Ne, anëtarët e lëvizjes gjithë botërore për përparimin e Esperantos, i drejtojmë këtë Manifest të gjitha qeverive, organizatave ndërkombëtare dhe njerëzve me dëshirë të mirë, deklarojmë qëllimin tonë të vendosur për të punuar më tej për qëllimet e shprehura më poshtë dhe ftojmë njëherësh çdo organizatë dhe njeri të përfshihen në përpjekjet tona.

Ние, членовете на световното движение за напредък на Есперанто, отправяме този манифест към всички правителства, международни организации и хора с добра воля, декларираме нашето намерение с твърда воля да продължим да работим в името на изразените тук цели и каним всяка организация и всеки човек да се присъединят към нашите стремежи.

E lançuar në 1887, si projekt i gjuhës ndihmëse për komunikim ndërkombëtar Esperanto, evuloi me shpejtësi në tërë jetën si gjuhë e pasur në nuanca dhe për më se një shekull funksionon për të lidhur njerëzit duke zhdukur pengesat gjuhësore e kulturore. Ndërkohë, qëllimet e folësve të saj nuk humbën rëndësinë e aktualitetin. As përdorimi mbarëbotëror i disa gjuhëve kombëtare, as progreset në teknikën e komunikimit, as zbulimi i metodave të reja të mësimit të gjuhës nuk do të realizojnë këto principe të cilët ne i konsiderojmë esenciale për një rend gjuhësorë të drejtë e efikas.

Създаден през 1887 г. като проект за помощен език за международно общуване и бързо развил се в жив, богат на нюанси език, Есперанто повече от век функционира, за да свързва хората въпреки езиковите и културните прегради. Междувременно целите на хората, които го говорят, не изгубиха важност и актуалност. Вероятно нито използването на няколко национални езика като международни, нито прогресът в съобщителната техника, нито откриването на нови методи за езиково обучение ще реализират следните принципи, които ние смятаме за съществени за справедлив и ефикасен езиков ред.

1. Demokracia

1. Демокрация

Sistemi i komunikimit, i cili gjithë jetën priviligjoi disa njerëz, kurse kërkon për të tjerët që ato të investojnë vite të tërë mundimi për të arritur një shkallë të ultë aftësie, është fondamentalisht antidemokratik. Sadoqë, si gjuhë, Esperanto nuk është prefekte, ajo superon shumë çdo rival në sferën e komunikimit të barazise gjithë-botërore.

Комуникационна система, която дава привилегии за цял живот на някои хора, но от други изисква да инвестират години усилия, за да постигнат в крайна сметка по-ниска степен на способност, е фундаментално недемократична. Въпреки че — като всеки език — Есперанто не е съвършен, той значително превъзхожда всеки съперник в сферата на равноправното общуване в цял свят.

Ne shpallim që pabarazia gjuhësore pason pabarizinë komunikuese në të gjithë nivelet, inkluzivisht të nivelit nërkombëtar. Ne jemi lëvizje për komunikim demokratik.

Ние твърдим, че езиковото неравноправие е причина за неравноправно общуване на всички нива, включително и на международно ниво. Ние сме движение за демократично общуване.

2. Edukimi transnacional

2. Наднационално възпитание

Çdo gjuhë etnike është e lidhur ndaj kulturës së caktuar dhe kombit apo kombësive.P.sh; nxënësi, që studion anglishten mëson mbi kulturën gjeografinë dhe politikën e vendeve që përdorin anglishten, sidomos SH.B.A dhe Britani. Nxënësi,që studion Esperanton mëson mbi botën pa kufi, në të cilën çdo vend prezantohet si shtëpia e tij.

Всеки етнически език е свързан с определена култура и нация (нации). Например ученикът, който изучава английски език, учи и за културата, географията и политиката на англоезичните страни, главно САЩ и Великобритания. Ученикът, който изучава Есперанто, учи за свят без граници, в който всяка страна се представя като дом.

Ne shpallim që edukimi në cilën-cdo gjuhë etnike eshte i lidhur ndaj prespektivës së caktuar mbi botën. Ne jemi lëvizje për edukim transnacional.

Ние твърдим, че възпитанието чрез който и да е етнически език е свързано с определена перспектива за света. Ние сме движение за наднационално възпитание.

3. Efikasiteti pedagogjik

3. Педагогическа ефективност

Vetëm një përqindje e vogël nga ato, të cilët studiojnë gjuhën e huaj, fillojnë ta zotrojnë atë. Zotrimi i plotë i Esperantos është i mundshëm edhe me vestudim. Studime të ndryshme kanë raportuar për vlerat propedeutike të Esperantos ndaj gjuhëve të tjera. Bile shumë rekomandojnë Esperanton si thelbësore në kurset për koshiencë gjuhësore të nxënësve.

Само малък процент от тези, които учат чужд език, го овладяват. Пълното овладяване на Есперанто е възможно дори чрез самообучение. Различни изследвания сочат, че човек, кoйто е изучавал Есперанто, по-лесно усвоява други езици. Есперанто се препоръчва и като съществен елемент в процеса на езиковото осъзнаване на учениците.

Ne shpallim që vështirsia e gjuhëve etnike gjithmonë do të prezantojë pengesën për nxënës të shumtë, të cilët megjithatë do të përfitonin nga dija e gjuhës së dytë. Ne jemi lëvizje për mësim efikas të gjuhës.

Ние твърдим, че трудността на етническите езици винаги е препятствие за много хора, които все пак биха имали полза от владеенето на чужд език. Ние сме движение за ефективно езиково обучение.

