alls ekki fara úr landi.
Þótt menn hefðu báta og vagna, mundu þeir ekki fara burt á þeim. Og þótt þeir hefðu brynjur og vopn, mundi ekki til þess koma, að það yrði notað.
Þeir mundu aftur fara að nota hnútaletur.
Þeim mundi smakkast fæðan og finnast óbrotinn klæðanður sinn fagur; þeir mundu eiga sér hvíldarstað heima og unna sínum venjulegu háttum.
Þó að nágrannalandið blasi við, og heyra megi þaðan hanagal og hundgá, mundi fólkið eldast og deyja, en aldrei langa þangað.

LXXXI. L’emersione del naturale

81. Einkenni einfeldninnar

Parole autentiche non sono adorne;
parole adorne autentiche non sono.
Colui che è buono, non sfoggia parole,
e chi sfoggia parole, non è buono.
Chi sa di tutto, certo con è saggio;
né chi è saggio, di certo, sa di tutto.
Il vero saggio per sé non provvede:
se si spende negli altri, per sé acquista;
e, più dona, più ottiene per se stesso.
La Via del cielo aiuta, non fa danni;
la Via del saggio agisce senza lotta.

Sönn orð eru ekki fögur; fögur orð eru ekki sönn.
Góður maður er ekki þrætugjarn; hinn þrætugjarni er ekki góður.
Þeir, sem þekkja Alvaldið, eru ekki hálærðir. Hinir hálærðu þekkja það ekki.
Hinn vitri safnar ekki auði. Því meiru sem hann ver öðrum til gagns, því meira á hann sjálfur. Því meira sem hann gefur öðrum, því ríkari er hann sjálfur.
Alvaldið himneska er heillaríkt í starfi sínu og veldur ekki skaða. Hinn vitri starfar, en forðast deilur.