Mir, d’Mêmberën vun der weltwäiter Beweegung fir d’Verbreedung vum Esperanto, riichten dëse Manifest un alleguerte Regiirungen, international Organisatiounen, a Mënschen vu guddem Wëllen, deeklaréieren eise feste Wellen, fir weider fir déi Ziler ze schaffen, déi hei ausgedréckt gin, a luede jiddereng eenzel Organisatioun a jiddereen eenzelne Mënsch an, séch eisem Bestriewen unzeschléissen.

Wij, leden van de wereldwijde beweging ter bevordering van Esperanto, richten dit manifest aan alle regeringen, internationale organisaties en mensen van goede wil. Wij verklaren onze intentie om met vaste wil verder te werken aan de volgende doelen en nodigen elke organisatie en iedere persoon afzonderlijk uit zich hierbij aan te sluiten.

1887 als en Entworf fir eng Hëllefssprooch fir d’international Kommunikatioun lancéiert, huet séch d’Esperanto séier zu enger lieweger an nuanceräicher Sprooch entwéckelt an erfëllt schons zanter méi ewéi engem Jorhonnert d’Fonktioun, Mënschen iwwert all sproochléch a kulturell Barrièren eweg matenaner ze verbannen. Andärbaants hun d’Ziler vu sénge Spriecher nët u Wichtegkeet an Aktualitéit verluer. Weder de weltwäite Gebräuch vun e puer nationale Sproochen, nach d’ Fortschrëtter vun der Kommunikatiounstechnik, nach d’Entdeckung vun neien Methode vum Sproochënnerriicht wäerte wouerschéngerléch déijéineg Prinziper verwierkléchen, déi mir als wiesentléch fir eng gerecht an effikass Sproochenuerdnung ugesinn.

Het Esperanto, in 1887 gelanceerd als project voor een hulptaal ten behoeve van internationale communicatie en snel geëvolueerd tot een levende taal vol nuances, functioneert al meer dan een eeuw om mensen over grenzen van taal en cultuur heen te verbinden. Ondertussen hebben de doeleinden van zijn sprekers niet aan belang en actualiteit ingeboet. Waarschijnlijk zullen noch het wereldwijde gebruik van enkele nationale talen, noch de vorderingen in de communicatietechniek, noch het ontdekken van nieuwe methoden van taalonderricht de volgende principes verwezenlijken, die wij essentieel achten voor een rechtvaardig en doeltreffend taalgebruik.

1. Demokratie

1. Democratie

E Sisteem vun der Kommunikatioun, deen e Liewe laang gewësse Mënschen privilegiéiert, mee vun anere verlanngt, datt se Joren un Ustrengungen investeiéren, fir e méi héigen Sproochniwwo ze erreechen, ass grondsätzléch ondemokratësch. Obwuel d’Esperanto, wéi jiddfereng Sprooch, nët perfekt ass, sou ass et dach jiddferenger Alternativ an der Sfär vun enger egalitärer weltwäiter Kommunikatoun iwwerleën.

Een communicatiesysteem dat bepaalde mensen voor het leven bevoorrecht, maar dat van anderen eist, dat ze er jarenlang energie in investeren om een minder hoog niveau van taalbeheersing te bereiken, is fundamenteel ondemocratisch. Hoewel Esperanto, zoals elke taal, niet volmaakt is, overtreft het elke rivaal in hoge mate wat betreft een gelijkwaardige, wereldwijde communicatie.

Mir affirrméieren dat sproochléch Ongläichheet kommunikativ Ongläichheet op jiddferengem Niwwo no séch zitt, dën internationale mat abegraff. Mir sin eng Beweegung fir demokratësch Kommunikatioun.

Wij stellen dat taalongelijkheid, communicatie-ongelijkheid op alle niveau’s tot gevolg heeft, inclusief op internationaal niveau. Wij vormen een beweging voor democratische communicatie.

2. Transnational Edukatioun

2. Transnationaal

Jiddfereng ethnësch Sprooch as mat enger bestëmmter Kultur an Natioun bzw. Grupp vun Natiounen verbonnen. Zum Beispill léiert e Schüler, deen Englësch studéiert, eppes iwwert d’Kultur, Geografie an d’Politik vun den englëschsproochege Länner, virun allem de Vereenegte Staaten a Grossbritannien. De Schüler, deen Esperanto léiert, get dogéint eppes iwwer eng Welt ouni Grenzen gewuer, an däer séch jiddferee Land als Heemécht presentéiert.