4. Shumegjuhesia

4. Многоезичие

Komuniteti i Esperantos është një nga të paktët komunitete gjuhësore në shkallë botërore, folësit e të cilës janë pa përjashtim dy ose shumëgjuhësh. Çdo anëtar i komunitetit ka pranuar detyrën që të mësojë të paktën një gjuhë të huaj deri në gradën e të folurit. Në raste të shumta ajo i ka çuar në dije dhe dashuri ndaj gjuhëve të shumëta dhe përgjithësisht ndaj horizontit më të gjërë personal.

Есперантската общност е една от малкото световни езикови общности, чиито членове са без изключение дву- или многоезични. Всеки член на общността е приел задачата да изучи поне един чужд език до степен на говорене. В много случаи това води до владеене на повече езици и любов към тях и изобщо до разширяване на личния хоризонт.

Ne shpallim që anëtaret e të gjitha gjuhëve, të mëdha e të vogëla, do të duhej të dispononin mbi shansin real për përvetësimin e gjuhës së dytë deri në nivel të lartë komunikimi. Ne jemi lëvizje për dhënien e mundësisë së atij shansi.

Ние твърдим, че говорещите различни езици, малки и големи, би трябвало да имат реалния шанс да усвоят втори език до високо ниво на общуване. Ние сме движение за предоставяне на този шанс.

5. Te drejtat gjuhesore

5. Езикови права

Shpërndarja e pabarabartë e potencës ndërmjet gjuhëve është recetë për pasiguri konstante gjuhësore, ose nënshtrim direkt gjuhësore, në pjesën më të madhe të banorëve botëror. Në komunitetin Esperanto, anëtarët e gjuhëve të mëdha dhe të vogla, zyrtarisht dhe jo zyrtarisht, mblidhen mbi terren neutral, falë dëshirës reciproke për kompromis. Ekulibri i tillë ndërmjet të drejtave gjuhësore dhe përgjegjësive jep preçedencën për të evoluar dhe vlerësuar mbi zgjidhje të tjera ndaj pabarazisë gjuhësore e konflikteve gjuhësore.

Неравнопоставеността на езиците е причина за постоянна езикова несигурност или пряко езиково подтисничество за голяма част от населението на света. В есперантската общност представителите на малки и големи, официални и неофициални езици се срещат на неутрален терен благодарение на взаимната воля за компромис. Това равновесие между езикови права и отговорности е прецедент за развитието и оценката на други решения на проблема за езиковото неравенство и езиковите конфликти.

Ne shpallim që diferencat pontenciale ndërmjet gjuhëve groposin garancitë, të shprehura në aq dokumenta ndërkombëtare të trajtimit të barazisë pa dallim në gjuhë. Ne jemi lëvizje për të drejtat gjuhësore.

Ние твърдим, че големите разлики във влиянието на езиците подкопават гаранциите, изразени в толкова международни документи, за равнопоставеност независимо от езика. Ние сме движение за езикови права.

6. Diversiteti gjuhesore

6. Езиково разнообразие

Qeveritë kombëtare duan të konsiderojnë diversitetin e madh të gjuhëve në botë si pengesë ndaj komunikimit, evolimit. Për komunitetin Esperanto, megjithatë, diversiteti gjuhësorë është burim konstant dhe i pashtershëm pasurie. Për rrjellojë, çdo gjuhë, si çdo specie e gjallë, është e vlefshme jo vetëm në vetvete, por meriton mbrojtje dhe përkrahje.

Националните правителства са склонни да смятат езиковите различия в света за пречка при общуването и развитието. Но за есперантската общност езиковите различия са постоянен и непресъхващ извор на богатство. Следователно всеки език, както и всяко живо същество, е ценен сам по себе си и достоен за защита и подкрепа.

Ne shpallim që politika e komunikimit dhe evolimit, në qoftëse ajo nuk është e bazuar mbi respektin e përkrahjen ndaj të gjitha gjuhëve dënon dhe çon drejtë vdekjes shumicën e gjuhëve të botës. Ne jemi lëvizje për diversitet gjuhësor.

Ние твърдим, че политиката на общуване и развитие, ако не се основава на уважение и подкрепа на всички езици, осъжда на отмиране повечето езици в света. Ние сме движение за езиково разнообразие.

7. Emancipimi i njeriut

7. Човешка еманципация

Çdo gjuhë çliron dhe burgos anëtarët e vet, duke u dhënë atyre mundësinë për të komunikuar ndërmjet tyre, duke penguar komunikimin me të tjerët. E planizuar si mjet komunikimi universal, Esperanto është një nga projektet e mëdhenj të emancipimit të njeriut, që funksionojnë-projekt që ka qëllim t'i mundësojë çdo njeriu të marrë pjesë si individ në komunikimin njerzorë me rrënjë të forta tek identiteti i vet vendas gjuhësor e kulturor, por jo me e kufizua atë nga ato.

Всеки език освобождава и ограничава говорещите го, като им дава възможност да общуват помежду си, но им пречи да общуват с други. Замислен като универсално средство за общуване, Есперанто е един от големите действащи проекти за човешка еманципация — проект, даващ възможност на всеки човек да участва като индивид в човешката общност, със здрави корени в своята местна културна и езикова идентичност, но неограничаван от тях.

Ne shpallim që përdorimi ekskluziv i gjuhëve kombëtare në mënyrë të paevitueshme ngrepengesa ndaj lirive të vetshprehjes, komunikimit dhe asocimit. Ne jemi lëvizje për emancipim të njeriut.

Ние твърдим, че изключителното използване на национални езици неизбежно поставя прегради за свободата на себеизразяване, общуване и сдружаване. Ние сме движение за човешка еманципация.

Prago, jul. 1996

Prago, jul. 1996