Esperantoak aurrera egiteko nazioarteko mugimenduaren kideok honako manifestua munduko gobernu, nazioarteko erakunde eta gogo oneko gizaki orori zuzentzen diogu, hemen azalduriko helburuen alde lanean tinko segitzeko gure asmoa aldarrikatzen dugu, eta erakunde zein gizabanako guztiak gure ahaleginarekin bat egiteko gonbidatzen ditugu.

Sisi, wanachama wa chama cha kimataifa cha maendeleo ya Kiesperanto, tunatoa tangazo hilo kwa serikali zote, vyombo vyote vya kimataifa na binadamu wote wenye nia njema, tunatangaza nia yetu kuendelea kwa bidii kukidhi madhumuni yaelezwayo hapa chini tukiita kila chama na kila mtu waungane nasi katika juhudi zetu.

Esperantoa 1887. urtean sortu zen nazioarteko komunikazioaren esparruan hizkuntza laguntzailea izateko asmoz, eta handik gutxira mintzaira bizi-bizi eta noranahikotu bilakatu zen. Mede osoa baino gehiago da, hizkuntz zein kulur oztopoez gaindi, gizakiak elkarrengana hurbiltzeko balio duela. Bitarte honetan bere mintzalarien helburuek ez dute garrantziarik, ez gaurkotasunik galdu. Ez nazio hizkutza zenbaiten nazioarteko erabilerak, ez komunikaziorako teknologien aurrerapenak, ez mintzairak irakasteko metodologia berriek ez dituzte, zihur aski, honako printzioak gauzatuko, zeinak, gure ustetan, hizkuntz oreka bidezko eta eraginkor baterako noraezekoak baitira.

Tangu zaidi ya karne moja Kiesperanto, kilichoanzishwa mnamo 1887 kama mpango wa lugha kisaidizi katika mawasiliano ya kimataifa na kilichogeuka upesi kuwa lugha yenye maana nyingi na uhai wa peke yake, ni njia ya kuunganisha watu kupita migogoro ya kilugha na ya kiutamaduni. Wakati huo huo madhumuni ya Kiesperanto hayajakosa maana na muhimu. Wala utumizi wa lugha kadhaa za kitaifa katika dunia nzima wala maendeleo ya teknolojia ya mawasiliano, wala ustawi wa mbinu mpya za fundisho la lugha hazitatekeleza mfumo wa kilugha ulio sawa na wa kufaa unaotegemea kanuni zifuatazo na tunazozihesabia za lazima.

1. Demokrazia

1. Demokrasia

Nazioarteko komunikazioaren antolakuntzak mintzalari batzuk besteen gainetik pribilegiatzen ditu, azken hauek hainbat urte eman behar baitituzte etxekoa ez duten hizkuntza bat ikasten, gehienetan komunikazio gaitasun txikiago batera iristeko. Honelako sistema bat ezin daiteke izan demokratikoa. Esperantoa, beste edozen hizkuntza bezala, borobila ez izan arren, ezin ukatuzkoa da bere lehiakide guztiak gainditzen dituela nazioarteko komunikazioaren berdintasunari dagokiola.

Kila mfumo wa mawasiliano unaowapendelea watu wachache daima, huku unawalazimisha wengine watoe miaka ya juhudi ili wapate kiwango cha chini cha umahiri (ufasaha na usahihi) ni kinyume kabisa cha usawa. Ingawa Kiesperanto, kama lugha yoyote, si kamilifu, kinapita kabisa kwa usawa lugha zote zitumikazo kwa mawasiliano popote duniani.

Hizkuntz desberdintasunek maila orotako komunikazio desberdintasunak, nazioartekoa barne, dakartzatelakoan gaude. Gu komunikazio demokratikoaren aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba ukosefu wa usawa wa kilugha unazaa ukosefu wa usawa wa kimawasiliano katika viwango vyote, pamoja na kiwango cha kimataifa. Sisi ni ushirikiano unaotaka mawasiliano yenye usawa.

2. Heziketa internazionalista

2. Elimu ya kimataifa

Hizkuntza etniko bakoitza kultura, nazio edo estatu (multzo) bati loturik dago. Igelesa ikasleak, esaterako, jakin badaki igelesdun herrien kultura, geografia eta politikaren berri, batik bat Estatu Batuak eta Inglaterrari buruz. Esperanto ikasleak berriz mugarik gabeko munduan bizi dela ikasten du, herri bakoitza bere etxea izanik.