Elke nationale taal is gebonden aan een bepaalde cultuur en een bepaald volk of land. De leerling, bijvoorbeeld, die Engels leert, leert ook over de cultuur, de geografie en politiek van Engelstalige landen, voornamelijk de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. De leerling die Esperanto leert, leert over een wereld zonder grenzen, waarin elk land als thuis wordt gepresenteerd.

Mir affirméieren, datt d’Edukatioun an irgendenger ethnëscher Sprooch un eng bestëmmten Weltusiicht gebonnen ass. Mir sin eng Beweegung fir eng transnational Edukatioun.

Wij stellen, dat het onderricht in een nationale taal gebonden is aan een bepaald wereldbeeld. Wij vormen een beweging voor transnationaal onderricht.

3. Pedagogësch Effikassitéit

3. Pedagogische effectiviteit

Nëmmen e klenge Prozentsaz vun deenen, déi eng friem Sprooch léieren, meeschterën se. Esperanto kann ee esouguer da komplett beherrschen, wann een ët fir séch selwer léiert. Verschidde Studie berichten iwwer propedeutësch Effetën fir d’Erléieren vun anere Sproochen. D’Esperanto gët och als en zentrale Bestanddeel a Coursën, déi d’Sproochebewosstsin bei Schüler favoriséiere sollen, rekommandéiert.

Slechts een klein percentage van degenen, die een vreemde taal leren, leren die echt beheersen. Volledige beheersing van Esperanto is zelfs mogelijk via zelfstudie. Verschillende onderzoeken hebben laten zien, dat het leren van Esperanto een propedeutisch effect heeft op het leren van andere talen. Men beveelt Esperanto ook aan als centraal onderdeel in cursussen, die leerlingen ervan bewustmaken wat taal is.

Mir affirméieren, datt d’Schwiiregkeet vun ethnësche Sproochen emmer en Hënnernës fir vill Schüler wäert duerstellen, ofwuel duvunner profitéiere giffen, eng zweet Sprooch ze kënnen. Mir sin eng Beweegung fir ën effikasse Sproochenënnerriicht.

Wij stellen, dat de moeilijkheid van nationale talen altijd een belemmering vormt voor veel leerlingen, die toch voordeel zouden hebben van een tweede taal. Wij vormen een beweging voor doeltreffend taalonderricht.

4. Méisproochegkeet

4. Meertaligheid

D’Esperantogemeinschaft as eng vun deene wéinege weltwäite Sproochkommunautéiten, däeren hir Spriecher ouni Ekzeptioun zwee- oder méisproocheg sin. Jiddferee M%ember vun der Kommunautéit huet d’Aufgab op séch geholl, wéngstens eng friem Sprooch bis zu deem Niwwo ze léieren, wou en et flëissend schwätze kann. A ville Fäll féiert dat zu engem Wëssen iwwer an zu enger Léift fir weider Sproochen an allgemeng zu engem gréissere perséinléchen Horizont.

De Esperanto-gemeenschap is één van de weinige taalgemeenschappen op wereldschaal, waarvan de sprekers zonder uitzondering twee- of meertalig zijn. Elk lid heeft de taak op zich genomen ten minste één vreemde taal te leren tot op spreekniveau. In veel gevallen leidt dat tot de kennis van en de liefde voor meerdere talen en over het algemeen tot een bredere persoonlijke horizon.

Mir affirméieren, datt d’Spriecher vun alle Sproochen, grousser a klenger, eng reell Chance mussen hun, séch eng zweet Sprooch bis zu engem héigen kommunikativen Niwwo unzëegnen. Mir sin erzg Beweegung, déi dofir antrëtt, datt dëi Chance, offréiert gët.

Wij stellen, dat de sprekers van alle talen, grote en kleine, zouden moeten beschikken over de reële kans zich een tweede taal eigen te maken tot op spreekniveau. Wij vormen een beweging die in die kans voorziet.

5. Sproochléch Rechter

5. Taalrechten

D’ongläich Machtverdeelung, tëscht de Sproochen ass e Rezept fir eng konstant sproochléch Onsécherheet, oder direkt sproochléch Ënnerdréckung, bei enger grousser Partie vun der Weltpopulatioun. An der Esperantogemeinschaft kommen d’Mêmbëren vu klengen a groussen, offiziellen an nëtoffizielle Sproochen op engem neutralen Terrain zesummen, wat engem géigesäitege Wëllen zum Kompromëss ze verdanken ass. Esou e Gläichgewiicht tëscht sproochléche Rechter a Fliichten liwwert en Ulass, fir aner Léisungen vun der sproochlécher Ongläichheet an de sproochléche Konflikter ze entwéckelen an ze bewäerten.

De ongelijke machtsverdeling tussen de talen is een recept voor voortdurende taalonveiligheid of rechtstreekse taalonderdrukking bij een groot deel van de wereldbevolking. In de Esperantogemeenschap treffen sprekers van grote en kleine, officiële en niet-officiëe talen elkaar op neutraal terrein, dankzij de wederzijdse wil compromissen te sluiten. Zo’n evenwicht tussen taalrechten en verantwoordelijkheden levert een precedent op om andere oplossingen voor taalongelijkheid en taalconflicten te ontwikkelen en op waarde te schatten.

Mir affirmeiéren, datt déi grouss Machtënnerscheeder tëscht de Sproochen d’Garantien vun der Gläichbehandlung vun de Mëschen onofängeg vun hirer Sprooch, sou wéi se an esou villen internationalen Dokumenter ausgedréckt si gin, ennerhielegen.

Wij stellen, dat de grote machtsverschillen tussen de talen garanties op gelijke behandeling zonder onderscheid naar taal ondergraven, zoals die in zoveel internationale documenten zijn gegeven. Wij vormen een beweging voor taalrechten.

6. Sproochléch Diversitéit

6. Taalverscheidenheid

Déi national Regiirungen tendéieren dozou, déi grouss Diversitéit vun de Sproochen an der Welt als eng Barrière fir d’Kommunikatioun an d’Entwécklung unzegesin. Fir d’Esperantogemeinschaft awer ass d’sproochléch Diversitéit eng permanent an onverzichtbar Quell vu Räichtum. Folgléch ass jiddfereng Sprooch, wéi jiddfereng Zort vu Liewewiesen, e Wäert u séch a wiirdeg, protegéiert an ënnerstëtzt ze gin.

De nationale regeringen neigen ertoe de grote verscheidenheid in talen in de wereld te zien als belemmering voor communicatie en ontwikkeling. Voor de Esperantobeweging echter, is de verscheidenheid in talen een voortdurende en onmisbare bron van rijkdom. Bijgevolg heeft elke taal, zoals elke soort van leven, al waarde in zichzelf en verdient bescherming en ondersteuning.

Mir affirméieren, datt d’Politik vun der Kommunikatioun an der Entwécklung d’Majoritéit vun de Sproochen an der Welt zum Ausstierwe veruurteelt, wann se nët op dem Respekt virun, an der ënnerstëtzung vun, alle Sproochen gegrënnt ass. Mir sin eng Beweegung fir sproochléch Diversitéit.

Wij stellen, dat de politiek van communicatie en ontwikkeling, indien niet gebaseerd op respect voor en ondersteuning van alle talen, leidt tot het uitsterven van de meerderheid van de talen van de wereld. Wij vormen een beweging ten behoeve van taalverscheidenheid.

7. Mënschléch Emanzipatioun

7. Emancipatie van mensen

Jiddfereng Sprooch befreit séng Spriecher an hält se gefangen, andeem se hinnen d’Fähegkeet gët, ënnert séch ze kommunizéieren, awer d’Kommunikatioun mat anere verspäert. Geplangt als en universellt Kommunikatiounsmëttel, as d’Esperanto ee vun deene grousse Projetën vun der mënschlécher Emanzipatioun, déi fonktionéieren — e Projet, jiddferengem Mënsch ët ze erméigléchen, als Individuum un der Gemeinschaft vun der Mënschheet deelzehuelen — fest verwuerzelt a sénger lokaler kultureller a sproochlécher Identitéit, mee nët vun hir ageschränkt.

Elke taal bevrijdt en beknot de sprekers ervan, enerzijds door ze de mogelijkheid te geven onderling te communiceren, anderzijds door de communicatie met anderen te belemmeren. Opgezet als een universeel communicatiemiddel, is Esperanto een van de grootste functionerende projecten van de emancipatie van mensen; een project om het ieder mens mogelijk te maken als individu deel te nemen aan de menselijke gemeenschap, met stevige wortels in zijn lokale culturele en taalkundige identiteit, maar zonder er door beperkt te worden.

Mir affirméieren, datt dën ausschliissléche Gebräuch vun nationale Sproochen onweigerléch Barrièren géint d’Fräiheete vun der Meenungsäusserung, der Kommunikatioun an der Verrsammlung opriicht. Mir sin eng Beweegung fir d’mënschléch Emauzipatioun.

Wij stellen, dat het exclusieve gebruik van nationale talen onvermijdelijk belemmeringen opwerpt voor de vrijheid van uitdrukken, communicatie en vereniging. Wij vormen een beweging voor de emancipatie van mensen.

Prago, jul. 1996

Prago, jul. 1996