Kila lugha ya kitaifa inaungana na utamaduni fulani na taifa au mataifa fulani. Kwa mfano, mwanafunzi anayesoma Kiingereza anafundishwa utamaduni, jiografia na mifumo ya kisiasa za mataifa yanayotumia Kiingereza, hasa Marekani na Uingereza. Mwanafunzi anayesoma Kiesperanto anafundishwa kuhusu dunia bila mipaka, ambapo taifa yo yote si ngeni kwake.

Edozein heziketa munduari buruzko ikuspegi jakin bati loturik dagoelakoan gaude. Gu heziketa internazionalistaren aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba elimu ikitekelea kwa njia ya lugha yoyote ya kitaifa imeungana na maoni fulani ya ulimwengu. Sisi ni ushirikiano unaotaka elimu ya kimataifa.

3. Eraginkortasun pedagogikoa

3. Manufaa ya kimafunzo

Ikasleetako portzentai txiki batek bakarrik menperatzen du hizkuntza arrotzik. Esperantoa osoki menperatu daiteke, baita norberak bere kontura ikasita ere. Hainbat ikerketek beste hizkuntzak ikasteko Esperantoaren balio propedeutikoa erakutsi dute. Esperantoa ikastea hizkuntz kontzientziaziorako ikastaroen barruan ere gomendatzen da.

Asilimia chache tu ya wanafunzi wa lugha ngeni wanafikia umahiri wa lugha lengwa hiyo. Umahiri wa Kiesperanto unafikiwa hata kwa masomo ya kitabuni. Utafiti umeonyesha kwamba Kiesperanto inafaa kama andalio la masomo ya lugha zingine. Tena, kimependekezwa kama sehemu ya maana hasa katika masomo ya utambuzi wa kilugha.

Nazio hizkuntzen zailtasuna, ikasle askorentzat, beti oztopo izango delakoan gaude. Ikasle hauek ordea bigarren mintzaira baten ezagueratik aberastuko lirateke. Gu hizkuntzen irakaskuntza eraginkorraren aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba matatizo katika ujifunzaji wa lugha za kitaifa yatakuwa daima kikwazo kwa wanafunzi wengi ambao wangefaidi kutoka ujuaji wa lugha ya pili. Sisi ni ushirikiano unaotaka kuendeleza ujifunzaji halisi wa lugha.

4. Eleaniztasuna

4. Ulumbi

Bi edo hizkuntza gehiagoren jabe diren kideek soilik osaturik dago Esperantodun hiztunegoa. Ezaugarri hau nazioarteko kolektibo gutxik daukate. Mintzalari esperantozale bakoitzak bere gain hartu du hizkuntza arrotz bat, gutxienez ahozko mailan, ikasteko ardura. Honek, askotan, hizkuntza gehiago maitatu eta ikastera darama, horrela norberaren gogo-mira zabalduz.

Jamii ya Kiesperanto karibu haina kifani kama jamii ieneayo popote duniani: watumizi wake wajua lugha mbili au zaidi. Kila mwanajamii amejitihadi kujifunza angalau lugha ngeni moja kufikia kiwango cha kuwasiliana. Nyakati nyingi hicho kinaelekea kuzipenda na kuzijua lugha nyingi na kwa jumla kupanua fikira zake mwenyewe.

Edozein hizkuntzaren, minorizatua edo nagusia izan, mintzalarik bigarren hizkuntza bat etxekotu eta bere egiteko aukera benetazkoa eduki beharko lukeelakoan gaude. Gu aukera hori aldarrikatzen duen mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba watumizi wa kila lugha, kubwa au ndogo, lazima wawe na nafasi ya kweli ya kusoma lugha ya pili kufikia kiwango cha juu cha kimawasiliano. Sisi ni ushirikiano unaotaka kuwapa wote fursa hiyo.

5. Hizkuntz eskubideak

5. Haki za lugha

Mintzairen arteko botere banaketa desorekatuak segurtasunik eza dakarkio haintat hizkuntzari, noiz ere ez baita hizkuntz morrontza hutsa munduko biztanlegoaren zati handi bati. Esperantodun hiztunegoak hizkuntza handi eta txiki, ofizial eta ez-ofizialen hiztunak biltzen ditu, elkarrenganako konpromezu batek bat eginik. Hizkuntz eskubide eta erantzunkizunen arteko oreka honek bide bat urratzen du hizkuntz desberdintasunak sortzen dituen gatazkak gainditu eta horien konponbideak garatzeko.

Ugawanyaji wa uwezo usio sawa kati ya lugha ni chanzo cha mashaka ya kilugha ya daima, au udhalimu dhahiri wa kilugha, kwa baadhi kubwa ya binadamu. Katika jamii ya Kiesperanto watumizi wa lugha kubwa na dogo, iliyo au isiyo rasmi wanakutana katika usawa kwa sababu ya mapatano ya kuridhiana. Usawa huo wa haki za lugha na madaraka unatoa msingi wa ustawishaji na uchunguzi wa matatuzi mengine ya utofauti na mpambano wa lugha.

Hizkuntzen botere banaketa makurrak berdintasun printzipioaren kontra jo egiten duelakoan gaude, nahiz eta hainbat nazioarteko agirik hizkuntzen arteko trataera berdinkidea aldarrikatu. Gu hizkuntz eskubideen aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba tofauti kubwa za uwezo baina ya lugha zinadhoofisha hakika, inayotajwa katika vyombo vingi vya kimataifa, ya usawa bila kujali lugha. Sisi ni ushirikiano unaopigania haki za lugha.

6. Hizkuntz aniztasuna

6. Utofauti wa lugha

Gobernuen eritziz, munduko hizkuntz aniztasuna komunikaziorako eta garapenarako oztopoa da. Esperantodun hiztunegoarentzat ordea noraezeko eta etengabeko aberastasun iturria da. Beraz hizkuntza bakoitza, izaki bizia den bezala, berez eta eitez baliosoa izateaz gain, babesa eta sostengua merezi ditu.

Serikali za kitaifa zinaelekea kuhesabia utofauti mkubwa wa lugha duniani kama kikwazo cha mawasiliano na maendeleo. Katika jamii ya Kiesperanto, walakini, utofauti wa lugha unafikirika chanzo thabiti na cha lazima cha ustawishaji. Kwa sababu hiyo kila lugha, kama viumbehai vyote, asili yake ni ya thamani na inastahiki ulinzi na msaada.

Komunikazio eta garapen politikak, hizkuntza guztien errespetuan eta sostenguan oinarritu ezik, munduko hizkuntza gehienak hil-hurran ipintzen dituelakoan gaude. Gu hizkuntz aniztasunaren aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba sera za mawasiliano na maendeleo zisizotegemea heshima na msaada kwa kila lugha zinazihukumu wingi wa lugha za dunia ziuawe. Sisi ni ushirikiano unaothamini utofauti wa lugha.

7. Giza emantzipazioa

7. Uhuru wa binadamu

Edozen hizkuntzak askatasuna eta morrontza ematen dizkie bere hiztunei: heuren artean aske mintzatzeko, beste herritako hiztunekin komunikazioa galerazteko. Komunikazio unibertsalerako tresna izateko sortua, Esperantoa giza emantzipaziorako proiektu haundi eta eraginkorretakoa da. Esperantoak giza komunitatean eskua hartzeko aukera ematen dio gizaki bakoitzari, bere kultura eta nortasun propioan sendo erroturik, baina ez kateaturik.

Kila lugha inafungua na inafunga watumizi wake kwa kuwapa ubingwa wa kuwasiliana baina yao lakini inazuia mawasiliano na wasemaji wa lugha nyingine. Kiesperanto, kilichopangwa kama njia ya mawasiliano ya watu wote, ni mmojawapo wa mipango mikubwa inayofaa kwa ukombozi wa binadamu — kinachokusudia kumwezesha kila raia ashiriki kabisa jamii ya binadamu, akiwa na shina imara ndani ya utamaduni na lugha yake, lakini asizuiwe nayo.

Nazio hikuntzen erabilera soilak, ezin bestaldera izan, adierazpen, komunikazio eta elkartze eskubideei galga jartzen dielakoan gaude. Gu giza emantzipazioaren aldeko mugimendua gara.

Sisi tunathibitisha kwamba bila shaka kutumia lugha za kitaifa tu kunaweka vikwazo vya uhuru wa kusema, kuwasiliana na kushirikiana. Sisi ni ushirikiano unaopigania uhuru wa binadamu.

Prago, jul. 1996

Prago, jul. 1996